Cichociemni – rekrutacja

Cichociemni – rekrutacja

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej.

 

---

Spis treści:

• Jak rekrutowano Cichociemnych?
• Selekcja kandydatów
• Kandydaci na Cichociemnych
• Cichociemni – znajomość języków
• Cichociemni – pochodzenie społeczne
• Cichociemni – wiek (lata życia)
• Oddział VI (Specjalny) – Werbunek i szkolenie ludzi

---

 

Cichociemni byli szczególną grupą żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Wywodzili się z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz Armii Polskiej gen. Andersa oraz zgłosili się na ochotnika do walki w okupowanej Polsce. Nie stanowili zwartej formacji, nie byli jednostką, nie mieli odrębnej struktury dowódczej, munduru, sztandaru, patrona. Byli wojskowymi specjalistami, wysyłanymi do okupowanej Polski w celu pełnienia służby specjalnej w konspiracyjnej Armii Krajowej.

Do służby specjalnej w okupowanej Polsce zgłosiło się ogółem 2385 kandydatów na Cichociemnych. Podawana dotąd powszechnie – błędnie – liczba 2413 wynika z faktu, iż do kandydatów na Cichociemnych doliczano 28 cywilnych kurierów politycznych.

 

---

Informacja dla propagującego żenujące kłamstwa nt. Cichociemnych portalu polskieradio24.pl – Cichociemni nie byli „elitarną jednostką komandosów – spadochroniarzy, zwanych cichociemnymi”. Jeszcze większą bzdurą jest twierdzenie, iż  ta rzekoma „jednostka została utworzona na rozkaz premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla”. To rekord głupoty 🙁

---

 

Cichociemni byli w sporej mierze żołnierzami indywidualistami – wysokiej klasy fachowcami przeznaczonym do zadań specjalnych, potrafiącymi organizować, kierować i współdziałać z zespołami żołnierzy. Byli szkoleni w ok. 30 specjalnościach w ok. 50 tajnych ośrodkach szkoleniowych: polskich oraz brytyjskiego SOE.  Nie było jednego „kursu Cichociemnego” lecz cztery grupy szkoleń, w każdej z nich po kilka kursów. Szkolenie było indywidualnie „dopasowane” do konkretnego żołnierza – Cichociemnego, uwzględniało jego umiejętności i predyspozycje oraz zapotrzebowanie Armii Krajowej…

 

Jak rekrutowano Cichociemnych?

29 czerwca 1940 w Sztabie Naczelnego Wodza utworzono Oddział VI (Specjalny), którego głównym zadaniem było utrzymywanie stałej łączności z okupowaną Polską: łączności radiotelegraficznej oraz łączności lotniczej. Oddział podlegał bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi, współpracował z utworzoną decyzją Winstona Churchilla z 19 lipca 1940, ściśle tajną brytyjską agencją rządową – Special Operations Executive (Kierownictwem Operacji Specjalnych).

Celem strategicznym było przygotowanie podziemnej Armii Krajowej do przeprowadzenia w Polsce, w końcowej fazie wojny, zwycięskiego powstania powszechnego. Celem taktycznym było prowadzenie walki bieżącej: wywiad, sabotaż, odwet, dywersja.

Cichociemni mieli wydatnie pomóc w przygotowaniu i przeprowadzeniu powstania powszechnego w Kraju! Mieli wesprzeć realizację celu strategicznego oraz taktycznego Armii Krajowej. Temu podporządkowana była Ich rekrutacja oraz szkolenie.

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Rekrutacja kandydatów na Cichociemnych od początku była ściśle tajna. Jak podkreślił Szef Oddziału VI (Specjalnego) ppłk. dypl. Michał Protasewicz w zaakceptowanej przez Naczelnego Wodza, wydanej 1 czerwca 1943 tajnej „Instrukcji dla żołnierzy przerzucanych drogą lotniczą do Kraju” L.dz. 2525/tjn. 43 – Bezwzględne przestrzeganie tej tajemnicy jest podstawowym warunkiem powodzenia samych lotów oraz całości akcji lotniczej w Kraju, jak również jedynym sposobem zabezpieczenia przed represjami rodziny skoczka.

Całe to przedsięwzięcie było tajne, czyli dowództwo Oddziału VI musiało sobie poradzić z werbunkiem ochotników bez zrywania z tajnością. Czyniono to w następujący sposób. Oficerowie tegoż oddziału osobiście udawali się do poszczególnych jednostek, pobieżnie wtajemniczali miejscowych dowódców w plany przedsięwzięcia i za ich pomoca prowadzili nabór. (…) bezpośredni dowódca znał dobrze swoich podwładnych i dzięki niemu można było wyłowić najbardziej odpowiednich ludzi. Nie zawsze jednak odbywało się to bez oporów, gdyż dowództwo danej jednostki zdawało sobie sprawę, że w ten sposób traci ze swych szeregów najbardziej wartościowych ludzi…

Wytypowani tak kandydaci proszeni byli na ściśle poufną rozmowę. W jej trakcie zostali ogólnie zapoznani z rodzajem zadania i ewentualnymi warunkami, jaki mogą ich czekać w kraju. Po tym wstępie padało pytanie o zgodę. Decyzja należała do kandydata (…) Następnie zasięgano opinii w kontrwywiadzie i w Oddziale Personalnym Sztabu NW, zgodę na powołanie kandydata wydawał szef Oddziału VI. Rafal Iwan – Cichociemni… s. 85-86

Rafał Iwan – „Cichociemni” – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski
Materiały Koła Naukowego Studentów UMCS
w: Koło Historii nr 10/2008, Lublin 2008, ISSN 1505-85-30, s. 77-106

 

Początkowo nie prowadzono selekcji, rekrutując kandydatów spośród ochotników. Szef sztabu Naczelnego Wodza gen. Tadeusz Klimecki sprzeciwił się pomysłowi rekrutowania kandydatów na Cichociemnych na rozkaz. Zdecydowano, że wszyscy Cichociemni muszą być ochotnikami.

Zgodnie z tajnym rozkazem Naczelnego Wodza – SNW L.dz.780/tjn/V/41, określono podstawowe warunki rekrutacji kandydatów na Cichociemnych:

• zgłoszenie ochotnicze  
• nieskazitelne kwalifikacje moralne oraz ideowe
• moc charakteru oraz zdolność powzięcia decyzji
• zdolności organizacyjne
• duże wyrobienie wojskowe i życiowe
• stopień wojskowy – od szeregowca z cenzusem (tj. ze zdaną maturą) do pułkownika
• wiek – nieograniczony, ale z pełną sprawnością fizyczną
• pożądana znajomość języka wroga: niemieckiego lub rosyjskiego

 

 

Selekcja kandydatów

Żołnierz i historyk Józef Garliński w publikacji „Politycy i żołnierze” wskazuje pożądane cechy kandydata na Cichociemnego: ochotnik, najlepiej młody, w pełni sprawny fizycznie, inteligentny, przedsiębiorczy, o dużym poczuciu niezależności, choć jednocześnie karny i zdolny do poddania się ciężkiej zaprawie fizycznej. Musieli to być ludzie świadomi ryzyka i umiejący je niejednokrotnie podjąć, musieli bezwzględnie potrafić dochować tajemnicy. Oprócz tego powinni być twardzi, odważni a czasem nawet brutalni” (s. 52 – 53).

Jak podkreślają Jakub Lickiewicz, Jolanta Szymańska, Łukasz Burkiewicz w publikacji „Próba charakterystyki psychologicznej cichociemnego” – „na podstawie metod szkoleniowych i sposobu prowadzenia kursów można wywnioskować, że do najbardziej pożądanych cech należały:

• wytrzymałość psychofizyczna
  
  

  kombinezon Cichociemnych

• efektywność
• zdolność dochowania tajemnicy
• uczciwość, spójność wewnętrzna i posiadanie wysokich standardów moralnych
• patriotyzm
• zdolność do szybkiej adaptacji i uczenia się (…)
• zdyscyplinowanie, zarówno indywidualne jak i wojskowe
• silna motywacja
• indywidualizm, z równoczesna umiejętnością pracy zespołowej,
• zdolności przywódcze
• twórcze rozwiązywanie problemów”

[w: Państwo i Społeczeństwo, 2015 (XV) nr 2, s. 121-122].  Autorzy zauważają, że „w linii prostej z tradycji Cichociemnych” korzysta system współczesnej selekcji kandydatów na  żołnierzy Wojsk Specjalnych”.

 

 

Kandydaci na Cichociemnych

Kandydaci na przyszłych Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej selekcjonowani byli w kilku etapach. W pierwszym etapie byli typowani do służby specjalnej przez dowódców swoich dotychczasowych oddziałów, którzy najlepiej znali własnych żołnierzy i wiedzieli, który z nich do takiej służby się nadaje. Oficerowie Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza przyjeżdżali do oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, stacjonujących w Wielkiej Brytanii, Afryce oraz na Bliskim Wschodzie. W rozmowie z dowódcami tych oddziałów żądali wskazania najlepszych żołnierzy, którzy mieliby szansę po przeszkoleniu walczyć w okupowanej Polsce.

Czasem napotykali na problemy, bowiem dowódcy polskich oddziałów nie chcieli oddawać swych najlepszych żołnierzy. W 1942 Naczelny Wódz wydał rozkaz, który rozwiązał ten problem – „Wiem że w dobrze rozumianym interesie swych oddziałów dowódcy niechętnie godzą się na odstępowanie swych oficerów, tym niemniej powinni oni zrozumieć, że potrzeby Kraju pod tym, jak i pod innym względem powinny stać na pierwszym miejscu„.

Nieco inaczej rekrutowano kandydatów do walki w okupowanej Polsce w wywiadzie (i kontrwywiadzie), w łączności oraz w lotnictwie. Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością wywiadowczą wyszukiwali i rekrutowali oficerowie Oddziału II (wywiad i kontrwywiad) Sztabu Naczelnego Wodza. Zazwyczaj kandydatów do pracy wywiadowczej rekrutował komendant polskiej szkoły wywiadu (uwaga, to nazwa potoczna, a nie nazwa własna) płk. dypl. Stanisław Mayer.

Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością radiotelegrafia, radiomechanika zazwyczaj rekrutował komendant Ośrodka Wyszkoleniowego Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza ppłk Wiktor Bernacki. Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością lotniczą wyszukiwali i rekrutowali oficerowie Oddziału III (lotnictwo) SNW.

 

Po wytypowaniu kandydata przez dowódcę jego oddziału, oficerowie Oddziału VI przeprowadzali z nim ściśle tajną rozmowę, pytając o zgodę na walkę w okupowanej Polsce. Czas na zastanowienie był bardzo krótki – od kilku minut bodaj do zaledwie kilku dni. Czasem kandydaci na Cichociemnych zgłaszali się sami, drogą służbową, a niektórzy bezpośrednio. Na tym etapie wytypowani kandydaci musieli zdecydować czy chcą zgłosić się ochotniczo do ciężkiej służby w okupowanym Kraju.

Po zgłoszeniu następował drugi etap selekcji. Każdego ochotnika weryfikowano w kontrwywiadzie oraz Oddziale Personalnym Sztabu Naczelnego Wodza. Po uzyskaniu pozytywnych opinii, szef Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza przeprowadzał własną weryfikację, decydując, czy skierować kandydata na szkolenia dla kandydatów na Cichociemnych.

Kolejnymi etapami selekcji kandydatów na Cichociemnych były szkolenia. Nie było jednego „kursu Cichociemnego” lecz cztery grupy szkoleń, w każdej po kilka kursów, mianowicie kursy zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające, praktyczne. Nieukończenie któregokolwiek ze szkoleń eliminowało kandydata z dalszych starań  o wysłanie do służby specjalnej w Armii Krajowej, w okupowanej Polsce. Dopiero po pomyślnym ukończeniu wszystkich wymaganych szkoleń kandydat miał szansę skoczyć na spadochronie do okupowanej Polski i zostać Cichociemnym.

Ale selekcja odbywała się nawet po ukończeniu wszystkich szkoleń. Kierujący przerzutem lotniczym Cichociemnych oraz zaopatrzenia dla Armii Krajowej oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza mjr dypl. Jan Jaźwiński mógł każdego kandydata na Cichociemnych w każdej chwili odesłać do macierzystej jednostki, jeśli tylko uznał, że nie spełni on zadań wymaganych od Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej.

 

Na szkolenia dla Cichociemnych przyjęto 2385 kandydatów.
Jedynie 605 z nich pomyślnie ukończyło szkolenia.
Spośród nich tylko 579 zakwalifikowano do skoku do Kraju.
Do okupowanej Polski zrzucono 316 Cichociemnych.

zobacz – 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej

 

---

 

Cichociemni – znajomość języków

 

To być może zaskakujące, ale okazuje się, że wskazany w tajnym rozkazie Sztabu Naczelnego Wodza – SNW L.dz.780/tjn/V/41 wymóg znajomości języka wroga: niemieckiego lub rosyjskiego, był traktowany bardzo serio. Zebrałem z teczek personalnych wszystkich Cichociemnych oraz przeanalizowałem dane dotyczące znajomości języków wśród 316 Cichociemnych.  Statystycznie każdy Cichociemny był poliglotą – znał prawie dwa języki obce.

Rzecz jasna, nie zawsze była to perfekcyjna znajomość języka, ale wystarczała do porozumiewania się w nim. Znajomość większości języków została nabyta przed wojną, jednak niektórzy Cichociemni uczyli się od podstaw lub pogłębiali znajomość języka (niemiecki, rosyjski, angielski) już na potrzeby swojej służby specjalnej. Wszystkie umiejętności językowe Cichociemnych zostały nabyte i/lub utrwalone przed rozpoczęciem Ich służby specjalnej…

Rekordzista mjr cc Jan Różycki ps. Busik znał aż 7 języków: niemiecki, francuski, rosyjski, hiszpański, angielski, a także łacinę i grekę. Aż 8 Cichociemnych znało po 5 języków: ppor. cc Adam Dąbrowski, kpt. cc Władysław Kochański, ppłk. cc Alfred Paczkowski, mjr cc Edward Piotrowski, kpt. dypl. cc Jan Serafin, por. cc Roman Wiszniowski, mjr cc Wiktor Zarembiński, por. cc Alfred Zawadzki. Wszyscy z tej ósemki znali niemiecki, ukraiński, angielski i francuski, prawie wszyscy rosyjski, a niektórzy także rumuński oraz ruski.

23 Cichociemnych znało aż 4 języki obce, w tym 21 niemiecki, 18 angielski, 17 francuski, 14 rosyjski; oprócz tego 9 znało ukraiński, po 2 włoski, ruski; po 1 białoruski, hiszpański, rumuński, a nawet rusiński oraz perski. Aż 59 Cichociemnych znało trzy języki obce, w tym 42 niemiecki, tyle samo angielski, 34 francuski, 28 rosyjski, 11 ukraiński. Niektórzy z nich mówili także mniej znanymi językami: chorwackim, serbskim, estońskim, białoruskim, szwedzkim czy fińskim.

Aż 114 Cichociemnych mogło się pochwalić znajomością dwóch języków obcych: 75 znało niemiecki, 61 angielski, 41 francuski, 35 rosyjski, ponadto kilku znało białoruski. Siedemdziesięciu Cichociemnych znało jeden język obcy: 26 rosyjski, 21 niemiecki, 9 angielski, 12 francuski, pozostali dwaj – ukraiński.

Spośród 316 Cichociemnych 168 władało językiem niemieckim, 109 rosyjskim,  137 angielskim, 112 francuskim, 34 ukraińskim…

 

Cichociemni poligloci:

UWAGA!  Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie

(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

b.d. – brak danych

Baza danych „Cichociemni poligloci” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023,  a także (w kilku przypadkach)  w oparciu o dane zebrane z opublikowanych wspomnień Cichociemnych 

---

 

Cichociemni – pochodzenie społeczne

 

Termin pochodzenie społeczne jest pojęciem socjologicznym z zakresu stratyfikacji (uwarstwienia społecznego). Najogólniej rzecz ujmując oznacza zbiorowość ludzi charakteryzujących się określonym statusem społecznym, pozycją w hierarchii społecznej, wynikających z faktu wywodzenia się z określonej rodziny, będącej składnikiem grupy społecznej, czyli zbioru rodzin o porównywalnie podobnej charakterystyce socjologicznej. Status i pozycja tej grupy charakteryzują się zwłaszcza hierarchicznym układem dystansów i barier społecznych; inaczej – pewnego rodzaju piramidą szans oraz przeszkód dla jednostki na drodze do indywidualnego samorozwoju oraz osiągnięcia wyższej od obecnej pozycji w społeczeństwie. 

Kryteriami pomocniczymi w określaniu przynależności danej osoby do określonej grupy społecznej są oczywiście zwłaszcza możliwości finansowe, wykształcenie, pozycja zawodowa, itp.  Pochodzenie społeczne definiuje zatem te atrybuty w kontekście przynależności danej osoby do określonej rodziny, wywodzenia się z konkretnej grupy społecznej. Przynależność ta niegdyś silnie wpływała na dziedziczenie pozycji rodziców; współcześnie zauważalnie straciła na znaczeniu. Dla potrzeb opracowania niniejszej bazy danych przyjąłem uproszczony, dość podstawowy podział społeczny na grupy: niższą, średnią i wyższą.

Współcześnie, immanentną cechą społeczeństwa informacyjnego w którym żyjemy, są wbudowane mechanizmy kreowania i umacniania społeczeństwa otwartego. Jego podstawą są prawa człowieka (w tym także prawo równego dostępu do edukacji, kultury itp.), także wolność i równość wobec prawa. Pochodzenie społeczne straciło istotnie na znaczeniu, w związku z postępującą globalnie demokratyzacją społeczeństw. Jednak w przedwojennej Polsce miało dość duże znaczenie…

Godne podkreślenia jest, iż rekrutacja kandydatów na Cichociemnych – zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza (L.dz.780/tjn/V/41) – choć miała wyłonić elitę Armii Krajowej, nie była ograniczona ze względu na stopień – przyjmowano na szkolenia „od szeregowca z cenzusem (wykształceniem) do pułkownika”. Oczywiście trzeba było spełnić wymagane warunki nieskazitelnych kwalifikacji moralnych i ideowych, „mocy charakteru”, zdolności organizacyjnych, dużego wyrobienia wojskowego i życiowego, pełnej sprawności fizycznej oraz pożądanej znajomości języków obu wrogów: Niemiec i Rosji…

Do służby w okupowanej Polsce, w szeregach konspiracyjnej armii zgłosiło się 2385 kandydatów, w tym 1 generał, 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów młodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych, 15 kobiet, a także 28 cywilnych kurierów politycznych…

Spośród 316 Cichociemnych brak źródłowych danych o pochodzeniu 70 CC. Spośród pozostałych (czyli 246) aż 65 (ok. 26,4 proc.) wywodziło się z wyższej grupy społecznej (synowie ziemian, przemysłowców, oficerów, uznanych absolwentów uczelni itp.).

Spośród nich co najmniej osiemnastu wywodziło się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp.

Spośród 247 Cichociemnych, co do których mamy dane o statusie Ich rodziców, 86 (ok. 35,4 proc.) wywodziło się ze średniej warstwy społecznej – byli to głównie synowie (1 córka) urzędników, nauczycieli, także działaczy społecznych i politycznych. Zaskakujące może być to, że (spośród 247) najwięcej, aż 97 Cichociemnych (ok. 38,9 proc.) wywodziło się z niższej warstwy społecznej (głównie synowie rolników i robotników).

Rekrutacja elitarnej grupy Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej – okazała się zdumiewająco demokratyczna…

 

Pochodzenie społeczne Cichociemnych:

UWAGA!  Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie

(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

b.d. – brak danych

Baza danych „Pochodzenie społeczne Cichociemnych” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023,  a także (w kilku przypadkach)  w oparciu o dane zebrane z opublikowanych wspomnień Cichociemnych.  Baza wciąż aktualizowana – proszę o sygnały w sprawie ew. poprawek 🙂

---

 

 

Cichociemni – wiek (lata życia)

 

Dotąd nie wiedzieliśmy, ile lat mieli Cichociemni w chwili wybuchu wojny oraz w dacie skoku do Polski. Nie wiedzieliśmy nawet jaka była średnia wieku Cichociemnych. Spędziłem trochę godzin nad arkuszem kalkulacyjnym, wykonałem stosowne analizy. Dzieki temu powstała kolejna, już 33 unikalna baza danych. Można w niej odszukać odpowiedzi na powyższe pytania – w odniesieniu do każdego z 316 Cichociemnych. Pora na krótkie podsumowanie wyników moich dociekań.

 

Gdy wybuchła wojna

W dacie wybuchu wojny – tj 1 września 1939 – najmłodszym był przyszły Cichociemny Kazimierz Śliwa – miał zaledwie 13 lat i 9 miesięcy. Dokładnie o rok starszy był Henryk Zachmost. Trzech miało ukończone 15 lat – Henryk Ostrowiński, Aleksander Makagonow, Marian Leśkiewicz. Siedmiu było szesnastolatkami: Jan Parczewski, Jerzy Sztrom, Przemysław Bystrzycki, Rafał Niedzielski, Ryszard Skowroński, Tadeusz Seeman, Bronisław Czepczak Górecki. 1 września 1939 spośród późniejszych Cichociemnych 11 miało ukończone siedemnaście lat. Spośród 316 przyszłych Cichociemnych w chwili wybuchu wojny aż 23 było niepełnoletnich.

Największą grupą byli właśnie młodzi, w wieku do 25 lat – aż 164, czyli sporo ponad połowa (ok. 51,9 proc.). Drugą najliczniejszą grupą – 110 CC (ok. 34,8 proc.) – byli późniejsi Cichociemni w wieku 26-34 lata. W wieku od 35 do 45 lat było 39 przyszłych CC (ok. 12,3 proc.). Najstarszym Cichociemnym w dacie rozpoczęcia wojny oraz w dacie skoku był gen. dyw. Tadeusz Kossakowski; 1 września 1939 miał ponad 51 lat i siedem miesięcy życia. Statystyczny przyszły Cichociemny w chwili wybuchu wojny miał ponad 26 lat.

 

Skok do Polski

Nieco inaczej wyglądają statystyki, jeśli obliczy się wiek każdego Cichociemnego w dacie Jego skoku ze spadochronem do Polski. Rzecz w tym, że bardzo różne były Ich drogi – także w wymiarze czasowym – do Polskich Sił Zbrojnych, w tym do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa (61 CC). Byli też dosyć indywidualnie szkoleni (przez różny czas), bo przecież nie było jednego „kursu cichociemnego” lecz szereg rozmaitych szkoleń o różnym czasie trwania. Po wyszkoleniu i złożeniu przysięgi nie zawsze też udawało im się skoczyć z samolotu od razu podczas pierwszej operacji zrzutowej. Czasem przeszkodziła fatalna pogoda, czasem awaria samolotu, niekiedy nie funkcjonowała właściwie placówka odbiorcza itp.

Obliczenia pozwoliły sprostować istotną nieścisłość. Otóż najmłodszym Cichociemnym nie był Rafał Niedzielski, siostrzeniec gen. dyw. Felicjana Sławoja Składkowskiego – lecz Kazimierz Śliwa. Cichociemny Niedzielski gdy skakał do Polski miał za sobą 18 lat, 10 miesięcy i jeden dzień życia, natomiast Cichociemny Śliwa – 18 lat dziewięć miesięcy 28 dni. Był zatem młodszy o kilka dni.

Nie więcej niż 25 lat życia miało w dacie swojego skoku ze spadochronem do Polski aż 86 (ok. 27 proc.) Cichociemnych. Najliczniejszą grupę stanowili Cichociemni spadochroniarze Armii Krajowej w wieku od 26 do 34 lat, bo aż 160 (ponad 50 proc.) CC. Skoczków w wieku od 35 do 45 lat było 59 (ok. 18 proc.). Najstarszych, w wieku od 46 do 56 lat było 9 (ok. 2,8 proc.).

Spośród 316 Cichociemnych jeden skakał dwukrotnie (Roman Rudkowski), a ośmiu wysiadło z „Dakoty” na polowym lotnisku (przerzuceni w trzech operacjach „Most”) – uwzględniłem te fakty w wyliczeniach. Statystyczny Cichociemny w dacie skoku lub przerzutu do Polski miał 30 lat i sześć miesięcy życia.

Reasumując, w dacie skoku:

• do 25 lat – 86 Cichociemnych  (ok. 27 proc.),  w tym 1 przerzucony w operacji „Most”
• od 26 do 34 lat – 160 Cichociemnych (ponad 50 proc.), w tym 3 „Most”
• od 35 do 45 lat – 59 Cichociemnych (ok. 18 proc.), w tym 3 „Most”
• od 46 do 56 lat – 9 Cichociemnych (ok. 2,8 proc.), w tym 1 „Most”

 

 

Wiek Cichociemnych:

UWAGA!  Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie

(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Baza danych „Wiek Cichociemnych” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023. 

---

 

 

Oddział VI (Specjalny) – Werbunek i szkolenie ludzi

Płk dypl. w st. sp. Marian Utnik – Oddział łącznikowy Komendanta Głównego AK
przy Naczelnym Wodzu na emigracji (VI Oddział Sztabu Naczelnego Wodza) część II
w: Wojskowy Przegląd Historyczny, Warszawa 1981, nr 4 s. 151 – 174

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teki personalne 316 Cichociemnych – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0001 – 0336)
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. I, Oleśnica,Kasperski Meble, ISBN 83-902499-0-1
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. II, Abres, Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. III, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. IV, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
• Iwan Rafał – Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, w: Koło Historii, materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Tom 10 (2008) s. 77-106
• Koło Cichociemnych Spadochroniarzy AK – Drogi Cichociemnych, Veritas Londyn, 1954
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, IW PAX, 1984
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
• Agnieszka Polończyk – Cichociemni – dzieje elity polskiej dywersji na kanwie życiorysu Bolesława Polończyka ps. „Kryształ”, w: Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka, nr 3/2016, s. 173-188, Kraków 2016, ISSN 1899-6264
• Agnieszka Polończyk – Cichociemni – Zarys historii formacji, w: Wojska Specjalne Rzeczypospolitej Polskiej, Bieniek Mieczysław, Mazur Sławomir M. (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2016, s. 95-105, ISBN 978-83-65208-70-5