• cichociemni@elitadywersji.org

Zbigniew Specylak – Cichociemny

Zbigniew Specylak – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zbigniew Specylak - Cichociemnyps.: „Tur 2”, „Głaz 2”

Zbigniew Edward Specylak  po wojnie Specylak-Skrzypecki, vel Zbigniew Skrzypecki

Zwykły Znak Spadochronowy nr 4437

 

Specylak-Zbigniew-elitadywersji-org-185x250 Zbigniew Specylak - Cichociemny

kpt. cc Zbigniew Specylak
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Zbigniew Specylak - Cichociemnyur. 13 października 1912 we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 27 kwietnia 1978 we Wrocławiu – kapitan artylerii, inżynier, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień sowieckich łagrów nad rzeką Onega (1940-1942), więzień NKWD, UB (1948), Cichociemny
Znajomość języków: francuski, ruski; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze: spadochronowy, odprawowy (Ośrodek Wyszkoleniowy nr 10, Ostuni),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 26 lat 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 31 lat 9 miesięcy. Syn kasjera

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zbigniew Specylak - CichociemnySpis treści:


 

Odznaka-SPA-229x300 Zbigniew Specylak - CichociemnyOd 1918 uczył się w szkole powszechnej we Lwowie, następnie w gimnazjum matematyczno – przyrodniczym, w 1931 zdał egzamin dojrzałości. W 1931 podjął studia na Wydziale Mechaniczno – Elektrycznym Politechniki Lwowskiej.

Od września 1933 uczestnik kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Wojsk Łączności w Zegrzu, po jej ukończeniu w lipcu 1934 przydzielony jako dowódca plutonu 3 kompanii telegraficznej 9 Pułku Piechoty Legionów w Zamościu. Od października 1934 słuchacz Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu, po jej ukończeniu awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 17 października 1936. Przydzielony jako dowódca plutonu szkoły podoficerskiej, oficer ogniowy 1 baterii, pełniący obowiązki dowódcy 1 baterii 3 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów w Zamościu.

 

 

II wojna światowa
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Zbigniew Specylak - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

W kampanii wrześniowej 1939 dowódca 1 baterii 54 Dywizjonu Artylerii Lekkiej, walczył na szlaku Brześć nad Bugiem – Pińsk – Złoczów oraz w obronie Lwowa. 16 września ciężko ranny, postrzelony w kręgosłup, do 26 września w 101 Szpitalu Polowym we Lwowie, następnie z obawy przed aresztowaniem leczony poza szpitalem.

15 grudnia 1939 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ-2)  ppłk. Jana Sokołowskiego ps. Trzaska.  24 marca 1940 aresztowany w lokalu konspiracyjnym (na punkcie kontaktowym) przez NKWD, osadzony we Lwowie, zesłany do łagru nad rzeką Onega. Pracował niewolniczo przy budowie Kanału Białomorskiego, 22 czerwca statkiem z Archangielska miał zostać zesłany do kolejnego łagru.

uklad-sikorski-majski-250x188 Zbigniew Specylak - CichociemnyPo układzie Sikorski – Majski 16 marca 1942 zwolniony z łagru. 16 kwietnia w Guzar wstąpił do Armi Polskiej gen. Andersa, przydzielony jako adiutant dowódcy dywizjonu artylerii w Ośrodku Organizacyjnym Armii Zapasowej. Od 22 lipca jako oficer zwiadowczy 2 dywizjonu 7 Pułku Artylerii Ciężkiej.

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Zbigniew Specylak - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Po ewakuacji armii do Iranu, od 12 sierpnia 1942 pod dowództwem brytyjskim w Iranie, Iraku, Palestynie, Egipcie. Od 12 sierpnia w obozie ewakuacyjnym w Pahlevi (Iran), od 2 października w związku z chorobą do 9 listopada w brytyjskim szpitalu nr 18 w Teheranie. Do 28 października 1943 dowódca 3 baterii 11 Pułku Artylerii Ciężkiej, także oficer zwiadowczy pułku, kwatermistrz oraz adiutant pułku. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1943. Od 7 grudnia 1942 uczestnik kursu dowódców baterii oraz oficerów operacyjnych w Ośrodku Wyszkolenia Artylerii, po jego ukończeniu 28 stycznia 1943 przydzielony ponownie do 3 baterii 11 Pułku Artylerii Ciężkiej.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Zbigniew Specylak - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Zbigniew Specylak - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zbigniew Specylak - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Zbigniew Specylak - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 14 lutego 1944 w Ostuni (Włochy) przez komendanta bazy, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Leopolda Krizara ps. Czeremosz. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 31 maja 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 30/31 lipca 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Jacek 1” (dowódca operacji: F/L Stanisław Daniel, ekipa skoczków nr: LVIII), z samolotu Liberator KG-890 „S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Zbigniew Szostak / nawigator – F/L Stanisław Daniel / radiotelegrafista – F/S Józef Witek / strzelec – W/O Stanisław Malczyk / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Solnica” 110 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Polana, 7 km od Grodziska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppłk. Jacek Bętkowski ps. Topór 2, kpt. Franciszek Malik ps. Piorun 2, por. Stanisław Ossowski ps. Jastrzębiec 2, por. Julian Piotrowski ps. Rewera 2, ppor. Władysław Śmietanko ps. Cypr. Był to czwarty lot tej ekipy, w poprzednich (10/11 maja, 19/20 maja, 30/31 maja) nie można było wykonać zadania. Operacja zrzutowa w nocy 10/11 maja 1944 oznaczona była kryptonimem „Weller 28”, w składzie ekipy zamiast Cichociemnego Władysława Śmietanko był mjr Jan Szaciłło. Skoczkowie przerzucili 444,9 tys. dolarów w banknotach, 14,4 tys. dolarów w złocie oraz 260 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także wraz ze skoczkami dwanaście zasobników oraz osiem paczek, w sześciu nalotach na placówkę odbiorczą, w godz. 00.52 – 01.10.

Tej nocy przeprowadzono także nieudaną operację „Jurek-1”, podczas której z  samolotu „Halifax” JP-220 „C” (załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – W/O Jan Cholewa, nawigator – F/O Stanisław Kleybor, radiotelegrafista – W/O Edmund Marchlewski, despatcher – F/S Antoni Imielski, mechanik – F/S Emil Szczerba, strzelec – F/S Tadeusz Ruman)  na bastion „Noteć” 117 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), położony w widłach Luciąży i Pilicy, 10 km od stacji kolejowej Piotrków, w okolicy miejscowości Łazy Duże,  miało skoczyć 6 skoczków: ppor. mar Jerzy Straszak ps. Osęka, por. Stefan Mitan ps. Nemo, kpt. Stanisław Wieliczko ps. Czerwony oraz 3 skoczków, których dane nie są znane. Załoga nie odnalazła placówki i zawróciła do bazy, ta ekipa skoczków nie została przerzucona do Polski w innej operacji.

Tej nocy przeprowadzono również nieudaną operację „Staszek-1”, podczas której z  samolotu „Liberator” KG-827 „U” (załoga: pilot – F/L Jan Mioduchowski, pilot – F/L Zygmunt Radecki, nawigator – F/L Edmund Helwig, radiotelegrafista – W/O Franciszek Obuch, mechanik – Sgt. Marian Baran, strzelec – W/O Edward Stasiak, strzelec – F/S Tadeusz Piziura)  na bastion „Klosz” 108 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), położony 23 km na południe od Grójca, w okolicy miejscowości Przybyszew, Helenów, miało skoczyć 6 skoczków: por. mar Lech Buntkowski ps. Stanica, por. mar. Bernard Kierzkowski ps. Okoń, ppor. Kazimierz Czerwiński ps. Bryzga oraz 3 skoczków, których dane nie są znane. Mógł wśród nich być por. mar. Aleksander Charłoziński ps. Chart, który 6 lipca przeniesiony został na stację oczekiwania „A”. Załoga nie odnalazła placówki i zawróciła do bazy, ta ekipa skoczków nie została przerzucona do Polski w innej operacji, za wyjątkiem Cichociemnego Kazimierza Czerwińskiego, który skoczył do Polski w nocy 18/19 listopada 1944 w operacji lotniczej „Kazik 2”.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Jacek Bętkowski:  (…) Trzeci raz. (…) Musi się udać, bo już zaczynają się z nas koledzy nabijać, nazywając naszą ekipę „Latający Holender” (…) Po raz czwarty. (…) Jesteśmy w tym samym składzie: „Piorun”, „Jastrzębiec”, „Tur”, „Rewera” i radiotelegrafista. Zabieram także dwa pasy z dolarami i młynarkami. Sporo tego. Każdy z nas ma dwa steny. Przyrzekam sobie, że tym razem nie wrócimy. Lecimy wzdłuż Wisły. Wszędzie blackout. W Warszawie również. Ale wreszcie są światła. Samolot kołuje. Action Station – Go, Go, Go, Go! Skaczą wszyscy, jak było ustalone. Nareszcie i ja rzucam się w dziurę. Szarpnięcie – spadochron się otworzył i lekko opadam w dół. Rozglądam się, jest krzyż ze świateł, tylko dość daleko i w prawo w skos. Zniosło mnie poważnie od placówki. Patrzę pod nogi, ziemia zbliża się gwałtownie. Robię przewrotkę, zrzucam spadochron. Nareszcie stało się, jestem w kraju. Jacek Bętkowski – Do czterech razy sztuka?, w: Drogi Cichociemnych, Bellona Warszawa 2013, ISBN 978-83-11-11807-2, s. 105-108

 

AK-opaska-300x201 Zbigniew Specylak - Cichociemny

Po skoku 1 sierpnia 1944 dotarł do Warszawy, do mieszkania Stefanii Dowgiałło ps. Stefa, przy ul. Natolińskiej 6/17.

por. cc Julian Piotrowski – Z Brindisi pod Grodzisk Mazowiecki
w: Biuletyn Stowarzyszenia Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari
Warszawa, kwiecień – czerwiec 2004 r., nr 2, s. 40 – 43

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Zbigniew Specylak - Cichociemny

W Powstaniu Warszawskim początkowo bez przydziału, następnie w Zgrupowaniu „Sławbora” Podobwodu Śródmieście – Południe. Od 13 sierpnia na Górnym Czerniakowie,  jako zastępca mjr Zygmunta Netzera ps. Krystek, dowódcy Zgrupowania „Kryska” oraz dowódca 1 Batalionu „Tur” o liczebności ok. 680 żołnierzy. Walczył w Śródmieściu Południowym,m.in. w nocy 9/10 sierpnia na placówce przy ul. Wiejskiej 11, wraz z plutonem por. Józefa Romana ps. Ziuk  odparł Niemców atakujących z Izby Przemysłowo – Handlowej. Uczestnik ciężkich walk w rejonie ulic: Okrąg, Ludna, Solec, Gwardzistów, Czerniakowska, Przemysłowa, Górnośląska. 12 września objął dowodzenie Zgrupowaniem”Kryska”, po ciężko rannym dowódcy.

13 września ciężko ranny w głowę, po wybuchu pocisku czołgowego w piwnicy domu na rogu ul. Czerniakowskiej i Łazienkowskiej, obok bursy im. G. Piramowicza (lub przy ul. Solec 1). Przez kilka dni w szpitalu powstańczym na ul. Zgórnej, w nocy 18/19 września wraz z innymi rannymi transportowany pontonem na drugi brzeg Wisły, ostrzelany przez Niemców, zniesiony pod most Poniatowskiego, 21 września uratowany przez piaskarzy z Pragi. Do 15 marca 1945 na leczeniu w sowieckim szpitalu polowym w Otwocku, następnie w 62 szpitalu polowym 1 Armii  LWP w Lublinie, m.in. przeszedł operację trepanacji czaszki.

 

 

Po wojnie

Od lutego 1946 do grudnia 1947 technik elektryk w Spółdzielni Budownictwa Przemysłowego w Sopocie, od 15 sierpnia 1948 do 3 września 1949 kierownik robót w Gdańsku. Aresztowany przez UB pod zarzutem organizowania przerzutów przez granicę, przez sześć miesięcy osadzony w więzieniu.

Od 1948 podjął studia na Wydziale Budownictwa Politechniki Gdańskiej, w 1957 obronił dyplom inżyniera elektryka na Politechnice Warszawskiej, w 1963 uzyskał uprawnienia budowlane w zakresie instalacji i urządzeń elektrycznych budownictwa przemysłowego. Od 1950 kierownik robót elektrycznych Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego nr 1, od 11 stycznia 1963 kierownik Wydziału Produkcji Pomocniczej, zastępca naczelnego inżyniera ds. produkcji pomocniczej, technolog, główny specjalista ds. technologii w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” we Wrocławiu. Od 30 czerwca 1976 na rencie. Zmarł 27 kwietnia 1978  we Wrocławiu, pochowany na cmentarzu przy ul. Bujwida.

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Zbigniew Specylak - Cichociemny
  • podporucznik – ze starszeństwem od 17 października 1936
  • porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1943
  • kapitan – ze starszeństwem od 31 maja 1944

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Mariana, kasjera oraz Józefy z domu Lisieckiej. W 1945 zawarł związek małżeński z Jadwigą z domu Böchm (1912-1983), podporucznik, oficer oświatowy 62 szpitala wojennego 1 Armii LWP. Mieli  syna Bogusława (ur. 1949) inżyniera architekta oraz córkę Joannę (ur. 1951) magister geologii.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zbigniew Specylak - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zbigniew Specylak - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zbigniew Specylak - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zbigniew Specylak - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zbigniew Specylak - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zbigniew Specylak - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zbigniew Specylak - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zbigniew Specylak - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0266
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 169-171, Rzeszów 1996, wyd. Abres, 1996, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii