Anatol Makarenko – Cichociemny

Anatol Makarenko – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Anatol Makarenko - Cichociemnyps.: „Tłok”, „Drut”, „Goździk”

vel Stanisław Duchnowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1870, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2031

 

Makarenko-Anatol-KOL_023_0161-179x250 Anatol Makarenko - Cichociemny

mjr Anatol Makarenko

ur. 12 lutego 1919 w Sarnach (obecnie Ukraina), zm. 27 października 2004 w Szczecinie – major łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Obszaru Warszawa AK, uczestnik Powstania Warszawskiego,  więzień sowieckich łagrów: Swierdłowsk (1941-1942), więzień niemieckich obozów jenieckich: Lamsdorf, Gross-Born, Sandbostel, Lubeka (1944-1945), łącznościowiec, cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjny, łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat; w dacie skoku do Polski 24 lata

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Anatol Makarenko - CichociemnySpis treści:


 

 

Przez 13 lat mieszkał w Rokitnie, następnie w Sarnach. Do 1939 uczył się w szkole powszechnej w Rokitnie, następnie w Gimnazjum Państwowym im. H. Sienkiewicza w Sarnach. Zamieszkał w Wilnie, ukończył tam trzy kursy Państwowej Szkoły Technicznej im. J. Piłsudskiego.

 

 

II wojna światowa
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Anatol Makarenko - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

18 kwietnia 1941 wcielony do Armii Czerwonej, przydzielony do kompanii robotniczej przy sowieckim pułku piechoty w Kotelniczu. 17 czerwca 1941 zesłany do przymusowej pracy w tzw. strojbacie – do 794 Samodzielnego Batalionu Budowlanego (Osobyj Stroitielny Batalion) w Swierdłowsku.

uklad-sikorski-majski-250x188 Anatol Makarenko - Cichociemny13 lutego 1942 zwolniony po układzie Sikorski  Majski. 4 marca 1942 w Czok – Pak (Kazachstan) wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 8 batalionu łączności 8 Dywizji Piechoty.

Po ewakuacji armii z ZSRR na Bliski Wschód, od 1 kwietnia 1942 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, w Iraku, Iranie, Palestynie.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Anatol Makarenko - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Od 15 maja do 5 października 1942 uczestnik kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 8 Dywizji Piechoty. Od 24 września 1942  w Wielkiej Brytanii, od 5 października 1942 do 17 kwietnia 1943 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, skierowany do Szkoły Podchorążych Łączności. 21 lutego 1943 awansowany na starszego strzelca, warunkowo podchorąży.

Mieczysław Wieliczko – Raport o „strojbatach”
w: Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia 63, 2008, s. 119-133

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny

button-zrzuty_200-150x150 Anatol Makarenko - CichociemnyZgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 10 lipca 1943 w Audley End. Awansowany na stopień podporucznika (czasu wojny) ze starszeństwem od 14 września 1943. W ocenie przełożonych: „Inteligentny, umysł żywy i analityczny, chętnie bierze na siebie odpowiedzialność, ambitny i koleżeński, można mu zaufać. Dyscyplina i lojalność służbowa duża. Wyszkolobny dobrze. Ogólnie dobry.”

Halifax-mk3-300x225 Anatol Makarenko - Cichociemny

Handley Page Halifax

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 8” (dowódca operacji: F/L Mieczysław Malinowski, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-158 „W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Bronisław Hułas, pilot – F/O Mieczysław Rzewuski / nawigator – F/L Mieczysław Malinowski / radiotelegrafista – F/S Bolesław Woźniak / mechanik pokładowy – Sgt. Witold Ruciński / strzelec – F/S Stefan Miniakowski, W/O Józef Dubiel). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Tempsford-300x222 Anatol Makarenko - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Start o godz. 18.05 z lotniska Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Czajnik”, w okolicach miejscowości Mokra Wieś, 8 km od Tłuszcza. Razem z nim skoczyli: ppor. Stanisław Kujawiński ps. Wodnik, ppor. Józef Żakowicz ps. Tabu. Skoczkowie przerzucili 417 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Anatol Makarenko - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU,

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Anatol Makarenko - CichociemnyLot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

ABW-455E_00004-266x350 Anatol Makarenko - Cichociemny

Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana

źródło: ABW

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

 

Po  skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał na Lesznie u p. Łubieńskiej. Od października 1943 przydzielony do Oddziału V (łączności) Komendy Obszaru Warszawskiego AK, następnie dowódca plutonu radio, instruktor szkoleń dla łącznościowców, współorganizator placówek radiołączności w Sochaczewie, Skierniewicach, Warce, Grójcu. Pracował na radiostacji „Wanda” 2.

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Anatol Makarenko - Cichociemny

W Powstaniu Warszawskim początkowo jako ochotnik w oddziale NSZ kpt. Jana Jaroszka ps. Proboszcz, w składzie Zgrupowania „Chrobry II” w Śródmieściu. Uczestnik walk na ul. Żelaznej, Krochmalnej oraz w gettcie. Ranny w głowę, odznaczony Krzyżem Walecznych.

Następnie jako dowódca plutonu radio Komendy Obszaru Warszawskiego AK oraz dowódca radiostacji „Wanda 02”, nadającej przy ul. Wilczej 27 oraz Noakowskiego 20. Uruchomił radiostację „Wanda 13”. Walczył w Śródmieściu.

Po kapitulacji Powstania od 5 października 1944 w niewoli niemieckiej: Stalag 318 VIII F Lamsdorf, Oflag II D Gross – Born, Oflag X-B Sandbostel, Oflag X-c Lubeka. 2 maja 1945 uwolniony przez żołnierzy 2 Armii Brytyjskiej.

Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu N.W. w przededniu Powstania Warszawskiego
w: Instytut Literacki Paryż, 1964 r., Zeszyty Historyczne nr. 6, s. 64 – 116

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie
Oddzial-VI-Londyn-300x253 Anatol Makarenko - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

11 maja 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, do 12 kwietnia 1946 przydzielony do Centrum Wyszkolenia Łączności 2 Korpusu Polskiego w Szkocji.

1 stycznia 1946 awansowany na stopień porucznika (czasu wojny). Od 13 kwietnia 1946 przywdzielony do 12 batalionu łączności 1 Korpusu Polskiego, od 9 lipca w jednostce łączności w Bad Orb (Niemcy). Od 13 września 1947 w Wielkiej Brytanii, do 1 kwietnia 1948 przydzielony do jednostki 203 Polskiego Korpusu Przysposbienia i Rozmieszczenia.

Polski_Korpus_Przysposobienia_i_Rozmieszczenia-1-300x249 Anatol Makarenko - Cichociemny

Ulotka PKPiR

Powrócił do Polski. Od 1 listopada 1948 do 15 maja 1951 w Rejonowym Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie, od 1 października 1951 kierownik oddziału produkcji w Wierzchowicach Cukrowni Bydgoskich w Inowrocławiu. Od kwietnia 1955 jako pełniący obowiązki dyrektora w Zjednoczeniu Maszyn Spożywczych w Warszawie.

Od 1 kwietnia 1958 kierownik działu Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie, od 1 października 1963 dyrektor Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Szczecinie. Od marca 1979 specjalista ds. transportu i spedycji w Hortex oraz specjalista ds. kontroli i organizacji w Zakładzie Usług Komunalnych. Zmarł 27 października 2004 w Szczecinie, pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Teodora, maszynisty PKP oraz Wincentyny z domu Mongiałło. W 1944 zawarł związek małżeński z Jadwigą Kozakiewicz (1920–1976), łączniczką AK (przy radiostacji) ps. Stasia. Mieli syna Marka Mariana (ur. 1947) oraz dwie córki: Hannę zamężną Niewiadomską (ur. 1948) i Ewę (ur. 1951).

W 1977 zawarł związek małżeński z Teresą z domu Muszyńską (ur. 1940). Mieli córkę Agnieszkę (ur. 1973).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Anatol Makarenko - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Anatol Makarenko - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Anatol Makarenko - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Anatol Makarenko - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Anatol Makarenko - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Anatol Makarenko - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Anatol Makarenko - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Anatol Makarenko - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0161)
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 69–71. ISBN 83-902499-5-2.
  • Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 363. ISBN 8321105378.
  • Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 169.

 

Zobacz także biogram w Wikipedii