Zdzisław Winiarski – Cichociemny

Zdzisław Winiarski – Cichociemny

ps.: „Przemytnik”, „Muzykant”

Zdzisław Antoni Winiarski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 3136, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2026

 

ur. 4 maja 1916 w Rudnikach (powiat śniatyński, obecnie Ukraina) zm. 1 września 1979 – porucznik piechoty, podoficer Straży Granicznej II RP, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Zgrupowania Batalionu „Kiliński”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckiego obozu jenieckiego Murnau (1944-1945), cichociemny

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Powstanie Warszawskie
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

W 1935 ukończył Szkołę Handlową w Stanisławowie, do 1936  w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty we Lwowie. Po jej ukończeniu awansowany na stopień sierżanta podchorążego. Od maja 1937 w Straży Gtanicznej, m.in. jako  zastępca dowódcy komisariatu w Śniatyniu (obecnie Ukraina). W latach 1937 – 1939 działał w Związku Strzeleckim oraz Związku Szlachty Zagrodowej.

 

 

II wojna światowa

19 września 1939 wraz z załogą swojej placówki granicznej przekroczył granicę z Rumunią, internowany. Uciekł, dotarł 4 grudnia do  Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 5 Pułku Piechoty 1 Dywizji Grenadierów. Uczestniczył w walkach z Niemcami, m.in. na linii kanału Marna – Ren.

Od 27 czerwca 1940  w niewoli niemieckiej, osadzony w Stalagu I A Stablack. Uciekł we wrześniu 1941, przedostał się do nieokupowanej części Francji.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Od września 1942 w Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od października przydzielony do 1 Batalionu  Strzelców Podhalańskich w 1 Brygadzie Strzelców. Od 3 czerwca na stażu w oddziałach brytyjskich.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 23 września 1943 w Chicheley. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 14 października 1943. Przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 19/20 maja 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 18” (dowódca operacji: F/L Kazimierz  Wünsche, ekipa skoczków nr: LII), z samolotu Liberator BZ-965 „S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Zbigniew Szostak, pilot – P/O Jacek Błocki / nawigator – F/L Kazimierz  Wünsche / radiotelegrafista – F/S Józef Witek / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Wileniec / strzelec – F/S Stanisław Malczyk / despatcher – F/S Stanisław Jarecki). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Jaśmin” w okolicach miejscowości Bronowice i Opatkowice (9 km od Puław). Podczas skoku zginął kpt. dypl. Jan Serafin, wskutek nieotwarcia spadochronu. Razem z nim skoczyli: por. Rudolf Dziadosz ps. Zasaniec, kpt. dypl. Ludwik Fortuna ps. Siła, st. sierż. Aleksander Lewandowski ps. Wiechlina, kpt. dypl. Jan Serafin ps. Czerchawa oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj strz. Franciszek Klima ps. Oszczep. Był to drugi lot tej ekipy, podczas poprzedniego (10/11 maja) zadanie nie mogło być wykonane. Zrzucono także dwanaście zasobników oraz sześć paczek, wraz ze skoczkami w czterech nalotach na placówkę odbiorczą, w godz. 00.10 – 00.35. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 9 godzin 10 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 14.V.44 SOPIA [mjr dypl. Jan Jaźwiński] nadał depeszę L.744: (…) W czasie wizyty Gubbinsa [gem. Colins Gubbins, szef SOE] przedstawiłem wraz z Królem [mjr naw. Stanislaw Król, dowódca1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia] nast. najpilniejsze postulaty. 1. danie etatu dla [polskiego] dyonu spec. 301, 2. Wyposażenie dyonu 301 w Liberatory, 3/ wstrzymanie przezbrojenia dynonu bryt. 148 [148 Dywizjon Specjalnego przeznaczenia RAF] 4/ zapewnienie uzbronienia niem, wyłącznie dla Kraju. Poza tym umotywowałem celowość i możność akcji 2301 [zrzutów] bez przerwy letniej. Gubbins doradził działać ad. pkt. 1-3 przez MAAF [Mediterranean Allied Air Forces, dowództwo Śródziemnomorskich Alianckich Sił Powietrznych] i obiecał poprzeć w rozmowie z marsz. Slessor [brytyjski minister lotnictwa]. (…)

Dnia 18.V.44 SOPIA nadał depeszę L.767: (…) Przedstawiam wnioski: 1/ SAMOLOTY – (…) Podkreślam konieczność bezwzględnego doboru tylko dobrych załóg. Inaczej, jak to miało miejsce, zbyt duży procent lotów niewykonanych, wzgl. źle wykonanych i stąd w dużej mierze trudności w organizacji przyjęcia lotów w Kraju. 2/ Organizacja trasy północnej. Umożliwi to zaopatrzenie obszarów płnc. – zach. i płnc. – wsch. Kraju już od wczesnej jesieni 3/ Przygotowanie do przejścia na zrzuty masowe. Równocześnie ze staraniami o decyzję Combinet Chiefs od Staff w USA [Komitet Połączonych Szefów Sztabów] o użycie do tego celu dyonów Liberatorów z terenu Włoch i Anglii, potrzebne przygotowanie: a/ rezerwy mat. woj. – ponad plan przerzutu normalnego plus containery i spadochrony, b/ części samolotowych, potrzebnych dla przystosowania bombowców do tego celu.Jest to b. proste i łatwe, jednak musi być gotowe, aby Liberator w ciągu godziny przystosować z bombowca na spec. [samolot specjalny do zrzutu zasobników z zaopatrzeniem] lub odwrotnie. Przy użyciu Lila [Liberatorów] ameryk. – zrzuty masowe dzienne. Zrzuty nocne z Włoch tylko dyonami spec. a z Anglii również i dyonami Lancaster. Ze strony AK – organizacja bastionów [placówek odbiorczych zdolnych do przyjęcia jednej nocy zrzutu z kilku samolotów] na dowolną dla nich mozliwą ilość samolotów. (…).” (s. 292/286/314 – 293/287/315)

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych skierowany na kurs komendantów obwodów. Przydzielony do Kedywu Białystok AK, nie udało mu się nawiązać kontaktu z oddziałem partyzanckim, 20 lipca powrócił do Warszawy.

 

 

Powstanie Warszawskie

W Powstaniu Warszawskim początkowo w oddziale NSZ dowodzonym przez kpt. Jana Jaroszka ps. Proboszcz, w rejonie pl. Kazimierza Wielkiego – ul. Żelazna. Następnie do ok. 1 września oficer 6 kompanii „Wawer”, dowodzonej przez Cichociemnego por. Karola Pentza ps. Skała 2 (Zgrupowanie Batalionu „Kiliński”).  Od 1 września dowódca plutonu i zastępca dowódcy 1 kompanii Batalionu „Rum”, dowodzonego przez Cichociemnego mjr Kazimierza Bilskiego ps. Rum. Uczestniczył w walkach w rejonie ul. Królewskiej, pl. Grzybowskiego i ul. Grzybowskiej. Walczył na Woli oraz w Śródmieściu.

Po kapitulacji Powstania od 5 października w niewoli niemieckiej, osadzony w oflagu VII A Murnau.  29 kwietnia 1945 uwolniony przez oddziały amerykańskie.

 

 

Po wojnie

25 czerwca 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Awansowany na stopień porucznika 1 stycznia 1945.

Pozostał na emigracji, w latach sześćdziesiątych wyemigrował do USA.

 

 

Awanse

• sierżant  podchorąży – 1936
• podporucznik – ze starszeństwem od 14 października 1943
• porucznik – 1 stycznia 1945

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami

 

 

Życie rodzinne

Syn Jana oraz Eleonory z domu Chrzanowskiej.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 114–115. ISBN 83-910535-4-7
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 434, ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 233.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii