• cichociemni@elitadywersji.org

Stefan Przybylik – Cichociemny

Stefan Przybylik – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stefan Przybylik - Cichociemnyps.: „Gruch”, „Fonja”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 2658, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1650

 

Przybylik-Stefan-elitadywersji-org-189x250 Stefan Przybylik - Cichociemny

kpt cc Stefan Przybylik
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stefan Przybylik - Cichociemnyur 2 września 1918 w Kidowie (pow. zawierciański), zm. 5 grudnia 2007 w Zakopanem – kapitan łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, NIE, dowódca plutonu łączności 25 Pułku Piechoty Ziemi Piotrkowskiej, żołnierz wyklęty, więzień sowieckich łagrów: Workuta, Teguldet (1939-1941), więzień gestapo (1945), UB (Łódź, 1945), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy,  walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza), i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 26 lat 1 miesiąc. Syn rolnika, stryj dziennikarza Marka Przybylika

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stefan Przybylik - CichociemnySpis treści:


 

W 1934 ukończył szkołę powszechną w Michałkowie k. Bielska. W 1939 zdał maturę w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku. Po ukończeniu szkoły rozpoczął pracę w Walcowni Metali Kolorowych w Dziedzicach.

 

 

II wojna światowa
miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Stefan Przybylik - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Przed wstąpieniem do Szkoły Podchorążych powołany do Junackich Hufców Pracy w Nowogrodzie k. Łomży.  Do 4 września 1939 pracował przy maskowaniu betonowych umocnień wojskowych nad Narwią. 17 września rozbrojony przez wojska sowieckie w Konikówce, osadzony w niewoli. Po 2 dniach uciekł, wyjechał do Stanisławowa.

17 października 1939 aresztowany na stacji kolejowej Żeniec, w drodze do granicy polsko – węgierskiej. Osadzony w więzieniu w Stanisławowie. Skazany na 5 lat łagrów, zesłany do Workuty, w okolicach Komi. Dotarł tam przez Archangielsk, Morze Białe, barką do ujścia Peczory, później 140 kilometrowym marszem. Od 15 czerwca 1940 przebywał w rej. Teguldet (Tomska obłast.), od października do listopada 1940 w Katta-Kurgun, od grudnia 1941 do stycznia 1942 w kołchozie „Kines” (Szandlerskij rej., Kazachstan).

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

uklad-sikorski-majski-250x188 Stefan Przybylik - Cichociemny28 września 1941 zwolniony z łagru po układzie Sikorski – Majski. 20 lutego 1942 w Czok-Pak wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, od 7 marca 1942 przydzielony do 8 batalionu saperów 8 Dywizji Piechoty. Od 25 kwietnia w 1 kompanii Szkoły Podchorążych przy 8 Dywizji Piechoty.

30 kwietnia przekroczył granicę persko – iracką, 4 czerwca dotarł do Suezu, następnie od 6 czerwca 1942 na pokładzie m/s „Mauretania” wraz z ok. 5 tys. Polakami 8 Dywizji Pancernej. 16 czerwca zawinął do Durbanu, 19 czerwca 1942 do Pietermaritzburga (Południowa Afryka).

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

RMS_Laconia-300x188 Stefan Przybylik - CichociemnyOd 23 sierpnia 1942 w składzie eskorty 1800 włoskich jeńców wojennych, transportowanych statkiem s/s „Laconia” do Wielkiej Brytanii. 12 września o godz. 20.06, w okolicach równika, storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-156. Statek tonął 56 minut; z 2725 osób znajdujących się na pokładzie zginęło lub utonęło 2140 osób, w tym 31 polskich żołnierzy. 

Gloire-300x199 Stefan Przybylik - Cichociemny17 września ok. godz.10, po 5 dniach dryfowania w szalupie, uratowany przez francuski krążownik „Gloire”. Uratowano także 71 Polaków, w tym jednego po 33 dniach na morzu…

Od 25 września 1942 internowany w Qued Zem w Maroku, uwolniony 11 listopada, po kapitulacji Maroka i Algieru. Od 27 listopada na pokładzie „Bacha – Quero”, 29 listopada dotarł do Gibraltaru. Od 30 listopada na pokładzie liniowca „Strathaird”, w eskorcie dopłynął 6 grudnia 1942 do Szkocji. (Wielka Brytania). Od 20 stycznia do 7 listopada 1943 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej  Sztabu Naczelnego Wodza.

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont,  skan własny
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Wojciech Markiewicz – Niezwykłe życie cichociemnego Przybylika
w:  Polityka nr 8 (3199) 20 – 26 lutego 2019 r., s. 55-57
Dziękujemy Autorowi, red. Wojciechowi Markiewiczowi, za życzliwe wyrażenie zgody na publikację

 

 

Cichociemny
Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Stefan Przybylik - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

button-zrzuty_200-150x150 Stefan Przybylik - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stefan Przybylik - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

skan1389-288x400 Stefan Przybylik - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz łączności. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 19 stycznia 1944 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. 

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Poldek 1” (dowódca operacji: F/O Stanisław Kleybor, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KH-151 „S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – F/S Ludwik Skoczylas / nawigator – F/O Stanisław Kleybor / radiotelegrafista – P/O Zygmunt Nowicki / mechanik pokładowy – F/S Emil Szczerba / strzelec – F/O Józef Bednarski / despatcher – F/S Antoni Imielski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi (Włochy), zrzut na zapasową placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa – Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: mjr Jerzy Emir-Hassan ps. Turek 2, ppłk. Leopold Krizar ps. Czeremosz, kpr. Aleksander Makagonow ps. Wschód, por. Bruno Nadolczak ps. Piast,  płk. Roman Rudkowski ps. Rudy. Podczas skoku wskutek nieotwarcia spadochronu, w okolicy miejscowości: Sokołów, Dziebałtów (gmina Końskie) zginął Leopold Krizar ps. Czeremosz, został tam pochowany. Skoczkowie przerzucili 528 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 4 paczki.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Cichociemny-Przybylik_500px-199x300 Stefan Przybylik - CichociemnyStefan Przybylik: Ogarnęło mnie dziwne uczucie. Po raz pierwszy od pięciu lat byłem znowu na polskiej ziemi, już jako żołnierz (…) Chwilę po wylądowaniu byłem sam. Przytuliłem się do tej naszej ziemi, ucałowałem ją i po prostu rozbeczałem się…

Stefan Przybylik – w: Wojciech Markiewicz – Cichociemny Przybylik, Katowice 2021, Wydawnictwo Sonia Draga, ISBN 978-83-8230-193-9, s.20.

 

Brindisi_1-300x199 Stefan Przybylik - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

skan1391-300x380 Stefan Przybylik - Cichociemny

skan włsny,
źródło: JW GROM

Po skoku przydzielony do Podokręgu Piotrków AK, jako dowódca plutonu łączności radio (operacyjnej) 25 Pułku Piechoty Ziemi Piotrkowskiej. Od stycznia 1945 przydzielony do Komendy Głównej AK (w Częstochowie).

7 stycznia wieczorem aresztowany przez gestapo w Piotrkowie Trybunalskim. 17 stycznia wysłany koleją (w wagonie towarowym) do Radogoszczy. Uciekł podczas bombardowania transportu w miejscowości Gałkówek k/ Łodzi.

 

Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43

 

 

Po wojnie

Delegatura_SZ_1945-300x317 Stefan Przybylik - CichociemnyPozostał w konspiracji, podjął działalność w organizacji NIE oraz Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. 5 lub 6 czerwca 1945 podczas nadawania depeszy aresztowany pod fałszywym nazwiskiem Przygodzki przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. Więziony do 4 października 1945, uniewinniony przez Wojskowy Sąd Okręgowy w Łodzi. 17 października ujawnił się w Piotrkowie Trybunalskim, wyjechał do Katowic.

W latach 1945-1947 podjął studia w Wyższym Studium Nauk Społeczno – Gospodarczych w Katowicach. Od marca 1946 referent w Centrali Zbytu Stali „Centrostal”.

W 1948 z powodu gruźlicy osiadł w Zakopanem. Od stycznia 1948 kierownik domu wczasowego FWP „Bristol”, od kwietnia 1951 intendent Sanatorium Torakochirurgicznego, następnie kierownik w Sanatorium Profilaktycznym „Diana”. Od maja 1954 zastępca dyrektora ds. ekonomicznych w Specjalistycznym Zespole Rehabilitacyjno-Ortopedycznym dla Dzieci i Młodzieży. Z początkiem 1980 przeszedł na emeryturę. Do lutego 1986 pracował jako st. referent ds. technicznych w Zespole Opieki Zdrowotnej.

przybylik_gw-300x298 Stefan Przybylik - Cichociemny

Wspomnienie red. Marka Przybylika o Stryju…
Gazeta Wyborcza z 29 listopada 2011 r.

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Stefan Przybylik - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków  źródło: pamiec.pl

Od 1948 w zainteresowaniu Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Zakopanem, od 1954 w zainteresowaniu operacyjnym zakopiańskiego Urzędu Bezpieczeństwa oraz Głównego Zarządu Informacji MON. Od czerwca 1956  do lutego 1958 Wojewódzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie prowadził przeciwko niemu sprawę ewidencyjno-obserwacyjną. Rozpracowywany przez informatorów UB: „Dudzik”, „Bogdan”, „Cegielnia”, „Wasyl”. Od grudnia 1961 do kwietnia 1964 ponownie operacyjnie obserwowany przez SB. Do sierpnia 1988 w operacyjnym zainteresowaniu Wydziału III WUSW w Nowym Sączu.

Pełnił wiele funkcji społecznych w Zakopanem: wiceprzewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej, prezesa koła ZBoWiD (1956-1958). W 1989 współzałożyciel oddziału Związku Sybiraków. Zmarł 5 grudnia 2007 w Zakopanem, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (d. wojskowy) w Warszawie, kwatera F II, rząd 8, grób 3.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Stefan Przybylik - Cichociemny

 

 

Odznaczenia i wyróżnienia

 

Upamiętnienie

Cichociemny-Przybylik_500px-1-199x300 Stefan Przybylik - Cichociemny

 

W 2021 red. Wojciech Markiewicz opublikował książkę pt. „Cichociemny Przybylik”, Katowice 2021, Wydawnictwo Sonia Draga, ISBN 978-83-8230-193-9..    Zobacz recenzję książki. 

komentarz-Markiewicz-cc-Przybylik-300x103 Stefan Przybylik - CichociemnyBardzo pochlebna dla mnie  opinia red. Wojciecha Markiewicza nt. biogramu Cichociemnego Stefana Przybylika, Facebook, 5 września 2023 – patrz obok.

 

 

 

 

Życie rodzinnecc-Przybylik-grob_20220515_111512-194x250 Stefan Przybylik - Cichociemny

Syn Pawła rolnika oraz Tekli z domu Gomułka. Zawarł związek małżeński z Marią Roszkowską (1915-2009). 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stefan Przybylik - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stefan Przybylik - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stefan Przybylik - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stefan Przybylik - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stefan Przybylik - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stefan Przybylik - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stefan Przybylik - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stefan Przybylik - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0226
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 177-181, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 393, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 258-259

 

Zobacz także biogram w Wikipedii