ps.: “Niedźwiadek”, “Sęp”, “Jan”, “Kula”, “Kobra 2”, “Termit”, “Agronom 2”, “Osa 2”
vel Jan Mrówka, vel Johann Muller, vel Leopold Miller
Ukończył szkołę powszechną w Okulicach, w latach 1909 – 1915 uczył się w gimnazjum w Bochni. Ukończył 6 klas, w 1919 uzyskał świadectwo dojrzałości jako ekstern.
Od 3 maja 1913 w Związku Strzeleckim, od maja 1914 podoficer. 6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, zwolniony z powodów zdrowotnych, następnie od 24 września 1915 przydzielony do 3 Pułku Piechoty 11 Brygady Legionów. 5 lipca 1916 lekko ranny pod Polską Górą, w październiku awansowany na stopień sierżanta.
Od 1917 uczestnik kursu oficerskiego w Zegrzu, po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 wcielony do armii austriackiej 18 września. Na początku 1918 ukończył szkołę oficerów rezerwy w Koszycach. 1 listopada sformował pluton z uczniów gimnazjum, od 14 listopada wraz z nimi w składzie 5 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów pod Lwowem na froncie z Ukraińcami. Ranny na początku lutego 1919 w trakcie nocnych walk w Malechowie nieopodal Lwowa.
Jacek Pawłowicz – Generał Leopold Okulicki “Niedźwiadek” (1898 -1946)
Od 24 sierpnia dowódca kompanii, walczył z Sowietami w rejonie Wołkowyska. Mianowany na stopień podporucznika 1 czerwca 1918, na stopień porucznika 1 kwietnia 1920, na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. Na początku czerwca 1920 ranny nad Bereczyną. Od 22 grudnia 1920 do 15 marca 1921 dowódca 8 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów na linii demarkacyjnej Suwałki – Sejny.
Od listopada 1923 do października 1925 słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po jej ukończeniu mianowany kapitanem dyplomowanym, przydzielony jako kierownik referatu mobilizacyjnego w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr III w Grodnie. Od lutego 1928 szef Oddziału Ogólnego, kierownik Okręgowego Urzędu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego. Awansowany na stopień majora, ze starszeństwem od 1 stycznia 1928. Od kwietnia 1930 do 10 lipca 1931 dowódca batalionu w Rybniku.
Od 11 listopada wykładowca taktyki broni połączonych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od 21 kwietnia 1934 do 20 września 1935 szef sztabu 13 Dywizji Piechoty w Równem. Od 21 września w Sztabie Głównym jako szef Wydziału “Wschód” w Oddziale II operacyjnym. W marcu 1936 awansowany na stopień podpułkownika. Od 1 kwietnia 1939 szef Wydziału Sytuacyjnego oraz zastępca szefa Oddziału III Sztabu Głównego.
W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 jako oficer dyżurny w Sztabie Głównym przyjmował pierwsze meldunki o działaniach wojennych. Po opuszczeniu Warszawy 6 września przez Sztab Naczelnego Wodza, pozostał jako oficer ds. operacyjnych ekspozytury Kwatery Głównej Naczelnego Wodza.
Od 10 września ochotniczo w obronie Warszawy jako szef sztabu odcinka Warszawa – Zachód, od 18 września jako dowódca zgrupowania na Woli kierował natarciem w celu ułatwienia przebicia się do stolicy żołnierzom armii “Pomorze” oraz “Poznań”.
Po kapitulacji Warszawy przystąpił do Służby Zwycięstwu Polski, zaprzysiężony 28 września 1939. Od października jako dowódca wojewódzki SZP w Łodzi, od stycznia 1940 komendant Okręgu Łódź Związku Walki Zbrojnej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ w lutym 1940 przez komendanta głównego ZWZ.Posługiwał się w tym czasie fałszywymi dokumentami na nazwisko Johann Muller, pseudonimami “Kula”, “Jan”, “Leopold”. 1 lipca 1940 awansowany na stopień pułkownika.
Wobec dekonspiracji mieszkania i zagrożenia aresztowaniem, 14 sierpnia odwołany z funkcji komendanta Okręgu, przeniesiony jako inspektor do Komendy Głównej ZWZ. Od października 1940 komendant okupacji sowieckiej we Lwowie (obszary: Białystok i Lwów).
W związku z infiltracją siatki ZWZ przez NKWD aresztowany w nocy z 21 na 22 stycznia 1941 we Lwowie, w mieszkaniu przy ul. Zadwórzańskiej 117. Wywieziony do Moskwy, osadzony w więzieniu NKWD na Łubiance, następnie w Lefortowie.
Zwolniony 12 sierpnia 1941 po układzie Sikorski – Majski, wstąpił do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa. Mianowany szefem sztabu armii, uczestniczył (4 grudnia 1941 oraz 18 marca 1942) w rozmowach gen. Andersa z Józefem Stalinem. Od marca 1942 dowódca 7 Dywizji Piechoty, sformowanej w Kermine (Uzbekistan). Od 26 czerwca 1943 w dyspozycji SNW, od 1 października 1943 organizator i komendant Ośrodka Wyszkolenia (bazy nr 10) w Ostuni k. Bari (Włochy), w której szkolono Cichociemnych.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeniesiony do dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza. Wg. Tochmana od 25 lutego 1944, wg. bardziej wiarygodnych dokumentów z teki personalnej od 7 kwietnia 1944 na stacji wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy). Wg. depeszy z 30 marca 1944 do komendanta GBP mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, miał odlecieć do GBP 31 marca 1944, wyraził życzenie m.in. “niespotykania się z innymi skoczkami i kadrą”. Wg. tej depeszy, termin odlotu tej ekipy do Polski ustalał Naczelny Wódz.
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 maja 1944 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji “Weller 29” (dowódca operacji: S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz, ekipa skoczków nr: LIII), z samolotu Halifax JP-222 “E” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Gerard Kunowski, pilot – P/O Witold Graczyk / nawigator – S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz / radiotelegrafista – P/O Kazimierz Kujawa / mechanik pokładowy – Sgt. Piaścik / strzelec – F/O Olgierd Łuczkowski / despatcher – F/S Piotr Straub). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą “Kos” 407 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Wierzbno k. Proszowic (24 km od Krakowa). Po skoku, 22 maja 1944 awansowany na stopień generała brygady, używał pseudonimu “Kobra 2”. Jego ochronę osobistą stanowili cichociemni: ppor. Zbigniew Waruszyński oraz por. Marian Golarz vel Teleszyński. Razem z nim skoczyli: rtm. Krzysztof Grodzicki ps. Jabłoń, por. Marian Golarz ps. Góral 2, ppor. Władysław Marecki ps. Żabik 2, kpt. Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 oraz ppor. Zbigniew Waruszyński ps. Dewajtis 2.
Na placówkę odbiorczą poleciały dwa samoloty. Halifax JP-236 “A” zrzucił 12 zasobników i 12 paczki, w dwóch nalotach na bastion, w godz. 00.37 – 00.50. Drugi “Halifax” JP-222 “E” (oba 1586 Eskadra PAF) nadleciał na placówkę odbiorczą cztery minuty później, w trzech nalotach zrzucił ekipę sześciu Cichociemnych oraz 12 zasobników i 4 paczki. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy, “Halifax” JP-222 “E” (z którego zrzucono skoczków) wylądował na lotnisku Campo Casale niedaleko Brindisi (Włochy) o godz. 05.20 po dziewięciu godzinach lotu, natomiast Halifax JP-236 “A” (zrzut materiałowy) wylądował piętnaście minut później. Zrzut przyjmowały wspólnie: oddział partyzancki Armii Krajowej oraz oddział Batalionów Chłopskich, pod dowództwem Jana Latały ps. Topór.
Nawigator Eugeniusz Arciuszkiewicz: Już o godzinie siódmej rano mjr Jaźwiński, dowódca Bazy Przerzutowej [Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano pod Brindisi – RMZ] zjawił się na lotnisku i dał do zrozumienia, że czeka nas specjalne zadanie (…) Sześciu skoczków z “bagażem”. Placówka “Kos”, 9 mil od m. Niepołomice, sygnał n, czas zrzutu godz. 00.00 – 00.10 (…) Na dwie godziny przed startem przyjechała przed nasz dom ciężarówka, z której wyszło 6-ciu osobników i znikło w drzwiach pokoju, przeznaczonego na ostatnie przygotowanie do lotu. Tam szukano kompromitujących przedmiotów, sprawdzano dokumenty, instrukcje, wydano pasy z pieniędzmi, broń i truciznę na wypadek wsypy no i – “ostatnia wieczerza”. Byłem zaintrygowany ważnością misji. W końcu jeden z szóstki szepnął mi go ucha – “W ekipie jest “Niedźwiadek” – płk Okulicki, ze specjalną ważną misją. (…)
Przed nami ciemna plama Puszczy Niepołomickiej. 00.40 – na dużej polanie Niepołomice. Kurs 019°, za 3 minuty będzie “Placówka”. Schodzimy do 600 stóp, nadajemy literę rozpoznawczą. Na ziemi latarka natychmiast odpowiada umówionym sygnałem – “placówka” gotowa do odbioru. (…) Godz. 00.54, posuwamy się wzdłuż linii świateł, jesteśmy prawie nad placówką. Krzyczę: – “Skok”. Despatcher trąca ramię skoczka. Jeden po drugim znikają w ciemnym otworze przy akompaniamencie części bagażu. (…) Na odprawie gratulują. “Placówka” potwierdziła odbiór zrzutu. (…).
Eugeniusz Arciuszkiewicz – Lot nr 43 – 21 maj 1944. Jednodniówka. XI Zjazd, 1976, w: Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 167-168
ppor Jerzy Migas, dowódca placówek zrzutowych: Przy Lesie Wierzbińskim, na drodze w kierunku wsi Szarbia, ustawiło się osiem furmanek konnych, a w “koszu” bazy umieszczeni zostali żołnierze z elektrycznymi lampkami sygnalizacyjnymi. Lampki wyznaczały znak krzyża, który ustawiony był zgodnie z kierunkiem wiejącego wiatru. Na najwyższym, w stosunku do terenu, miejscu znajdował się żołnierz z silną lampą do sygnalizacji alfabetem Morse’a. Wszyscy czekają w napięciu. W powietrzu cisza. Dopiero o godzinie 00.37 do uszu dociera daleki warkot samolotu. Samolot zbliża się, pada rozkaz “Sygnał świetlny w górę”. Sygnały przekazywane są alfabetem Morse’a. Rozpoznanie dwustronnie stwierdzone. Żołnierze ustawieni w kształcie krzyża świecą lampkami. Samolot dwukrotnie dolatuje do “kosza” placówki “KOS”. lecą zasobniki i paczki.
Po nim pojawia się drugi samolot, który z wysokości około 2000 stóp dokonuje zrzutu sześciu skoczków, a następnie zasobników i paczek. Na nierównym polu wznoszącym się lekkim skosem w kierunku lasu, rosną ziemniaki, utrudniające poruszanie się skoczków, którzy ciągną za sobą białe czasze spadochronów. Skoczkowie całują ziemię. Uściski rąk. W grupie skoczków zebranych pod lasem jeden wyraźnie kuleje. Doznał kontuzji stopy przy lądowaniu. Teraz siedzi i odpoczywa. Na zrzutowisku wyłapywane są zrzucane z samolotu pojemniki.
Jerzy Migas – w: O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej, oprac. Mateusz Serwatowski, w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne “Bojowe Schrony Proszowice”
opr. Mateusz Serwatowski – O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej
w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne “Bojowe Schrony Proszowice”
W swoim pamiętniku mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
“W okresie od 1 maja 1944 r. nadeszło do mnie ponad 60 depesz związanych z opracowaniem planu przerzutu zwanego “Odwet” jaki ma rozpocząć się od 1 sierpnia b.r. Tatar zastrzegł sobie wyłącznie koordynację tego planu z dowódcą AK. Tę masę depesz charakteryzuje zupełna nieznajomość organizacji i kompetencji władz brytyjskich, tak we Włoszech jak i w Londynie. Usiłuję cierpliwie naświetlić sytuację i warunki pracy Bazy Jutrzenka, kładąc nacisk na przysłanie załóg polskich. Załogi te są w kompetencji Air Ministry i polskiego Inspektora Lotnictwa. Ciągle mam nadzieję, że szef Sztabu gen. Kopański dotrzyma swego przyrzeczenia, że osobiście dopilnuje wysłania załóg dla polskiego dyonu. Nie rozumiem dlaczego gen. Kopański milczy i nawet nie odpowiada mnie, kto te załogi wstrzymuje. (…)
W rezultacie mam obecnie: bardzo dobrą współpracę z dowódcą AK i bardzo dobrze funkcjonujący aparat przyjęcia zrzutów w Kraju. Ze strony szefa Sztabu NW i podległego mu O. Spec. mam tylko masę depesz zupełnie błędnych i ani jednego awiza o przysłaniu załóg polskich. To wszystko co przychodzi z O. Sp. nie ma żadnego logicznego związku z pracą Bazy i kiedy przyjdzie czas na opracowanie planu przerzutu trzeba to będzie zrobić na Bazie Jutrzenka. (…)
25 maja otrzymałem pocztę prywatną, drogą przez kuriera SOE z Londynu we Włoszech. Jeden list od Wandy, wypełniony ściśle prywatnymi sprawami, drugi list od Podolskiego. Pod podaje używając kryptonimów: (…) Perkins [szef polskiej sekcji SOE] rozmawiał dwukrotnie z Tatarem. Ja tłumaczyłem. Perkins powiedział mnie: Wystarczą te dwa razy. Tatar damned fool [głupi jak but – tłum Kajetan Bieniecki] nie ma pojęcia o roli A.K., albo usiłuje zniszczyć A.K. w oczach Aliantów albo, na co wskazują dane z wywiadu brytyjskiego, kontaktuje się ze znanym nam agentem ambasady sowieckiej. Nominacja Tatara na pewno nie pomoże ani Sosnkowskiemu ani też Mikołajczykowi, który go popiera.” (Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego, przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6, tom II, s. 55-57)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: “Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25
Od 3 czerwca 1944 Szef Operacji oraz I Zastępca Szefa Sztabu Komendy Głównej AK. Od 27 lipca komendant główny organizacji NIE (Niepodległość). Od 5 września, w zastępstwie rannego gen. Tadeusza Pełczyńskiego szef sztabu KG AK.
O wybuchu Powstania przesądziła decyzja z 21/22 lipca 1944 trzech generałów: Tadeusza Bór-Komorowskiego, Tadeusza Pełczyńskiego, Leopolda Okulickiego. Podjęli ją następnego dnia po sensacyjnych informacjach o puczu w Berlinie oraz zamachu na Hitlera, przeprowadzonym przez płk. Staufenberga. Dość przytomnie liczyli na chaos w niemieckim Wermachcie – choć nie było widać oznak tego chaosu, a puczyści zostali dość szybko schwytani i straceni.
Do zwolenników Powstania należeli (oprócz trójki wymienionych): w kraju – m.in. gen. Antoni Chruściel, płk. Jan Rzepecki, Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski, przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak; w Londynie – premier Stanisław Mikołajczyk, gen. Kazimierz Sosnkowski. Potem niektórzy politycy twierdzili, że zawsze byli przeciw. Przed Powstaniem jednoznacznie przeciwko opowiadali się m.in. płk Kazimierz Iranek-Osmecki, płk Janusz Bokszczanin. Ten ostatni proroczo mówił: “Ja ich [Sowietów] znam, oni nie przybędą, pozostawią nas samych Niemcom”...
Po wybuchu Powstania Warszawskiego, jako komendant NIE miał pozostać w konspiracji. Od 6 września pełnił obowiązki szefa sztabu Komendy Głównej AK. 28 września 1944 uczestniczył w naradzie siedmiu najwyższych oficerów AK z delegatem rządu Janem Stanisławem Jankowskim, na której podjęto decyzję o kapitulacji Powstania. Po kapitulacji Powstania wyznaczony dowódcą AK przez udającego się do niewoli dotychczasowego dowódcę AK, gen. dyw. Tadeusza “Bór” Komorowskiego.
Wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną, od 2 października 1944 poza Warszawą, m.in. w Milanówku, Pruszkowie, Podkowie Leśnej. Używał pseudonimów: “Niedźwiadek” (w kraju) oraz “Termit” (w łączności ze Sztabem NW w Londynie). Dopiero 21 grudnia 1944 mianowany przez prezydenta R.P. Władysława Raczkiewicza dowódcą sił zbrojnych w Kraju.
3 stycznia 1945 wieczorem, w leśniczówce Zalesie, uczestniczył w spotkaniu z brytyjską misją wojskową “Freston“. W jej składzie Cichociemny mjr Antoni Pospieszalski jako Anthony Currie; w spotkaniu uczestniczył także Cichociemny płk Roman Rudkowski.
O wysłanie brytyjskiej (lub brytyjsko-amerykańskiej) misji wojskowej do Polski Polacy zabiegali od drugiej połowy 1943. W marcu 1944 dowódca AK gen. Tadeusz Bór Komorowski depeszował do Naczelnego Wodza (L.d.2792/tjn.44) – „Nalegamy na przysłanie droga powietrzną Komisji Alianckiej, która byłaby świadkiem poczynań Sowietów i mogła im przeciwdziałać”. Na ten polski postulat Amerykanie nie reagowali, podobnie byli mu niechętni Brytyjczycy (zwłaszcza Foreign Office). Ostatecznie, także dzięki przychylności SOE, w kwietniu 1944 skompletowano skład ekipy skoczków, 4 września 1944 zgodę na wysłanie misji wyraził Winston Churchill. Początkowo przewidywano nawet wysłanie kolejnych pięciu „podmisji” (m.in. „Fernham” oraz „Flamstead”)…
Szef Oddziału VI (Specjalnego) płk Marian Utnik, w depeszy z 21 października 1944 do Okręgu Radom-Kielce AK, wskazał jako cele misji: „obserwowanie działalności AK i meldowanie władzom brytyjskim w Londynie o sytuacji, planach, nastrojach i potrzebach AK, meldowanie o stosunkach między AK a innymi zgrupowaniami partyzanckimi (NSZ, BCh, AL) i Armią Czerwoną”. Głównym celem misji miało być rozpoznanie nastrojów w Polsce, nawiązanie kontaktu z dowództwem Armii Krajowej oraz “ułatwienie kontaktów z Armią Czerwoną”. Rzecz jasna, ten naiwny cel misji nie mógł zostać zrealizowany, bowiem Stalin miał inne plany wobec Polski. Brytyjczycy chcieli także (po misji „Denham” Józefa Retingera) uzyskać bez pośrednictwa polskich władz informacje o sytuacji w Polsce.
Po latach Antoni Pospieszalski (jako Anthony Currie) wspominał – “Niechętnie wracam pamięcią do tej misji. Tyle było w niej pretensjonalnego absurdu, a osiągnęła tak niewiele. Jedynym jej rezultatem jest entuzjastyczny raport D.T. Hudsona o Armii Krajowej i Polsce Podziemnej, przedstawiony po powrocie Churchillowi i od tego czasu spoczywający zapewne w aktach gabinetu wojennego jako historyczne curiosum.”
19 stycznia 1945 wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. W związku z aresztowaniami żołnierzy i oficerów AK przeprowadzanymi przez UB i NKWD sprzeciwiał się ujawnianiu żołnierzy, zalecał ukrywanie ludzi oraz broni.
gen. Leopold Okulicki “Niedźwiadek” – Sytuacja wojskowa i polityczna w Kraju
(do Prezydenta R.P., 9 grudnia 1944 r.) w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 25 – 29
Marek Ney-Krwawicz – Generał Leopold Okulicki “Niedźwiadek”. Ostatni Komendant Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (246) październik 2010, s. 38 – 44
Po przyjęciu formalnego “zaproszenia” od gen. “Iwanowa” (Iwan Sierow, gen. NKWD) jako przedstawiciela I Frontu Białoruskiego, w celu “omówienia form współpracy”, 27 marca 1945 przybył na mające się odbyć następnego dnia spotkanie do willi w Pruszkowie przy ul. Pęcickiej 3 (obecnie ul. Armii Krajowej).
Aresztowany wraz z 15 innymi przedstawicielami podziemnych władz RP, przetransportowany samolotem do Moskwy i osadzony (ponownie) w więzieniu NKWD na Łubiance. Więcej info – Proces szesnastu.
W pokazowym procesie szesnastu (18 – 21 czerwca 1945), przeprowadzonym z rażącym pogwałceniem prawa międzynarodowego, 12 osób skazano, 3 uniewinniono.
Leopold Okulicki otrzymał najwyższy wyrok – 10 lat więzienia. Do 24 grudnia 1946 więziony w celi nr 62 w więzieniu NKWD na Łubiance, tego dnia prawdopodobnie zamordowany. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie – Aleja Zasłużonych rz. 1 gr. 85.86.
Gen. Leopold Okulicki ps. Niedżwiadek przed sowieckim sądem w Moskwie
Marek Ney-Krwawicz – Generał Leopold Okulicki (1898 -1946). Moskwa nie dała mu szans przeżycia
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (200) grudzień 2006, s. 25 – 30
Mocarstwa zachodnie zaakceptowały stalinowskie wyroki. Jako jeden z nielicznych negatywnie ocenił proces George Orwell:
Polacy zostali oskarżeni o to, że usiłowali zachować niepodległość własnego państwa, jednocześnie przeciwstawiając się narzuconemu ich krajowi marionetkowemu rządowi, jak również o to, że pozostali wierni rządowi w Londynie, który był w tym czasie uznawany przez cały świat, wyjąwszy ZSRR.
Tadeusz Płużański – Sowiecka zbrodnia na dowódcy Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 2 (262) luty 2012, s. 25 – 29
Syn Błażeja rolnika (właściciela gospodarstwa 8 ha) oraz Anny Korcy. W 1922 zawarł związek małżeński z Władysławą z d. Jabłońską (1900-1989). Mieli syna Zbigniewa (1924-1944), jako podchorąży 1 Pułku Artylerii 2 Korpusu poległ 8 lipca 1944 pod Osimo k. Ankony.
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
W 1996 w Bochni odsłonięto pomnik gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka”, posadowiony w centralnym miejscu placu Jego imienia. Monument z brązu waży ponad 7 tin, zaprojektował go prof. Czesław Dźwigaj z krakowskiej ASP.
W 1998 na budynku LXXXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Leopolda Okulickiego w Warszawie przy ul. Saskiej 78 odsłonięto pamiątkową tablicę.
W 1986 nielegalna Kresowa Oficyna Podziemna wydała serię / bloczek znaczków o nominale 4 x 1 zł pt. Spadochroniarzom Armii Krajowej poległym w walce z Sowietami.
Znaczki upamiętniają ppłk Macieja Kalenkiewicza ps. Kotwicz, kpt. Franciszka Cieplika ps. Hatrak, rtm. Jana Skrochowskiego ps. Ostroga, ppor. Adama Krasińskiego ps. Szczur oraz gen. bryg. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek.
W 1987 cichociemny, por. Bronisław Czepczak – Górecki zaprojektował medal upamiętniający Cichociemnych, w tym Leopolda Okulickiego.
Pamiątkowe tablice poświęcone Leopoldowi Okulickiemu odsłonięto m.in. w Bratucicach, Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze, na kościele Kapucynów w Krakowie przy ul. Loretańskiej 11, na budynku w którym mieszkał w Rybniku przy ul. Franciszka Chrószcza 1, na pomniku Armii Krajowej w Opolu (27 września 2006 r.), w katedrze w Łodzi oraz przed willą w Pruszkowie, na obecnej ul. Armii Krajowej.
Obeliski upamiętniające gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka” postawiono m.in. w Piastowie (11 listopada 1997) oraz w Grodzisku Mazowieckim, w Parku Leopolda Okulickiego.
10 października 1993 poświęcono Jemu oraz wszystkim cichociemnym pomnik oraz tablicę w Wierzbnie k. Krakowa.
Imię gen. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek nadano wielu ulicom, placom oraz placówkom szkolnym w Polsce.
W grudniu 2016 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy “Cichociemni”.
22 lutego 2019 minister obrony narodowej nadał imię gen. bryg. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek 11 Małopolskiej Brygadzie Obrony Terytorialnej
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Zobacz także – biogram w Wikipedii