Henryk Ostrowiński – Cichociemny

Henryk Ostrowiński – Cichociemny

ps.: „Smyk”, „Szlemik”, „Jaśmin”

vel Henryk Salamski, vel Zbigniew Opaliński, vel Andrzej Łapiński

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1873, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1953

 

ur. 18 września 1924 w Warszawie, zm. w 2000 – podporucznik łączności czasu wojny, inżynier łączności, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Głównej AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Kazachstan (1940-1942), łącznościowiec, cichociemny

Znajomość języków: rosyjski, niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjny, STS 20, łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther, Auchtertool), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 15 lat; w dacie skoku do Polski 19 lat

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

 

 

Przez pierwsze sześc lat życia mieszkał w Warszawie, później przez sześć lat w Lubaczowie, oraz 3 lata w Cieszynie. W 1936 ukończył szkołę powszechną, następnie podjął naukę w Korpusie Kadetów nr 1 im. J. Piłsudskiego we Lwowie, do wybuchu wojny ukończył trzy klasy. W chwili wybuchu wojny miał zaledwie piętnaście lat.

 

 

II wojna światowa

W połowie kwietnia 1940 wraz z matką oraz siostrą wywieziony przez Sowietów z Lubaczowa do łagru w Kazachstanie. Dwa dni wcześniej sowieci wywieźli jego ojca. W późniejszym czasie matka zmarła na tyfus. Pracował niewolniczo w kołchozie Krasnyj Kołos w rejonie Czernowodska (aktiubińska obłast), m.in. w stepie na roli.

Zwolniony po układzie Sikorski – Majski, 28 lutego 1942 w Czok – Pak wstąpił ochotniczo do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 24 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty. Od 1 kwietnia w Pahlevi (Persja, obecnie Iran) w 2 kompanii Szkoły Podchorążych 8 Dywizji Piechoty. Od 15 sierpnia 1942 pod dowództwem brytyjskim.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Przetransportowany statkiem m/s „Mauretania” do Afryki Południowej, 24 września 1942 statkiem m/s „Sobieski” dotarł do portu Gourick (Szkocja). Od 28 września w Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w łączności radiowej, m.in. w Anstruther, Auchtertool oraz STS 43, STS 20. Zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 10 lipca 1943 w Audley End. Awansowany na stopień podporucznika 14 września 1943. Według opinii szefa Oddziału VI Specjalnego, ppłk. dypl. Michała Protasewicza: „Inteligentny, samodzielny, chętnie bierze na siebie odpowiedzialność. Ambitny i koleżeński. Dyscyplina i lojalność służbowa duża. Wyszkolony dobrze. Ogólnie dobry”. Opinia po szkoleniu w STS 20: „Inteligencja duża, bardzo pracowity i sumienny, technicznie więcej niż dobry, zdyscyplinowany, ideowy, b. ambitny, bez nałogów, spokojny i mimo młodego wieku zrównoważony, koleżeński i uczynny, towarzysko wyrobiony, ogólnie bardzo dobry.”

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 10” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-319 „A” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Zbigniew Sancewicz, pilot – F/O Michał Goszczyński / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.56 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Dywan”, 14 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica, ppor.  Józef Nowacki ps. Horyń. Skoczkowie przerzucili 333 tys. dolarów w banknotach, 1,425 tys. w złocie, 2,8 tys. marek niemieckich oraz 240 rubli na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników oraz 1 paczkę. Nad Danią samolot został ostrzelany przez niemiecka artylerię przeciwlotniczą. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 25 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

Handley Page Halifax

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia – nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony jako radiotelegrafista kompanii „Kram” batalionu „Iskry” Oddziału V Komendy Głównej AK. Od marca 1944 jako dowódca 2 plutonu w oddziale radiołączności „Pająk” przydzielony do Oddziału V Komendy Okręgu Lublin AK.

Kierował pracą kilku radiostacji, utrzymujących łączność Komendy Głównej AK. Uczestnik bojowych akcji, m.in. starcia z oddziałem niemieckim pod Pilaszkowicami (lipiec 1944)

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie

Po wkroczeniu Sowietów na Lubelszczyznę oraz demobilizacji oddziału, od sierpnia 1944 w Lublinie, nadal utrzymywał łączność ze Sztabem Naczelnego Wodza w Londynie. Aresztowany przez NKWD w „kotle” uciekł.

W listopadzie 1944 jako Andrzej Łapiński został przymusowo zmobilizowany, ze względu na wiek poborowy, do Ludowego Wojska Polskiego, przydzielony do Służby Meteorologicznej przy Sztabie Generalnym LWP we Włochach k. Warszawy. W lipcu 1945 oddelegowany do pomiaru wody w Wiśle. W grudniu 1945 zdemobilizowany w stopniu sierżanta. Od 5 lutego 1946 meteorolog i pomocnik synoptyka w Biurze Prognoz Pogody PLL „LOT”. W lipcu 1947 ujawnił się, powrócił do prawdziwego nazwiska.

W latach 1947-1949 uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych w Warszawie, zdał egzamin dojrzałości, podjął naukę w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej. W kwietniu 1953 obronił dyplom inżyniera łączności.

Od 1 stycznia 1949 kierownik sekcji, następnie Pracowni Telekomunikacyjnej, od 1 lipca 1962 adiunkt w Państwowym Instytucie Hydrologiczno – Meteorologicznym (od 1973 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej). Autor wielu prac naukowo – badawczych, uzyskał dwa patenty, opracował kilkanaście wniosków wynalazczych. Od 1984 na emeryturze. Działał w Zespole Historycznym Cichociemnych w Warszawie. Zmarł w 2000.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Awanse

• podporucznik – 30 października 1943 ze starszeństwem od 14 września 1943

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Viruti Militari – 24 sierpnia 1948
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

 

 

Życie rodzinne

Syn Ludwika, oficera WP oraz Kunegundy z domu Heydrych. Miał siostrę. W 1952 zawarł związek małżeński z Aliną z domu Konat (ur. 1932), pedagogiem. Mieli dwóch synów: Janusza (ur. 1953) inżyniera elektronika, Krzysztofa (ur. 1955) inżyniera automatyki oraz córkę Annę (ur. 1957), logopedę.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0196)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0196)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 99–100. ISBN 83-902499-0-1
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 378. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 172-173.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii