Mieczysław Szczepański – Cichociemny

Mieczysław Szczepański – Cichociemny

ps.: „Dębina”, „Strzemię”, „Mieczysław”, „Spaniel”

Mieczysław Roman Szczepański

vel Mieczysław Łebkowski, vel Mieczysław Łepkowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 3065

 

ur. 21 września 1919 w Chełmży, poległ zamordowany przez władze „Polski ludowej” 12 kwietnia 1945 w Lublinie – kapitan artylerii, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Nowogródek AK, prawdopodobnie organizacji NIE, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, skazany na śmierć, zamordowany przez władze „Polski Ludowej” w więzieniu na Zamku w Lublinie (1945), Cichociemny

Znajomość języków: angielski, francuski; szkolenia kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 23a, Meoble Lodge, Inverness-shire), spadochronowy (STS 43, Audley End), specjalnościowe: instruktor łączności (Coëtquidan), łączności Eureka-Rebeka (STS 40, Howbury Hall); uzupełniające: oficerski dowódców plutonu łączności (CWWŁ), oficerów zwiadowców, informacyjno – łącznościowy, przeciwlotniczy, kierowców (Kirckaldy), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 24 lata 7 miesięcy. Syn naczelnika Urzędu Pocztowego i Telegrafii

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Od 1929 uczeń Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Chełmży, w 1937 zdał egzamin dojrzałości. Podczas nauki działał w harcerstwie.

Do 1938 w Szkole Podchorążych Artylerii Rezerwy we Włodzimierzu Wołyńskim, następnie w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. W 1939 awansowany na stopień kaprala podchorążego. Od 13 sierpnia do 1 września na praktyce w 24 Pułku Artylerii Lekkiej.

 

 

II wojna światowa

Po wybuchu wojny 1 września 1939 przydzielony do Ośrodka Zapasowego 24 Pułku Artylerii, od 5 września w 1 baterii dywizjonu marszowego, uczestniczył w walkach nad Sanem, od 12 września w batalionie ppłk Kowalówki w rejonie Zamość – Kowel.

Od 19 września jako oficer zwiadowczy w grupie płk. Leona Koca, następnie dowódca plutonu w samodzielnej grupie kpt. Strzeleckiego.

Od 7 października w niewoli sowieckiej, osadzony we Lwowie oraz w Podwołoczyskach. 20 października zwolniony jako mieszkaniec terenów włączonych do Rzeszy.

7 grudnia przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie oficerskim w Domos. Przez Jugosławię, Włochy dotarł 25 stycznia 1940 do Modane (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, zweryfikowany w stopniu podporucznika, ze starszeństwem od 1 września 1939. 

Od lutego 1940 w koszarach Bessieres w Paryżu, od 6 marca w Centrum Wyszkolenia Oficerów Artylerii w La Roche sur Yon, od 4 kwietnia instruktor w Batalionie Szkolnym Łączności 3 Pułku Artylerii Lekkiej w Coëtquidan.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany statkiem m/s „Batory” z St. Jean de Luz, 23 czerwca dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Do 16 lipca w obozach WP w Coatbridge oraz Crawford. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 17 lipca młodszy oficer 3, potem 2 baterii 1 Dywizjonu Artylerii Lekkiej.

Od 27 stycznia do 6 maja 1941 na kursie oficerskim dowódców plutonów łączności w Centrum Wyszkolenia Łączności, od 27 grudnia 1941 do 21 lutego 1942 na kursie kierowców samochodów w Kirckaldy. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 lipca 1943. Od 15 listopada 1943 oficer łączności, następnie oficer zwiadu oraz dowódca plutonu 1 dywizjonu 1 Pułku Artylerii Lekkiej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, 23 września 1943 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 4/5 maja 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 17” (dowódca operacji: F/O Edward Bohdanowicz, ekipa skoczków nr: XLIX), z samolotu Halifax JP-177 „P” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Zygmunt Wieczorek, pilot – F/O Edward Bohdanowicz / strzelec – F/S Tadeusz Ruman / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Mewa-1” 222 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Dalechowice, 15 km od Skalbmierza. Razem z nim skoczyli: por. Tadeusz Stanisław Jaworski ps. Bławat, ppor. Zdzisław Luszowicz ps. Szakal, por. Antoni Nosek ps. Kajtuś, por. Cezary Nowodworski ps. Głóg, por. Czesław Trojanowski ps. Litwos. Skoczkowie przerzucili 321,3 tys. dolarów w banknotach oraz 21,5 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK.

Zrzucono także wraz ze skoczkami dwanaście zasobników oraz cztery paczki w czterech nalotach samolotu na placówkę odbiorczą, w godz. 00.49 – 01.01. Z drugiego samolotu pół godziny później zrzucono dwanaście zasobników oraz dwanaście paczek, w dwóch nalotach na placówkę. Część zaopatrzenia uległa uszkodzeniu. Oba samoloty wróciły szczęśliwie do bazy, po locie trwającym (odpowiednio) dziewięć godzin 24 minuty oraz dziewięć godzin 45 minut.

opr. Mateusz Serwatowski – O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej
w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne „Bojowe Schrony Proszowice”

 

 

W swoim pamiętniku, mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Gen. Tatar oznajmił, że przybywa w charakterze pełnomocnika dowódcy AK wraz z dwoma oficerami, którzy pracować będą w O.Sp. jako eksperci znający możliwości przyjęcia zrzutów lotniczych w Kraju. Zaproponowałem: Chciałbym zapoznać pana generała z możliwościami Bazy Jutrzenka, która obecnie i w najbliższych miesiącach jest jedynym źródłem przerzutu do AK. Gen. Tatar odpowiedział: Nie jestem zainteresowany ani Bazą Jutrzenka, ani też możliwościami przerzutu lotniczego w ogóle. Przybywam z misją. W wykonaniu mojej misji zrobię wszystko co uważam za celowe dla Polski. (…)

W ciągu następnej półtorej godz. Tatar wygłosił tyradę zarzutów w stosunku do polityki rządu RP przed wojną oraz rządu RP na emigracji. Podkreślił brak zrozumienia obecnej sytuacji tak w Londynie jak i też w Kraju, podał przykładowo masę nazwisk ludzi w Londynie, Raczkiewicz, Hełczyński, Zaleski, Ciechanowski w Washingtonie oraz w Kraju, gen. Bór-Komorowski, gen. Pełczyński szef Sztabu AK, płk Iranek-Osmecki szef Wywiadu AK oraz delegat Rządu na Kraj, partia ludowa z Witosem na czele, ONR i inne mniejsze ugrupowania partyjne. Poza tym szereg osób, których nie znałem. O Mikołajczyku wyraził się: Mikołajczyk ma niewątpliwie trudności, gdyż zbyt dużo jego przeciwników ma kontakt z Anglikami i w Washingtonie. Nie przerywałem tej tyrady, gdyż Tatar operował ogólnikami bez podania konkretnych faktów. Cała ta tyrada ujawniła dwa istotne punkty. Jest zupełnie ciemny politycznie oraz jest zdecydowanie pod wpływem agentur prosowieckich. Jego formułowanie zarzutów przypominają często dosłownie oświadczenia Majskiego, Litwinowa, Mołotowa oraz Bogomołowa jakie dawali i dają prasie brytyjskiej i amerykańskiej w stosunku do Polski. Zarzuca Anglikom ich dwuznaczną grę, nie zarzuca nic Amerykanom. (…)

Liberator przed startem

Wyszedłem zmęczony tą sowiecką propagandą wyrażoną przez pełnomocnika dowódcy AK. Postanowiłem wyjaśnić tę „misję Tatara” nim sformułuję konkretne wnioski. Pojechałem do stacji wyczekiwania polityków przybyłych z Kraju. (…) na stacji zastałem tylko reprezentanta delegata Rządu w Kraju. (…) Delegat [Zygmunt Berezowski]: Znam pana majora z opinii, jaką dał mnie o panu dowódca AK. Powiem panu szczerze, że dowódca AK i delegat Rządu w Kraju są zadowoleni, że pozbyli się z Kraju Tatara. Tatar ma zbyt przeciwne poglądy dotyczące stosunku do Sowietów. Praca z nim na terenie Kraju nie jest teraz możliwa. Zresztą jest on bardzo trudny we współpracy nawet w normalnych warunkach. (…)

źródło: Muzeum Armii Krajowej

[mjr dypl. Jaźwiński:] odnoszę wrażenie, że jest zbyt duża różnica poglądów Tatara w stosunku do poglądów dowódcy AK i delegata Rządu. Rozumiem, że najłatwiej było pozbyć się jego z Kraju. Jeżeli jednak ta różnica poglądów polega na stosunku do Sowietów to zjawienie się Tatara w Londynie może mieć bardzo poważne i nieobliczalne skutki. Tatar może działać w Londynie jako pełnomocnik dowódcy AK. Obawiam się, że Tatar może najłatwiej porozumieć się z Mikołajczykiem, który od dłuższego już czasu idzie po linii przypodobania się Sowietom względnie prosowieckim grupom brytyjskim i amerykańskim, aby uzyskać uznanie rządów obu aliantów, a w szczególności Roosevelta. Mikołajczyk i Tatar są podobni, politycznie ciemni, żądni władzy. Wątpię, aby byli uznani przez Churchilla, czy nawet Roosevelta, ale mogą być użyci, aby obaj alianci mogli umyć ręce od zobowiązań w stosunku do Polski. (…).” (Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6, tom II, s. 36-40)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Od czerwca 1944 przydzielony jako oficer 7 batalionu 77 Pułku Piechoty Okręgu Nowogródek AK, w sile ok. 700 żołnierzy, dowodzonego przez Cichociemnego Jana Piwnika ps. Ponury.

Ponadto w składzie batalionu Cichociemni: dowódca 4 kompanii por. Jan Woźniak ps. Kwaśny, zastępca dowódcy 1 kompanii ppor. Gustaw Heczko ps. Skorpion oraz por. Jerzy Buyno ps. Grzegżółka,  ppor. Tadeusz Nowobilski ps. Dzwon, ppor. Aleksander Tarnawski ps. Upłaz (3 kompania). Podczas operacji Ostra Brama w zgrupowaniu dowódcy Okręgu, ppłk Janusza Prawdzic – Szlaskiego ps. Borsuk.

 

Andrzej Bogusławski – Jeszcze o „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 101, s. 212 – 217, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.

 

 

Po wojnie

Pozostał w konspiracji, prawdopodobnie przydzielony do organizacji NIE. Po lipcowych aresztowaniach żołnierzy AK przez NKWD przedostał się do Otwocka, współdziałał z ppłk. Januszem Prawdzic – Szlaskim ps. Borsuk. Od października w Lublinie, nawiązał kontakt organizacyjny AK z Cichociemnym ppor. Czesławem Rossińskim ps. Jemioła.

Pod przybranym nazwiskiem Łepkowski rozpoczął pracę w Departamencie Statystycznym PKWN. 5 oraz 12 listopada 1944 uczestniczył w spotkaniach, na których omawiano projektowany (12 listopada zaniechany) zamach na przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta oraz przewodniczącego PKWN Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Od połowy grudnia mianowany pełniącym obowiązki inspektora AK na miasto Lublin.

9 stycznia 1945 aresztowany przez NKWD pod zarzutami „udziału w nielegalnej organizacji AK”, uchylania się od służby wojskowej, obecności na zebraniach „w związku z projektowanym zamachem (…) a sama myśl zamachu została (…) zaniechana.” Po brutalnym śledztwie 9 kwietnia 1945  w trybie doraźnym skazany na śmierć wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Lublinie pod przewodnictwem sędziego Konstantego Krukowskiego.

12 kwietnia 1945 po północy zamordowany na schodach podziemi Zamku w Lublinie wraz z 10 żołnierzami AK, w tym min. Cichociemnym ppor. Czesławem Rossińskim ps. Jemioła. Prawdopodobnie pochowany we wspólnej mogile na cmentarzu przy ul. Unickiej.  Zrehabilitowany i uniewinniony postanowieniem Izby Karnej Sądu Najwyższego z 11 maja 1990.

 

 

Awanse

• kapral podchorąży – 1939
• podporucznik – 1940, ze starszeństwem od 1 września 1939
• porucznik – ze starszeństwem od 1 lipca 1943
• kapitan – 5 maja 1944

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari – 3 maja 1981  (pośmiertnie)
• Krzyż Armii Krajowej – 1980 (pośmiertnie)
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie – 1992 (pośmiertnie)
• Medal Wojska

 

 

Życie rodzinne

Syn Konrada naczelnika Urzędu Pocztowego i Telegrafii oraz Teofili z domu Lewandowskiej. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

W 1965 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach odsłonięto pomnik Cichociemnych oraz żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na którym umieszczono Jego nazwisko.

W 1991 odsłonięto tablicę poświęconą pamięci represjonowanych oficerów i absolwentów Szkoły Podoficerów Artylerii w Sali Tradycji Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im gen. Józefa Bema w Toruniu, na której umieszczono Jego nazwisko.

W 1995 na Zamku Lubelskim, w 50 rocznicę egzekucji odsłonięto pamiątkową tablicę, poświęconą pamięci o Nim i pozostałym 10 zamordowanym żołnierzom AK.

W 1995 odsłonięto tablicę poświęconą pamięci o Nim w Zespole Szkół Średnich w Chełmży.

Jego losy zostały opisane w książce Józefa Garlińskiego pt. Kiedy brat zabija brata… Losy żołnierza AK Mieczysława Romana Szczepańskiego (Londyn 1987, Warszawa 1995).

W grudniu 2016 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy „Cichociemni”.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0276
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 127-129, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 83-902499-0-1
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 417, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 217 Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także:

• biogram w Wikipedii
• IPN – katalog osób rozpracowywanych