• cichociemni@elitadywersji.org

Antoni Żychiewicz – Cichociemny

Antoni Żychiewicz – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Antoni Żychiewicz - Cichociemnyps.: „Listek”, „Przerwa”, „Puszczyk”

vel Rudolf Hobler, vel Piotr Płoński, vel Piotr Uzdecki, vel Edmund Zaleski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0123, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1979

 

Zychiewicz-Antoni-elitadywersji-org-186x250 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

por. cc Antoni Żychiewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Antoni Żychiewicz - Cichociemnyur. 17 stycznia 1919 we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 25 sierpnia 2005 w Soli-Kiczorze (powiat żywiecki) – podporucznik artylerii, magister inżynier, wykładowca elektroakustyki, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Obszaru Zachodniego AK, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen (1944-1945), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniający: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 24 lata 1 miesiąc. Syn wicedyrektora spółki akcyjnej „Książnica-Atlas”

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Antoni Żychiewicz - CichociemnySpis treści:


 

Od 1929 uczeń Państwowego Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego we Lwowie, ukończył je egzaminem dojrzałości w 1937. Od września 1937 do czerwca 1938 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Uczestniczył 2 października 1938 w zajęciu Zaolzia, z Korpusem Interwencyjnym gen. dyw. Władysława Bortnowskiego, w składzie 1 Pułku Artylerii Motorowej ze Stryja. W 1938 rozpoczął studia na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Lwowskiej.

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Antoni Żychiewicz - CichociemnyW sierpniu 1939 zmobilizowany do Ośrodka Zapasowego 1 Pułku Artylerii Motorowej, bronił Lwowa przed Niemcami i Sowietami. Przekroczył granicę polsko-węgierską 18 września, internowany do 1 listopada 1939. Uciekł i zgłosił się do konsulatu amerykańskiego, jako sierota miał być ewakuowany do USA.

10 listopada 1939 przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, skierowany na kurs oficerów rezerwy artylerii. Od stycznia do kwietnia 1940 instruktor w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Camp de Coëtquidan, potem przydzielony do 4 Pułku Artylerii Lekkiej.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

22 czerwca 1940 ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 10 Dywizjonu Artylerii Motorowej, od października w 1 Oddziale Rozpoznawczym I Korpusu Polskiego, od lutego 1941 w 10 Pułku Artylerii Lekkiej. Od 7 sierpnia 1942 na stażu w jednostkach brytyjskich.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Antoni Żychiewicz - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnoscią w dywersji i broni pancernej, od sierpnia 1942 do lutego 1943 uczestniczył w szkoleniach dla Cichociemnych, m.in. w dywersji oraz broni pancernej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 listopada 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. 1 grudnia 1942 awansowany na stopień podporucznika.

skan1211-291x400 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

dokument SNW dot. depozytu  skan własny, źródło JW GROM

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 17/18 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Wall” (dowódca operacji: F/O Mieczysław Kuźnicki, ekipa skoczków nr: XXI), z samolotu Halifax DT-725 „J” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Mierniczek, pilot – F/S Leopold Pęczek / nawigator – F/O Mieczysław Kuźnicki / radiotelegrafista – F/S Edward Janik / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Chętkowski / strzelec – F/O Zdzisław Markiewicz). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.50 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę „Lis”, w okolicach miejscowości Cegłów i Zgiechów, 14 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Antoni Iglewski ps. Ponar, ppor. Tadeusz Jaworski ps. Gont,  ppor. Władysław Wiśniewski ps. Wróbel. Skoczkowie przerzucili 450 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników i dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Antoni Żychiewicz - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Antoni Żychiewicz - CichociemnyO godz. 9.oo Szef Wydziału „S” przekazał do S.O.E. plan startu na dz.17-19.II.: = lot 28/35, ekipa RIVET, pilot sgt. Smith, plac. PIES i rej. zapas. start godz. 18.42 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze, = lot 29/36, ekipa FLOOR, pilot squ/ldr. Boxer, plac. PUHACZ i rej zapas., start godz. 18.40 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 339000 dol., = lot 30/37, ekipa WALL, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. LIS i rej. zapas., start godz. 18.52 (opóźniony powrotem lotu 28/35) = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 450000 dol.

Start nastąpił 17.II. = jak wyżej. Lot 28/35 zawrócił tuż po starcie – nawalił szybkościomierz. Na lot o 90 min. później Szef Wydz. „S” nie zgodził się – załoga angielska, mało czasu na odszukanie plac. w terminie jej czuwania. 18.II. Wynik operacji, w/g meldunków nawigatorów, jest następujący: = lot 29/36 i 30/37 wykonane całkowicie – na plac. odb. 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne. CHWAŁA CI WIELKI BOŻE .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Antoni Żychiewicz - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Fałata 6/9. Od 20 marca 1923 przydzielony do Kedywu Obszaru Zachodniego AK, od maja w zespole kadrowym dywersji mjr Jana Mielczarskiego ps. San. Uczestniczył w wielu akcjach bojowych, m.in. wysadzenia pociągu towarowego pomiędzy Błoniem a Bożą Wolą 15/15 lutego 1944  oraz w akcjach likwidacyjnych.

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Antoni Żychiewicz - Cichociemny

skan1210-300x187 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

spis depozytu Antoniego Żychiewicza, skan własny, źródło: JW GROM

W Powstaniu Warszawskim krótko uczestniczył w walkach. Ujęty przez Niemców w pierwszej połowie sierpnia 1944, wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. Po wyzwoleniu obozu, uwolniony na początku 1945.

 

 

Paweł Stachnik – Na spadochronie do kraju, czyli wojenne losy podporucznika „Przerwy”
w:  WPIS nr 3 (65) 18 kwietnia 2016 r. s. 15 – 20

 

 

Po wojnie

skan1206-285x400 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

pismo Antoniego Żychiewicza do SPP w Londynie, sierpień 1958, skan wlasny, źródło: JW GROM

Z początkiem 1945 przybył do Poznania, w ciężkim stanie spowodowanym pobytem w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Przebywał w stanie beznadziejnym w szpitalu w Słonym – Rabce. Od sierpnia w Krakowie, następnie we Wrocławiu. Poszukiwany przez UB.

Od 1946 podjął studia na Wydziale Elektromechanicznym, od 1949 na Wydziale Łączności Politechniki Wrocławskiej. W grudniu 1950 uzyskał dyplom magistra inżyniera. Od 1 lutego 1951  wykładowca elektroakustyki. Prześladowany przez UB.

Od 1953 kierownik Laboratorium Badawczego Zakładu Budowy Naukowej Aparatury Elektronicznej w Warszawie. Od 1955 kierownik produkcji (w Gliwicach i Katowicach) Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych „Inco”. W latach 1959 – 1961 starszy asystent, następnie adiunkt w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach. Od 1961 starszy konstruktor, następnie główny konstruktor w Hutniczym Przedsiębiorstwie Pomiarowym, później kierownik wydziału w Zakładzie Doświadczalnym Hutnictwa Żelaza i Stali Politechniki Śląskiej w Katowicach. Od 1971 pracownik kontroli jakości, następnie kierownik Zakładu Doświadczalnego Elektroniki i Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Śląskiej, do przejścia na emeryturę 1 kwietnia 1979. Autor dwóch publikacji, uzyskał pięć świadectw patentowych.

 

Rodziny Cichociemnych o swoich krewnych:
Józefie Zabielskim, Bolesławie Polończyku, Antonim Żychiewiczu, Romanie Wiszniowskim
Ewa Korsak, Magdalena Kowalska – Sendek „Gen Cichociemnego”
w: Polska Zbrojna nr 6 (842) czerwiec 2016 r., s.132 -138

]

 

 

OdznaczeniaVirtuti-Militari-272x350 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

 

 

Awanse

 

 

Upamiętnienie

Gliwice-pomnik-cichociemych-300x197 Antoni Żychiewicz - Cichociemny26 października 2016 w Gliwicach, od strony ul. Dworcowej odsłonięto ponad dwumetrowy pomnik z granitu.

Na tablicy umieszczono napis: „Gliwiccy cichociemni, spadochroniarze Armii Krajowej, elita Polski Walczącej” oraz imiona i nazwiska: Edwarda Kiwera ps. Biegaj, Bolesława Polończyka ps. Kryształ, Leszka Ratajskiego ps. Żal, Bogusława Wolniaka ps. Mięta, Antoniego Żychiewicza ps. Przerwa.

 

 

Życie rodzinne
rodzenstwo-Zychiewicz-300x194 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Rodzeństwo Żychiewiczów (od lewej) Emil, Maria, Antoni, źródło: blog rodzinny

Syn Emila, absolwenta filozofii Uniwersytetu Lwowskiego, wicedyrektora spółki akcyjnej „Książnica-Atlas” oraz Marii Wierzyckiej. Miał starszego brata Emila oraz siostrę Marię.

W 1943 zawarł związek małżeński z Ireną Siwicką, działaczką Stowarzyszenia PAX (1920-1970), mieli dwójkę dzieci: Martę (ur. 1947) oraz Pawła (ur. 1953)

W 1971 zawarł związek małżeński z Hanną Żwiryk, mgr fililogii polskiej, nauczycielką (ur. 1940).

 

ZobaczBlog rodzinny Antoniego Żychiewicza żołnierza AK, cichociemnego.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Antoni Żychiewicz - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Antoni Żychiewicz - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Antoni Żychiewicz - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Antoni Żychiewicz - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Antoni Żychiewicz - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Antoni Żychiewicz - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Antoni Żychiewicz - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0336
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 145-146, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 83-902499-0-1
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 446, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 127-128, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii