Kazimierz Czerwiński – Cichociemny

Kazimierz Czerwiński – Cichociemny

ps. „Bryzga”, „Olma”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0122

 

ur. 2 października 1916 w Dobrzejewicach (powiat toruński), zm. 2 lutego 2002 w Toronto (Kanada) – porucznik broni pancernych, podoficer Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Okręgu Kraków AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, żołnierz wyklęty, Cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow); uzupełniający: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 28 lat 1 miesiąc

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

 

Uczył się w szkole powszechnej w Dobrzejowicach, następnie w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Toruniu. W 1936 zdał egzamin dojrzałości. Od 25 września 1936 do 31 sierpnia 1937 w Szkole Podchorążych Broni Pancernej w Modlinie, następnie przeniesiony do rezerwy. Od 1937  komendant junackiego plutonu broni pancernej w Junackich Hufcach Pracy w Modlinie, Brześciu nad Bugiem, Lublinie. Awansowany na stopień sierżanta podchorążego 12 sierpnia 1938.

 

 

II wojna światowa

31 sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do 8 Batalionu Pancernego w Bydgoszczy, następnie ewakuowany wraz z rezerwistami do 2 Ośrodka Zapasowego Broni Pancernej w Żurawicy.

19 września wyruszył do Lwowa, 14 października przekroczył granicę z Węgrami, internowany  w rejonie Mohacza, Pecs, Barcs. 17 marca 1940 wyruszył z Węgier, przez Split (Jugosławia) dotarł 2 kwietnia 1940 do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 4 Batalionu Broni Pancernej.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany, od 26 czerwca 1940 w Wielkiej Brytanii.Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 10 października przydzielony do 1 dywizjonu rozpoznawczego 1 Korpusu Polskiego, od 1 sierpnia 1941 do 1 Pułku Czołgów. Od 4 sierpnia w 2 kompanii 3 batalionu czołgów, następnie jako dowódca plutonu 67 batalionu czołgów 16 Brygady Pancernej. Od 20 listopada 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, lotnictwie i odbiorze zrzutów. Od 19 kwietnia do 30 listopada 1943 przeszkolony także na Oficerskim Kursie Doskonalącym Administracji Wojskowej (kryptonim polskiej szkoły wywiadu) w Glasgow. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 listopada 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano, nieopodal Brindisi.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 18/19 listopada 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Kazik 2” (dowódca operacji: F/L Roman Chmiel, ekipa skoczków nr: LXI), z samolotu Liberator KG-994 „R” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Edmund Ladro, pilot – F/S Zenon Przybylak / nawigator – F/L Roman Chmiel / radiotelegrafista – W/O Kazimierz Szewczyk / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Zientek / strzelec – W/O Antoni Lewkowicz / despatcher – W/O Stanisław Zieliński). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi (Włochy), zrzut w godz. 23.35 – 23.47, w pięciu nalotach na placówkę odbiorczą „Solnica” 001 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w rejonie Osowca (7 km od stacji kolejowej Grodzisk Mazowiecki). Razem z nim skoczyli kurierzy Delegatury Rządu na Kraj:  szer. Józef Gójski ps. Borowik oraz plut. Jan Błaszczyk ps. Kret. Skoczkowie przerzucili 283 025 dolarów w banknotach na potrzeby AK oraz 314 645 dolarów w banknotach na potrzeby Delegatury Rządu na Kraj. Zrzucono także dziesięć zasobników oraz sześć paczek. Samolot powrócił szczęśliwie do bazy o godz. 5.15, po locie trwającym 11 godzin 20 minut.

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Po skoku i aklimatyzacji do realiów okupacyjnych, przydzielony do Referatu Przerzutów Powietrznych „Syrena” Komendy Głównej AK jako oficer ds. zrzutów Komendy Okręgu Kraków AK.

Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

 

Po wojnie

Po rozwiązaniu AK pozostał w konspiracji, w 1945 działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. Wyjechał z Polski, 2 lutego 1946 zameldował się w 1 Dywizji Pancernej, 5 marca 1946  w komisji likwidacyjnej Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie (Wielka Brytania).

Od 20 marca 1946 przydzielony do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej i Technicznej, następnie w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, potem przeniesiony do rezerwy.

Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, ukończył studia, obronił dyplom inżyniera. Wyjechał do Kanady. Zmarł 2 lutego 2002 w Toronto (Kanada).

 

 

Awanse

• sierżant  podchorąży –  12 sierpnia 1938
• podporucznik – ze starszeństwem od 1 grudnia 1942
• porucznik

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie.

 

 

Życie rodzinne

Syn Aleksandra i Heleny z domu Laszkiewicz (zm. 1926). Miał czterech braci oraz trzy siostry.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0035
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 35-36, Zwierzyniec – Rzeszów, 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 8390249952
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 320-324, 457, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa 1984, s. 304, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 259, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa, 1984