• cichociemni@elitadywersji.org

Jerzy Emir-Hassan – Cichociemny

Jerzy Emir-Hassan – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemnyps.  „Turek 2”, „Łepek 2”, „Żuk”

Jerzy Jan Emir – Hassan (Emersajłów)

vel Piotr Kiławiec, vel Jerzy Wrzosek, vel Jerzy Zakrzewski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 4430

 

Emir-Hassan-Jerzy-elitadywersji-org-185x250 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

płk cc Jerzy Emir – Hassan
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemnyur. 14 stycznia 1906 w Warszawie, zm. 27 maja 1998 w Opaczy (powiat piaseczyński) – podpułkownik, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Łódź AK, instruktor taktyki dywersji w Ośrodku Wyszkoleniowym w Ostuni (Włochy), więzień sowieckich łagrów: m.in. Iwdiel (1939-1941), NKWD, UB (Łódź, 1945), potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: instruktor taktyki dywersyjnej (OW nr 10, Ostuni), spadochronowy, odprawowy; uzupełniające: dowódców pododdziałów broni pancernej, instruktor i wykładowca kursów dla oficerów Centrum Wyszkolenia Armii, i in. W dniu wybuchu wojny miał 33 lata 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 38 lat 9 miesięcy. Syn handlowca, właściciela dwóch sklepów. Potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, w trzecim pokoleniu urodzonych w Polsce

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnySpis treści:


 

SPP-Komorowo-odznaka-absolwenta-250x266 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Odznaka absolwenta SPP

Był jednym z co najmniej osiemnastu Cichociemnych, wywodzących się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp.

Emersajlow-Jerzy-1-156x250 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Archiwum UW sygn. WL/RP 17688

Od 1915, jako dziewięciolatek rozpoczął naukę w klasie wstępnej Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, w czerwcu 1924 zdał egzamin dojrzałości. Wakacje spędzał w podwarszawskich willach lub w dobrach hrabiego Grocholskiego, którego plenipotentem był jego wuj. Od czwartej klasy interesował się medycyną, w domu m.in. anatomii uczył go doktor Jasielewicz. W 1924 podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Jako lekarz uczestniczył w patrolu przy ul. Czerniakowskiej podczas zamachu majowego.

W życiorysie napisanym jako załącznik do wniosku o przyjęcie na studia podkreślił: „Muszę zaznaczyć, że chociaż mam nazwisko rosyjskie, to żaden z moich przodków Rosjaninem nie był: mój pradziadek przywędrował do Warszawy z Krymu i tu w kościele św. Krzyża ochrzcił się; przedtem był wyznania mahometańskiego. Ja już jestem nie tylko wyznania rzymsko – katolickiego  ale i Polakiem.”

Od 1926, po rezygnacji ze studiów ze względów rodzinnych, w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie – Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu 15 sierpnia 1929 awansowany na stopień podporucznika, przydzielony jako dowódca plutonu 13 Pułku Piechoty w Modlinie. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1933, przydzielony jako dowódca kompanii 21 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty, następnie jako zastępca komendanta dywizyjnego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, później dowódca Szkoły Podoficerskiej 32 Pułku Piechoty w Modlinie 8 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 19 marca 1938, przydzielony jako wykładowca broni chemicznej Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie – Ostrowi Mazowieckiej. 

 

 

II wojna światowa
miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

W kampanii wrześniowej 1939 dowódca 4 kompanii strzeleckiej 114 Pułku Piechoty Grupy Operacyjnej „Wyszków”. W dniach 5-6 września uczestnik walk nad Narwią  w rejonie Różanu, 8 września nad dolnym Bugiem, później w rejonie Chełma, Kowla, nad Tanwią oraz w rejonie Biłgoraja. M.in. dowódca kompanii Legii Oficerskiej, ranny w bitwie pod Wyszkowem. Walczył w obronie Wołynia w Grupie „Kowel”.

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

16 listopada 1939 aresztowany przez NKWD, pod fałszywą tożsamością Piotr Kiławiec, podczas próby przekroczenia granicy z Węgrami. 24 grudnia 1939 zesłany w głąb Rosji, wiosną  1940 skazany na dziesięć lat łagru. Do jesieni 1940 osadzony w więzieniu w Nikołajewie nad Morzem Czarnym, następnie zesłany do miejscowości Iwdiel, potem za rzekę Soźwę (dopływ Obu) do niewolniczej pracy przy wyrębie lasu.

uklad-sikorski-majski-250x188 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyPo układzie Sikorski-Majski zwolniony. Przez Omsk, Swierdłowsk, Pawłodar nad Irtyszem w listopadzie 1941 dotarł do Buzułuku. Wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony jako instruktor oraz komendant kursu unitarnego Szkoły Podchorążych Piechoty, następnie pełnił obowiązki komendanta Ośrodka Chemicznego oraz dowódcy kompanii chemicznej nad Czyrczykiem niedaleko Taszkientu.

Od stycznia 1942 w Uzbekistanie, po ewakuacji Armii do Iraku i Iranu instruktor i wykładowca na kursach dla oficerów w Centrum Wyszkolenia Armii. Od lata 1943 w Palestynie (Gedera), następnie w Aleksandrii, Algierze, z portu Filvid na przełomie października i listopada 1943 dotarł do Włoch.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Początkowo instruktor taktyki działań dywersyjnych w Ośrodku Wyszkoleniowym (Baza nr 10) dla cichociemnych w Ostuni (Włochy). Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 lutego 1944 w Ostuni przez komendanta Ośrodka Wyszkolenia ppłk Leopolda Krizara ps. Czeremosz. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień majora 18 października 1944.

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Poldek 1” (dowódca operacji: F/O Stanisław Kleybor, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KH-151 „S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – F/S Ludwik Skoczylas / nawigator – F/O Stanisław Kleybor / radiotelegrafista – P/O Zygmunt Nowicki / mechanik pokładowy – F/S Emil Szczerba / strzelec – F/O Józef Bednarski / despatcher – F/S Antoni Imielski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi (Włochy), zrzut na zapasową placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa – Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: ppłk. Leopold Krizar ps. Czeremosz, kpr. Aleksander Makagonow ps. Wschód, por. Bruno Nadolczak ps. Piast, ppor. Stefan Przybylik ps. Gruch, płk. Roman Rudkowski ps. Rudy. Skoczkowie przerzucili 528 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 4 paczki. Podczas skoku wskutek nieotwarcia spadochronu, w okolicy miejscowości Dziebałtów (gmina Końskie) zginął ppłk Leopold Krizar ps. Czeremosz, został tam pochowany. 

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie przydzielony do Okręgu Łódź AK (z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim). Od listopada szef sztabu okręgu, także zastępca komendanta okręgu Michała Stempkowskiego. Pod koniec stycznia 1945 w Częstochowie uczestnik narady z Cichociemnym gen. Leopoldem Okulickim ps. Niedźwiadek, Komendantem Głównym AK.

Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43

 

 

Po wojnie

odznaka-NKWD-245x350 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Lodz.-Anstadta-1949-wiezienie-gestapo-UB-140x250 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Łódź, Andstata – więzienie gestapo i UB

W marcu 1945 w Łodzi, w lokalu konspiracyjnym swojej żony i łączniczki Zofii Owsianko, aresztowany przez NKWD. Od maja 1945 więziony przez WUBP w Łodzi, w dawnym więzieniu gestapo. potem WUBP przy ul. Andstata, zmuszany przez Mieczysława Moczara, szefa WUBP w Łodzi do publicznego potępienia działalności Armii Krajowej. Osadzono w nim w tym czasie także Cichociemnych: płk dypl. Wacława Kobylińskiego ps. Dziad, mjr Stanisława Krzymowskiego ps. Kostka, ppor. Mariana Pokładeckiego ps. Zoll, ppor. Władysława Hauptmanna ps. Gapa, por.Edwarda Kowalika ps. Edward.

Dwukrotnie próbował popełnić samobójstwo, rozgryzając kapsułkę z cyjankali oraz podcinając sobie żyły, uratowany. 24 sierpnia 1945 przez Wojskowy Sąd Okręgowy w Łodzi skazany na dziesięć lat więzienia, od września 1945 osadzony w więzieniu we Wronkach. Po zawieszeniu wykonania pozostałej części wyroku zwolniony 30 października 1945. Zamieszkał w Warszawie, represjonowany przez UB, wzywany na przesłuchania, inwigilowany, bez pracy do 1954.

Wronki-300x178 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Więzienie we Wronkach

Od stycznia 1946 współwłaściciel sklepu bławatnego „Józef Pawłowski i S-ka” w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej.  Od 1954 roku referent i sekretarz Gromadzkiej Rady Narodowej w Opaczy. Od 1959 starszy technolog w Spółdzielni Papierniczo-Poligraficznej „Zjednoczenie” w Warszawie. Od sierpnia 1975 na emeryturze. Działał społecznie, m.in. jako sekretarz i członek prezydium Rady Spółdzielni, prezes Kasy Wzajemnej Pomocy. W latach 1973-1975 jako przewodniczący komisji rewizyjnej Związku Poligrafów w Spółdzielni Papierniczo-Poligraficznej „Zjednoczenie” w Warszawie. 

Od 1978 przewodniczący Zespołu Historycznego Cichociemnych, działał w środowisku żołnierzy AK Okręgu Łódzkiego. W 1989 współzałożyciel Stowarzyszenia Żołnierzy AK.  W 1993 awansowany na stopień podpułkownika, następnie pułkownika. Zmarł 27 maja 1998 w miejscowości Opacz nieopodal Warszawy.

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

Awanse

 

 

Odznaczenia

 

Emersajlow-Jerzy-2-159x250 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Archiwum UW sygn. WL/RP 17688

 

Życie rodzinne

Syn Józefa Emersajłowa, handlowca, właściciela dwóch sklepów oraz Dominiki z domu Stańczyk, znanej rodziny działaczy PPS. Potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, w trzecim pokoleniu urodzonych w Polsce.

Zawarł związek małżeński z Zofią z domu Owsianko (ur. 1903), nauczycielką, łączniczką AK. Aresztowana przez NKWD w marcu 1945, więziona w obozie NKWD w Rembertowie, potem CWK Rawicz, zwolniona w październiku 1945. Mieli wychowanka Grzegorza (ur. 1959).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Jerzy Emir-Hassan - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Jerzy Emir-Hassan - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0044
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 36-39, Zwierzyniec – Rzeszów, 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 8390249952
  • Kajetan Bieniecki -Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 310-317, 452, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 308, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 256,  Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1984