Tadeusz Seeman – Cichociemny

Tadeusz Seeman – Cichociemny

ps.: „Garbus”, „Wstydliwy”, „Nasturcja”

Tadeusz Julian Seeman   po wojnie  Wiktor Popławski

vel Wiktor Popławski, vel Tadeusz Strojeń

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1886, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1965

 

ur. 27 listopada 1922 w Stryju (obecnie Ukraina), zm. 6 kwietnia 1992 w Nysie – porucznik łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, Okręgu Wołyń AK, więziony i torturowany przez NKWD, dwukrotnie więzień sowieckich łagrów: Iwdiel (1940-1941) oraz Workuta, Inta, Olżeras (1944-1953), łącznościowiec, cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in.  dywersji, łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), motorowy, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 16 lat; w dacie skoku do Polski 20 lat. Syn pracownika technicznego PKP

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Przez 14 lat mieszkał we Lwowie, przez trzy lata w Stryju. Uczył się w szkole powszechnej w Stryju, od 1935 w gimnazjum w Stryju, od 1936 w III Gimnazjum Państwowym im Króla Stefana Batorego we Lwowie. W ostatniej klasie działał w tajnej organizacji patriotycznej w gimnazjum. W czerwcu 1939 w gimnazjum w Stryju uzyskał małą maturę. Podczas wakacji 1939 uczestniczył w ćwiczeniach Przysposobienia Wojskowego. Uprawiał kolarstwo, narciarstwo, siatkówkę, grał w piłkę nożna. W chwili rozpoczęcia wojny miał zaledwie 17 lat…

 

 

II wojna światowa

W nocy 20 marca 1940 aresztowany w Stryju przez NKWD, oskarżony o przynależność do organizacji konspiracyjnej, osadzony w więzieniu przy ul. 3 Maja. W kwietniu 1940 jego rodzinę deportowano ze Stryja do Kazachstanu.

Skazany na 10 lat łagru, jesienią 1940 wywieziony do niewolniczej pracy w lesie na Uralu, w rejon Iwdiel, stacja Sama k. Swierdłowska. Po agresji Niemiec na ZSRR eskortowany w przemarszu do łagru w Górach Ural, od września 1941 ponownie w obozie w Iwdiel (Iwdielłag).

Po układzie Sikorski – Majski, w październiku 1941 zwolniony z łagru, do listopada 1941 w szpitalu, następnie w Kazachstanie. 24 lutego 1942 w Kustanaja wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 8 Dywizji Piechoty. Przez Taszkient i Krasnowodsk dotarł do Pahlevi i Teheranu, następnie przez Eden i Suez do Palestyny. Od 29 maja przydzielony do 2 kompanii Szkoły Podchorążych 8 Dywizji Piechoty.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przerzucony do Afryki Południowej, następnie statkiem m/s Sobieski dotarł 24 września 1942 do Wielkiej Brytanii. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End  przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 21 września 1943.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 5” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXXII), z samolotu Halifax LW-276 „E” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Michał Goszczyński, pilot – F/O Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.01 z lotniska RAF Tempsford, zrzut ok. godz. 1 na placówkę odbiorczą „Lustro” 201 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mistów, 9 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Stanisław Skowroński ps. Widelec, ppor. Stanisław Zapotoczny ps. Płomień. Skoczkowie przerzucili 432 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników i jedną paczkę. Samolot podczas lotu został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec ME-110, ale szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„20.IX. – miała miejsce rozmowa N.W. [Naczelnego Wodza] z gen Brooke’m i w ślad za nią N.W. wyśle list, którego projekt otrzymał 21.IX. do korekty Szef Wydz. S”. [mjr dypl. Jan Jaźwiński]. W liście tym jest podkreślone:
– niezbędne minimum potrzeb AK – 600 lotów do kwietnia 1944 r.,
– pilna organizacja Bazy Przerzutu No.2 we Włoszech i wyposażenie tej Bazy w 2 Dyony Liberatorów,
– pilność org. Bazy No.2 – ostatnia depesza Dcy A.K. – najpilniej przysłać mat. dla akcji mającej na celu przecięcie niemieckich transportów z frontu wsch. do Europy a szczeg. do Europy Płd. Chodzi tu o pilny przerzut so rej. Kowel – Dubno i Lwów (…) 21.IX. wieczorem, por. Czulak (z-ca Kwat. Wydz.S”) zatelefonował, że może już dn. 22.IX. rano nastąpi spotkanie gen. Carton de Wiart, V.C. – chodzi tu Szefowi Wydz. „S” o zbadanie, czy tą drogą nie da się urządzić rozmowy N.W. z Churchill’em. Generał ten, przybył niedawno z Włoch i ma duże możliwości a przede wszystkiem nienawidzi Sowiety i zna Polskę. Zobaczymy – trzeba próbować.” (s. 202/220)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Wilczej 32. Po aklimatyzacji przydzielony do Okręgu Wołyń AK, od listopada oficer łączności Inspektoratu Rejonowego Łuck AK

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

29 marca 1944 aresztowany przez NKWD w Nowym Musorze k. Holob, wraz ze sztabem Inspektoratu Rejonowego i Obwodu Łuck AK, w trakcie marszu na koncentrację 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Osadzony w więzieniu NKWD w Łucku przy ul. Jagiellońskiej, następnie w Kijowie przy ul. Korolenki 33. Brutalnie przesłuchiwany w ciężkim śledztwie (m.in. odbite nerki), nie ujawnił się jako spadochroniarz AK.  W nocy 17/18 października 1944 pod fałszywą tożsamością Wiktor Popławski skazany „za szpiegostwo” przez Wojskowy Wojenny Trybunał na dożywotnie zesłanie.

Od listopada w rejonie Workuty (Republika Komi), pracował niewolniczo w parowozowni. Od 1948 w Inta (pomiędzy Peczorą a Workutą) pracował niewolniczo w kopalni, od 1951 w Olżeras (obłast kiemierowska, Kuzbas) pracował niewolniczo w Kuźnieckim Zagłębiu Węglowym.

Po przeglądzie akt sprawy przez Najwyższe Kolegium Wojskowego Trybunału w Moskwie  zmniejszono wyrok do 10 lat łagrów, uniewinniony z zarzutu szpiegostwa. W 1953 zwolniony z łagru, zesłany dożywotnio do Akczatau, pracował jako mechanik w kopalni wolframu.

 

 

Po wojnie

10 kwietnia 1956 zwolniony z zesłania, przez Moskwę, Terespol, Grabanów 23 sierpnia 1956 powrócił do Polski. Od 1 października 1956 mistrz wydziału aparatury ciężkiej, kierownik wydziału przygotowania produkcji, główny mechanik Zakładu Urządzeń Przemysłowych w Nysie. Od 1 stycznia 1981 na rencie. 12 października 1973 awansowany na stopień porucznika. Zmarł 6 kwietnia 1992 w Nysie.

Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59

 

Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.

 

 

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem od 21 września 1943
• porucznik – 12 października 1973

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami

 

 

Życie rodzinne

Syn Alfreda, pracownika technicznego kolei oraz Apolonii z domu Rutkowskiej. Zawarł związek małżeński z Marią z domu Ażibek (ur. 1925). Mieli synów: Eugeniusza (ur. 1948) technika, Włodzimierza (ur. 1949) mechanika oraz Bolesława (ur. 1955) technika.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0247
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 119-120, Oleśnica 1994, Kasperowicz – Meble, ISBN 83-902499-0-1
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 404, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 177-178

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii