Archiwa Cichociemni - Cichociemni elita dywersji

Reorientacja Tochmana, blamaż PAP

Skądinąd dobry dziennikarz PAP Maciej Replewicz dał się oczarować znanemu „znafcy Cichociemnych” Krzysztofowi Tochmanowi – wraz z jego bajkami opublikował też własne, na dodatek w artykule rozpowszechnionym przez Polską Agencję Prasową. A wydawało się, że wszystkie bajki o Cichociemnych zostały już ostatecznie rozgromione. Niestety, zawsze znajdą się ludzie słabego intelektu, którzy brak wiedzy łączą z rozpowszechnianiem bzdur oraz publiczną autokompromitacją 🙁

26 grudnia 2024 Polska Agencja Prasowa opublikowała artykuł red. Macieja Replewicza pt. „80 lat temu ostatni cichociemni dotarli do Polski”. W tekście jest sporo fundamentalnych błędów, także żenujących konfabulacji Krzysztofa Tochmana.

Zacznijmy od wyliczenia błędów (według ich kolejności w artykule):

Główna ilustracja artykułu (samolot Armstrong-Whitworth Whitley) nie ma nic wspólnego z operacją zrzutową „Staszek 2”
Nieprawdziwy jest tytuł artykułu – to nieprawda, że w operacji „Staszek 2” „80 lat temu ostatni cichociemni dotarli do Polski”
Krzysztof Tochman konfabuluje, że „Misja ostatnich cichociemnych była związana z organizacją łączności już w kraju opanowanym przez armię sowiecką”
Krzysztof Tochman konfabuluje, w związku z operacją zrzutową „Staszek 2”, że rzekomo „Nie zachowały się żadne pisemne rozkazy dotyczące celów ich misji, ale można przypuszczać, że dotyczyły właśnie przeorientowania łączności na nowego okupanta”
Krzysztof Tochman konfabuluje, w związku z operacją zrzutową „Staszek 2”, że rzekomo „Nieprzypadkowo większość uczestników akcji była wysokiej klasy specjalistami od szybkiej łączności telegraficznej przeszkolonymi na terenie Wielkiej Brytanii i Włoch do specjalnych zadań”
Nieścisłe jest twierdzenie, że Cichociemni „byli szkoleni w Wielkiej Brytanii”
Nieprawdziwe jest twierdzenie, że Cichociemni „wysyłani byli do okupowanej Polski początkowo z Wielkiej Brytanii w latach 1941-44”
Rażąco nieprawdziwe jest twierdzenie, że „Organizacją przerzutów [Cichociemnych] zajmowała się polska sekcja brytyjskiego Kierownictwa Operacji Specjalnych SOE (Special Operations Executive)”
Nieścisłe jest twierdzenie, że „Od 15 lutego 1941 r. do 26 grudnia 1944 r. zorganizowano łącznie 82 loty z cichociemnymi”
Rażąco nieprawdziwe jest twierdzenie, że „W gronie ochotników [Cichociemnych] znalazła się kobieta – Elżbieta Zawacka”
Nieścisła jest teza, że „Ostatnia operacja zrzutowa nad okupowaną Polską odbyła się w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 r.”
Nieprawdziwe jest twierdzenie Krzysztofa Tochmana, jakoby „Dwustronna łączność radiowa pomiędzy strukturami konspiracji poakowskiej z Londynem funkcjonowała do sierpnia – września 1945 r. Częściowo była to właśnie zasługa ostatnich cichociemnych”
Nieprawdziwe jest twierdzenie, że „91 [Cichociemnych] uczestniczyło w Powstaniu Warszawskim”
Rażąco nieprawdziwe jest twierdzenie, iż „595 cichociemnych odznaczono Krzyżem Walecznych”

Przykro to stwierdzić, że wciąż dla niektórych historia Cichociemnych jest niczym pole minowe, na którym „wylatują w powietrze” rozmaici opowiadacze, silący się na „ekspertów”. Publicystów można trochę zrozumieć, pod warunkiem, że korzystają z dobrych źródeł informacji – ale nie wtedy, gdy ich „źródłem” są żenujące opowieści rozmaitych „znafców”, w tym szczególnie Krzysztofa Tochmana, który naplótł już publicznie tyle bzdur o Cichociemnych, że powinien wreszcie przestać publicznie rozpowszechniać swoje kłamstwa i konfabulacje.

Przypomnę, że Krzysztof Tochman zasłynął licznymi nieprawdziwymi publikacjami nt. Cichociemnych. Nie analizowałem szczegółowo „Słownika Biograficznego Cichociemnych” jego autorstwa, aby uniknąć nieprawdziwego wrażenia, że się na niego „uwziąłem”. Jednak została m.in. podana w nim – w każdym biogramie Cichociemnego – rażąco nieprawdziwa dezinformacja, jakoby Cichociemni przeszli „konspiracyjne szkolenie„. A przecież Cichociemnych szkolono do pracy w konspiracji, ale szkolenia były tajne – a nie „konspiracyjne”, bo ani Wielka Brytania, ani Włochy nie były pod okupacją. Nie po raz pierwszy ten „znafca Cichociemnych” udowadnia, że zna się na wojsku jak wilk na gwiazdach. Miesiącami usuwałem to kłamstwo Tichmana z biogramów Cichociemnych opublikowanych (za Tochmanem) w Wikipedii.

Krzysztof Tochman jest tego rodzaju „historykiem”, że – niestety – nie odróżnia Cichociemnych, spadochroniarzy Armii Krajowej, żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego – od agentów SOE, spadochroniarzy Akcji Kontynentalnej, użyczonych Brytyjczykom przez rząd R.P. Ale nie tylko dlatego został wpisany – zaraz po Kacprze Śledzińskim (246 błędów i nieścisłości na 417 stronach) – na listę FAŁSZERZY HISTORII m.in. za 36 błędów na 45 stronach swej publikacji wydanej przez IPN Rzeszów.

Inne jego kłamliwe rewelacje to m.in. teza iż AK była częścią PSZ, „jeszcze przed wybuchem wojny utworzono SOE”, „cichociemni AK – spadochroniarze PSZ pełnili swoje misje na Bałkanach, we Włoszech, Albanii i we Francji”, Cichociemni rozkaz do odlotu do Polski wysłuchiwali w radiu, w odprawach Cichociemnych przed odlotem do Polski uczestniczył Naczelny Wódz PSZ lub premier, Główna Baza Przerzutowa mieściła się w Brindisi, była współdowodzona przez SOE, część Cichociemnych wywodziła się z 1 Samodzielnej Kompanii Grenadierów, kilkudziesięciu spadochroniarzy PSZ-AK pełniło służbę w okupowanych krajach Europy, 91 cichociemnych brało udział w powstaniu warszawskim, 24 cichociemnych – żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych zostało zadysponowani przez Sztab Naczelnego Wodza – Wydział Specjalny Ministerstwa Obrony Narodowej do działań poza krajem itp. itd. Tego rodzaju bzdury dyskwalifikują Krzysztofa Tochmana jako historyka. Jakakolwiek teza musi mieć oparcie w wiarygodnym źródle historycznym; te „rewelacje” Tochmana są wyssane z palca, nie tylko nie mają oparcia w jakichkolwiek źródłach historycznych, ale są z nimi ewidentnie sprzeczne!

Kto chce poczytać te kłamstwa oraz moją erratę, zachęcam – tutaj tekst Tochmana, tu moja errata (pliki pdf)

Przystąpmy do prostowania najnowszych konfabulacji Krzysztofa Tochmana. Wprawdzie – jak mawiał Stanisław Lem – „Tego co jeden idiota nabredzi, nawet czterdziestu mędrców nie naprawi”, ale spróbujmy (wg. hierarchii ważności).

ad. 8 – organizacja zrzutów

W artykule PAP opublikowano ewidentne kłamstwo, iż „Organizacją przerzutów [Cichociemnych] zajmowała się polska sekcja brytyjskiego Kierownictwa Operacji Specjalnych SOE (Special Operations Executive)” (ad. 8). Wprawdzie dalej podano, iż „Głównym polskim organizatorem przerzutu przeszkolonych dywersantów i wywiadowców drogą lotniczą do okupowanej Polski był ppłk. Jan Jaźwiński (…)” – ale nie zmienia to faktu, iż teza o organizowaniu nam czegokolwiek przez SOE jest łgarstwem.

Niestety, wciąż osoby słabe na umyśle rozpowszechniają kłamstwo, jakoby zrzuty dla AK organizowali nam rzekomo Brytyjczycy („polska sekcja SOE”). Po dziewięciu latach pisania przeze mnie, że to bzdura, pojawiła się zmodyfikowana wersja tego kłamstwa – jakoby Brytyjczycy organizowali nam zrzuty „we współpracy z Oddziałem VI (Specjalnym)”.

Proste pytanie – jak zrzuty dla Armii Krajowej mogli nam rzekomo organizować Brytyjczycy z SOE, skoro Angole nie mieli żadnych swoich ludzi na terenie Polski? Telefonowali na komórkę do pracowników struktur odbioru zrzutów Oddziału V Komendy Głównej AK (ZWZ), działającej pod kryptonimami: Syrena, Import, MII – Grad albo do oficerów zrzutowych w obszarach, okręgach i podokręgach Armii Krajowej?

Wszystkim opowiadającym brednie o „organizowaniu zrzutów dla AK przez SOE” zalecam przeczytanie:

sprawozdania z operacji przerzutowych do Kraju (wszystkie sezony operacyjne) – Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353, dostępne na stronie Jan Jaźwiński
„Planu czuwania”, w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944, Wojskowe Biuro Historyczne – Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353, dostępny na stronie zrzuty
syntetycznej informacji nt. organizacji zrzutów, dostępnej na stronie zrzuty

SOE – agencja transportowa

Wszystkich opowiadającym brednie, jakoby zrzuty dla Armii Krajowej organizowało nam brytyjskie SOE na terenie Wielkiej Brytanii zachęcam do lektury artykułu – Declan O’Reilly – Zarząd Operacji Specjalnych, polski rząd emigracyjny i Armia Krajowa – logistyka i finanse w polskiej tajnej wojnie 1940-1945, w: „Polacy i Brytyjczycy w obliczu wybuchu drugiej wojny światowej”, IPN, Warszawa 2023, ISBN 978-83-8229-797-3). Moja recenzja tej publikacji jest dostępna na tej stronie

Doktor Declan O’Reilly z King’s College London (jeden z dziesięciu najlepszych uniwersytetów brytyjskich) był łaskaw napisać artykuł pt. Zarząd Operacji Specjalnych, polski rząd emigracyjny i Armia Krajowa – logistyka i finanse w polskiej tajnej wojnie 1940-1945. Autor jest historykiem politycznym i gospodarczym specjalizującym się m.in. w historii międzynarodowej, jednak zakres jego zainteresowań jest niezwykle szeroki.

W zasadzie powinienem zacząć od razu od podziękowań, bowiem brytyjski Autor już na wstępie daje mi oręż do ręki pisząc prawdę – nieznaną różnym polskim pseudohistorykom i pseudodziennikarzom – że „polska” (tylko z nazwy), ledwo kilkuosobowa sekcja SOE niczego w Polsce nie organizowała.

Autor zauważa w pierwszym akapicie – „W przeciwieństwie do działań, jakie SOE podejmowało w innych miejscach w okupowanej Europie, jego współpraca z Polską dotyczyła logistyki raczej niż wspierania ruchu oporu (…)”. Dodaje także obiektywnie – „Polacy, od samego początku wojny aktywnie walczący z Niemcami, oczekiwali większego wsparcia ze strony Wielkiej Brytanii, ta nie chciała jednak lub nie była w stanie sprostać ich oczekiwaniom.”

Uwaga – brytyjski historyk podkreśla wyraźnie – „(…) Brytyjczycy nigdy nie kontrolowali polskiej polityki wywiadowczej. Polska sekcja SOE stała się agencją transportową współpracującą z RAF, który miał jedynie ograniczoną liczbę przestarzałych samolotów do operacji specjalnych, mogących dostarczać agentów [określenie błędne, polscy Cichociemni i kurierzy nie byli niczyimi „agentami” – RMZ] i zaopatrzenie do miejsc wskazanych przez Oddział VI”(s. 123).

Autor trafnie przytacza tezy z brytyjskiej historii SOE – „Polityka ograniczonego zaangażowania SOE, nakładająca wyłączną odpowiedzialność za działania wojskowe w Polsce na rząd RP na uchodźstwie i AK, sprawiała, że zadanie jego sekcji polskiej sprowadzało się właściwie do przekazywania dalej decyzji podjętych przez inne organy. SOE skwapliwie przyznało, że Armia Krajowa była najskuteczniejsza w Europie, lecz źle wykorzystywana, trudno sobie jednak wyobrazić, by mogło być inaczej (Historia sekcji polskiej SOE, 1945, s. 70, TNA, HS 7/183)

JAN-JAZWINSKI-elitadywersji-org-180x250 Reorientacja Tochmana, blamaż PAP

ppłk dypl. Jan Jaźwiński

Przetłumaczę to słowami zrozumiałymi dla prostych umysłów – SOE wykonywała na rzecz polskiego Oddziału VI (Specjalnego) usługi transportowe, niczego nam nie organizowała. Jeżeli zamawiamy taksówkę i jedziemy nią gdziekolwiek – to nie oznacza, że nasz przejazd tą taksówką organizuje firma przewozowa. Przejazd organizujemy sobie sami, wykorzystując istniejące możliwości i korzystając z dostępnej usługi.

Podobnie SOE niczego nam nie „organizowała”, tylko podstawiała samoloty zgodnie z uzgodnieniami z Oddziałem VI (Specjalnym) – czytaj: z mjr. dypl. Janem Jaźwińskim. Nota bene, nie dotrzymywała słowa, nie podstawiając nam ok. połowy żądanych samolotów. Przypomnę też, że nawet zawartość zasobników zrzutowych dla Armii Krajowej kompletowali polscy żołnierze – według zapotrzebowania Armii Krajowej. Podobnie to polscy żołnierze ładowali te zasobniki do komór bombowych samolotów lecących do Polski, w tym także do samolotów brytyjskich.

Rzekoma „organizacja zrzutów” dla AK przez SOE sprowadzała się do wydania dyspozycji brytyjskim pilotom samolotów latających w lotach specjalnych SOE, gdzie mają danego dnia lecieć – przy czym lokalizację wskazywał SOE mjr dypl. Jan Jaźwiński. Może anglofilno – ojkofobiczni opowiadacze kłamstw o rzekomej „organizacji zrzutów do Polski przez SOE” zechcą wreszcie pojąć, że rozpowszechniają bzdury?

ad. 3, 4, 5, 12 – operacja zrzutowa „Staszek 2”

Krzysztof Tochman naplótł, co mu ślina na język przyniosła, a dziennikarz PAP Maciej Replewicz bezkrytycznie to rozpowszechnił. Wg. Tochmana celem operacji zrzutowej „Staszek 2” była „organizacja łączności” oraz „przeorientowanie łączności na nowego okupanta” bowiem „nieprzypadkowo większość uczestników akcji była wysokiej klasy specjalistami od szybkiej łączności telegraficznej”. No cóż – brednie do kwadratu.

radiostacja-A5-Hefman-219x300 Reorientacja Tochmana, blamaż PAP

radiostacja A-5 konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana

Po pierwsze, Tochman nie wyjaśnia, co ma się kryć za sformułowaniem „przeorientowanie łączności” – czy chodzi o inne ustawienie anteny nadawczej konspiracyjnej radiostacji („pipsztoka”), czy o nadawanie w systemie innym niż simplex, czy może o częstsze wymienianie w depeszach słów „armia czerwona”, „sowieci” itp. Tochman robi aluzję do eksperymentalnego systemu „Telma”, wspominając o „specjalistach od szybkiej łączności telegraficznej”, według niego zapewne „przeorientowanie łączności” miało polegać na przejściu na urządzenia do szybkiej telegrafii.

Po drugie, Tochman kłamie, jakoby „Telma” kiedykolwiek została użyta w okupowanej Polsce; kłamie też, jakoby „większość uczestników akcji [Staszek 2] była (…) specjalistami od szybkiej łączności telegraficznej”. Jedynym takim specjalistą był Cichociemny por. cc Bronisław Czepczak-Górecki. Pozostali dwaj łącznościowcy nie byli „specjalistami szybkiej telegrafii”. Warto też na marginesie zauważyć, że trzech spośród sześciu to nie jest „większość” – jak kłamie Tochman. Tym bardziej większością nie jest jeden z sześciu.

Po trzecie, warto zauważyć, że Cichociemny por. cc Bronisław Czepczak-Górecki w swoich wspomnieniach – odnosząc się do eksperymentalnego systemu szybkiej telegrafii „Telma” – wyraźnie stwierdza: „Ostatecznie próby zakończyły się na początku czerwca [1944 – przyp. RMZ] i cały majdan został zwinięty. Obaj byliśmy zawiedzeni. Liczyliśmy, że będziemy pierwszą ekipą szybkiej telegrafii w Kraju.” Tak oto konfabulacje Krzysztofa Tochmana oraz Macieja Replewicza z PAP nt. rzekomego „przeorientowania łączności” zostały zdemaskowane.

Warto w tym kontekście odnotować przydziały służbowe, które otrzymali Cichociemni przerzuceni w operacji zrzutowej „Staszek 2”:

kpt. cc Stanisław Dmowski – Oddział III (operacyjny) Komendy Głównej AK
mjr cc Zdzisław Sroczyński – w dyspozycji 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, wykładowca minerstwa na kursach dowódców kompanii oraz dowódców plutonów
mjr cc Witold Edward Uklański – w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK
ppor. / por. cc Jan Matysko – 1 batalion 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, szef technicznej obsługi radiostacji, w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK
por. cc Bronisław Czepczak-Górecki – radiotelegrafista 1 Batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK
plut. cc Jan Parczewski – w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK, czasowo w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK.

Żenujące kłamstwa Tochmana o rzekomym „przeorientowaniu łączności” przez tę ekipę Cichociemnych są więc oczywiste.

ad. 2 – „ostatni Cichociemni”

Nieprawdziwy jest tytuł artykułu – to nieprawda, że w operacji „Staszek 2” „80 lat temu [czyli 26/27 grudnia 1944 – przyp. RMZ] ostatni cichociemni dotarli do Polski”. Ostatnim Cichociemnym, który dotarł do Polski był płk cc Adam Boryczka, szef łączności Delegatury Zagranicznej WiN, który konspiracyjnie przyjeżdżał do Kraju do 1952 roku.

ad. 6 – „szkoleni w Wielkiej Brytanii”

Nieścisłe jest twierdzenie, że Cichociemni „byli szkoleni w Wielkiej Brytanii”. Cichociemni byli szkoleni także we Włoszech.

ad. 7 – „wysyłani z Wielkiej Brytanii (…) w latach 1941-44”

Nieprawdziwe jest twierdzenie, że Cichociemni „wysyłani byli do okupowanej Polski początkowo z Wielkiej Brytanii w latach 1941-44”. Od 1944 Cichociemni byli przerzucani do okupowanej Polski po starcie z lotniska Campo Casale we Włoszech.

ad. 9 – „82 loty z cichociemnymi”

Nieścisłe jest twierdzenie, że „Od 15 lutego 1941 r. do 26 grudnia 1944 r. zorganizowano łącznie 82 loty z cichociemnymi”. Z faktu, iż przerzucono do Polski Cichociemnych w 82 operacjach lotniczych wcale nie wynika, iż „zorganizowano 82 loty”. Rzecz w tym, że wielokrotnie Cichociemni lecieli do Kraju dwa, trzy, nawet cztery razy, bowiem za „pierwszym lotem” operacja przerzutowa nie doszła do skutku. Według moich obliczeń ogółem zorganizowano 105 „lotów z Cichociemnymi”.

ad. 10 – „w gronie ochotników Elżbieta Zawacka”

Rażąco nieprawdziwe jest twierdzenie, że „W gronie ochotników [Cichociemnych] znalazła się kobieta – Elżbieta Zawacka”. Otóż Elżbieta Zawacka nie zgłosiła się jako ochotnik na szkolenia dla Cichociemnych. W dacie skoku do Polski (9/10 września 1943) nie była nawet żołnierzem Armii Krajowej; służyła w formacji pomocniczej – Wojskowa Służba Kobiet. Była kurierką KG AK, została dopiero po wojnie uznana za cichociemną, podobnie jak kurier Jan Nowak Jeziorański. Przez wojnę i wiele lat po wojnie uważała się za kogoś lepszego niż Cichociemni. Zgodnie z prawdą mówiła „cichociemną nie byłam, wykonałam tylko skok”. Gdy zorientowała się, że opinia społeczna wyżej ceni Cichociemnych niż kurierów przeistoczyła się w „jedyną cichociemną”, aby grzać się w blasku Ich chwały…

ad. 11 – „ostatnia operacja zrzutowa”

Nieścisła jest teza, że „Ostatnia operacja zrzutowa nad okupowaną Polską odbyła się w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 r.” Rzecz w tym, że ostatnie operacje zrzutowe (materiałowe) przeprowadzono w nocy 28/29 grudnia 1944, w tym sześć udanych (dwie na placówki zapasowe).

ad. 12 – „łączność do sierpnia-września 1945”

Nieprawdziwe jest twierdzenie Krzysztofa Tochmana, jakoby „Dwustronna łączność radiowa pomiędzy strukturami konspiracji poakowskiej z Londynem funkcjonowała do sierpnia – września 1945 r. Częściowo była to właśnie zasługa ostatnich cichociemnych” Piramidalna bzdura. Brytyjczycy wprowadzili od 1 kwietnia 1945 zakaz prowadzenia łączności radiowej z Polską. Nielegalna łączność z Polską prowadzona była jeszcze kilka tygodni po tym terminie przez „tatarowską konspirację” (tzw. centralę konspiracyjną „Hel”) z Włoch. Nie miała ona nic wspólnego z łącznością „struktur konspiracji poakowskiej”; ponadto nie uczestniczył w niej ani jeden Cichociemny przerzucony do Polski w operacji zrzutowej „Staszek 2”.

ad. 12 – „91 Cichociemnych w Powstaniu Warszawskim”

Nieprawdziwe jest twierdzenie, że „91 [Cichociemnych] uczestniczyło w Powstaniu Warszawskim”. Lata temu Krzysztof Tochman policzył – błędnie – liczbę Cichociemnych uczestniczących w Powstaniu Warszawskim i nie chce sprostować swej błędnej informacji. Przypomnę, że jednym z Cichociemnych, których Tochman nie zauważa jako uczestnika Powstania jest m.in. ppor. cc Edwin Scheller-Czarny, którego Naczelny Wódz 24 sierpnia 1948 odznaczył Orderem Wojennym Virtuti Militari – „za wyróżniające się męstwo w akcjach bojowych podczas konspiracji i walk Powstania Warszawskiego”. Tochman nadal utrzymuje, że nie był uczestnikiem Powstania Warszawskiego…

ad. 13 – „595 Cichociemnych”

Rażąco nieprawdziwe jest twierdzenie, iż „595 cichociemnych odznaczono Krzyżem Walecznych”. Jakim cudem rzekomo możliwe było odznaczenie 595 Cichociemnych, skoro było Ich tylko 316? Autor tej bzdury nie dostrzegł, że Krzyżem Walecznych można było odznaczyć żołnierza wielokrotnie (np. mój Dziadek – Cichociemny został odznaczony Krzyżem Walecznych cztery razy). Prawidłowe jest zatem sformułowanie, że Cichociemnych odznaczono 595 razy Krzyżem Walecznych…

W artykule red. Macieja Replewicza z PAP podano także wiele wartościowych informacji, w tym sporą ich część, będących efektem mojej pracy. Przepisano je z mojego portalu elitadywersji.org nie wskazując źródła, nad czym ubolewam.

Na rozkaz Churchilla…

Rekord głupoty w opisywaniu historii Cichociemnych pobił „portal specjalny” Polskiego Radia. Otóż według jego kłamliwej tezy – „najbardziej elitarna jednostka komandosów – spadochroniarzy, zwanych cichociemnymi (…) została utworzona na rozkaz premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla”. Jak bardzo trzeba być słabym na umyśle anglofilem i ojkofobem, aby rozpowszechniać tak piramidalną brednię? To ewidentne fałszowanie historii…

Kłamliwe twierdzenie o utworzeniu Cichociemnych, rzekomo „na rozkaz Churchilla”, Polskie Radio opublikowało w swoim „portalu specjalnym Cichociemni” trzykrotnie: w artykule dot. Aleksandra Tarnawskiego, w artykule pt. Nazywano ich cichociemnymi oraz w artykule dot. Macieja Kalenkiewicza.. Tej kłamliwej rewelacji towarzyszyły bzdury, iż rzekomo Cichociemni „byli jednostką”, kandydaci na Cichociemnych „byli wyznaczani odgórnie”, kpt. Jan Górski i kpt. Maciej Kalenkiewicz „podjęli próbę organizacji powietrznej łączności z krajem”, utworzenie Cichociemnych było związane z „powołaniem organizacji Special Operation Executive” [tak w oryginale – powinno być Special Operations Executive].

JAN-JAZWINSKI-elitadywersji-org-180x250 Na rozkaz Churchilla...

ppłk dypl. Jan Jaźwiński

Oczywiście Cichociemni nie byli „jednostką komandosów – spadochroniarzy”, w ogóle nie byli żadną jednostką. Nie byli wcale „wyznaczani „odgórnie” – lecz byli ochotnikami, których rekrutował i szkolił Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza. Kapitanowie: Jan Górski i Maciej Kalenkiewicz byli inicjatorami systemu łączności z Krajem, polegającego na zrzucaniu do Polski na spadochronach wszechstronnie przeszkolonych (głównie w dywersji, łączności i wywiadzie) spadochroniarzy, zwanych Cichociemnymi, ale „próbę organizacji powietrznej łączności z Krajem” podjął mjr dypl. Jan Jaźwiński, który od lipca 1940 do sierpnia 1944 organizował wsparcie lotnicze dla Armii Krajowej.

Oddział VI (Specjalny) przez całą wojnę musiał korzystać z użyczanych przez SOE samolotów przy przerzucie do Polski Cichociemnych oraz zaopatrzenia dla AK, ponieważ Polska nie dysponowała własnymi samolotami, zwłaszcza dalekiego zasięgu. Nie oznacza to jednak, że Oddział VI był częścią SOE, albo że rozkazy Polakom wydawał brytyjski premier Churchill. Decyzja o powołaniu SOE nie miała nic wspólnego z „organizacją powietrznej łączności z krajem” i nie zależała od kpt. Jana Górskiego i Macieja Kalenkiewicza Nie jest też prawdą, zawarta w jednym z tych artykułów teza, iż „Polska była okupowana przez Niemców” – może to „specjalistów” z Polskiego Radia zdziwi, ale Polska była okupowana przez dwóch okupantów: Niemców i Sowietów…

W artykule pt. „Nazywano ich cichociemnymi” opublikowano także inne kłamstwa:

„Znamienny napis „Szukasz śmierci, wstąp na chwilę” witał w ośrodku szkoleniowym SOE tych, którzy zdecydowali się na służbę.” -Napis ten wisiał na bramie nie jakiegoś „ośrodka SOE” lecz ośrodka wstępnego szkolenia spadochronowego 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, zlokalizowanego w Upper Largo k. Leven (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania).
„Kandydaci wpadali w wir szkoleń. Najróżniejszych. Od podstawowego szkolenia spadochronowego, dywersyjnego i strzeleckiego, po fachowe – z wywiadu, łączności czy broni pancernej”. Proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych polegał na szkoleniu takich specjalistów, których potrzebowała Armia Krajowa. Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów specjalnych. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy szkolonych to Cichociemni ze specjalnością w dywersji, łączności oraz wywiadzie.
Wykaz z akt Oddziału VI (Specjalnego) SNW
sygn. CAW II.52.359 s. 27

„Przez cały czas szkolenia odbywały się też testy psychologiczne. Obserwowano kandydatów w każdej sytuacji. Często sprawdzano, czy budzeni ze snu, pamiętają swoje alter ego.” Nieprawda, organizowany przez Anglików w STS 7a w Guildford kurs badań psychotechnicznych nie odbywał się „przez cały czas szkolenia”. Budzenie ze snu i sprawdzanie tzw. „legendy” miało miejsce także nie „przez cały czas szkolenia” lecz podczas kursu odprawowego.
„W sumie do szkolenia przystąpiło 2413 kandydatów: 1 generał, 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów młodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych, 15 kobiet, 28 kurierów cywilnych.” Nieprawda – na szkolenia kandydatów na Cichociemnych zgłosiło się 2385 kandydatów: 1 generał (Tadeusz Kossakowski), 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów młodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych. Podawana dotąd błędnie liczba 2413 wynikała z faktu, iż do żołnierzy, kandydatów na Cichociemnych błędnie doliczano 28 cywilnych kurierów politycznych.
„Do Polski [Cichociemni] byli zrzucani pojedynczo. Każdy miał swoją misję.” Nieprawda, Cichociemni skakali ze spadochronem do Polski (8 przerzucono samolotem, który wylądował na polowym lądowisku) w kilkuosobowych ekipach. Cichociemni nie mieli żadnych „misji” lecz byli przydzielani do służby specjalnej w Armii Krajowej.
„Pracą tzw. „ciotek” kierowała kpt. Maria Szczurowska „Danka”. Informacja nieścisła – od 1943 jej obowiązki przejęła Michalina Wieszeniewska.

W artykule dot. Tadeusza Chciuka także nt. „akcji most III” opublikowano dezinformację, jakoby był on rzekomo „cichociemnym” – podczas gdy był kurierem politycznym. Jakoś Józefa Retingera – który skakał razem z nim – nikt nie uważa za „cichociemnego”. W artykule dot. Elżbiety Zawackiej opublikowano dezinformację, jakoby była ona „jedyną cichociemną”. W rzeczywistości była kurierką KG AK, została uznana za cichociemną dopiero wiele lat po wojnie. Do października 1943 nie miała nawet praw żołnierza Armii Krajowej, służyła w formacji pomocniczej (Wojskowa Służba Kobiet). Sytuację kobiet unormował dopiero dekret Prezydenta R.P. z 27 października 1943 o ochotniczej służbie kobiet, dopuszczający je do pełnienia służby zasadniczej w Wojsku Polskim.

Przekłamane biogramy

„Portal specjalny” Polskiego Radia opublikował także krótkie, dwuakapitowe biogramy Cichociemnych. Niestety, roi się w nich od podstawowych błędów: plagą są nieprawidłowe stopnie wojskowe, brak lub nieprawidłowe daty urodzenia lub śmierci, brak miejsc urodzenia lub zgonu i in. Można zrozumieć, że anonimowy autor tych „biogramów” nie opublikował wszystkich pseudonimów Cichociemnych, ukończonych przez Nich kursów specjalnych, pochodzenia społecznego, znajomości języków itp. Jeśli opierał się tylko na „Słowniku Biograficznym Cichociemnych” Krzysztofa Tochmana – to tam takich podstawowych informacji nie ma…

Ale nie sposób zrozumieć, dlaczego aż 153 Cichociemnych nie ma swojej fotografii w tym „portalu specjalnym”, dlaczego publikowane są w biogramach treści ewidentnie nieprawdziwe, dlaczego kompletnie pominięto Cichociemnego Stefana Ignaszaka, jednego z kluczowych autorów sukcesu rozpracowania niemieckich rakiet V1 i V2. Nie sposób także zrozumieć, dlaczego w czterech przypadkach przekręcono nawet… nazwiska Cichociemnych!

Biogramy Cichociemnych na tymże „portalu specjalnym” Polskiego Radia otwierają biogramy dwóch niewątpliwych współpracowników bezpieki (Bałuk, Prus-Bogusławski), tylko w 3 przypadkach podano info o powojennej współpracy niektórych z UB (ale akurat nie tych dwóch). Jeśli podawać takie informacje, to dotyczące wszystkich tego rodzaju przypadków. Poza tym, oczywiście nie jest wskazane eksponowanie akurat takich osób jako rzekomo reprezentatywnych dla 316 Cichociemnych.

Ogółem w krótkich biogramach Cichociemnych opublikowanych przez Polskie Radio naliczyłem aż 319 błędów!

Ignaszak-Stefan-184x250 Na rozkaz Churchilla...

ppłk cc Stefan Ignaszak

Oto zauważone przeze mnie błędy w biogramach Cichociemnych, opublikowane na „portalu specjalnym” Polskiego Radia:

Florian Adrian – „aresztowany przez Gestapo 24 czerwca 1944”, powinno być: 23 czerwca 1944
Ignacy Bator – „Zaginął w Powstaniu Warszawskim 3 sierpnia 1944”. powinno być: Dzięki moim ustaleniom wiadomo że poległ po 5 sierpnia 1944
Stefan Bałuk – podporucznik, powinno być: generał brygady
Leon Bazała – major, powinno być: podpułkownik
Zbigniew Bąkiewicz – „Przydział do „Wachlarza” jako dubler dowódcy III odcinka” – nie było takiego przydziału
Tadeusz Benedyk – podporucznik, powinno być: porucznik
Adam Benrad – podporucznik, powinno być: kapitan
Kazimierz Bernaczyk – „Urodzony 28 lutego w Poznaniu” – powinno być: ur. 28 lutego 1922 w Poznaniu
Jacek Bętkowski – „Aresztowany przez NKWD i wywieziony na Kołymę” – powinno być: 16 października 1940 osadzony w łagrze w Starobielsku, od 16 czerwca 1941 w obozach pracy na Kołymie
Jan Biały – awansowany na stopień pułkownika nie w dacie skoku, lecz 15 czerwca 1944, ze starszeństwem od 28 kwietnia 1944
Niemir Bidziński – „Zmarł 3 stycznia 1988” – powinno być: zm. 4 stycznia 1988
Stanisław Biedrzycki – sierżant, powinno być: starszy sierżant
Romuald Bielski – „Zginął w 1944 roku w Powstaniu Warszawskim”. powinno być: Wg. moich ustaleń poległ prawdopodobnie wiosną 1945 w KL Sachsenhausen
Jan Bienias – „Poległ 6 lub 7 września 1944″ – powinno być: poległ 7 września 1944
Kazimierz Bilski – kapitan, powinno być: major dyplomowany
Adam Boryczka – porucznik, powinno być: pułkownik; „od marca 1944 roku zastępca 6. Brygady Dyspozycyjnej” powinno być: dowódca 6 Brygady Partyzanckiej AK (zwanej także Wileńską, Samodzielną, Dyspozycyjną, tzw. mała 6 Brygada)
Adam Borys – kapitan, powinno być: podpułkownik
Tadeusz Burdziński – kapitan, powinno być: major; „Zmarł w Szkocji 16 stycznia 1970” powinno być: zm. 16 stycznia 1970 w Glasgow (Wielka Brytania)
Michał Busłowicz – podporucznik, powinno być: porucznik; „Urodził się 27 maja 1912 w Krzemiennicy”, powinno być: ur. 9 czerwca 1912 w Hryckiewiczach (powiat Wołkowysk, obecnie Białoruś)
Przemysław Bystrzycki – „Urodzony 23 maja 1923” powinno być: ur. 23 maja 1923 w Przemyślu; „Dowódca dyspozycyjnej radiostacji nr 06 Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza” powinno być: Nie było „dyspozycyjnych radiostacji”, nie były to „radiostacje Oddziału VI”, radiostacje oznaczano kryptonimem, np. „Wanda 06”.
Teodor Cetys – kapitan, powinno być: major dyplomowany; „więziony w ZSRR”, powinno być: więzień sowieckich łagrów: Ostaszków, Morszańsk, Brześć (1944 1948)
Ryszard Chmieloch – „Zginął pomiędzy 29 kwietnia a 17 czerwca 1944 rozstrzelany we Lwowie lub wywieziony do Dachau” powinno być: Osadzony w więzieniu we Lwowie przy ul. Łąckiego, skazany na śmierć. Jego nazwisko znajduje się na liście osób przewidzianych do rozstrzelania 20 kwietnia 1944 na Piaskach (piaszczysty teren za cmentarzem żydowskim we Lwowie, przy ul. Janowskiej). Według innej wersji, między 19 kwietnia a 17 czerwca 1944, wywieziony ze Lwowa do obozu koncentracyjnego KL Dachau.
Antoni Chmielowski – porucznik, powinno być: major
Eugeniusz Chyliński – podporucznik, powinno być: porucznik
Franciszek Cieplik – podporucznik, powinno być: kapitan; „Poległ w walce stoczonej z oddziałami radzieckimi 21 sierpnia 1944 pod Surkontami” powinno być: zamordowany przez Sowietów
Andrzej Czaykowski – rotmistrz, powinno być: major; „Przydział do Komendy Głównej AK, początkowo w Oddziale V jako oficer operacyjny „Komórki Zrzutów”, powinno być: 20 kwietnia 1944 przydzielony do Komendy Głównej AK, Oddziału V, jako zastępca kierownika Komórki Przerzutów Powietrznych “M II-Import”; „Aresztowany w Częstochowie 28 lub 29 grudnia” powinno być: 29 grudnia 1944 aresztowany w Częstochowie przez gestapo, osadzony w więzieniu w Częstochowie, potem Tomaszowie Mazowieckim, następnie Montelupich w Krakowie. Nie został zdekonspirowany, w połowie stycznia 1945 wywieziony do obozu Gross-Rosen, następnie Mittelbau-Dora k. Nordhausen. 11 kwietnia 1945 uwolniony przez żołnierzy amerykańskich.
Bronisław Czepczak – podporucznik powinno być: porucznik; „Urodził się 18 września 1922 w Stupkach” powinno być: ur. 17 września 1922 w Stupkach (gmina Borki Wielkie, powiat tarnopolski, obecnie Ukraina)
Kazimierz Czerwiński – podporucznik powinno być: porucznik
Kazimierz Człapka – plutonowy powinno być: porucznik; „W Powstaniu Warszawskim radiotelegrafista radiostacji nr 23A na Żoliborzu” powinno być: radiotelegrafista radiostacji “Wanda 23A” na Żoliborzu
Józef Czuma – „Urodził się w Niepołomicjach, powiat bocheński” powinno być: ur. 6 lutego 1915 w Niepołomicach (powiat wielicki)
Hieronim Dekutowski – podporucznik, powinno być: major; „Urodzony 24 września 1918 w Tarnobrzegu” powinno być: ur. 24 września 1918 w Dzikowie (obecnie Tarnobrzeg); „Po wyzwoleniu dowódca oddziału, następnie zgrupowania oddziałów Wolność i Niezawisłość” powinno być: po wkroczeniu wojsk sowieckich – to nie było żadne „wyzwolenie”; „Stanął przed sądem RP, który skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 7 marca 1949 w Warszawie” powinno być: 23 maja 1994 Sąd Wojewódzki w Warszawie unieważnił wydane wyroki śmierci, podkreślając w uzasadnieniu: żołnierze AK działający później w organizacji WiN byli zmuszeni do przeciwstawienia się zbrojnej masowej eksterminacji, poprzez walkę zarówno z oddziałami NKWD, jak i wspierającymi je formacjami polskimi, tj. milicją, UB i tzw. Wojskami Wewnętrznymi. Była to walka potrzebna i celowa, polegająca na odbijaniu jeńców lub zapobieganiu morderstwom i aresztowaniom. Sąd Najwyższy określa to obecnie w swoim orzecznictwie jako prawo do zbiorowej obrony koniecznej. Nie ulega wątpliwości, że właśnie taki charakter miały działania zbrojne oddziału “Zapory”.
Stanisław Dmowski – „Zmarł w 2002 roku” powinno być: zm. 6 marca 2002
Feliks Dzikielewski – major powinno być: podpułkownik
Jerzy Emir-Hassan – major powinno być: podpułkownik
Oskar Farenholc – „aresztowany przez SD (Służba Bezpieczeństwa Reichsführera) pod nazwiskiem Franz Henzel vel Jerzy Stawicki. W śledztwie, które trwało do lipca 1944 roku grał brytyjskiego agenta Johna Kennedy’ego. Prawdopodobnie wywieziony ostatnim transportem z Pawiaka do obozu Groß-Rosen. Odtąd zaginął” powinno być: według moich ustaleń oraz dr Bartłomieja Szyprowskiego, Oskar Farenholc został zamordowany (zastrzelony) w trakcie akcji “14f13” w kamieniołomie KL Mauthausen 5 kwietnia 1945, decyzją zbrodniarza hitlerowskiego SS-oberstumfuhrer Karl’a Schulz’a – szefa obozowego gestapo: Politische Abteilung (“Wydziału Politycznego”). W obozowych dokumentach przy nazwisku “John Kennedy” (Oskar Farenholc) wpisano adnotację “przeniesiony”. Dokładnie miesiąc później, 5 maja 1945, obóz został wyzwolony przez żołnierzy amerykańskich…
Michał Fijałka – podporucznik powinno być: kapitan
Władysław Flont – sierżant powinno być: podporucznik
Kazimierz Fuhrman – podporucznik powinno być: porucznik
Adolf Gałacki – porucznik powinno być: kapitan
Marian Garczyński – „Zmarł wskutek zakażenia (lub komplikacji pogrypowych) 13 listopada 1943 w Brześciu nad Bugiem” powinno być: Wg. Tochmana 13 listopada 1943 zmarł na skutek komplikacji pogrypowych (zakażenie krwi) w Brześciu nad Bugiem. Wg. metryki zgonu wystawionej przez biskupa polowego WP 14 lipca 1947, zmarł w styczniu 1944 w Białymstoku.
Tadeusz Gaworski – porucznik powinno być: kapitan
Stanisław Gilowski – porucznik powinno być: major
Władysław Godzik – podporucznik powinno być: porucznik
Marian Golarz – porucznik powinno być: kapitan
Marian Gołębiewski – podporucznik powinno być: podpułkownik
Norbert Gołuński – „Zmarł w kwietniu 2000 roku” powinno być: zm. 23 kwietnia 2000
Jan Górski – „instruktor w Oddziale VI” powinno być: instruktor oraz komendant kursu odprawowego (STS 43, Audley End)
Stefan Górski – podporucznik powinno być: porucznik
Krzysztof Grodzicki – rotmistrz powinno być: major
Zygmunt Gromnicki – porucznik powinno być: kapitan
Bronisław Grun – porucznik powinno być: kapitan; „wykładowca w „Agrikoli” powinno być: instruktor w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty “Agrykola”
Jan Grycz – „Urodził się 10 grudnia 1910 w Chomencicach” powinno być: ur. 10 grudnia 1909 w Chomęcicach
Stanisław Harasymowicz – podporucznik powinno być: porucznik
Władysław Hauptman – plutonowy powinno być: podporucznik
Teodor Hoffman – kapitan powinno być: major
Antoni Iglewski – podporucznik powinno być: podpułkownik; „przeszedł szkolenie na cichociemnego” powinno być: ukończył kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), oficerski kurs motoryzacji (Dowództwo I Dywizjonu Pociągów Pancernych), i in.
Wiesław Ipohorski – porucznik powinno być: kapitan; „Przyszedł na świat w Berezówce koło Bobrujska w Rosji” powinno być: ur. 19 grudnia 1910 w Berezówce k. Bobrujska (obecnie Białoruś)
Bolesław Jabłoński – porucznik powinno być: major
Henryk Jachciński – podporucznik powinno być: porucznik
Bolesław Jackiewicz – kapitan powinno być: major dyplomowany; „Urodził się 15 lipca 1914 w Zakorzu” powinno być: ur. 28 lipca 1914 w majątku Zahorze (powiat mołodeczański, obecnie Litwa) – powielono błąd Tochmana, prawidłowa data urodzenia w dokumentach Oddziału VI (Specjalnego)
Stanisław Jagielski – podporucznik powinno być: porucznik; „urodził się 8 września 1919 w Rozdzielach” powinno być: ur. 8 września 1919 w Rozdzielu (powiat bocheński) – powtórzono błąd Tochmana
Ewaryst Jakubowski – podporucznik powinno być: porucznik
Stanisław Jankowski – porucznik powinno być: kapitan
Henryk Januszkiewicz – podporucznik powinno być: kapitan
Janusz Jarosz – podporucznik powinno być: porucznik
Stefan Jasieński – podporucznik powinno być: porucznik
Tadeusz Stanisław Jaworski – podporucznik powinno być: kapitan
Jan Nowak-Jeziorański – porucznik powinno być: kapitan; „Urodził się 15 maja 1913” powinno być: ur. 2 października 1914 w Berlinie (Tochman podaje: 3 października 1914 w Berlinie lub 15 maja 1913 w Radości albo 2 października 1914)
Jan Jokiel – porucznik powinno być: major
Marian Jurecki – „Poległ 28 grudnia 1941 w Brzozowie Starym” powinno być: poległ 28 grudnia 1941 w Chmielniku (obecnie Paulinka) k. Brzozowa Starego (powiat sochaczewski)
Longin Jurkiewicz – podporucznik powinno być: porucznik
Maciej Kalenkiewicz – major powinno być: podpułkownik dyplomowany
Jan Kamieński – major powinno być: podpułkownik dyplomowany; „ps. Cozaś, Litwin, Konar” powinno być: ps.: “Cozas”, “Frant”, “Chyży”, “Konar”, “Litwin”, “Klimaszewski”; „Zmarł 29 maja 1987” powinno być: zm. 29 maja 1987 w Spring Hill (Floryda, USA)
Eugeniusz Kaszyński – porucznik powinno być: major
Stanisław Kazimierczak – plutonowy powinno być: sierżant; „W maju 1943 roku wyjechał z Warszawy i został aresztowany podczas przekraczania granicy Generalnego Gubernatorstwa na jednej z dwu tras: przez Małkinię lub Ostrołękę. Odtąd zaginął” powinno być: Od maja 1943 przydzielony do kompanii instruktorskiej “Omnibus” jako okręgowy instruktor łączności. Wyjechał z Warszawy do terenowej placówki radiołączności, prawdopodobnie w lipcu 1943 aresztowany przez gestapo w Białymstoku. Prawdopodobnie zamęczony na śmierć podczas przesłuchań. Według innej wersji, pod fałszywą tożsamością osadzony w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz, następnie w obozie koncentracyjnym KL Neuengamme.
Edward Kiwer – podporucznik powinno być: porucznik
Władysław Klimowicz – „Urodzony 3 lipca 1910 we Lwowie” powinno być: ur. 3 lipca 1910 w Szeptycach (woj, lwowskie, obecnie Ukraina)
Tadeusz Klimowski – porucznik powinno być: major
Maksymilian Klinicki – podporucznik powinno być: major
Włodzimierz Klocek – podporucznik powinno być: porucznik
Tadeusz Kobyliński – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w 1961 roku w Londynie” powinno być: Zmarł w 1961 roku w Londynie.
Wacław Kobyliński – „W 1982 roku wyemigrował do USA, gdzie zmarł w 1987 roku” powinno być: zm. 11 lipca 1987 w Butler (USA)
Jan Kochański – porucznik powinno być: kapitan
Władysław Kochański – porucznik powinno być: kapitan
Stanisław Kolasiński – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł 11 listopada 1996” powinno być: zm. 19 listopada 1996 w Zbylitowskiej Górze (powiat tarnowski)
Bronisław Konik – porucznik powinno być: major; „Urodzony 6 sierpnia 1913 w Przemyślu” powinno być: ur. 6 sierpnia 1913 w Wilczy (powiat przemyski, obecnie Przemyśl)
Bolesław Kontrym – kapitan powinno być: major; „Przeszkolony w dywersji” powinno być: ukończył kursy specjalne: zasadnicze: dywersyjno-strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), łączności (STS 35, Vineyards), łączności 1 SBS, i in.
Wacław Kopisto – porucznik powinno być: major
Franciszek Koprowski – „Zmarł 2 czerwca 1967 w Zerżeniu (obecnie Warszawa)” powinno być: zm. 2 czerwca 1967 w Zerzeniu (obecnie Warszawa)
Tadeusz Kossakowski – generał powinno być: generał dywizji; „Urodzony 27 stycznia 1888 w Kiszyniowie, w Rosji (obecnie Mołdawia)” powinno być: ur. 27 stycznia 1888 w Kiszyniowie (Besarabia, obecnie Mołdawia)
Tomasz Kostuch – porucznik powinno być: podpułkownik
Edward Kowalik – sierżant powinno być: porucznik; „Urodzony 31 stycznia 1916 w Warszawie” powinno być: ur. 3 stycznia 1916 w Warszawie
Henryk Kożuchowski – kapitan powinno być: kapitan dyplomowany
Henryk Krajewski – „Zmarł 16 grudnia 1989” powinno być: zm. 16 grudnia 1989 w Wołominie
Adam Krasiński – podporucznik powinno być: porucznik; „Zginął w czerwcu 1945 roku na zesłaniu w łagrze w ZSRR” powinno być: poległ podczas sowieckiego zesłania prawdopodobnie w czerwcu 1945 w Reszotach (Kraj Krasnojarski, Rosja)
Walery Krokay – porucznik powinno być: kapitan
Mirosław Kryszczukajtis – porucznik powinno być: kapitan; „Przeszkolony w dywersji technicznej i kwatermistrzostwie” powinno być: ukończył kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), sabotażu przemysłowego i komunikacyjnego (STS 17, Brickendonbury Manor), instruktor saperów, i in.
Stanisław Kujawiński – podporucznik powinno być: porucznik
Aleksander Kułakowski – porucznik powinno być: kapitan
Mieczysław Kwarciński – porucznik powinno być: kapitan
Bohdan Kwiatkowski – kapitan powinno być: major; „praca instruktorska na kursach o niemieckiej broni pancernej” powinno być: instruktor w ośrodku pancernym Komendy Obszaru Warszawa AK
Marian Leśkiewicz – podporucznik powinno być: kapitan
Aleksander Lewandowski – sierżant powinno być: starszy sierżant
Wojciech Lipiński – podporucznik powinno być: kapitan
Zdzisław Luszowicz – podporucznik powinno być: kapitan
Hieronim Łagoda – porucznik powinno być: kapitan
Benon Łastowski – kapitan powinno być: major; „Urodzony 15 sierpnia 1913” powinno być: ur. 15 lipca 1913 w Hoduciszkach (obecnie Litwa)
Narcyz Łopianowski – major powinno być: podpułkownik; „Urodzony 29 października 1898 na Wileńszczyźnie” powinno być: ur. 29 października 1898 w Stokach (powiat wileński, obecnie Litwa)
Ezechiel Łoś – podporucznik powinno być: porucznik
Felicjan Majorkiewicz – „Zmarł w Warszawie w 1975 roku” powinno być: zm. 21 lutego 1975 w Warszawie
Aleksander Makagonow – kapral powinno być: porucznik
Anatol Makarenko – podporucznik powinno być: major; „Zmarł w Szczecinie w 2004 roku” powinno być: zm. 27 października 2004 w Szczecinie
Władysław Maksyś – podporucznik powinno być: porucznik; „Urodzony 27 czerwca 1913” powinno być: ur. 27 czerwca 1913 w Lesku (wówczas woj. lwowskie); „Zmarł 22 grudnia 1995” powinno być: zm. 22 grudnia 1995 w Warszawie
Franciszek Malik – kapitan powinno być: major; „Zmarł w Wielkiej Brytanii w 2006 roku” powinno być: zm. 24 sierpnia 2006 w Loughborough (Wielka Brytania)
Władysław Marecki – podporucznik powinno być: major; „Zmarł w Sopocie w 1999 roku” powinno być: zm. 25 marca 1999 w Sopocie
Jan Marek – podporucznik powinno być: porucznik
Edmund Marynowski – „zamieszkał w Stanach Zjednoczonych, gdzie zmarł w 2014 roku” powinno być: zm. 9 czerwca 2014 w Sun City West (Arizona, USA)
Zbigniew Matula – „31 października 1944 po rozproszeniu pułku, zginął w potyczce z Niermcami” powinno być: poległ w walce 31 października 1944 w Słonej (powiat tarnowski)
Jan Matysko – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w Bydgoszczy w 1953 roku” powinno być: Zmarł 18 listopada 1953 w Bydgoszczy
Janusz Messing – podporucznik powinno być: porucznik
Stefan Mich – kapitan powinno być: major
Wincenty Michalczewski – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w 1999 roku” powinno być: zm. 8 listopada 1999 w Warszawie
Zygmunt Milewicz – kapitan powinno być: major; „Urodzony 4 maja 1896 w Krasiłowie koło Starokonstantynowa” (wg. Tochmana ur 14) powinno być: ur. 2 maja 1896 w Krasiłowie (Wołyń, powiat starokonstantynowski, obecnie Ukraina)
Zbigniew Mrazek – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł 26 stycznia 1981 w Jeleniej Górze” powinno być: zm. 26 stycznia 1981 w Kowarach
Bruno Nadolczak – porucznik powinno być: podpułkownik; „Urodzony 30 marca 1913 w Hussen-Courl” (wg. Tochmana Husen-Kurl powinno być: w Kurl-Husen (obecnie dzielnica Dortmundu, Westfalia, Niemcy); brak daty śmierci powinno być: zm. 11 września 2010 w Cape May (New Jersey, USA)
Jerzy Niemczycki – podporucznik powinno być: kapitan
Kazimierz Niepla – podporucznik powinno być: porucznik; „urodzony 20 lutego 1922 w Łukowcu Żórawskim” powinno być: ur. 20 lutego 1922 w Łukowcu Żurowskim (obecnie obwód Iwanofankowski, Ukraina),
Antoni Nosek – porucznik powinno być: major
Józef Nowacki – podporucznik powinno być: kapitan
Piotr Nowak – sierżant powinno być: podporucznik; „Zmarł 14 października 1992 w Warszawie” powinno być: Zm. 14 października 1992 w Pruszkowie
Michał Nowakowski – „Zginął w więzieniu w 1961 roku” powinno być: zm. 13 grudnia 1961 w Barczewie
Cezary Nowodworski – porucznik powinno być: kapitan
Ryszard Nuszkiewicz – porucznik powinno być: major
Bolesław Odrowąż-Szukiewicz – błąd w nazwisku: Szuszkiewicz powinno być: Szukiewicz; „Zginął w nocy 16/17 lutego 1943 podczas skoku do kraju, spadając w widłach rzek Pilicy i Czarnej” powinno być: poległ śmiercią spadochroniarza 17 lutego 1943 w Bratkowie nad Czarną (gm. Aleksandrów)
Leopold Okulicki – generał powinno być: generał brygady; „Urodzony 12 listopada 1898 w Bratucicach, powiat bocheński” powinno być: ur. 12 listopada 1898 (wg. wpisu w księgach parafialnych) lub 11 listopada 1898 (wg. własnych deklaracji oraz dokumentów SNW) we wsi Bratucice (pow. bocheński)
Stanisław Olszewski – porucznik powinno być: podpułkownik
Stanisław Ossowski – porucznik powinno być: kapitan
Alfred Paczkowski – kapitan powinno być: podpułkownik; „Urodzony 11 maja 1909” powinno być: ur. 11 maja 1909 w Brukowcach (powiat prużański, woj, poleskie, obecnie Białorus)
Michał Parada – plutonowy powinno być: sierżant
Jan Parczewski – kapral powinno być: plutonowy; „Urodzony 23 listopada 1923 w Szturmówce” powinno być: ur. 13 czerwca 1923 w Szturmówce (powiat sarneński, obecnie Białoruś); data urodzenia wg. własnoręcznie wypełnionego kwestionariusza, w dokumentach Oddziału VI
Feliks Perekładowski – błąd w nazwisku: „Przekładowski” – powinno być: Perekładowski; podporucznik powinno być: porucznik
Mieczysław Pękala – „Urodzony 26 lipca 1898” powinno być: ur. 26 lipca 1898 w Nowym Sączu
Zbigniew Piasecki – „8 lutego 1945 przeniesiony z Gross-Rosen do Dora-Mittelbau. Prawdopodobnie tam został zamordowany” powinno być: poległ prawdopodobnie zamordowany przez Niemców w obozie koncentracyjnym po 24 marca 1945 w KL Mittelbau-Dora
Witold Pic – „Urodzony 13 stycznia w Poznaniu” powinno być: ur. 13 stycznia 1918 w Poznaniu
Aleksander Piekarski – porucznik powinno być: kapitan
Czesław Pieniak – podporucznik powinno być: porucznik
Wacław Pijanowski – kapitan powinno być: major
Adolf Pilch – podporucznik powinno być: major; „Urodzony 22 maja w Wiśle” powinno być: ur. 22 maja 1914 w Wiśle.
Edward Piotrowski – „Urodzony 31 stycznia 1989 w Nowosiółkach” powinno być: ur. 31 stycznia 1899 w Nowosiółkach (obecnie Ukraina)
Julian Piotrowski – porucznik powinno być: kapitan; „Urodzony 7 października w Mariampolu, powiat stanisławowski” powinno być: ur. 7 października 1920 w Mariampolu (powiat stanisławowski, woj. stanisławowskie, obecnie obwód iwanofrankowski, Ukraina)
Jan Piwnik – porucznik powinno być: pułkownik
Wilhelm Pluta – podporucznik powinno być: porucznik; „Przeszkolony w dywersji oraz w fałszerwstwie dokumentów” powinno być: ukończył kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in.
Marian Pokładecki – podporucznik powinno być: porucznik
Alfred Pokultinis – porucznik powinno być: kapitan
Zygmunt Policiewicz – „Skok 3/4 września 1942 jako emisariusz Najwyższego Wodza” powinno być: nie było „Najwyższego Wodza”, nie był też emisariuszem Naczelnego Wodza
Jarosław Poliszuk – podporucznik powinno być: porucznik
Bolesław Polończyk – porucznik powinno być: kapitan
Antoni Pospieszalski – kapitan powinno być: major; „instruktor w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza” powinno być: instruktor łączności STS 43 (Audley End); „Zmarł w Londynie w 2008 roku” powinno być: zm. 12 marca 2008 w Londynie (Wielka Brytania)
Janusz Prądzyński – porucznik powinno być: rotmistrz; „Urodzony 29 listopada w Kaliszu” powinno być: Urodzony 29 listopada w Kaliszu. „Zmarł 13 marca 1963 w Milanówku” powinno być: zm. 31 marca 1963 w Płocku
Andrzej Prus-Bogusławski – podporucznik powinno być: rotmistrz; „od 1981 roku we Francji, gdzie zmarł 26 października 2006” powinno być: zm. 26 października 2006 w Lailly-en-Val (Francja)
Stefan Przybylik – podporucznik powinno być: kapitan
Mieczysław Psykała – starszy sierżant powinno być: podporucznik
Franciszek Pukacki – porucznik powinno być: major
Bronisław Rachwał – „Urodzony 10 października w Wilkołazie” powinno być: ur. 10 października 1907 w Wilkołazie Pierwszym (powiat kraśnicki)
Stanisław Raczkowski – „Urodzony 29 stycznia w Łodzi” powinno być: ur. 29 stycznia 1912 w Łodzi; „Poległ w starciu z Niemcami w Suchedniowie 29 sierpnia 1944” powinno być: poległ w walce z Niemcami 29 lipca 1944 w Suchedniowie
Jan Różycki – rotmistrz powinno być: major; „Urodzony 21 marca 1901 w Klimkiewiczowie” powinno być: ur. 21 marca 1901 w Klimkiewiczowie (obecnie Ostrowiec Świętokrzyski)
Tadeusz Runge – major powinno być: podpułkownik
Franciszek Rybka – porucznik powinno być: kapitan
Lech Rydzewski – podporucznik powinno być: porucznik
Edwin Scheller – brak informacji o uczestnictwie w Powstaniu Warszawskim
Tadeusz Seeman – podporucznik powinno być: porucznik
Jan Serafin – „Poległ śmiercią spadochroniarza w nocy 19/20 maja 1944 podczas skoku do Polski” powinno być: poległ tragicznie śmiercią spadochroniarza podczas skoku do Polski 20 maja 1944 w Opatkowicach (powiat puławski)
Fryderyk Serafiński – podporucznik powinno być: podpułkownik
Stanisław Sędziak – porucznik powinno być: pułkownik dyplomowany; „Po wojnie działalność w organizację Wolność i Niepodległość” powinno być: Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN
Zenon Sikorski – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł 2 sierpnia 1981 w Pieszczanach w Czechosłowacji” powinno być: zm. 2 sierpnia 1981 w Pieszczanach (Słowacja)
Ryszard Skowroński – „Zginął nad Danią w nocy 14/15 września 1943 w czasie lotu do Polski” powinno być: poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania). Można dodać, że samolot którym leciał został zestrzelony ok. godz. 20.40, podczas lotu nad wybrzeżem Danii, w okolicach miejscowości Esbjerg; płonący samolot spadł na tory kolejowe 6 km na północ od Esbjerg (Dania)
Stanisław Skowroński – podporucznik powinno być: kapitan; brak daty urodzenia powinno być: ur. 13 listopada 1919 w Horodence (obecnie Ukraina); „Zmarł 20 kwietnia 2016” powinno być: zm. 20 kwietnia 2016 w Rio Ceballos (Argentyna)
Jan Kanty Skrochowski – brak pełnego imienia: Jan Kanty
Leopold Skwierczyński – kapitan powinno być: major; „Urodził sie 24 grudnia 1915 w Husince, powiat bielskopodlaski” powinno być: ur. 24 grudnia 1905 w Husince (powiat bialski),
Jan Smela – „Urodził się 3 października 1910 w Pstrągowej” powinno być: ur. 3 listopada 1910 w Pstrągowej (powiat strzyżowski)
Kazimierz Smolski – błąd w nazwisku: jest Smólski; porucznik powinno być: kapitan; „Urodzony 23 czerwca 1913 w Stolinie” powinno być: ur. 23 czerwca 1913 w Juzowce (obecnie Donieck, Ukraina); „Zmarł 18 sierpnia 1985 w Szczecinie” powinno być: zm. 18 lipca 1985 w Szczecinie
Jerzy Sokołowski – rotmistrz powinno być: major; „Urodził się 12 października 1910 w Naukat w Turkmenistanie (Rosja)” powinno być: ur. 12 października 1910 w Naukat (Turkiestan, ZSRR, obecnie Kazachstan); „Zmarł w Warszawie w 1980 roku” powinno być: zm. 8 stycznia 1980 w Warszawie
Tadeusz Sokołowski – major powinno być: major dyplomowany; „Urodzony 25 września 1905 w Zemłosławiu (dzisiejsza Białoruś)” powinno być: ur. 25 września 1905 w Żemłosławiu k. Lidy (obecnie Białoruś)
Tadeusz Sokół – „Urodzony 15 czerwca 1914 w Czaharach Hrycowieckich (dzisiejsza Ukraina)” powinno być: ur. 15 czerwca 1914 w Maksymówce (powiat zbaraski, obecnie Ukraina); błąd powtórzony za Tochmanem, prawidłowo w dokumentach Oddziału VI; „Zmarł w 1980 roku w Warszawie” powinno być: zm. 21 czerwca 1980 w Warszawie
Stanisław Sołtys – podporucznik powinno być: porucznik
Zbigniew Specylak – „Zmarł we Wrocławiu w 1978 roku” powinno być: zm. 27 kwietnia 1978 we Wrocławiu
Zdzisław Sroczyński – „Od 1945 roku na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł w 1996 roku” powinno być: zm. 23 stycznia 1996 w Birmingham (Wielka Brytania)
Leszek Starzyński – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w Kanadzie w 1990 roku” powinno być: zm. 21 października 1990 w Kingston (Ontario, Kanada)
Tadeusz Starzyński – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w kwietniu 1970 w Warszawie” powinno być: zm. 26 kwietnia 1970 w Warszawie
Tadeusz Stocki – „Zmarł w 1993 roku w Warszawie” powinno być: zm. 3 grudnia 1993 w Warszawie
Olgierd Stołyhwo – „Prawdopodobnie kilka miesięcy później (ale jeszcze w 1943) został rozstrzelany w ruinach getta” powinno być: poległ zamordowany przez Niemców z gestapo 7 maja 1943 w Warszawie
Aleksander Stpiczyński – „Zmarł w Warszawie w 1987 roku” powinno być: zm. 21 września 1987 w Warszawie.
Zdzisław Straszyński – podporucznik powinno być: porucznik; „W roku 1947 wyemigrował do Australii, tam zmarł 17 czerwca 2014” powinno być: zm. 17 czerwca 2014 w Melbourne (Australia)
Witold Strumpf – podporucznik powinno być: kapitan
Mieczysław Szczepański – porucznik powinno być: kapitan; brak kluczowej informacji – Zrehabilitowany i uniewinniony postanowieniem Izby Karnej Sądu Najwyższego z 11 maja 1990
Piotr Szewczyk – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w 1988 roku w swojej rodzinnej miejscowości” powinno być: zm. 28 stycznia 1988 w Oświęcimiu
Wiesław Szpakowicz – „Zginął w czasie lotu do Polski w nocy 29/30 października 1942 w katastrofie samolotu, który rozbił się na Norwegią” powinno być: poległ tragicznie 30 października 1942 między Helleren a Refsland (Norwegia)
Kazimierz Szternal – major powinno być: pułkownik; „Zmarł w 1981 roku w Chicago w Stanach Zjednoczonych” powinno być: zm. 6 maja 1981 w Chicago (USA)
Jerzy Sztrom – podporucznik powinno być: porucznik; „Urodził się 6 czerwca 1923 w Starosielcach” powinno być: ur. 6 czerwca 1923 w Starosielcach (obecnie Białystok)
Władysław Szubiński – „Jego dalsze losy są nieznane, prawdopodobnie został zamordowany na Pawiaku” powinno być: prawdopodobnie zamordowany przez gestapo w grudniu 1942 w Warszawie
Adam Szydłowski – „Zmarł w 1960 roku w Gdyni” powinno być: zm. 4 października 1960 w Gdyni
Jerzy Szymański – major powinno być: podpułkownik dyplomowany; „Zmarł w Londynie w 1995 roku” powinno być: zm. 21 lutego 1995 w Londynie (Wielka Brytania)
Wincenty Ściegienny – major powinno być: podpułkownik dyplomowany; „Zmarł w 1968 roku w Warszawie” powinno być: zm. 12 listopada 1968 w Warszawie
Kazimierz Śliwa – plutonowy powinno być: major; „Zmarł 23 października 2015” powinno być: zm. 23 października 2015 w Gdańsku
Władysław Śmietanko – „Od lipca 1945 w Wielkiej Brytanii” powinno być: zm. 29 lipca 1999 w Londynie (Wielka Brytania)
Tadeusz Śmigielski – „2 października 1945 zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Jego dalsze losy są nieznane” powinno być: zm. w 1999 w Cheltenham (Gloucestershire, Wielka Brytania)
Andrzej Świątkowski – „Urodził się 14 stycznia 1906” powinno być: ur. 14 stycznia 1906 w Warszawie
Aleksander Tarnawski – podporucznik powinno być: pułkownik; „Mieszka w Gliwicach. 7 września 2014, w wieku 93 lat, skoczył ze spadochronu z żołnierzami jednostki GROM. Obecnie jest honorowym kombatantem Jednostki Wojskowej GROM, która dziedziczy tradycje i obyczaje Cichociemnych” powinno być: zm. 4 marca 2022 w Gliwicach
Czesław Trojanowski – porucznik powinno być: kapitan; „Pozostał na emigracji w USA, gdzie zmarł w 1985 roku” powinno być: zm. 7 sierpnia 1985 w Albuquerque (Nowy Meksyk, USA)
Stanisław Trondowski – „Zmarł w Warszawie w 1982 roku” powinno być: zm. 11 kwietnia 1982 w Warszawie
Adam Trybus – porucznik powinno być: major;
Zbigniew Twardy – podporucznik powinno być: porucznik;
Zygmunt Ulm – podporucznik powinno być: pułkownik; „Zmarł w Wielkiej Brytanii w 2011 roku” powinno być: zm. 12 grudnia 2011 w Wielkiej Brytanii
Jan Walter – „Zmarł w lipcu 1976 w Warszawie” powinno być: zm. 19 lipca 1976 w Warszawie
Zbigniew Waruszyński – podporucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w lipcu 1987 roku w Wielkiej Brytanii” powinno być: zm. 28 grudnia 1987 w Wolverhampton (Wielka Brytania)
Wiktor Wiącek – podporucznik powinno być: porucznik;
Alfred Whitehead – przekręcone nazwisko, jest: Wihtehead; „W 1981 roku wrócił do Polski i osiedlił się w Zakopanem. Tam zmarł w 1984 roku” powinno być: zm. 22 marca 1984 w Zakopanem
Bernard Wiechuła – podporucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w 2000 roku w Kanadzie” powinno być: zm. 7 czerwca 2000 w Hamilton (Kanada)
Ludwik Wiechuła – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w 1987 roku w Ontario” powinno być: zm. 26 września 1987 w Montrealu (Kanada)
Tomasz Wierzejski – kapitan powinno być: major; „Zmarł w 1957 roku w Londynie” powinno być: zm. 25 czerwca 1957 w Londynie (Wielka Brytania)
Michał Wilczewski – „Urodził się 4 listopada 1907 w Kurselówce (dzisiejsza Ukraina)” powinno być: ur. 4 listopada 1907 w Kurzelówce (woj. tarnopolskie, obecnie Ukraina); „Popełnił samobójstwo przy próbie aresztowania przez NKWD. Jego miejsce spoczynku nie jest znane” powinno być: poległ 14 lutego 1945 we Lwowie (obecnie Ukraina), popełniając samobójstwo przy próbie aresztowania przez NKWD
Zdzisław Winiarski – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w 1979 roku” powinno być: zm. 1 września 1979
Stanisław Winter – porucznik powinno być: kapitan; „7 maja 1945 Sąd Wojskowy skazał go na karę śmierci. Wyrok został wykonany w ruinach pruskiego zamku w Poznaniu przez funkcjonariuszy NKWD” powinno być: poległ zamordowany przez NKWD 28 czerwca 1945 w Poznaniu 29 czerwca 1993 wyrokiem Sądu Najwyższego w Warszawie uniewinniony i zrehabilitowany. Sąd Najwyższy orzekł m.in., że wykonanie kary wobec kpt. Jana Hryniewicza [Stanisława Wintera] było sposobem na fizyczną eliminację osoby, która z uwagi na swoją przeszłość w Armii Krajowej i poglądy mogła być niewygodna dla powstającej wówczas rzeczywistości politycznej.
Otton Wiszniewski – podporucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w Warszawie w 1977 roku” powinno być: zm. 20 października 1977 w Warszawie
Roman Wiszniowski – podporucznik powinno być: porucznik;
Władysław Wiśniewski – „Urodził się 1 września 1915 w Ciszycach Dolnych” powinno być: ur. 1 września 1915 w Ciszycy Dolnej (powiat opatowski); „Zmarł w listopadzie 1984 roku w Krakowie” powinno być: zm. 28 listopada 1984 w Krakowie
Ludwik Witkowski – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w Warszawie w 2004 roku” powinno być: zm. 23 lutego 2004 w Warszawie
Bogusław Wolniak – „potem na różnych stanowiskach w wojskach łączności” powinno być: dowódca kompanii szkolnej oraz instruktor ośrodka wyszkolenia Cichociemnych łącznościowców, dowódca ośrodka radiowego w Ośrodku Wyszkolenia nr 10 w Ostunii; „Zmarł w Gliwicach w 1986 roku” powinno być: zm. 31 marca 1986 w Gliwicach
Jan Woźniak – porucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w Bydgoszczy w 1984 roku” powinno być: zm. 19 marca 1984 w Bydgoszczy
Józef Zabielski – „przydzielony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza jako instruktor na kursach cichociemnych” powinno być: instruktor bytowania Ośrodka Wyszkoleniowego (bazy nr 10) w Ostuni (Włochy), jeden z dwóch pierwszych Cichociemnych którzy skoczyli ze spadochronem do Polski; „Zmarł w Londynie w 1981 roku” powinno być: zm. 31 maja 1981 w Londynie (Wielka Brytania)
Lech Zabierek – podporucznik powinno być: porucznik; „Urodził się 23 listopada 1918 w Nadarzynie pod Warszawą” powinno być: ur. 3 listopada 1918 w Niedarzynie (pow. płoński); „Zmarł w Konstancinie w 2003 roku” powinno być: zm. 17 listopada 2003 w Konstancinie Jeziornej
Henryk Zachmost – podporucznik powinno być: kapitan; „Zmarł w Piotrkowie Trybunalskim w 1989 roku” powinno być: zm. 7 lutego 1989 w Piotrkowie Trybunalskim
Józef Zając (mój Dziadek) – podporucznik powinno być: porucznik; „Osiedlił się w Wielkiej Brytanii” powinno być: brak istotnej informacji: sekretarz Koła Cichociemnych w Londynie; „Zmarł w Londynie w 1968 roku” powinno być: zm. 9 października 1968 (o godz. 11.30) w Londynie (Wielka Brytania)
Wacław Zaorski – „Urodził się 3 marca 1908 w Warszawie” powinno być: ur. 3 marca 1908 w Bylinach Starych (powiat rawski, w niektórych dokumentach błędnie podawano jako miejsce urodzenia Warszawę)
Elżbieta Zawacka – kapitan powinno być: generał brygady; „W Powstaniu Warszawskim walczyła w Śródmieściu jako oficer sztabu WSK” powinno być: W Powstaniu Warszawskim jako referentka w sztabie Wojskowej Służby Kobiet KG AK (II rzut). Najpierw oczekiwała na jakikolwiek przydział bojowy, potem – także według własnej relacji – “kontrolowała kuchnie i punkty sanitarne”. Nie ma żadnej racjonalnej informacji gdzie i po co przeprowadzała te domniemane “kontrole”, ile ich było oraz co z nich miało wyniknąć. Według jej własnej relacji, udział Zawackiej w Powstaniu miał charakter “incydentalny”; „Zmarła 9 stycznia 2009” powinno być: zm. 10 stycznia 2009 w Toruniu
Leonard Zub-Zdanowicz – porucznik powinno być: podpułkownik; „Zmarł w 1982 roku w USA” powinno być: zm. 12 sierpnia 1982 w Waterbury (Connecticut, USA)
Ryszard Zyga – podporucznik powinno być: porucznik;
Franciszek Żaak – „Urodził się 4 lipca 1919 we Lwowie” powinno być: ur. 4 sierpnia 1919 we Lwowie (obecnie Ukraina)
Józef Żakowicz – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w 1961 roku w Tuszynku pod Łodzią” powinno być: zm. 13 listopada 1961 w Tuszynku k. Tuszyna
Tadeusz Żelechowski – „Zmarł w 1984 roku w Warszawie” powinno być: zm. 16 grudnia 1984 w Warszawie
Bronisław Żelkowski – „Otruł się w drodze na przesłuchanie z Pawiaka na Aleję Szucha” powinno być: poległ popełniając samobójstwo 11 listopada 1942 w Warszawie
Bogusław Żórawski – „W 1969 roku wrócił do Polski. 4 lata później zginął w wypadku samochodowym pod Poznaniem” powinno być: zm. 17 lipca 1973 w wypadku samochodowym pod Poznaniem
Antoni Żychiewicz – podporucznik powinno być: porucznik; „Zmarł w Polsce w 2005 roku” powinno być: zm. 25 sierpnia 2005 w Soli-Kiczorze (powiat żywiecki)

Ogółem 319 błędów 🙁 Polskie Radio zostało wpisane na listę fałszerzy historii…

Elita polskiej konspiracji

Trójka pasjonatów historii, w ramach projektu „Okupowana Polska”, opublikowała na YouTube swój film pt. „Elita dywersji. Mordercze treningi i skoki do piekła. Kim byli Cichociemni?” W mojej ocenie całkiem niezły, zrobiony z pasją 🙂 Szkoda tylko, że w jego treści znalazło się niemało merytorycznych błędów…

Projekt „Okupowana Polska” (wcześniej pod nazwą „Okupowany Kraków”), obecny na YouTube od maja 2020 zainicjowali: Jan Jakub Grabowski (UJ) założyciel, historyk, przewodnik po Krakowie, Łukasz Szypulski kamerzysta, montażysta oraz Olga Jando – Dziedzic (UJ) odpowiedzialna za wizerunek, media, promocję. Autorzy definiują swój projekt jako historyczno-edukacyjno-naukowy. Mówią o sobie: „Jest nas troje i choć na co dzień zajmujemy się zupełnie innymi zajęciami, łączy nas jedno – poznawanie historii Polski podczas II wojny światowej. Z tego też powodu postanowiliśmy tworzyć filmy poświęcone tej najtrudniejszej historii naszego kraju.” Na swoim profilu na YT opublikowali dotąd aż 211 filmów…

Najnowszy klip trójki pasjonatów opowiada o Cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej:

Okupowana-Polska-Szypulski-Jando-Grabowski-300x206 Elita polskiej konspiracji

Od lewej: Łukasz Szypulski, Olga Jando-Dziedzic, Jan Jakub Grabowski

Klip zrobiony w interesujący sposób, wartka narracja, sporo ciekawych informacji. Niewątpliwie może być inspirujący poznawczo. Problem w tym, że zawiera niemało istotnych błędów merytorycznych. Piszę o tym że smutkiem, bowiem klip miał szansę stać się jedną z najlepszych opowieści o Cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej. Należy wyrazić Autorom podziękowanie za odważne podjęcie trudnego tematu. Niestety, temat okazał się dla Autorów dość trudny.

Jak powiedziano mi w komentarzu na facebookowym profilu Okupowanej Polski – „korzystaliśmy z profesjonalnej literatury odrzucając tytuły, które są powszechnie krytykowane. Mimo to jednak niektóre informacje sporo się od siebie różniły, więc musieliśmy dokonać wyboru i własnej interpretacji.” Szkoda, że przed publikacją tego filmu Autorzy nie zechcieli skonsultować go ze mną, uniknęlibyśmy wielu obecnych w nim błędów. Ostatnio dyskretnie konsultuję nawet niektóre publikacje IPN, więc „Okupowana Polska” znalazłaby się w całkiem dobrym towarzystwie 🙂

Potknięcia i błędy

Przejdźmy do rzeczy. Najpierw parę uwag ogólnych. Przede wszystkim brak podania źródeł wykorzystanych informacji oraz fotografii – ewidentnie narusza to zasady rzetelności oraz jest co najmniej niegrzeczne wobec Autorów, których prace wykorzystano. Prawnik zwróci uwagę na kwestię autorskich praw majątkowych i osobistych. Może to być także dla osób mniej zorientowanych w zagadnieniu przyczyną trudności ze zweryfikowaniem treści „obwieszczonych” w klipie przez narratora.

Parę tych narracji ma charakter infantylny, jak choćby opowieść o podporządkowaniu Naczelnemu Wodzowi konspiracyjnych organizacji w okupowanej Polsce – rzekomo ze względu na „bezpieczeństwo”. W istocie było to przecież realizowanie w praktyce władzy politycznej Sikorskiego; z bezpieczeństwem nie miało to nic wspólnego. Podobnie dziecinna jest fraza o „dwóch pistoletach po pięćdziesiąt nabojów każdy” (15.50) – każdy kto ma odrobinę pojęcia o broni krótkiej zauważy to przekłamanie – Autorom chodziło zapewne o dwa pistolety z magazynkami na naboje o łącznej pojemności 50 szt.

W kategorii treści infantylnych mieści się z pewnością także zaprezentowany w filmie (7.28) sposób „zamaskowania” spadochronu przez skoczka. Być może niektórzy uznają to za mało znaczący szczegół, ale trzeba zwrócić uwagę, że jest to jeden z pierwszych kadrów dotyczących bezpośrednio Cichociemnych, stąd też rażący nieprofesjonalizm „zamaskowania” spadochronu trochę mnie zbulwersował. Domyślić się należy, że to tylko amatorska inscenizacja Autorów.

Na marginesie dodać też należy, że sporo fotografii, które pojawiły się w treści filmu nie ma nic wspólnego z Cichociemnymi, choć towarzyszy im narracja przekonująca że tak właśnie jest. W części te fotografie dotyczą szkolenia żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Wprawdzie spośród żołnierzy 1 SBS wywodziło się aż 61 późniejszych Cichociemnych, jednak kadry ze szkolenia Cichociemnych były – z oczywistych powodów – zupełnie inne.

Spośród najważniejszych błędów merytorycznych należy ponadto wymienić (w kolejności chronologicznej):

7.47 – błędna jest teza, iż Cichociemnych „czasami określano mianem chomików”, a także że miało to nawiązywać do przydomka kpt. Jana Górskiego. Po pierwsze „Chomik” to pseudonim – a nie przydomek. Zasadnicza różnica polega na tym, jak to ujął kiedyś jeden z sądów w procesie o ochronę dóbr osobistych, że „O ile bowiem pseudonim nadawany jest samodzielnie przez daną osobę, to przydomek nadają jej inne osoby”. Po drugie, określenie „chomiki” nie odnosiło się do Cichociemnych, ale do grupy 16 oficerów, zgłoszonych przez kpt. Górskiego i Kalenkiewicza w załączniku do raportu z 14 lutego 1940. Po trzecie wreszcie, ta nazwa tej grupy nie nawiązywała do pseudonimu Górskiego. Taką nieprawdziwą narrację swego czasu upowszechnił wnuk mjr. dypl. Jana Górskiego. Jednak krewny Macieja Kalenkiewicza, w swej książce o Nim ujawnił, że Górski obrał taki pseudonim znacznie później, dopiero w połowie lipca 1941 (Jan Erdman, Droga do Ostrej Bramy, s. 152)

8.07 – „Głównym znakiem Cichociemnych był symbol „spadającego orła” zaprojektowany przez Mariana Walentynowicza. Warto jednak zaznaczyć, że był on wykorzystywany przez ogół sił spadochronowych, a nie tylko Cichociemnych”. Otóż Znak Spadochronowy nie był wcale „głównym znakiem Cichociemnych”. Czym był – wystarczy przeczytać tutaj.

8.19 – „Komandosi nie mieli nawet charakteru ściśle wojskowego, brakowało im mundurów, własnego sztandaru, (…) Nie było też wśród nich hierarchii stopni”. To oczywista bzdura, że Cichociemni „nie mieli nawet charakteru ściśle wojskowego” – byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej. To, że zazwyczaj większość z Nich nie nosiła munduru – w warunkach konspiracji przecież – nie ma tu nic do rzeczy. Podobnie kłamstwem jest twierdzenie, że rzekomo „Nie było też wśród nich hierarchii stopni”.

9.12 – „Cichociemni podlegali KG AK oraz Naczelnemu Wodzowi”. Otóż niezupełnie – podlegali KG AK, ale nie podlegali (podobnie jak wszyscy inni żołnierze Armii Krajowej (oprócz jej dowódcy) Naczelnemu Wodzowi. Wynikało to wprost ze statusu prawnego Armii Krajowej. W skrócie – Dowódca Armii Krajowej miał wobec żołnierzy Armii Krajowej uprawnienia Naczelnego Wodza do czasu przybycia na terytorium RP NW funkcjonującego na obczyźnie – stanowił tak dekret Prezydenta RP z 1 września 1942 “O tymczasowej organizacji władz na ziemiach Rzeczpospolitej” (powtórzony ze zmianami 26 kwietnia 1944). Polscy żołnierze w okupowanej Polsce byli zatem żołnierzami Armii Krajowej, a nie żołnierzami PSZ; podlegali dowódcy AK. Z dekretu nie wynika, aby AK była częścią PSZ, natomiast wynika, że Dowódca AK podlegał Naczelnemu Wodzowi w Londynie (nota bene, był przezeń wyznaczony).

9.13 – „wstąpienie w szeregi Cichociemnych odbywało się dobrowolnie lub w wyniku selekcji przez przełożonych szczególnie zdolnych i odważnych żołnierzy, co praktykował m.in. pułkownik Stanisław Sosabowski”. Nie było takiej alternatywy – wszyscy kandydaci na Cichociemnych zgłaszali się ochotniczo oraz wszyscy podlegali nieustannej selekcji. Po pierwsze nie było czegoś takiego jak „wstąpienie w szeregi Cichociemnych” – nie byli formalnie istniejącą jednostką, więc nie było do czego „wstąpić”. Po drugie rekrutacja na szkolenia dla kandydatów na Cichociemnych była ściśle tajna, więc trudno było się na nie samemu „zgłosić”. Po trzecie, o przyjęciu na takie szkolenie nie decydowało „zgłoszenie” lecz przełożeni, w tym przypadku decyzja należała głownie do szefa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, który podejmował ją m.in. w oparciu o opinię kontrwywiadu. Po czwarte, Cichociemnym zostawało się nie po ukończonym szkoleniu, lecz dopiero po skoku do okupowanej Polski.

9.28 – „szkolenie w ośrodkach Brighton, Chalfont, Latimer w Inchmery, a po 1942 w Audley End koło Cambridge” (…) Na potrzeby szkoleń Cichociemnych zorganizowano 50 ośrodków”. Pierwsze słyszę o szkoleniach dla kandydatów na Cichociemnych organizowanych w „ośrodkach Brighton, Latimer”. Nie jest też prawdziwa teza o „zorganizowaniu 50 ośrodków”.

Nie znalazłem żadnych źródeł historycznych, które wskazywałyby takie lokalizacje. Próżno szukać nazw takich ośrodków na prawie kompletnej liście placówek SOE, opublikowanej w brytyjskiej Wikipedii. Próżno także szukać ich w zawierającej komplet ośrodków SOE pracy doktorskiej – Gregory Derwin’a pt. Built to Resist. An Assessment of the Special Operations Executive’s Infrastructure in the United Kingdom durning the Second World War, 1940-1946, vol. I, II University of East Anglia, 2015 (jest dostępna w necie). Co do pierwszej nazwy, Autorzy zapewne mieli na myśli Briggens (a nie turystyczny kurort Brighton). Można zapoznać się z wykazem ośrodków szkoleniowych kandydatów na Cichociemnych, opublikowanym na tej stronie. Proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych jest opisany tutaj. Co do ośrodka Chalfont, St. Giles, Buckinghamshire – nie był to typowy ośrodek szkoleniowy (STS) lecz stacja wyczekiwania „Marta”, wg. brytyjskich oznaczeń STA 20A oraz STA 20B, na której przeprowadzano szkolenie z zakresu „czarnej propagandy”.

Co do ośrodków – Cichociemnych szkolono w ok. 30 specjalnościach w ok. 50 ośrodkach SOE (brytyjskich) oraz w kilku (ok. 6) ośrodkach polskich zorganizowanych przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza. Nie jest prawdą, że na potrzeby szkolenia kandydatów na Cichociemnych „zorganizowano 50 ośrodków”. Jest to prawda tylko w odniesieniu do kilku polskich ośrodków oraz w przypadku Audley End (częściowo także Briggens, zwłaszcza w początkowym okresie), także np. stacji wyczekiwania w Chalfont – oddanych przez SOE na wyłączne potrzeby Polaków (Oddziału VI). W pozostałych ośrodkach szkoleniowych SOE organizowano kursy specjalne dla kandydatów na Cichociemnych, ale nie organizowano wyłącznie dla Nich tych ośrodków; szkoliły się tam także inne nacje.

10.08 – „kurs dywersyjny w ramach którego prowadzono pięć kursów zasadniczych: zaprawowy, badań psychotechnicznych, spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy”. To oczywisty absurd, że „kurs dywersyjny” (faktycznie nosił nazwę dywersyjno – strzelecki) miał być rzekomo podzielony na pięć innych kursów. Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością w dywersji szkolono na wielu kursach, kurs dywersyjno – strzelecki był jednym z kilku tzw. kursów zasadniczych. W tej grupie kursów były także wymienione (ale odrębne) kursy. Nie oznacza to wcale, że te kursy były wyłącznie dla kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością w dywersji. Np. kurs odprawowy był kursem kończącym cały cykl szkoleń; uczestniczyli w nim kandydaci na Cichociemnych wszystkich specjalności (nie tylko dywersji). Proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych jest opisany tutaj.

12.01 – „na tym nie kończyły się wymagania stawiane przyszłym dywersantom. Ochotnicy musieli jeszcze ukończyć kursy specjalnościowe: radiooperatorów. radiomechaników, wywiadu, służb lotniczych, pancernych, przeciwpancernych, kierowców i legalizacji”. Pomieszanie z poplątaniem. Kandydaci na Cichociemnych oczywiście szkolili się w specjalnościach, jakie były potrzebne Armii Krajowej. Nie oznacza to jednak, że każdy kandydat na Cichociemnego szkolił się na wszystkich możliwych kursach. Trzy największe grupy szkolonych to Cichociemni ze specjalnością w dywersji, łączności oraz wywiadzie. Szkolono także oficerów sztabowych, lotników, pancerniaków oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). Proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych jest opisany tutaj.

12.28 – „na szkolenia zgłosiło się ogółem 2413 ochotników (w tym 28 cywilnych kurierów politycznych)”. Nieprawda. Uważny Czytelnik dostrzeże wewnętrzną sprzeczność w tym zdaniu – po co na szkolenia wojskowe mieliby się zgłaszać (i zostać przyjętym!) „28 cywilnych kurierów politycznych”? Po co wojsko miałoby marnować pieniądze, szkoląc cywilnych polityków w specjalnościach wojskowych? W rzeczywistości na szkolenia oraz do skoku do okupowanej Polski zgłosiło się 2385 kandydatów (żołnierzy): 1 generał (Tadeusz Kossakowski), 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów młodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych. Podawana dotąd błędnie liczba 2413 wynikała z faktu, iż do żołnierzy, kandydatów na Cichociemnych błędnie doliczano 28 cywilnych kurierów politycznych. Niestety, ten oczywisty błąd był bezmyślnie powielany przez kolejne osoby publikujące nt. Cichociemnych…

12.44 – „316 cichociemnych skierowano do Polski, w tym jedną kobietę Elżbietę Zawacką”. Nieprawda – do Polski nie „skierowano 316 Cichociemnych” w tym zwłaszcza nie „skierowano Elżbiety Zawackiej”. Rzecz w tym, że spośród 316 Cichociemnych dwójka: Jan Nowak Jeziorański oraz Elżbieta Zawacka nie była Cichociemnymi – zrekrutowanymi oraz wyszkolonymi przez Oddział VI (Specjalny). Ta dwójka była kurierami; dopiero po wojnie uznano ich za Cichociemnych. Nota bene, Elżbieta Zawacka nie mogła zostać Cichociemną i być „skierowaną do Polski” przez Oddział VI (Specjalny), z kilku powodów. Po pierwsze, nie podała nawet w Oddziale VI swoich personaliów (podała fałszywe); po drugie w dacie skoku do Polski (9/10 września 1943) nie miała nawet praw żołnierza Armii Krajowej (służyła w formacji pomocniczej – Wojskowej Służbie Kobiet). Sytuację prawną kobiet w AK unormował dopiero dekret Prezydenta R.P. z 27 października 1943 o ochotniczej służbie kobiet, dopuszczający je do pełnienia służby zasadniczej w Wojsku Polskim.

17.27 – „operacja Adolphus będąca pierwszym zrzutem alianckich żołnierzy na teren okupowanej przez Niemców Europy (…) miała miejsce na lotnisku Stradishall”. Dwie nieprawdy. Operacja „Adolphus” nie była pierwszym zrzutem alianckich żołnierzy na teren Europy – pięć dni wcześniej zorganizowano operację „Colossus”, przeprowadzoną 10 lutego 1941 w Calitri we Włoszech. Nie ma sensu omawiać tej operacji – została przeprowadzona typowo „po brytyjsku”, czyli podobnie jak operacja „Market Garden” – zaplanowano i przeprowadzono je obie beznadziejnie nieudolnie. Po drugie, rzecz jasna operacji nie przeprowadzono na żadnym lotnisku, mógł tam być co najwyżej jej początek (start). Rzeczywiście, w operacji lotniczej „Adolphus” samolot Armstrong Whitworth Whitley Z-6473 (419 Special Duty Squadron RAF, załoga: pilot – F/L F. Keast, pilot – F/O Baker / nawigator – P/O McMurdie / radiotelegrafista – Sgt. Davies D.W. / strzelec – Sgt. Bernard D.H. / despatcher – Cpt. Cameron A.) wystartował o godz. 18.20 z lotniska 419 Eskadry do Zadań Specjalnych RAF w Stradishall pod Newmarket.

21.09 – „od 1 września 1942 do 30 kwietnia 1943 zorganizowano 29 kursów, podczas których zrzucono 119 spadochroniarzy”. Błędnie, pomieszanie z poplątaniem. Po pierwsze nie było takiego sezonu operacyjnego: „od 1 września 1942 do 30 kwietnia 1943„, bowiem sezon operacyjny „Intonacja” trwał od sierpnia 1942 do kwietnia 1943. Nie organizowano „kursów” lecz operacje lotnicze; nie było wcale „29 kursów” lecz start 65 samolotów (49 załóg polskich, 16 brytyjskich), z których 42 wykonały zadanie (29 polskich, 13 brytyjskich). Podczas tego sezonu operacyjnego stracono 6 samolotów, poległy 3 załogi. 17 samolotów zawróciło lub nie odnalazło placówki odbiorczej. Przerzucono 119 skoczków, 4 nie przeżyło. Zginęło 12 osób z placówek odbiorczych. Zrzucono 49,5 tony zaopatrzenia, z tego 41,4 tony odebrano. Przerzucono na walkę w Kraju 13 022 000 dolarów, 5 158 000 marek, 10 000 peset oraz 700 000 “młynarek” (okupacyjna waluta, emitowana na terenie Generalnego Gubernatorstwa). Więcej informacji – zrzuty

21.19 – „zrzucono 9 kurierów politycznych, w tym „emisariusza węgierskiego”. Podczas sezonu operacyjnego „Intonacja” wcale nie przerzucono „kuriera politycznego” będącego „emisariuszem węgierskim”. W rzeczywistości w operacji lotniczej „Door” (13/14 marca 1943) przerzucono węgierskiego radiotelegrafistę Ivana Szabo ps. Hun.

21.54 – „za sukcesami Cichociemnych stał cały sztab ludzi (…) Niemałą odwagą wykazywali się piloci – Anglicy, Australijczycy Nowozelandczycy”. To prawda, że na sukces przerzutu Cichociemnych do Polski pracowało wielu ludzi. Autorzy filmu spłycają trochę zagadnienie, tworząc wrażenie iż zagadnienie Cichociemnych sprowadza się tylko do ich zrekrutowania, wyszkolenia i przerzutu do Polski. Wśród wymienionych brak załóg samolotów, wbrew pozorom samolotami nie latali tylko piloci (było Ich zwykle dwóch z ok 7 osobowej załogi). Autorzy nie wymienili polskich załóg samolotów, choć to Ich wysiłek w przerzucie Cichociemnych do Polski był najbardziej znaczący. Autorzy wskazali instruktorów, tzw. ciotki – ale nie wymienili kluczowej osoby, która organizowała wsparcie lotnicze dla Armii Krajowej, w tym przerzut Cichociemnych – mjr dypl. Jana Jaźwińskiego. Uważam to za istotny błąd merytoryczny.

23.28 – „9 spadochroniarzy zginęło podczas lotu lub w trakcie skoku, a 103 straciło życie w walce z Niemcami”. Informacja nieścisła. Nie sposób uznać, że „w walkach z Niemcami” poległo 103 Cichociemnych, skoro do tej liczby poległych już wliczono: 9 CC którzy zginęli w samolocie lub podczas skoku bojowego; 8 CC, którzy zażyli truciznę po aresztowaniu przez gestapo, 11 CC lub 13 CC których zamordowano w niemieckich obozach koncentracyjnych, 6 CC, którzy stracili życie w sowieckich łagrach. Wojenna rzeczywistość była bardziej skomplikowana. Jako jedyny ustaliłem skalę represji wobec Cichociemnych. Otóż organy represji Niemiec (III Rzeszy), głównie gestapo i abwehra, aresztowały 129 Cichociemnych, 43 straciło życie, w tym 8 zażyło truciznę. 31 więziono w obozach koncentracyjnych (w tym 25 w niemieckich, 6 we frankistowskim Miranda de Ebro). W obozach koncentracyjnych zamordowano 11 (lub 13) Cichociemnych. Spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej niemieckie organy represji: gestapo, Abwehra, SD, żandarmeria, Kriminalpolizei i in. pozbawiły wolności aresztując lub osadzając w swoich katowniach, obozach i więzieniach aż 129 Cichociemnych (w tym 44 CC w obozach jenieckich).

23.45 – „Cichociemni (…) byli szykanowani przez nowe, powojenne komunistyczne władze, część z nich została aresztowana jeszcze podczas akcji „Burza”. Dwie istotne uwagi – po pierwsze, w mojej ocenie sformułowanie „szykana” jest zbyt łagodne na określenie tego, co wyprawiały władze „Polski ludowej” wobec Cichociemnych. Po drugie, również pojęcie „aresztowania” nie jest właściwe na określenie np. zsyłki do sowieckich łagrów. Po trzecie wreszcie, niewłaściwe jest łączenie „szykan władzy ludowej” oraz „aresztowań podczas akcji „Burza”. Za te pierwsze odpowiadali komuniści polscy, za te drugie ich towarzysze z NKWD.

Należy podkreślić, że organy represji “Polski Ludowej” (od 1952 PRL), głownie UB, SB, represjonowały 103 Cichociemnych, w procesach będących parodią prawa skazano 40 Cichociemnych, 15 torturowano, 9 (lub 10) zamordowano (6 w więzieniu Warszawa-Mokotów, 3 w więzieniu na Zamku w Lublinie), 77 aresztowano (w tym 13 aresztowało NKWD, 5 wspólnie NKWD i UB), 19 skazano na śmierć, co najmniej 2 na dożywotnie pozbawienie wolności, 22 na więzienie.

Czasy powojenne nie były dla Nich wcale lepsze: 32 Cichociemnych pozostało na emigracji poza Polską (głównie w Wielkiej Brytanii), aż 59 zmuszonych było uciekać z PRL (po jakimś czasie 21 powróciło). Cichociemnych pozostałych w Polsce ścigały organy represji, niejednokrotnie wraz z sowieckim NKWD. Po wojnie w Polsce (od 1952 PRL) represjonowano aż 103 Cichociemnych, aresztowano 77 Cichociemnych, w tym 13 aresztowało NKWD i przekazało UB, 5 CC aresztowało wspólnie UB i NKWD. Niektórzy Cichociemni doświadczali represji kolejno: od Niemców, Sowietów, funkcjonariuszy “Polski Ludowej”…

W polskich więzieniach (w tym Warszawa Mokotów) pozbawiono wolności 58 Cichociemnych, w procesach będących parodią prawa skazano 40 Cichociemnych, w tym aż 20 CC skazano na śmierć, co najmniej 2 skazano na dożywocie, co najmniej 15 torturowano, 9 (lub 10) zamordowano. Nieliczni Cichociemni byli “tylko” szykanowani przez PRL-owską bezpiekę…

Organy represji ZSRR, głównie NKWD, pozbawiły wolności aż 122 Cichociemnych (2 SMIERSZ), w tym do sowieckich łagrów zesłano aż 83 Cichociemnych (7 dwukrotnie), 6 zamordowano. Gen. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek był aresztowany dwukrotnie (1941, 1945), po drugim aresztowaniu zamordowany w moskiewskim więzieniu NKWD na Łubiance.

Do sowieckich łagrów bezpośrednio przed II wojną światową, w trakcie wojny oraz po wojnie, według niepełnych danych zesłano 153 tys. Polaków! Wśród nich zesłano aż 83 Cichociemnych, aż 7 dwukrotnie! Część z nich aresztowano jeszcze zanim zostali Cichociemnymi, w latach 1939 – 1941: przy próbie przekroczenia granicy z Rumunią lub po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną. Odzyskiwali wolność dzięki układowi Sikorski – Majski wstępowali do Armii Andersa, zgłaszali się do służby w Kraju. Druga fala aresztowań i zsyłek miała miejsce pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu, wraz z przejmowaniem Polski jako obszaru sowieckiej strefy wpływów…

Należy dodać, że 4 Cichociemni byli represjonowani zarówno przez Niemców, Sowietów oraz władze „Polski ludowej”. 24 Cichociemnych represjonowali najpierw Niemcy, potem Sowieci, spośród Nich dwóch zamordowano, dwóch popełniło samobójstwo. 19 Cichociemnych represjonowali podczas wojny Niemcy, a po wojnie funkcjonariusze “Polski Ludowej”, spośród Nich dwóch straciło życie. Aż 38 Cichociemnych doświadczyło represji ze strony zarówno Sowietów jak i funkcjonariuszy “Polski Ludowej”. Spośród Nich 5 CC straciło życie, w tym dwóch zamordowano na Zamku w Lublinie, katyńskim strzałem w tył głowy. Represji co najmniej od dwóch wrogów: Niemców i/lub Sowietów i/lub funkcjonariuszy “Polski Ludowej” doświadczyło aż 85 Cichociemnych…

Film obejrzało dotąd (18-09-2024) ok. 26 tys. osób. Mam nadzieję, że liczba ta znacząco wzrośnie, bowiem pomimo wykazanych mankamentów, film jest wart uważnego obejrzenia oraz ma charakter inspirująco – poznawczy. Autorom gratuluję, że pomimo złożoności zagadnienia, dość szczęśliwie przebrnęli przez większość merytorycznych pułapek, w które wpadają (nawet i obecnie) zawodowi historycy. Zachęcam do obejrzenia filmu, z przedstawionym przeze mnie wykazem błędów pod ręką 🙂

AKTUALIZACJA:

Pierwszy komentarz ze strony Autorów filmu – „Bardzo dziękuję za uwagi i mimo wszystko pozytywy odbiór naszego materiału! Mam jednak jedną uwagę: niezbyt sprawiedliwym jest wskazywanie, że nie podajemy pochodzenia źródeł, ponieważ wszystkie cytaty oraz zdjęcia na ekranie są podpisane (może poza niektórymi współczesnymi nagraniami, ale ich charakter nie wymaga podpisu, o czym informują ich twórcy). Bibliografia zaś znajduje się w opisie do filmu
Uwagi naprawdę cenne i wnikliwe. Aż dziw mnie bierze, że we współczesnej literaturze wciąż można odnaleźć informacje, które nie są poprawne.”

PS.
Jest szansa na wspólne przygotowanie filmu w wersji „bezbłędnej”. Bardzo mnie to cieszy 🙂

Dziurawa monografia…

Niecodzienna codzienność funkcjonowania podczas wojny Komendy Głównej Armii Krajowej oraz wypełnione rozlicznymi obowiązkami życie jej pracowników, to aspekty dość słabo znane przeciętnym zjadaczom chleba. Dzięki najnowszej książce prof. Marka Ney-Krwawicza mamy szansę zrozumieć, jak wyglądały realia konspiracyjnego życia w KG AK, dzień po dniu, niemalże godzina po godzinie…

Prof. dr hab. Marek Ney-Krwawicz jest znanym historykiem z Instytutu Historii PAN, specjalizującym się w okresie II wojny św., w szczególności w zagadnieniach związanych z Armią Krajową oraz Polskim Państwem Podziemnym. Jest autorem bardzo wielu publikacji; spośród nich cenię tego Autora zwłaszcza za publikacje będące wynikiem gruntownego zbadania fundamentalnej koncepcji powstania powszechnego.

W 2019 prof. Ney-Krwawicz opublikował obszerny artykuł (dostępny także w necie) pt. „Bezpieczeństwo służby a życie codzienne żołnierza Armii Krajowej na przykładzie Komendy Sił Zbrojnych w Kraju” (w: Dzieje Najnowsze, rocznik LI – 2019, nr 3, s. 179-209, ISSN 0419-8824). W pewnym sensie kontynuacją tej publikacji jest wydana właśnie przez Instytut Historii PAN niezwykła książka pt. „Karność, odwaga i ostrożność, koleżeństwo i ofiarność – to naczelne zasady”. Życie codzienne a służba żołnierzy – pracowników Komendy Armii Krajowej 1939-1944″ ISBN 978-83-66911-43-7. Książka ma 777 stron plus 110 najlepszej jakości stron zawierających ilustracje: fotografie i skany dokumentów.

Historia nie na koturnach…

Przede wszystkim pragnę podkreślić moją radość z widocznej ostatnio tendencji historyków, aby nawet najtrudniejsze fragmenty polskiej historii ukazywać poprzez pryzmat osobistych losów postaci uczestniczących w ówczesnych wydarzeniach historycznych. Mało tego! – pisać o Ich losach w sposób przystępny, zrozumiały dla każdego, bez zbędnego puszenia się oraz bez stawiania cokołów na co drugiej stronie. Ten „ludzki wymiar” historii niewątpliwie pozwala nam, szarym zjadaczom chleba, lepiej zrozumieć koincydencje rozmaitych zdarzeń, pozwala nam lepiej zrozumieć naszą historię.

Pragnę bardzo podziękować prof. dr hab. Markowi Ney-Krwawiczowi za tego rodzaju właśnie styl narracji historycznej, który ułatwia zrozumieć istotne aspekty naszej historii, pozwala spojrzeć na nie poprzez losy pojedynczych osób. Dzięki doskonałym, barwnym i szczegółowym opisom pozwala także wchłonąć klimat tamtych czasów, poznać ówczesne realia, poczuć się rzeczywiście jak w okupowanej Polsce.

Zanim przejdę do innych aspektów książki, zatrzymajmy się na chwilę przy ludziach właśnie. Indeks nazwisk i pseudonimów osób opisanych w książce jest imponujący, bez wątpienia to plejada najwybitniejszych postaci związanych z Komendą Główną Armii Krajowej.

Mnie oczywiście najbardziej interesowali Cichociemni. Jest Ich w książce całkiem sporo (alfabetycznie): Stefan Bałuk, Leon Bazała, Zbigniew Bąkiewicz, Adam Borys, Feliks Dzikielewski, Antoni Iglewski, Stefan Ignaszak, Kazimierz Iranek-Osmecki, Bolesław Jabłoński, Stanisław Jankowski, Stefan Jasieński, Jan Jokiel, Maciej Kalenkiewicz, Jan Kochański, Bolesław Kontrym, Franciszek Koprowski, Tomasz Kostuch, Julian Kozłowski, Henryk Krajewski, Walery Krokay, Mirosław Kryszczukajtis, Bronisław Lewkowicz, Jan Nowak-Jeziorański, Felicjan Majorkiewicz, Janusz Messing, Zygmunt Milewicz, Zbigniew Mrazek, Ryszard Nuszkiewicz, Leopold Okulicki, Jan Piwnik, Zygmunt Policiewicz, Janusz Prądzyński, Jan Rogowski, Józef Spychalski, Leszek Starzyński, Tadeusz Starzyński, Aleksander Stpiczyński, Adam Szydłowski, Józef Zabielski, Elżbieta Zawacka (kurierka KG AK, uznana za cichociemną po wojnie), Leonard Zub-Zdanowicz.

W okładkowej nocie od wydawcy czytamy, że „głównym celem książki jest ukazanie życia codziennego żołnierzy pracowników Komendy Głównej Armii Krajowej w latach 1939-1944, czyli w warszawskim okresie jej działania. Dotychczasowe spojrzenie na Komendę Główną koncentrowało się przede wszystkim na odtworzeniu struktury organizacyjnej tego centralnego aparatu dowodzenia podziemnej armii i jego funkcjonowaniu. W przedkładanym opracowaniu to ludzie stali się bohaterami pierwszego planu. Przyjęta koncepcja oddania głosu uczestnikom wydarzeń poprzez przywoływanie ich wspomnień i relacji, a także dokumentów konspiracyjnych pozwoliła na uzyskanie dynamicznego opisu przeszłości, w którym, jak na dokumentalnym filmie, przesuwają się obrazy z życia bohaterów, chociaż nie wszystkie fragmenty owego „filmu” są jednakowo ostre. (…) Zaprezentowany w książce „katalog zagadnień” mieszczących się w pojęciu „życie codzienne” ujmuje w zasadzie najważniejsze kwestie.”

Monografia niezbyt wyczerpująca

Książka „(…) ujmuje w zasadzie najważniejsze kwestie” twierdzi wydawca (zapewne także Autor). Otóż w mojej ocenie nie ujmuje kwestii najważniejszych – relacji ze Sztabem Naczelnego Wodza w Londynie, w tym łączności radiowej. Całkowicie pomija kształtowanie się poglądów wewnątrz KG AK na „sprawę polską”, a także kompletnie nie zauważa zagadnienia dowodzenia terenowymi strukturami Armii Krajowej. A przecież to były kluczowe efekty istnienia KG AK jako głównego ośrodka kształtowania się „sprawy polskiej”. Powie ktoś, że nie są to elementy „codzienności” KG AK – w mojej ocenie jest to stanowisko oczywiście błędne. Czyż istotą codziennego istnienia KG AK nie było dowodzenie strukturami Armii Krajowej w łączności z Naczelnym Wodzem w Londynie? To było przecież sedno codziennej służby oficerów Komendy Głównej.

Sprowadzanie „codzienności” KG AK wyłącznie do kwestii „technicznych”, bez uwzględnienia wskazanych powyżej aspektów, w mojej ocenie może być nawet uznane za deprecjonowanie KG AK. Armia Krajowa nie istniała po to, aby budować skrytki oraz wytwarzać fałszywe papiery. To były tylko pomocnicze środki wiodące do celu. O tym, że tym strategicznym celem były przygotowania do powstania powszechnego w końcowej fazie wojny, z tej książki się nie dowiemy, bowiem Autor nie zechciał napisać o tych najistotniejszych kwestiach nawet pół rozdziału.

W każdym bądź razie ukazanie funkcjonowania Komendy Głównej AK jako quasi autarkicznej struktury, zależnej jedynie od siebie samej oraz skupionej na (głównie własnych) problemach wewnętrznych, w mojej ocenie jest wypaczeniem obiektywnego obrazu rzeczywistości. Oczywiście przedstawione przez Autora ujęcie zagadnienia funkcjonowania KG AK ma cenny oraz niewątpliwy walor poznawczy, jest też niezwykle atrakcyjne dla czytelnika. Ale pomijanie „polskiego Londynu” w funkcjonowaniu KG AK jest kreowaniem nieobiektywnej rzeczywistości, w której Komenda Główna sama sobie była sterem, żeglarzem i okrętem, nie będąc w ogóle uwikłaną w ówczesną bardzo złożoną rzeczywistość społeczno – polityczną. To oczywiście nadzwyczaj fałszywa perspektywa. Przypomina różne wcześniejsze publikacje i „monografie”, np. nt. „Wachlarza”, bez podania fundamentalnej informacji, że była to (nieco „spolszczona” koncepcyjnie) operacja zainicjowana na wyraźne życzenie Brytyjczyków („Big Scheme”) oraz przez nich wstępnie opłacona (3 mln dolarów kredytu)…

W „Uwagach wstępnych” Autor podkreśla m.in. – „Dotychczasowa literatura dotycząca Polskiego Państwa Podziemnego i jego armii koncentrowała się przede wszystkim na odtworzeniu struktur organizacyjnych, ich obsady personalnej oraz efektów działań, gubiąc tym samym tych, którzy te struktury wypełniali. Przedstawiana czytelnikowi monografia wybija natomiast na pierwszy plan właśnie ludzi konspiracji, pokazując ich życie codzienne, a ściślej – wpływ służby w podziemnej armii na ich codzienność.” Szkoda tylko, że można odnieść wrażenie, iż ci ludzie byli całkowicie wyprani z poglądów, nie mając żadnych koncepcji co do sensu istnienia AK oraz fundamentalnego celu walki Armii Krajowej…

Mozaika wspomnień

W dalszej części swych uwag Autor zaznacza, że „(…) w pracy wykorzystano 150 relacji i wspomnień. Według obecnego stanu wiedzy, przez Komendę Główną w całym jej historycznym rozwoju od roku 1939 do 1945 przeszło ok. 4800 osób (nie licząc oddziałów bojowych).” Zauważa też, iż z pracy świadomie wyłączono obszar psychologicznych aspektów życia codziennego, wobec podjęcia tej tematyki w publikacjach Tomasza Strzembosza. O innych aspektach, których w książce nie ma, Autor milczy. Nie wiadomo zatem, czy także wyłączono je świadomie, czy też nie zostały dostrzeżone.

Książka podzielona jest na dwanaście rozdziałów, ułożonych logicznie, od „drogi do konspiracji” aż po „opiekę nad aresztowanymi, rodzinami aresztowanych i zabitych” i in. Całkiem trafnie książkę otwiera obszerny wątek „dróg do konspiracji”, przy czym Autor słusznie podkreśla, że „ilu było żołnierzy, tyle było ścieżek do konspiracji”.

O Cichociemnych Autor pisze tak – „W stosunku do stanów osobowych Armii Krajowej była to bardzo nieliczna grupa. Jej znaczenie polegało jednak nie na liczbie, ale na znakomitym wyszkoleniu i usytuowaniu we wszystkich strukturach podziemnej armii, od Komendy Głównej poczynając (…)”. Autor podkreśla bardzo istotny aspekt, wielokrotnie pomijany niesłusznie przez publicystów i historyków – „(…) cichociemni przerzucani byli do Kraju na wyraźne zapotrzebowanie KG ZWZ/AK, wynikające z przyjętej koncepcji walki Sił Zbrojnych w Kraju, która zakładała okres konspiracji, powstania powszechnego, a po nim etap Odtwarzania Sił Zbrojnych. (…)”

Autor przytacza błędnie za S. Bałukien „Polską Szkołę Wywiadu” jako nazwę własną (s. 52), choć była to nazwa potoczna, a kurs wywiadu nosił kamuflującą nazwę „Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej”. Również błędnie autor określa ośrodek szkoleniowy STS 43 Audley End jako „stację wyczekiwania” (s. 52).

Schaboszczak i ćwiartka jałowcówki

Ignaszak-Stefan-184x250 Dziurawa monografia...

ppłk cc Stefan Ignaszak
© CC BY elitadywersji.org

Niezwykły walor mają przytaczane przez Autora osobiste relacje żołnierzy AK, w tym także Cichociemnych. Mnie utkwiło w pamięci szczere wyznanie mjr / ppłk cc Feliksa Dzikielewskiego – „Jeżeli ktoś panu powie, że się nigdy nie bał, to znaczy że łże.” I opowiedział, jak strasznie się bał, gdy przenosząc radiostację, natknął się na niemiecki patrol. Skończyło się na strachu…” (s. 341).

Barw ówczesnego życia konspiracyjnego dopełnia np. relacja Cichociemnego, oficera wywiadu ppłk cc Stefana Ignaszaka – „W określonych terminach spotykaliśmy się z „Maksem” [kierował jedną z siatek wywiadu, nazwisko nieznane – przyp. RMZ] u Wasilewskiego, za kościołem św. Karola Boromeusza, na schaboszczaka i ćwiartce jałowcówki. Uzupełniał wówczas istotne szczegóły, na które nie było miejsca w rutynowych meldunkach” (s. 586). O rutynowych obyczajach panujących w konspiracji wspominał Cichociemny ppłk cc Henryk Krajewski – „Na ulicy znajomi nie pozdrawiają się, a w rozmowach nie wymienia się nazwisk, tylko imiona (…) Ciągle musiałem być czujny, aby się nie zdradzić słowem lub gestem. Stale musiałem udawać. (…)” (s. 599).

Zebrany w książce collage czy też mozaika bardzo wielu rozmaitych opowieści niewątpliwie buduje złożony obraz funkcjonowania głównego ośrodka kierowania wojskową strukturą Polskiego Państwa Podziemnego. Szkoda tylko, że ten obraz jest nieco chaotyczny oraz mocno niepełny. Określenie książki mianem „monografii” w mojej ocenie jest trochę na wyrost. Nawet niektóre z tematów uwzględnionych przez Autora jako element „codzienności” KG AK, jak np. bardzo słabo znany aspekt funkcjonowania „ośrodków wypoczynkowych” KG AK zostały potraktowane powierzchownie. W książce znajdziemy jedynie nieuporządkowane po kilka zdań na ten temat – jak na „monografię” to zdumiewająco zbyt mało.

Reasumując – ogrom pracy Autora zasługuje na podziw, szacunek i podziękowania. W skali od zera do dziesięciu oceniłbym publikację na mocną „siódemkę”. Szkoda, że „monografia” wydaje się być w niemałej części „dziurawa”, czymś w rodzaju publicystyczno-dokumentalnego opisu, pomijającego istotne aspekty funkcjonowania Komendy Głównej Armii Krajowej. Na kompletną monografię, uwzględniającą rzeczywiście wszystkie istotne aspekty funkcjonowania KG AK musimy zatem jeszcze poczekać.

Marek Ney-Krwawicz, „Karność, odwaga i ostrożność, koleżeństwo i ofiarność – to naczelne zasady”. Życie codzienne a służba żołnierzy – pracowników Komendy Armii Krajowej 1939-1944″ ISBN 978-83-66911-43-7.

Cichociemni – gra edukacyjna

Mamy wreszcie porządną grę edukacyjną, w której każdy chętny może się wcielić w Cichociemnego, postrzeganego raczej jak ktoś w rodzaju Jamesa Bonda. Ale oprócz licznych elementów pobudzających emocje oraz wyobraźnię młodych graczy, w grze obecnych jest mnóstwo ciekawych treści edukacyjnych, podanych niejako „przy okazji” zabawy. Ta gra jest prawdopodobnie najlepszym z dotychczas dostępnych „streszczeniem” historii Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej 🙂

Czy ta gra może sprawiać frajdę graczom? Na to pytanie powinni odpowiedzieć młodzi ludzie, dla których powstała. W tym artykule spróbuję zrecenzować tę grę, tzn. ocenić jej walory edukacyjne…

14 lutego br. miała miejsce premiera nowej, planszowej gry edukacyjnej „Cichociemni. Spadochroniarze AK”. Autorami koncepcji gry są: dr Łukasz Płatek (opracowanie merytoryczne) i Piotr Żyłko (projekt graficzny). Grę wyprodukował Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie.

Podczas promocji tej gry, dr hab. Filip Musiał, dyrektor krakowskiego oddziału IPN, mówiąc o Cichociemnych trafnie podkreślił – „Wydawałoby się, że wśród prawie 400 tys. żołnierzy AK, które nasze podziemne wojsko liczyło w momencie największego rozwoju, te 316 osób to niewiele. Ale jeśli spojrzymy na to, gdzie cichociemni byli, w jakich akcjach brali udział, jakie funkcje zajmowali, okaże się, że te 316 osób to był kręgosłup, na którym opierały się najważniejsze działania Armii Krajowej”.

Otóż to – taka właśnie była istota idei cichociemnych, która bardzo często wciąż nie jest dostrzegana przez historyków i popularyzatorów. Niektórzy rolę Cichociemnych w Armii Krajowej sprowadzali niekiedy do rangi „ciekawostki”. Dzięki krakowskiemu IPN po raz pierwszy z całą mocą wybrzmiała w przestrzeni publicznej nowa definicja Cichociemnych – jako doskonale wyszkolonych na Zachodzie żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Dotąd w publicznej narracji przedstawiano Ich bezrozumnie jako „żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie”.

Czynili tak zwłaszcza ci, którzy do dzisiaj nie rozumieją, iż z faktu że Armia Krajowa była częścią polskich sił zbrojnych wcale nie wynika iż była częścią Polskich Sił Zbrojnych. To nie gra słów, ale istotna informacja historyczna. Od razu wyjaśnię, iż termin pierwszy (pisany małą literą) oznacza całość sił zbrojnych II R.P. podczas II wojny św., a zatem: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Armię Polską gen. Andersa oraz ZWZ/Armię Krajową w okupowanej Polsce. Termin drugi (pisany wielką literą) oznacza tylko Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – początkowo pod dowództwem francuskim, później brytyjskim. Różnica zatem pomiędzy tymi określeniami ma charakter zasadniczy.

Rzecz jasna, konspiracyjna Armia Krajowa nigdy nie była częścią PSZ, nigdy też nie podlegała dowództwu francuskiemu czy brytyjskiemu. Oczywiście umyka to uwadze tych, którzy nie dostrzegają iż podczas II wojny właśnie jedyną w miarę samodzielną polską armią była wyłącznie konspiracyjna Armia Krajowa. To istotne z punktu widzenia historii Cichociemnych, ponieważ byli Oni elitą Armii Krajowej. Natomiast PSZ we Francji, potem w Wielkiej Brytanii były czymś w rodzaju „wojsk wydzierżawionych”, pod cudzą komendą. Nota bene, po wojnie za udzieloną pomoc wojskową Wielkiej Brytanii musieliśmy… jej zapłacić, m.in. polskim złotem.

Pomysł z fascynacji Cichociemnymi

fot. PAP

Wróćmy do gry. Autor jej koncepcji, dr Łukasz Płatek ujawnił, że „Pomysł na grę zrodził się z fascynacji życiem, wyborami, wartościami, czynami tych niezwykłych żołnierzy.” Dodał także – „(…) my tej gry nie stworzyliśmy, my sięgnęliśmy tylko do przebogatej literatury, dokumentów, wspomnień i po prostu ubraliśmy w szaty różnych zagrań, kart, możliwych interakcji”. Wskazał, że w grze nie rzuca się kostką, a gracze na każdym etapie mają wybór, „żeby nie było losowości, ahistoryczności”.

Podczas promocji gry podkreślano, że „Misje realizowane przez graczy to prawdziwe akcje, które cichociemni przygotowywali, nadzorowali lub realizowali. Z setek brawurowych operacji AK wybraliśmy te, które obrazują szeroki zakres działań podziemnego Wojska Polskiego wobec okupantów niemieckiego i sowieckiego. Graficzne detale na pudełku, planszy i kartach do gry, przytoczone nazwy ośrodków szkoleniowych, opisy lotów, misji i umiejętności skoczków są uproszczonym odzwierciedleniem losów cichociemnych – spadochroniarzy AK.”

Nie sposób tym założeniom odmówić trafności. Problem w tym, że dotychczas historia Cichociemnych była dla sporej części historyków i popularyzatorów (niekiedy także dla IPN) czymś w rodzaju „pola minowego” na którym co chwila jakiś „znafca” wylatywał w powietrze. Lista opowiadających głupoty o Cichociemnych wydaje się być nawet dłuższa od listy rzetelnych autorów. Są też oczywiście rekordziści, jak niesławny Kacper Śledziński z wydaną przez nierzetelne wydawnictwo „Znak” książką (246 błędów i nieścisłości na 417 stronach), czy „specjalista IPN od cichociemnych” dr Krzysztof Tochman z broszurą (36 błędów i nieścisłości na 45 stronach) IPN Rzeszów. Obaj wpisani na niechlubną listę fałszerzy historii.

Sięgnijmy po grę. W kartonowym, dość sporym pudełku, o wymiarach 30 x 30 x 7,5 cm, znajdują się: instrukcja, broszurka edukacyjna, duża kolorowa plansza, cztery planszetki, 12 drewnianych pionków w kolorach graczy, 32 znaczniki w kolorach graczy, 80 kartonowych żetonów, znacznik czasu i 275 kart. Od razu zastrzegę, że nie jestem specjalistą od jakichkolwiek gier (w tym planszowych) więc moja recenzja w tym zakresie musi ograniczyć się do relacji przeciętnego użytkownika.

Natomiast po lekturze ponad tysiąca rozmaitych publikacji (w tym naukowych) oraz po ponad ośmiu latach własnych kwerend w archiwach, muzeach itp., badań, dociekań, analizie teczek personalnych wszystkich Cichociemnych (w tym mojego Dziadka), także po kilkuset własnych publikacjach, mogę powiedzieć że trochę poznałem historię Cichociemnych. Moja recenzja gry będzie więc w znacznej mierze oceną jej „walorów edukacyjnych”. Oczywiście jest to ocena subiektywna, ale dołożyłem starań, aby miała ona charakter jak najbardziej zobiektywizowany.

Na początek dwa ogólne zastrzeżenia. Po pierwsze, główny symbol gry (widoczny na pudełku), czyli facet z bronią krótką skierowaną lufą „w niebo” wywołuje wrażenie braku profesjonalizmu oraz zgrzytanie zębów każdego, kto miał kiedykolwiek do czynienia z bronią. Zwróciłem od razu na to uwagę, bo kiedyś służyłem w wojsku, miałem bardzo często do czynienia z podkomendnymi z ostrą bronią, których uczyłem właściwych reguł jej załadowania i przenoszenia. Broń krótka, zwłaszcza załadowana i odbezpieczona (jak zapewne w tym przypadku) powinna być skierowana lufą na potencjalny cel albo w dół (w ziemię). Z jednej strony chodzi o to, aby nie tracić cennych milisekund na celowanie i oddanie strzału do potencjalnego napastnika. Z drugiej – istotne jest bezpieczeństwo.

bond-234x250 Cichociemni - gra edukacyjna

James Bond

Zapewne autor projektu graficznego sugerował się nieprofesjonalnymi wizerunkami Jamesa Bonda, który tak właśnie trzyma własną broń. Zażartuję, że to kolejny dowód na to, iż brytyjskie wzorce nie są dobre do naśladowania. W widocznej na obrazku pozycji trzymania broni krótkiej ryzyko przypadkowego postrzału we własną głowę jest zbyt duże, a jak mawiają instruktorzy – „z drewnianą nogą można żyć, z drewnianą głową zdecydowanie nie”. Może zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią nie są specjalnie istotne dla 12-letnich uczestników gry, ale w kolejnej jej edycji broń umieściłbym w dłoni Cichociemnego jednak bardziej profesjonalnie.

Po drugie, dr Łukasz Płatek w spocie promującym grę wywiódł, że „niebezpieczeństwo nocnego skoku bojowego do okupowanej Polski było tak wielkie, że nie można było zmuszać ich [Cichociemnych] do tego rozkazem”. To oczywiście błędne wyjaśnienie – zasadę zgłaszania się ochotniczo Cichociemnych do służby w AK wprowadzono nie z powodu „niebezpieczeństwa (jednego) skoku”, ale z powodu niebezpieczeństwa służby w konspiracyjnej Armii Krajowej. Realia okupacji w Polsce były o wiele straszniejsze niż w jakimkolwiek innym okupowanym kraju, o czym wciąż zapominają zwłaszcza zachodni historycy.

Na marginesie trzeba też zauważyć, że ekscytacja skokiem ze spadochronem do okupowanej Polski była właściwa w czasach II wojny św., gdy spadochroniarstwo było jeszcze ogromną nowością – choć Polacy znacznie wyprzedzili zachodnich aliantów. Obecnie warto zwrócić jednak uwagę na to, że skok ze spadochronem był dla Cichociemnych mimo wszystko epizodem – ważnym, ale jednak epizodem – w Ich żołnierskiej służbie. Tak naprawdę istotne jest przecież to, co zrobili po skoku do okupowanej Polski. Nie skakali po to, aby tylko skoczyć…

Reguły gry

Nie będę tu oczywiście przepisywał instrukcji, można ją pobrać ze strony IPN. Przedstawię jednak w skrócie podstawowe założenia. Przygotowanie do gry obejmuje głównie odpowiednie potasowanie, podzielenie i ułożenie: 110 kart szkoleń, 39 kart zdarzeń, 16 rozkazów wylotu, 19 kart warunków lotu, 55 kart misji, 4 planszetek graczy, 12 pionków, 32 znaczników. Trochę zaskakuje, że kart zdarzeń jest tak mało (część się powtarza), albo że nie ma wśród nich np. tak typowych dla Cichociemnych zdarzeń jak organizacja oddziału partyzanckiego, siatki wywiadowczej czy zdobycie broni na wrogu.

Jak widać, kart szkoleń jest najwięcej, przy czym liczba kart poszczególnych szkoleń zależy od liczby Cichociemnych, którzy ukończyli dane szkolenie. Najwięcej jest zatem kart kursu spadochronowego, ponieważ prawie wszyscy Cichociemni go ukończyli.

karty-szkolenia-172x250 Cichociemni - gra edukacyjna

Niektóre karty szkoleń

Na kartach szkolenia mamy podane nie tylko nazwę i miejsce danego kursu, ale również zdobyte umiejętności, w tym m.in.: wyjątkowa sprawność fizyczna, strzelanie instynktowne, znajomość języków. Ogromnie się cieszę, że w narracji publicznej nt. Cichociemnych uwzględniono wreszcie strzelanie instynktowne i znajomość języków. To moje osobiste „odkrycia” i ustalenia, które dotąd nie były obecne w publikacjach nt. historii Cichociemnych.

W grze może uczestniczyć od 2 do 4 graczy, w wieku od 12 lat. Rozgrywka trwa 25 kolejek, umownie od jesieni 1941 do końca 1944, czyli w grze ok. 30-90 min. W zasadzie w grze mamy Cichociemnych ze specjalnościami w dywersji, łączności oraz wywiadzie, ale istnieje także możliwość realizacji misji sztabowych. Istotne jest dbanie o wysokie morale oraz zdobywanie tzw. „punktów zwycięstwa”, bo od tego – jak w prawdziwym życiu Cichociemnych – zależy sukces w tej grze z okupantami.

karty-zdarzenia-300x148 Cichociemni - gra edukacyjna

Niektóre karty zdarzeń

W każdej kolejce na Cichociemnego czekają określone zdarzenia. Są też karty specjalne, m.in.: ucieczka z więzienia czy zaopatrzenie okręgu. Cieszę się ogromnie, że po raz pierwszy w materiałach edukacyjnych pojawia się Centrala Zaopatrzenia Terenu. To także moje osobiste „odkrycie”, dotąd niestety pomijane w narracji publicznej nt. Cichociemnych.

karty-misje-183x250 Cichociemni - gra edukacyjna

Niektóre karty „misji”

Kluczowe znaczenie w grze ma odpowiednie przygotowanie i wykonanie misji. Broniłem się kiedyś mocno przed używaniem tego określenia wobec Cichociemnych, bowiem ich podstawowym zadaniem była ciężka, codzienna oraz niebezpieczna służba w Armii Krajowej – a nie wykonywanie jednorazowych, efektownych zadań. Ale na potrzeby takiej gry nie sposób znaleźć bardziej odpowiedniego słowa.

W analizowanej grze mamy możliwość wykonania wielu różnorodnych „misji”. W każdej z nich stąpamy po śladach Cichociemnych, mamy bowiem m.in. takie misje: wykonanie dokumentacji fotograficznej niewybuchu rakiety V2 z Sarnak (CC Stefan Ignaszak), rozpracowanie KL Auschwitz (CC Stefan Jasieński), w Powstaniu Warszawskim zdobycie budynku Szkoły Policji (CC Kazimierz Bilski), opracowanie podręcznika partyzantki dla szkoły Kedywu (CC Henryk Krajewski), cz też obrona Polaków przed UPA w Hucie Stepańskiej (CC Władysław Kochański). To oczywiście tylko niektóre z „misji” wprowadzonych do gry.

Wśród kilkudziesięciu kart „misji” w mojej ocenie zbędna jest ta o odbiorze zrzutu za pomocą brytyjskiego urządzenia „Eureka – Rebeka”. Dość intensywnie reklamowane w anglojęzycznej literaturze urządzenie w istocie było bublem, tzn. w praktyce nie można było za jego pomocą nawiązać łączności pomiędzy samolotem a zrzutowiskiem. W Polsce funkcjonował jeden egzemplarz tego urządzenia, do niczego się nie przydało, choć obsługa na nim przez wiele nocy zrzutowych pracowała.

W naszej grze zwycięzcą jest ten gracz, który zgromadzi najwięcej „punktów zwycięstwa” lub zrealizował najwięcej „misji”. Istotne jest, aby mieć odpowiednio wysokie morale, bowiem także może to przesadzić o zwycięstwie. Czyli – jak w życiu…

Gra może się wydać na pierwszy rzut oka mocno skomplikowana, ale w mojej ocenie zachowano jednak rozsądny kompromis pomiędzy jej szczegółowością a rzeczywistymi realiami historycznymi. Nawet przy maksymalnym uproszczeniu historycznych realiów nie sposób jednak opowiedzieć historii Cichociemnych w trzech zdaniach. W mojej ocenie dr Łukasz Płatek uwzględnił jednak w grze wszelkie istotne czynniki, jakie miały wpływ na powodzenie w realizacji zadań przez Cichociemnych.

Oczywiście można mieć jakieś uwagi czy propozycje zmian co do koncepcji gry. Ale każdy Autor ma swoje „zbójeckie” prawo zaprezentowania takiej koncepcji, jaką uznaje za właściwą. Jeśli zatem ktoś ma zasadniczo odmienną koncepcję (oczywiście taka możliwość wciąż istnieje) może i ma pełne prawo zaproponować grę „Cichociemni” w zupełnie innym kształcie. Gdybym znalazł odpowiednio uzdolnionego informatyka, sam bym się zabrał za opracowanie podobnej, a może nawet nieco lepszej gry.

Broszura edukacyjna

To świetny pomysł, aby kontekst ówczesnych realiów historycznych przybliżyć uczestnikom gry za pomocą broszurki. Historii Cichociemnych nie da się przecież w całości „uprościć” i zredukować tylko do planszy, kart, znaczników czasu itp. Dlatego uważnie przeanalizowałem treści edukacyjne zawarte w broszurce. Trzeba przyznać, że została starannie opracowana, także pod względem edytorskim. Jest bogato ilustrowana, niektóre ze zdjęć opublikowano po raz pierwszy! Na 36 kolorowych stronach również niełatwo „streścić” historię Cichociemnych. Ale można wskazać najistotniejsze idee, fakty, okoliczności. Oczywiście każdy autor ma prawo do własnego ich wyboru, bo przecież prezentuje własną, autorską wizję tejże historii.

Wizja przedstawiona przez dr Łukasza Płatka jest wizją jak najbardziej poprawną historycznie, choć w mojej ocenie nie do końca dokładną, w części nieco stereotypową. Trochę niezrozumiały jest dla mnie opis jednego z pierwszych zdjęć, iż „W związku z brakiem czasu na wielomiesięczne szkolenia, każdy z kursów (…) był ograniczony czasowo.” (str.2). Rzeczywiście, kursy były ograniczone czasowo, niektóre nawet w kolejnych edycjach skracano (np. kurs wywiadu). Ale szkolenia Cichociemnych były właśnie wielomiesięczne. Tak przy okazji – obecnie kurs spadochronowy AFF (ang. Accelerated Free-Fall, przyspieszony kurs swobodnego spadania) to tylko osiem godzin teorii oraz 5-10 skoków – spadochroniarzem można zostać w jeden weekend…

Historię Cichociemnych rozpoczyna bardzo czytelne i poprawne wyjaśnienie nazwy (s. 3). Potem mamy krótkie, ogólne wprowadzenie historyczne (s.5-7). Dalej dość stereotypowa jednak opowieść o raporcie kapitanów: Górskiego i Kalenkiewicza (s.8-9) ws. łączności z Krajem. Szkoda, że całkiem pominięto historycznie pierwszą propozycję w sprawie utworzenia polskich oddziałów desantowych (spadochronowych), złożoną trzy tygodnie wcześniej przez mjr dypl. Włodzimierza Mizgier-Chojnackiego. Autor wskazuje grupę szesnastu „chomików”, nie wspominając o dziewiętnastu zgłoszonych przez Mizgier-Chojnackiego. Szkoda także, że w broszurze nie ma słowa o przedwojennym Wojskowym Ośrodku Spadochronowym w Bydgoszczy oraz pionierskich doświadczeniach spadochroniarstwa polskiego – których wcale nie mieli zachodni alianci.

Także stereotypowo, w zgodzie z obecną „linią IPN”, autor broszury całkowicie przemilcza rolę mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, oficera wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza – bez którego nie byłoby żadnych skoków i zrzutów do Polski, ani też historii Cichociemnych. To kompletnie niezrozumiałe i dezinformujące, dlaczego wciąż jest pomijany. Stereotypowo także, choć na szczęście wstrzemięźliwie dr Łukasz Płatek wskazuje rolę SOE, choć przemilczając fakt, iż SOE skonstruowana została w oparciu o polskie wzorce oraz od początku uczyła się od Polaków. Na str. 10 mamy błędne utożsamienie STS (Special Training School) ze STA, czyli ośrodkiem SOE, który nie pełnił funkcji szkoleniowych. Podobnie na str. 15.

Proces rekrutacji kandydatów na Cichociemnych (s. 13-15) przedstawiono prawidłowo. Prawdziwy jest też wywód, iż jako ochotnicy „na każdym etapie rekrutacji, szkolenia czy nawet podczas lotu do Polski „zrzutkowie” mogli wycofać się bez podania przyczyn i bez żadnych konsekwencji.” Owszem, ale należało wskazać jeszcze istotniejszą informację – na każdym etapie szkolenia każdy z kandydatów na Cichociemnych poddawany był selekcji i mógł być „zdyskwalifikowany” w każdej chwili: z powodu kontuzji, niezaliczenia któregoś kursu specjalnego czy decyzją Oddziału VI (Specjalnego).

Nieściśle wskazano, że „do kraju przerzucono 316 Cichociemnych (w tym jedną kobietę, Elżbietę Zawacką, ps. Zo)” (s. 15). Otóż Zawacka nie była cichociemną, podczas pobytu w Londynie Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza nie znał nawet jej danych osobowych, bo… odmówiła ich podania. Nie została wtedy zrekrutowana, przeszkolona na kursach specjalnych dla kandydatów na Cichociemnych. Co więcej, na jedynym kursie w którym uczestniczyła, kursie spadochronowym skakała w nieodpowiednim obuwiu i po pierwszym skoku skręciła obie kostki. W normalnych warunkach wyeliminowałoby to ją z dalszego szkolenia. Prawda jest taka, że cichociemną Zawacka została uznana grzecznościowo dopiero po wojnie. Jak zauważa Józef Borzyszkowski, w 1943 – „skorzystała z jedynej możliwości powrotu do kraju – zrzutu lotniczego razem z „cichociemnymi” po wcześniejszym przeszkoleniu spadochronowym. Stąd jako jedyna kobieta zaistniała w naszej powojennej świadomości historycznej jako „cichociemny w spódnicy”, choć niezgodnie z rzeczywistością…” (Elżbieta Zawacka (1909-2009), Acta Cassubiana 2009, nr 11, s.486-487)

Duży plus dla autora broszury za stwierdzenia: „Nie było „szkoły” cichociemnych. Nie było też jednego kursu dla cichociemnych, tylko grupy kursów: zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające oraz praktyki.” To jakby sprostowanie kłamstwa w treści tzw. „wystawy elementarnej Cichociemni”, gdzie katowicki Oddział IPN kłamie m.in. nt. rzekomo istniejącego „kursu cichociemnego”.

Szkoda, że autor broszury pominął w niej istotną kwestię znajomości języków obcych przez Cichociemnych. Rozumiem, że nikt dotąd – poza mną – nie przeprowadził badań w tym zakresie, ale naprawdę przeprowadzona przeze mnie analiza teczek personalnych wszystkich 316 Cichociemnych i „wyłuskanie” z nich informacji o lingwistycznych ich umiejętnościach zasługuje na dostrzeżenie. Dobrze, że jest obecna w treści innych elementów gry. Znajomość języków obcych (zwłaszcza języków wroga) była przecież istotnym elementem w procesie rekrutacji kandydatów na szkolenia dla Cichociemnych – co nie było dotąd zauważane..

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Cichociemni - gra edukacyjna

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych, sporządzony przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza, Londyn 26 czerwca 1946, (CAW sygn. II.52.359.29). Kolory dodane przez nas: zielone – kursy, czerwone – ośrodki szkoleniowe. Skróty oznaczają: k.w.k – kurs walki konspiracyjnej, k.o. – kurs odprawowy, STS – Special Training School (Specjalna Szkoła Treningowa) czyli ośrodek szkoleniowy SOE
UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów, a także nie obejmuje wszystkich ośrodków

Dr Łukasz Płatek dość precyzyjnie przedstawia program szkoleń kandydatów na cichociemnych, choć chyba zwiedziony na manowce przez Clary Mulley (autorka reklamowanej książki o Zawackiej) opowiada o szkoleniach które rzekomo miały się odbywać w jakiś „prostych chatach” w Wielkiej Brytanii. Prześledziłem losy wszystkich możliwych ośrodków, w których działali lub szkolili się Polacy, a nawet wytropiłem nieznaną dotąd lokalizację kilku z nich. Żaden kurs nie odbywał się w „prostej chacie”. Brak też wskazania jakiejkolwiek „chaty” w dość fundamentalnej pracy doktorskiej Georgy Derwina pt. Built to Resist, w której skatalogowano wszystkie (nie tylko używane przez Polaków) obiekty infrastruktury SOE w Wielkiej Brytanii. „Prostą chatę” można zatem od razu włożyć między bajki.

Wielka szkoda, że oprócz opowieści o ośrodkach SOE oraz bajki o „prostej chacie”, autor broszury pominął kwestię polskich ośrodków szkoleniowych: polskiej szkoły wywiadu, zakamuflowanej jako „Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej” czy szkoły łącznościowców, funkcjonującej pod przydługą nazwą „Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza”. Są one obecne na „kartach szkolenia”, ale nie ma ich w broszurze. Już dawno zebrałem sporo informacji na ich temat, nawet zredagowałem odpowiednie hasła w Wikipedii. W mojej ocenie należało o nich wspomnieć, podobnie o tym, że instruktorzy szkolący Cichociemnych byli w większości Polakami.

W rozdziale „Operacje lotnicze do Polski” (s. 19) nie ma jakiejkolwiek informacji o mjr dypl. Janie Jaźwińskim, organizatorze lotniczego wsparcie Armii Krajowej. Jest za to nieścisła teza, że „od początku 1944 roku cichociemnych i zasobniki z bronią zrzucano przez cały rok”. Fakty temu przeczą. Nie jest też nadmiernie precyzyjne twierdzenie, iż „Liberatory zabierały do 15 zasobników i tyle samo paczek”. Otóż przez całą wojnę zabierały do 12 zasobników; miały miejsce tylko cztery zrzuty 15 zasobników – pod koniec listopada i grudnia 1944, gdy nie miało to już większego znaczenia.

W dość krótkim fragmencie tekstu nt. kurierów i emisariuszy (s. 23) zawarto wzajemnie sprzeczne ze sobą informacje. Z jednej strony prawidłowo wskazano, iż kurierzy i emisariusze polityczni „spełniali w czasie II wojny światowej rolę łączników między emigracyjnym rządem w Londynie, a Delegaturą Rządu Na Kraj w Warszawie.” Z drugiej zaś poplątano rolę kuriera, wywodząc iż „gdy Naczelny Wódz lub Szef Sztabu NW mieli do przekazania dowódcy AK szczególnie pilne i ważne informacje, powierzali jednemu ze skoczków misję emisariusza wojskowego (…).” Zapomniano wyjaśnić że rola wojskowego kuriera czy emisariusza była dodatkową rolą jednego z Cichociemnych i nie miała nic wspólnego z zadaniami kurierów politycznych.

Ogromny plus dla Autora za to, iż zechciał podkreślić (s. 27) ogromną dysproporcję pomiędzy wielkością zrzutów zaopatrzenia dla AK do okupowanej Polski oraz do innych krajów. Szkoda jedynie, iż nie dodał choćby jednego zdania wyjaśniającego powody tej nienormalnej sytuacji.

Na str 29-32 broszury zawarto informacje dotyczące służby Cichociemnych w okupowanej Polsce. Proporcje objętości są mocno zaskakujące – właściwy powód skoku Cichociemnych do Kraju został potraktowany dosyć marginalnie. Treść informacji o służbie Cichociemnych w Armii Krajowej także jest zdawkowa, jak można dostrzec, nieco większą wagę Autor przypisał wyposażeniu skoczka (str. 24-25) niż właściwej służbie w AK (str. 29-32). Choć wspomniał o pracy Cichociemnych łącznościowców, nie zauważył że to na nich opierała się cała łączność Armii Krajowej, także w Powstaniu Warszawskim (nieobecnym w tej historii). Choć wspomniał o pracy Cichociemnych w wywiadzie, nie zauważył Ich sukcesów, kilkoma słowami jedynie wspominając o rozpracowaniu rakiet V1 i V2. Nieoczekiwanie informacje o służbie w AK kończy krótki opis akcji na więzienie w Pińsku. Ogromny plus za informację, że w Powstaniu Warszawskim uczestniczyło 95 Cichociemnych. To pierwsza taka informacja w materiałach edukacyjnych IPN, dotąd podawano nieprawdziwie (za Tochmanem), że w Powstaniu uczestniczyło 91 CC.

W rozdziale „Koniec wojny” (s. 33-34) Autor dokonuje smutnego podsumowania wojennych realiów, w tym postawy zachodnich aliantów. Czekam, aż kiedyś w materiałach edukacyjnych IPN przeczytam kluczową informację, że Wielka Brytania Polaków wykorzystała, oszukała oraz zdradliwie porzuciła, czyniąc z nas największych przegranych II wojny światowej, którzy jak ostatni frajerzy jeszcze zapłacili Anglikom za to, że im wojskowo pomagali. Do dzisiaj zresztą anglofile są w polskiej narracji w większości – z niezrozumiałych dla mnie powodów.

Podsumowanie

Na koniec kilka słów jeszcze o projekcie graficznym. W mojej ocenie praca Pana Piotra Żyłko zasługuje na najwyższe uznanie. Grafika całej gry oraz poszczególnych jej elementów doskonale oddaje klimat tamtych czasów oraz atrakcyjnie i czytelnie uzupełnia edukacyjne funkcje gry. Poza tym pistoletem (na pudełku i broszurze) nieprofesjonalnie uniesionym w górę nie mam żadnych uwag.

Pomimo wskazanych drobnych mankamentów, w mojej ocenie gra spełnić może w bardzo dobry sposób swoją funkcję edukacyjną, rozbudzając ciekawość uczestników i zachęcając ich do pogłębienia swojej wiedzy o Cichociemnych. Trochę mnie martwi dość wysoka cena zakupu gry, co może ograniczyć liczbę potencjalnych graczy. Z drugiej strony, w pewnym sensie wysoka cena jest potwierdzeniem „elitarności” Cichociemnych…

Być może jednak z czasem doczekamy się tej gry w wersji bezpłatnej oraz powszechnie dostępnej, najlepiej w formie aplikacji internetowej, podobnie jak np. gra „Polskie Państwo Podziemne” (IPN Szczecin).

W mojej ocenie gra autorstwa dr Łukasza Płatka, w skali ocen od zera do sześciu, w pełni zasługuje na solidną „piątkę”. Maksymalną ocenę przyznałbym, gdyby poprawiono parę mankamentów, głównie treść „broszury edukacyjnej”. Oprócz uwzględnienia wcześniej wskazanych uwag warto było np. przedstawić pełną listę 316 Cichociemnych, także 95 Cichociemnych – uczestników Powstania Warszawskiego, wreszcie wskazać np. nazwiska Cichociemnych, których fragmenty biogramów posłużyły do przygotowania konkretnych kart misji.

W mojej ocenie autorzy gry: dr Łukasz Płatek (opracowanie merytoryczne) i Piotr Żyłko (projekt graficzny) zasługują na słowa uznania i szacunku za wykonaną pracę. Słowa uznania należą się także Instytutowi Pamięci Narodowej w Krakowie, który grę wyprodukował oraz wypromował. Bardzo dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej gry. A każdego zachęcam – zagrajmy!

Szczerze mówiąc, chciałbym zobaczyć dwunastolatków grających w tę grę, sprawdzić czy dobrze się przy niej bawią i czy sprawia im frajdę. A po grze zapytać o ocenę gry oraz o to, co z niej zapamiętali. Tak naprawdę – to ich opinia powinna być rozstrzygająca…

„Cichociemni. Spadochroniarze AK”, autorzy: dr Łukasz Płatek (opracowanie merytoryczne) i Piotr Żyłko (projekt graficzny), IPN Oddział w Krakowie, EAN: 9788382298000. Grę można kupić w księgarni IPN.

Lans na kłamstwach i po trupach

Feministyczna pisarka Clare Mulley oraz Fundacja Generał Zawackiej mają konkretny cel – książka Mulley pod nieprawdziwym tytułem „Agent Zo” ma osiągnąć poczytność „jak Harry Potter”. Czyli potrzeba im jakieś pół miliarda Czytelników. W dążeniu do tego komercyjnego celu – jak można zauważyć – sięga się po kłamstwa oraz bezcześci groby bohaterów Powstania Warszawskiego oraz Armii Krajowej…

Clare Mulley

Od sierpnia 2023 trwa festiwal coraz głupszych postów, głównie w mediach społecznościowych, ale nie tylko, usilnie promujących rzekomo rewelacyjną książkę feministycznej aktywistki Clare Mulley, która zapewne z założenia uważa, że faceci mogą być tylko podnóżkiem kobiet, będących jak wiadomo mistrzami świata i okolic. Współczesna poprawność polityczna nakazuje propagowanie kłamliwej tezy, jakoby kobiety np. podczas II wojny światowej odegrały rolę jeśli nie przełomową, to przynajmniej wiodącą. To, że we wszystkich ówczesnych armiach kobiety odgrywały role pomocnicze jest jednak faktem – smutnym, ale prawdziwym. Oczywiście zdarzały się też kobiety, których rola była bardziej znacząca niż pozostałych. Warto jednak opisując ich losy trzymać się ściśle historycznych realiów.

Książki Clare Mulley nikt jeszcze nie czytał, na razie możemy sobie jedynie polizać okładkę, zawierającą nieprawdziwy tytuł. Pisałem o tym w artykule Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent? Jak można mniemać, z wypowiedzi samej autorki oraz rozmaitych enuncjacji promocyjnych, żwawo nakręca ona zainteresowanie swym towarem, nie zważając zbędnie na coś takiego jak prawda historyczna. Np. świadomie kłamie w tytule książki, jakoby Elżbieta Zawacka była czyjąkolwiek „agentką”. Do tego kłamstwa autorka bez żenady przyznała się w rozmowie ze mną – patrz artykuł. Jak jest z treścią książki – nie wiadomo, ale z tego co wypisuje Mulley i jej bezmyślni akolici, może być równie „rzetelnie”. Pisałem o tym w artykule „Ogniska ignorancji”.

Zobacz: Kontrowersje: Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent?
Ogniska ignorancji oraz Feministyczne kłamstwa

Sławni „po znajomości”

Fundacja Generał Zawackiej istnieje od 2001, są w niej przedstawiciele lokalnej, toruńskiej elity. Rok w rok obraca setkami tysięcy złotych. Pieniądze pozyskuje z dotacji władz gminy Toruń, starostwa powiatowego, zarządu województwa kujawsko – pomorskiego oraz z innych źródeł. Z pewnością nie należy to tych organizacji pozarządowych, które mają problem z utrzymaniem się, ostatnio zatrudniała 3 osoby na umowę o pracę i 14 osób na umowę o dzieło / zlecenie. W sprawozdaniu czytamy, że sekretariat fundacji w 2022 (nowszego sprawozdania nie ma) odebrał średnio statystycznie ok. 9 maili dziennie. Dla porównania – odbieram prawie tyle samo maili, choć nikt mnie nie dotuje, a całą pracę związaną z upamiętnianiem 316 Cichociemnych wykonuję samotnie, za własne (bardzo skromne) prywatne pieniądze (obecnie już emeryta z maleńką emeryturką).

Nie zazdroszczę ani niczego nie wytykam Fundacji, tylko zwracam uwagę na bezsporny fakt, że od blisko ćwierć wieku buduje ona wielkość Elżbiety Zawackiej która z rzeczywistej roli kurierki KG AK awansowała do roli „jedynej Cichociemnej”, a być może nawet „najlepszej Cichociemnej”. Kiedyś sama Elżbieta Zawacka przyznała – „Cichociemną nie byłam, wykonałam tylko skok”, manifestując przez całe swe życie rzekomą wyższość kurierów nad Cichociemnymi – żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej. Dopiero gdy okazało się, że opinia publiczna wyżej ceni sobie Cichociemnych niż kurierów – Elżbieta Zawacka przyjęła zdecydowanie korzystniejszą dla siebie wersję co do „bycia cichociemną”.

ABW-455E_00004-266x350 Lans na kłamstwach i po trupach

Radiostacja AP-4 źródło: ABW

Podobną postawę wydaje się prezentować obecnie Fundacja imienia „jedynej Cichociemnej”, która raczej nie wykazuje minimum szacunku wobec Cichociemnych, ostatnio – w poście na Fb z 24 stycznia 2024 – kłamiąc w żywe oczy na temat radiostacji konstrukcji Tadeusza Heftmana oraz produkcji Polskich Wojskowych Warsztatów Radiotechnicznych w Stanmore pod Londynem. Za to rażące kłamstwo, przypisujące polskie zasługi Brytyjczykom, będę zmuszony wpisać fundację na listę fałszerzy historii.

To bardzo smutne, że najlepsza podczas II wojny światowej radiostacja do pracy konspiracyjnej – nazywana „polish spy radio” – skonstruowana i wyprodukowana przez Polaków, używana przez Cichociemnych łącznościowców oraz służby specjalne: brytyjskie, amerykańskie, francuskie – od lat jest niezauważona przez IPN, a polskie zasługi przypisywane są kłamliwie Brytyjczykom…

W artykule Najlepszy Cichociemny pisałem, że „sława” niektórych bardzo znanych Cichociemnych czasem wynika bardziej ze splotu różnych okoliczności, nawet „układów” czy „znajomości” Ich krewnych niż – obiektywnie na to patrząc – z Ich rzeczywistych zasług. Nie chcę tu podawać nazwisk, aby nie wzniecać świętego oburzenia. Życie jest jednak rażąco niesprawiedliwe. Są Cichociemni, którzy mają „swoją” ulicę, albo „swoją” tablicę pamiątkową – bo krewni są lub byli znajomymi lokalnych władz albo byli z „właściwej” opcji politycznej. Nie twierdzę, że ta ulica czy tablica Im się nie należy. Ale przykro zauważyć, że obok Nich są też „zapomniani” Cichociemni – nawet tacy, którzy zapłacili własnym życiem za swoje bohaterstwo – a ulic, tablic, pomników nie mają, nawet są mało znani…

Lans na kłamstwach

Życie jest rażąco niesprawiedliwe, ale każdy może lansować kogo zechce, a jeśli znajduje na to duże pieniądze, to należy mu się podziw za sprawne działanie. Jest jednak jeden fundamentalny warunek – nie wolno kłamać! W procesie natrętnego lansowania Elżbiety Zawackiej właśnie przekraczana jest ta ostatnia czerwona linia. Otóż wmawia się wszystkim, że Elżbieta Zawacka pojechała w maju 1943 do Wielkiej Brytanii po to, aby „wstąpić do elitarnych oddziałów Cichociemnych”. To pierwsze kłamstwo.

Cichociemni nie byli oddziałem wojskowym i nie można było do nich „wstąpić”. Do elitarnego grona 316 Cichociemnych rekrutował, a później Ich w długim procesie szkolił Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza, który potem ekspediował żołnierzy do służby specjalnej w Armii Krajowej. Podczas wojny nikt Elżbiety Zawackiej nie traktował jako „cichociemnej” – bowiem była kurierką – Oddział VI (Specjalny) jej nie zrekrutował, ani nie przeszkolił na kursach specjalnych dla kandydatów na Cichociemnych, ani nie przydzielił żadnych zadań. Została tylko przeszkolona na kursie spadochronowym oraz wykonała tylko skok razem z Cichociemnymi. Dopiero po wojnie uznano ją za Cichociemną – w uznaniu Jej zasług kurierskich – ponieważ po wojnie Cichociemni przyjęli Ją do swego grona.

Clare Mulley już w tytule swej książki bezczelnie kłamie, jakoby Elżbieta Zawacka była „agentką”. Kłamstwom tym nie zaprzecza Fundacja Generał Zawackiej. Katarzyna Minczykowska z tejże fundacji, autorka książki o Zawackiej, nawet wspiera to kłamstwo Mulley, dodając własne, jakoby Zawacka rzekomo „w Audley End doskonaliła się właśnie w kwestiach wywiadowczych, nie dla Brytyjczyków (bo – jak mawiała – za Anglików nie chciała umierać), ale na potrzeby KG AK” – patrz artykuł. To drugie kłamstwo.

Elżbieta Zawacka nie była niczyją „agentką”, a takie twierdzenie nawet ubliża pamięci o Niej, gdyż sugeruje że zdradziła własną Ojczyznę. Fundacja Generał Zawackiej gładko przełyka to kłamstwo i produkuje własne, wspierające je, bo przecież „najważniejsze, że powstaje opowieść o gen. Zawackiej, adresowana nie tylko do polskiego czytelnika. I tym się zachwycamy.” Otóż nie – w pierwszej kolejności najważniejsza jest prawda historyczna. Opowieści o Zawackiej jako „agentce” – to echo brytyjskiego fałszowania historii, w myśl której „Enigmę” złamali Brytyjczycy, a cały europejski ruch oporu rzekomo był wynikiem działań brytyjskiego Special Operations Executive (SOE). Tego, że SOE uczyło się od Polaków i zostało zmajstrowane w oparciu o polskie wzorce – zadufani Brytyjczycy nigdy nie przyznają. Oczywiście naturalną konsekwencją tego rażącego łgarstwa Brytyjczyków jest kłamstwo, iż Cichociemni byli „agentami SOE” oraz rzekomo działali pod brytyjskie dyktando, będąc właśnie agentami obcych (brytyjskich) służb specjalnych.

Bezrozumnie rozpowszechniający tę brednię zwolennicy Zawackiej nie potrafią jednak zrozumieć, iż bezczelnie kłamliwe twierdzenie jakoby Cichociemni – w tym Elżbieta Zawacka, która faktycznie nawet nie była Cichociemną (była kurierką) – byli rzekomo agentami, urąga obiektywnej prawdzie historycznej, także w przykry sposób urąga pamięci o 316 Cichociemnych Spadochroniarzach Armii Krajowej.

Lans po trupach…

Flaga-Powstanie-Warszawskie-250x253 Lans na kłamstwach i po trupach

Oryginalna flaga z Powstania…

Spoceni w pogoni za pół miliardem potencjalnych czytelników Clare Mulley oraz różni, dla Brytyjczyków „pożyteczni idioci” (jak choćby były pupil PiS, Arkady Rzegocki, ambasador R.P. w Irlandii), wspierający feministyczno – ideologiczne opowieści o Elżbiecie Zawackiej przekroczyli już także granice absurdu. Otóż lansuje się obecnie brednię, jakoby Elżbieta Zawacka… „odegrała wiodącą rolę w Powstaniu Warszawskim i wyzwoleniu Polski”. To trzecie i czwarte kłamstwo oraz haniebny lans „po trupach” na grobach poległych Bohaterów.

Przyszywana Cichociemna, agentka brytyjskiego SOE, zwyciężczyni Powstania Warszawskiego oraz wyzwolicielka Polski – to stek bzdur, którymi uwłacza się pamięci poległych i zmarłych Bohaterów Powstania Warszawskiego oraz Armii Krajowej.

Oprócz Powstańców Warszawskich i cywilnej ludności Warszawy NIKT nie odegrał „wiodącej roli w Powstaniu Warszawskim”. Każdy, kto usiłuje się lansować na tragedii Powstania Warszawskiego, na grobach zmarłych i poległych – ubliża pamięci rzeczywistym Bohaterom.

Rzekomo „wiodącą rolę” Elżbiety Zawackiej w Powstaniu Warszawskim – na podstawie jej własnych relacji – opisuje Katarzyna Minczykowska w wydanej przez wspomnianą wcześniej fundację książce pt. „CICHOCIEMNA. Generał Elżbieta Zawacka „Zo” – „Powstanie wybuchło niespodziewanie, także dla „Zo”, do której nie dotarł wyczekiwany rozkaz o zameldowaniu się w umówionym wcześniej punkcie zbornym przy ul. Senatorskiej. Trwało 63 dni. W tym czasie Elżbieta Zawacka (…) oczekiwała na konkretne zadania. W trakcie powstania kilkakrotnie też stawała do „raportu o przydział frontowy”. Niestety, bezskutecznie (…) Początkowo załatwiała „jakieś sprawy w siedzibie KG w gmachu PKO, później przyjmowała ludzi wychodzących z kanałów, dokonywała inspekcji kuchni powstańczych , punktów sanitarnych, szpitali. Aby być jak najbliżej walki, przenosiła też powstańcze granaty (…)

Mimo czynnego udziału w powstaniu warszawskim, swój udział w nim Elżbieta Zawacka nazwała incydentalnym, co najprawdopodobniej wynikało z tego, że „Zo”, mimo jednak przyjętego przydziału do Szefostwa WSK [Wojskowej Służby Kobiet], była jednak niezadowolona z otrzymanych zadań (…)”.

Absurd wywodu, jakoby Elżbieta Zawacka „odegrała wiodącą rolę w wyzwoleniu Polski” jest oczywisty dla każdego Polaka. Przecież II wojna światowa nie zakończyła się zwycięstwem Polski – co gorsza, nasza Ojczyzna nie została w 1945 roku „wyzwolona”. Taka jest jednak rażąco nieprawdziwa brytyjska narracja historyczna. Już 2 sierpnia 1944 brytyjski premier Winston Churchill bredził w brytyjskim parlamencie – „Armie rosyjskie stoją obecnie u wrót Warszawy. Przynoszą one za sobą oswobodzenie Polski. Ofiarują Polakom wolność, suwerenność, niepodległość.” W takich realiach historycznych, jeśli Elżbieta Zawacka miałaby odegrać jakąkolwiek (już nawet nie wiodącą) rolę w tego rodzaju „wyzwoleniu Polski” – musiałaby być agentem NKWD… 🙁

Pismo do wydawcy

Sprawdziłem, kto zamierza wydać drukiem kłamliwe rewelacje Clare Mulley, ochoczo wspierane przez Fundację Generał Zawackiej. Napisałem do wydawcy maila oraz list polecony, właśnie otrzymałem potwierdzenie, że mój list dotarł i jest analizowany. Oto jego treść:

Szanowni Państwo,

Jestem wnukiem jednego z 316 Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, twórcą portalu elitadywersji.org, fanpage Cichociemni Spadochroniarze Armii Krajowej oraz jednym z redaktorów polskiej Wikipedii. Piszę do Państwa w związku z przygotowywaną na maj 2024 publikacją książki: Clare Mulley pt. „Agent ZO. The Untold Story of Fearles WW2 Resistance Fighter Elżbieta Zawacka”, wyd. Weidenfeld & Nicolson.

Rzecz w tym, że tytuł tej książki jest nieprawdziwy, sądząc po tym, co podaje Clare Mulley, także treść książki może być rażąco nierzetelna i niezgodna z prawdą historyczną.

Przede wszystkim Elżbieta Zawacka nie była agentem, nie była też Cichociemną. Sformułowanie „agent” odnosi się zapewne do rażąco błędnego przekonania, iż Cichociemni rzekomo byli agentami SOE. Otóż – jako jedyni – NIE BYLI, byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, byli rekrutowani, szkoleni oraz ekspediowani do okupowanej Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza. Ani przez chwilę nie podlegali SOE.

Proponuję skontaktować się np. z dr Andrew Hann z English Heritage, który rok temu po mojej interwencji był uprzejmy sprostować nieprawdziwą informację dot. Audley End, jakoby Cichociemni byli „agentami SOE”.

Elżbieta Zawacka podczas wojny nie była jedną z Cichociemnych, była kurierką, którą dopiero po wojnie, w uznaniu jej zasług, Cichociemni grzecznościowo uznali ją, podobnie jak kuriera Jana Nowaka Jeziorańskiego, za „cichociemną”. Faktycznie nie została zrekrutowana, wyszkolona i przerzucona do Polski przez Oddział VI (Specjalny). Jedyny jej „związek” z Cichociemnymi polegał na tym, że uczestniczyła w jednym kursie spadochronowym oraz skoczyła ze spadochronem do Polski wraz z grupą Cichociemnych. Po skoku nadal pełniła służbę jako kurierka – nie była ani cichociemną, ani niczyim agentem.

Niestety, Clare Mulley, jak można sądzić, historii Cichociemnych oraz skojarzeń z wywiadem używa w celu wzbudzenia zainteresowania swą książką, choć jest to rażąco niezgodne z prawdą historyczną. Nie jest prawdą twierdzenie Mulley, jakoby Zawacka „w Wielkiej Brytanii dołączyła do elitarnych polskich sił specjalnych” (Cichociemnych). Nie „dołączyła”, w ogóle nikt nie mógł sam „dołączyć” – o tym decydował Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.

Oprócz tego podstawowego kłamstwa, zawartego w tytule, jakoby Elżbieta Zawacka była czyimś „agentem”, rozpowszechniane są jeszcze bardziej niedorzeczne tezy, m.in. jakoby Zawacka „odegrała wiodącą rolę w Powstaniu Warszawskim i wyzwoleniu Polski”. Jest to nieprawda. Po pierwsze, Polska nie została, jak się uważa na Zachodzie, „wyzwolona” w 1945 roku. Zostaliśmy uwolnieni od Niemców, ale zniewoleni przez Rosjan, którzy na długie lata narzucili nam rządy moskiewskich marionetek.

W tym kontekście niedorzeczne twierdzenie Mulley, jakoby Zawacka „odegrała wiodącą rolę w wyzwoleniu Polski” jest nie tylko nieprawdziwe, ale nawet absurdalne. Niestety, za sprawą zachodnich „sojuszników”, w tym polityki Wielkiej Brytanii, walka polskiej Armii Krajowej zakończyła się przegraną, a Polska została oddana przez Churchilla do sowieckiej strefy wpływów.

Niezgodne z prawdą jest też niedorzeczne twierdzenie Mulley, jakoby Elżbieta Zawacka „odegrała wiodącą rolę w Powstaniu Warszawskim”. W tym Powstaniu wiodącą rolę odegrali bohaterscy żołnierze Armii Krajowej oraz innych formacji wojskowych, w tym Narodowych Sił Zbrojnych. Podczas Powstania Elżbieta Zawacka była jedną z kilku referentek w sztabie Wojskowej Służby Kobiet. Była to pomocnicza formacja, głównie dla łączniczek i sanitariuszek. Ogółem kobiety stanowiły ok. 20 proc. walczących Powstańców. Odegrały znaczącą rolę w Powstaniu, ale kłamstwem jest twierdzenie, iż ich rola była bardziej „wiodąca” od żołnierzy walczących z bronią w ręku.

Rola Elżbiety Zawackiej w Powstaniu Warszawskim jest jeszcze bardziej skromna. Jak wynika z biografii napisanej przez dr Katarzynę Minczykowską – przebywała w mieszkaniu przy ul. Gęstej, później Szczygła, gdzie „oczekiwała na konkretne zadania”. Potem „przyjmowała ludzi wychodzących z kanałów, kontrolowała kuchnie i punkty sanitarne dla powstańców, przenosiła granaty”. Kluczowa jest opinia samej Zawackiej nt. swojego udziału w Powstaniu – „swój udział w nim Elżbieta Zawacka nazywała incydentalnym” (Cichociemna generał Elżbieta Zawacka Zo, OW Rytm 2014, s. 153-155) Obecnie Clare Mulley kłamie w żywe oczy, jakoby Elżbieta Zawacka „odegrała wiodącą rolę w Powstaniu Warszawskim”.

W 1990 roku powstała Fundacja Generał Zawackiej, kierowana przez jej krewną. Od tego czasu, dzięki ogromnym publicznym środkom finansowym fundacja ta dokumentuje i upamiętnia m.in. kobiety działające w polskiej konspiracji, w tym także dba o szczególne upamiętnienie gen. Zawackiej. Jak można przypuszczać, nie jest to dbałość szczególnie rzetelna historycznie, skoro obecnie fundacja ta popiera niedorzeczne kłamstwa Clare Mulley, a nawet przypisuje polskie zasługi w skonstruowaniu „polish spy radio” Brytyjczykom.

Szacunek dla walczących o wolność Polski żołnierzy Armii Krajowej, w tym Cichociemnych – elity AK – nakazuje, aby wszelkie publikacje odnoszące się do Ich historii, były zgodne z obiektywną prawdą.

Bardzo Państwa proszę o usunięcie słowa „agent” z tytułu książki Clare Mulley oraz o zweryfikowanie treści zawartych w tej książce, m.in. w porozumieniu np. z Instytutem Polskim i Muzeum im. Sikorskiego w Londynie. Chętnie także włączę się w takie działania weryfikujące. Zasługi Elżbiety Zawackiej są zbyt duże, aby jeszcze propagandowo dopisywać jej cudze dokonania. Proszę także o zapoznanie się z moją argumentacją, zawartą w artykule – Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent?

z wyrazami szacunku
Ryszard M. Zając

Czekamy na odpowiedź. W 2024 roku przypada 80 rocznica Powstania Warszawskiego. Uczestniczył w nim także mój Dziadek – Cichociemny. Nie tylko w tę rocznicę niepotrzebne jest publikowanie niedorzecznych kłamstw, jakoby zwycięzcą Powstania Warszawskiego była rzekoma agentka brytyjskiego Special Operations Executive, rzekoma wyzwolicielka Polski Elżbieta Zawacka…

Trzeba zatrzymać haniebne lansowanie Zawackiej na kłamstwach i po trupach rzeczywistych Bohaterów…

PS.

Wśród udających książki popularnonaukowe śmieci pseudohistorycznych mamy już – wpisaną na listę fałszerzy historii – wydaną przez nierzetelne, krakowskie wydawnictwo „ZNAK” książkę pseudohistoryka Kacpra Śledzińskiego pt. „Cichociemni. Elita polskiej dywersji” zawierającą co najmniej 246 błędów i nieścisłości na 417 stronach.

Więcej info:

Errata do książki Śledzińskiego i Znaku (plik pdf)
Wykaz błędów i nieścisłości – na stronie dr Bartłomieja Szyprowskiego
Bartłomiej Szyprowski – O konieczności weryfikacji źródeł historycznych. Recenzja książki Kacpra Śledzińskiego. Cichociemni. Elita polskiej dywersji. Kraków 2022, w: Glaukopis nr 40/2023, s. 452-484 (plik pdf, za zgodą Autora).

Wydawnictwo „ZNAK” wciąż zarabia pieniądze na sprzedaży kłamstw Kacpra Śledzińskiego. Niektóre wydawnictwa z chciwości są gotowe do naprawdę wielkich poświęceń, w tym także do poświęcenia prawdy

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77

Tag Archives: Cichociemni

Reorientacja Tochmana, blamaż PAP

ad. 8 – organizacja zrzutów

SOE – agencja transportowa

ad. 3, 4, 5, 12 – operacja zrzutowa „Staszek 2”

ad. 2 – „ostatni Cichociemni”

ad. 6 – „szkoleni w Wielkiej Brytanii”

ad. 7 – „wysyłani z Wielkiej Brytanii (…) w latach 1941-44”

ad. 9 – „82 loty z cichociemnymi”

ad. 10 – „w gronie ochotników Elżbieta Zawacka”

ad. 11 – „ostatnia operacja zrzutowa”

ad. 12 – „łączność do sierpnia-września 1945”

ad. 12 – „91 Cichociemnych w Powstaniu Warszawskim”

ad. 13 – „595 Cichociemnych”

Na rozkaz Churchilla…

Przekłamane biogramy

Elita polskiej konspiracji

Potknięcia i błędy

AKTUALIZACJA:

Dziurawa monografia…

Historia nie na koturnach…

Monografia niezbyt wyczerpująca

Mozaika wspomnień

Schaboszczak i ćwiartka jałowcówki

Cichociemni – gra edukacyjna

Pomysł z fascynacji Cichociemnymi

Reguły gry

Broszura edukacyjna

Podsumowanie

Lans na kłamstwach i po trupach

Zobacz: Kontrowersje: Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent?
Ogniska ignorancji oraz Feministyczne kłamstwa

Sławni „po znajomości”

Lans na kłamstwach

Lans po trupach…

Pismo do wydawcy

Szukaj w portalu:

Tag Archives: Cichociemni

Reorientacja Tochmana, blamaż PAP

ad. 8 – organizacja zrzutów

SOE – agencja transportowa

ad. 3, 4, 5, 12 – operacja zrzutowa „Staszek 2”

ad. 2 – „ostatni Cichociemni”

ad. 6 – „szkoleni w Wielkiej Brytanii”

ad. 7 – „wysyłani z Wielkiej Brytanii (…) w latach 1941-44”

ad. 9 – „82 loty z cichociemnymi”

ad. 10 – „w gronie ochotników Elżbieta Zawacka”

ad. 11 – „ostatnia operacja zrzutowa”

ad. 12 – „łączność do sierpnia-września 1945”

ad. 12 – „91 Cichociemnych w Powstaniu Warszawskim”

ad. 13 – „595 Cichociemnych”

Na rozkaz Churchilla…

Przekłamane biogramy

Elita polskiej konspiracji

Potknięcia i błędy

AKTUALIZACJA:

Dziurawa monografia…

Historia nie na koturnach…

Monografia niezbyt wyczerpująca

Mozaika wspomnień

Schaboszczak i ćwiartka jałowcówki

Cichociemni – gra edukacyjna

Pomysł z fascynacji Cichociemnymi

Reguły gry

Broszura edukacyjna

Podsumowanie

Lans na kłamstwach i po trupach

Zobacz: Kontrowersje: Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent? Ogniska ignorancji oraz Feministyczne kłamstwa

Sławni „po znajomości”

Lans na kłamstwach

Lans po trupach…

Pismo do wydawcy

Szukaj w portalu:

Zobacz: Kontrowersje: Elżbieta Zawacka – cichociemna czy agent?
Ogniska ignorancji oraz Feministyczne kłamstwa