• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Cichociemni

Na nieludzkiej ziemi…

Tak można, słowami Józefa Czapskiego opisać projekt, realizowany przez Fundację im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.  Fundacja realizuje bowiem, wraz z prof. zw. dr hab. Krzysztofem Hejke, pionierski projekt ?Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód?.

Pierwsze efekty działań w projekcie zaprezentowano na wystawach w Warszawie i Krakowie oraz na spotkaniu 9 stycznia 2018 roku w Auli Małej Audytorium Maximum na Uniwersytecie Jagiellońskim.

zobacz wystawę:

Zobacz także – Cichociemni zesłani

 

Dziękujemy

 

(Podziękowania w układzie alfabetycznym)

Dziękujemy: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego | Akademia Górniczo – Hutnicza | Archiwum Politechniki Warszawskiej | Archiwum Szkoły Głównej Handlowej | Archiwum Uniwersyteckie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego | Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, ponownie | Arolsen Archives | Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Końskie | Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki | Crypto Museum | Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych | Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej | Michał Górski | Kancelaria Sejmu R.P. | Wojciech Korkuć | Jednostka Wojskowa GROM | Marszałek Sejmu R.P. | Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Śniegonia w Wiśle | Muzeum Armii Krajowej | Muzeum II Wojny Światowej | Muzeum Gross – Rosen | Muzeum Historyczne Miasta Krakowa | Muzeum Powstania Warszawskiego | Narodowe Archiwum Cyfrowe | OO Dominikanie | Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku | Państwowe Muzeum Auschwitz – Birkenau | Politechnika WarszawskaPolska Wytwórnia Papierów Wartościowych | Służba Ochrony Państwa | Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego | Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej | Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu | Uniwersytet Jagielloński | Uniwersytet Morski | Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu | Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych | Urząd Miasta Katowice

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Dziękujemy(Podziękowania w układzie chronologicznym)

Dziękujemy:


 

Projekt  CICHOCIEMNI  dziękuje:

 

16-02-29-GROM-e1561903721365-1024x479 Dziękujemy

Dziękujemy Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych
za wyrażoną zgodę na digitalizację archiwaliów w Jednostce Wojskowej GROM

 

* * *

16-03-15_podziekowanie_Sejm_-1024x722 Dziękujemy

Dziękujemy Panu Markowi Kuchcińskiemu, Marszałkowi Sejmu RP
za życzliwe wsparcie Projektu Cichociemni

 

* * *

17-06-06_GROM_protokol-podziekowanie-1024x477 Dziękujemy

Dziękujemy Dowództwu, Żołnierzom i pracownikom JW GROM
za życzliwe wsparcie naszych działań nie tylko podczas digitalizacji archiwaliów dot. Cichociemnych

 

* * *

mpw-1024x414 Dziękujemy

Dziękujemy Panu Janowi Ołdakowskiemu, Dyrektorowi Muzeum Powstania Warszawskiego
za życzliwe umożliwienie  nam przez Muzeum digitalizacji archiwaliów dot. Cichociemnych

 

* * *

nac-1024x408 Dziękujemy

Dziękujemy Panu dr Wojciechowi Woźniakowi, Dyrektorowi Narodowego Archiwum Cyfrowego
za życzliwe udostępnienie nam zbiorów NAC dot. Cichociemnych oraz zgodę na ich publikację

 

* * *

korkuc_wojciech Dziękujemy

Dziękujemy Panu Wojciechowi Korkuć, wybitnemu polskiemu artyście
za życzliwe wyrażenie zgody na publikację na naszym portalu plakatów dot. Cichociemnych

 

* * *

Michel-Gorski-240x300 Dziękujemy

Dziękujemy Panu Michałowi Górskiemu, wnukowi współtwórcy CC  mjr dypl. cc Jana Górskiego ps. Chomik
za stałe życzliwe wsparcie oraz wyrażenie zgody na publikację zdjęć z archiwum rodzinnego

 

* * *

biuletyn-AK Dziękujemy

Dziękujemy Redakcji miesięcznika Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej
„Biuletyn Informacyjny” za życzliwe wyrażenie zgody na publikację artykułów na naszym portalu

 

* * *

auschwitz-birkenau-300x95 Dziękujemy

Dziękujemy Dyrekcji Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
oraz Kierownikowi Archiwum Panu dr Wojciechowi Płosa
za życzliwe udostępnienie nam plików dot. Cichociemnych do publikacji na naszym portalu

 

* * *

crypto-museum-1 Dziękujemy

Dziękujemy Panu Paul’owi Reuvers’owi oraz  Crypto Museum
za życzliwą zgodę na wykorzystanie treści na stronie CryptoMuseum.com do publikacji na naszym portalu

 

* * *

biblioteka-konskie-1 Dziękujemy

Dziękujemy Panu Dariuszowi Kowalczykowi, Dyrektorowi Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Końskie
oraz Pracownikom Biblioteki za życzliwe udostępnienie publikacji
monografii II Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” pt. „Robotowcy 1943”

 

* * *

csli-zegrze Dziękujemy

Dziękujemy Panu płk dr Ireneusz Fura Komendantowi Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki
oraz Pracownikom Biblioteki CSŁiI za życzliwe wyrażenie zgody na digitalizację i udostępnienie publikacji
dotyczących Cichociemnych łącznościowców, w tym instrukcji radiostacji zrzutowej AP-5

 

* * *

FGEZ-2-300x65 Dziękujemy

Dziękujemy Pani Dorocie Zawackiej-Wakarecy oraz Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej
 za życzliwe wyrażenie zgody na publikację na naszym portalu artykułów z Biuletynu Fundacji

 

* * *

muzeum-krakow-1-300x56 Dziękujemy

Dziękujemy Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa
za życzliwe wyrażenie zgody na publikację na naszym portalu artykułu z „Zeszytów Naukowych”

 

* * *

Dominikanie-Freta-1-1024x273 Dziękujemy

Dziękujemy  przeorowi OO Dominikanów O. Mirosławowi Sanderowi OP
oraz  O. Zdzisławowi Górnickiemu OP   z klasztoru Ojców Dominikanów w Warszawie, ul. Freta 10
za życzliwą pomoc i udostępnienie fotografii

 

* * *

ABW-300x79 Dziękujemy

Dziękujemy   Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego
za życzliwą pomoc i udostępnienie unikalnych fotografii  radiostacji  AP-4  oraz  OSB

 

* * *

PWPW Dziękujemy

Dziękujemy Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych
za życzliwe udostępnienie oraz zgodę na publikację paszportu testowego „Cichociemni”

 

* * *

Kombatant-300x89 Dziękujemy

Dziękujemy  Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
oraz   Redakcji i Autorom Biuletynu „Kombatant”
za życzliwe wyrażenie zgody na publikację artykułów z biuletynu na naszym portalu

 

* * *

muzeum-ak Dziękujemy

Dziękujemy Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie
za życzliwe udostępnienie muzealiów oraz wyrażenie zgody na ich publikację na naszym portalu

 

* * *

Gross-Rosen-300x88 Dziękujemy

Dziękujemy Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy
za życzliwe udostępnienie źródłowych informacji o Cichociemnych

 

* * *

politechnika-warszawska-300x115 Dziękujemy
Dziękujemy prof. dr hab. inż. Krzysztofowi Zaremba rektorowi  Politechniki Warszawskiej
oraz pracownikom Archiwum Politechniki Warszawskiej

za życzliwe udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących Tadeusza Heftmana

 

* * *

sggw-250x59 Dziękujemy

Dziękujemy  prof. dr hab. Michałowi Jerzemu Zasadzie  rektorowi  Szkoły Głownej Gospodarstwa Wiejskiego
oraz Pracownikom Archiwum Centralnego SGGW
za życzliwe udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących Cichociemnych
studentów SGGW:   Wiesława Ipohorskiego-LenkiewiczaJanusza Messinga  oraz  Wacława Zaorskiego

 

* * *

umg-250x95 Dziękujemy

Dziękujemy prof. dr. hab. inż. kpt. ż.w. Adamowi Weintrit rektorowi Uniwersytetu Morskiego w Gdyni
oraz Pani Joannie Stasiak kustoszowi Sali Tradycji UMG
za życzliwe udzielenie pomocy dot. Cichociemnych
studentów UMG: Norberta Gołuńskiego oraz Bogusława Żórawskiego

 

* * *

agh-250x96 Dziękujemy

Dziękujemy prof. dr hab. inż. Jerzemu Lisowi  rektorowi Akademii Górniczo – Hutniczej
oraz Pracownikom Archiwum AGH
za życzliwe udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących Cichociemnych
studentów AGH: Bronisława Gruna oraz Wacława Pijanowskiego

 

* * *

ue-poznan-250x68 Dziękujemy

Dziękujemy prof. dr hab. Maciejowi Żukowskiemu  rektorowi Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
oraz Pracownikom Archiwum UE w Poznaniu
za życzliwe udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących Cichociemnego
studenta UE:  Henryka Januszkiewicza

 

* * *

uj-krak-250x84 Dziękujemy

Dziękujemy prof. dr hab. Jackowi Popielowi rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
oraz prof. dr hab Krzysztofowi Ożogowi, dyrektorowi i  Pracownikom Archiwum UJ w Krakowie
za życzliwe udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących Cichociemnych studentów UJ:
 Władysława Godzika, Henryka Jachcińskiego, Ignacego Konstanty, Walerego Krokay, Zbigniewa Mrazka
Piotra Szewczyka, Adama Szydłowskiego, Zbigniewa Waruszyńskiego, Stanisława Wintera

 

* * *

um-katowice-250x82 Dziękujemy

Dziękujemy dr Marcinowi Krupie prezydentowi Katowic
oraz Zofii Kusztal kierownikowi Archiwum Urzędu Miasta Katowice
za życzliwą pomoc, digitalizację i udostępnienie dokumentacji wieży spadochronowej w Katowicach

 

* * *

Archiwum-uw Dziękujemy

Dziękujemy Barbarze Krzyżanowskiej zastępcy dyrektora Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
za życzliwą pomoc i udostępnienie pracy magisterskiej dot. Centrali Zaopatrzenia Terenu

 

* * *

pw.-250x63 Dziękujemy

Dziękujemy Markowi Sołtyski Kierownikowi Sekretariatu Szkoły Działu Ewidencji Studentów Politechniki Warszawskiej
za życzliwą pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących studentów PW: Jerzy Bichniewicz, Jan Górski, Teodor Hoffman, Stefan Jasieński, Maciej Kalenkiewicz, Bohdan Kwiatkowski, Władysław Maksyś, Jan Rogowski, Jan Różycki,Aleksander Stpiczyński, Witold StrumpfAndrzej Świątkowski, Jan Walter

 

* * *

sgh-250x67 Dziękujemy

Dziękujemy Małgozacie Buzak Kierownik Archiwum Szkoły Głównej Handlowej
za życzliwą pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów
dotyczących studentów SGH: Kazimierz Bernaczyk-Słoński, Andrzej Prus-Bogusławski, Longin Jurkiewicz

 

* * *

Archiwum-uw Dziękujemy

Dziękujemy Krzysztofowi Pileckiemu Dyrektorowi Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
za życzliwą pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących studentów UW:  Stefan Bałuk, Leon Bazała, Tadeusz Burdziński, Jerzy Emir-Hassan, Bolesław Jabłoński, Stanisław Jankowski, Jan Jokiel, Zygmunt Milewicz, Jan Rostworowski, Zygmunt Sawicki, Zenon Sikorski, Leopold Skwierczyński, Kazimierz Smolski, Tadeusz Starzyński, Wiesław Szpakowicz, Waldemar Szwiec, Czesław Trojanowski, Józef Zabielski

 

* * *

Arolsen-archives-250x29 Dziękujemy

Dziękujemy  Arolsen Archives, centrum dokumentacji zbrodni niemieckich
za życzliwą pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów dotyczących 9 spośród 13 Cichociemnych, zamordowanych przez Niemców w obozach koncentracyjnych: Tadeusz Benedyk, Oskar Farenholc, Jan Górski, Tadeusz Jaworski, Hieronim Łagoda, Zbigniew Piasecki, Adam Riedl, Jan Rostworowski, Józef Spychalski.

 

* * *

katolicki-uniwersytet-lubelski-250x60 Dziękujemy

Dziękujemy Markowi Pawelcowi Dyrektorowi Archiwum Uniwersyteckiego
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
za życzliwą pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów
dotyczących studentów KUL: Kazimierz Osuchowski, Leonard Zub-Zdanowicz

 

* * *

muzeum-wojska-bialystok-300x109 Dziękujemy

Dziękujemy Łukaszowi Radulskiemu  Kierownikowi Ośrodka Badań Historii Wojskowej
Muzeum Wojska w Białymstoku, za życzliwą pomoc w kwerendzie źródłowych publikacji

 

* * *

kancelaria-sejmu-300x67 Dziękujemy

Dziękujemy Christianowi Młynarkowi  Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu R.P.
za życzliwą pomoc umożliwiającą kwerendy w warszawskich archiwach: CAW oraz AAN

 

* * *

uniwersytet-przyrodniczy-poznan-300x60 Dziękujemy

Dziękujemy prof. dr hab. Krzysztofowi Szoszkiewicz  Rektorowi Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
oraz mgr inż. Aleksandrze Nijakiej – Link z Archiwum UP w Poznaniu
za życzliwą pomoc pomoc i udostępnienie źródłowych dokumentów
dotyczących studentów: Adam Borys, Czesław Rossiński

 

* * *

sop-300x94 Dziękujemy

Dziękujemy ppłk SOP  Pawłowi Olszewskiemu  Komendantowi Służby Ochrony Państwa
za życzliwe wyrażenie zgody na wizytę w Sali Tradycji SOP

 

 

* * *

mbp-wisla Dziękujemy

Dziękujemy dr Renacie Czyż oraz Pracownikom Miejskiej Biblioteki Publicznej im. J. Śniegonia w Wiśle
za życzliwe udostępnienie publikacji nt. Cichociemnego Adolfa Pilcha

 

 

* * *

muzeum-2-ws Dziękujemy

Dziękujemy dr hab. Grzegorzowi Berendt  oraz dr Markowi Grzegorzowi Szymaniakowi
a także Pracownikom Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
za życzliwe udostępnienie fotografii łącznościowców

* * *

 

Dziękujemy wszystkim Osobom oraz Instytucjom
upamiętniającym 316 Cichociemnych

 

 

Cichociemni w łagrach

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni w łagrachSpis treści:


 

zsrr Cichociemni w łagrachOrgany represji ZSRR, głównie NKWD, pozbawiły wolności aż 122 Cichociemnych (2 SMIERSZ), w tym do sowieckich łagrów zesłano aż 83 Cichociemnych (7 dwukrotnie),  6 zamordowano. Gen. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek był aresztowany dwukrotnie (1941, 1945), po drugim aresztowaniu zamordowany w moskiewskim więzieniu NKWD na Łubiance.
cc-wiszniowski-workuta-300x227 Cichociemni w łagrach

1949 r. – fragment listu z Workuty Cichociemnego Romana Wiszniowskiego, skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Do sowieckich łagrów bezpośrednio przed II wojną światową, w trakcie wojny oraz po wojnie, według niepełnych danych zesłano 153 tys. Polaków! Wśród nich  zesłano aż 83 Cichociemnych, aż 7 dwukrotnie! Część z nich aresztowano jeszcze zanim zostali Cichociemnymi, w latach 1939 – 1941: przy próbie przekroczenia granicy z Rumunią lub po zajęciu  Kresów przez Armię Czerwoną. Odzyskiwali wolność dzięki układowi Sikorski – Majski wstępowali do Armii Andersa, zgłaszali się do służby w Kraju.
Druga fala aresztowań i zsyłek miała miejsce pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu, wraz z przejmowaniem Polski jako obszaru sowieckiej strefy wpływów…
Wielu z Nich zadręczono na śmierć na tej nieludzkiej ziemi, podobnie jak setki tysięcy innych Polaków… Według najnowszych ustaleń, Polacy trafiali do ponad 60 obozów NKWD.  Nie zawsze wiadomo do których z nich zesłano Cichociemnych…
Nie sposób odnaleźć nawet Ich grobów – za życia byli tylko numerem w ewidencji NKWD, po śmierci chowano Ich w bezimiennych mogiłach z drewnianymi tabliczkami, na których umieszczano (inny) numer z ewidencji zmarłych. Do dzisiaj te ewidencje są tajne…

 

Cichociemni udręczeni

Wśród Cichociemnych udręczonych przez Sowietów był także syn zesłańca syberyjskiego z Tomska – Cezary Nowodworski ps. Głóg. Według relacji Kazimierza Iranka – Osmeckiego został aresztowany przez NKWD 21 września 1944, po przeprawieniu się w Warszawie (Praga) na drugi brzeg Wisły. Wg. jednej wersji rozstrzelano Go 22 września 1944, według innej więziony był w więzieniu w Odessie…

CC-prezentacja_63-300x224 Cichociemni w łagrach

Wśród Cichociemnych był także syn zesłańca syberyjskiego z Nowosybirska – Longin Jurkiewicz ps.  Mysz. Jego ojciec został skazany na dziesięć lat łagrów, od 1940 więziony pod Nowosybirskiem, zwolniony po układzie Sikorski – Majski. Jego matka wywieziona wraz z trójką najmłodszych dzieci w 1940 do Kazachstanu, po układzie Sikorski – Majski zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Jego dwaj kilkuletni bracia: Jurek oraz Zbyszek zmarli na zesłaniu w Uzbekistanie. Jego brat Adam, harcerz, aresztowany pod koniec 1940 przez NKWD w lipcu 1941 zamordowany i spalony przez NKWD w więzieniu w Tarnopolu…

Niektórzy z Cichociemnych uniknęli tragicznych konsekwencji spotkania z Sowietami, m.in. Antoni Nosek w 1939, po kapitulacji Lwowa nie poszedł na punkt zborny Sowietów, rzekomo po przepustkę na powrót do domu. Dzięki temu uniknął zamordowania w Katyniu. Adolf Pilch ps. Góra, Dolina uniknął sowieckiej niewoli, wyrywając się z sowieckiego okrążenia w 1944, Jego kolegów Sowieci wywieźli do więzienia na Łubiance (Moskwa). Kazimierz Bernaczyk oraz Bronisław Konik nie zgłosili się na zorganizowaną przez Sowietów ?odprawę? 31 lipca 1944 w gmachu przy ul. Kochanowskiego 27 oraz w pałacu Biesiadeckich we Lwowie, dzięki czemu uniknęli aresztowania.  Stanisław Sędziak nie stawił się na organizowaną przez Sowietów 17 lipca 1944 w Boguszach ?odprawę? dla oficerów AK z okręgów Wilno i Nowogródek, unikając aresztowania przez NKWD. Piotr Szewczyk ps. Czer uniknął aresztowania przez NKWD, nie stawiając się na ?odprawę? dla oficerów AK, zorganizowaną 31 lipca 1944, po której ok. 60 oficerów AK zesłano w głąb ZSRR wraz z ponad 2 tys. innych aresztowanych Polaków.

 

Pierwsza lista Cichociemnych  (z brytyjskiego archiwum SOE)
aresztowanych przez NKWD  – większość zesłano do łagrów GUŁAGU:

 

Gulag_mapa_obozow-300x206 Cichociemni w łagrachzobacz:  gulag online

 

 

Cichociemni zamordowani:

zsrr Cichociemni w łagrachAdam Krasiński ps. Szczur (1945 lub 1946) |  Aleksander Kułakowski ps. Rywal (1944) |  Cezary Nowodworski ps. Głóg (1944) |  Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (1946) |  Czesław Rossiński ps. Kozioł (1945) |  Mieczysław Szczepański ps. Dębina (1945)

 

Cichociemni osadzeni dwukrotnie w łagrach:

zsrr Cichociemni w łagrachBronisław Konik ps. Sikora – Kandałaksza (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) |  Zdzisław Luszowicz ps. Szakal –  Skola, Starobielsk (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) |  Kazimierz Niepla ps. Kawka – Bieriezowsk (1940 – 1942), Norylsk (1944 – 1954) |  Tadeusz Seeman ps. Garbus – Iwdiel (1940 – 1941), Workuta, Inta, Olżeras (1944 – 1953) |  Stanisław Skowroński ps. Widelec – Swierdłowsk, Czelabińsk (1941 – 1942), Magdalinowka (1945) |  Roman Wiszniowski ps. Harcerz –  Workuta (1939 – 1941), Workuta (1947 – 1955) |  Henryk Zachmost ps. Zorza – łagry (miejsce nieznane): (1940 – 1942, 1944 – 1948)

 

 

 

Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień,
aresztowani przez Sowietów, NKWD

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonimDane nt. niewoliOkres
gen. bryg.
BALUK-Stefan Cichociemni w łagrach
Bałuk StefanStarbaAresztowany przez NKWD, uciekł 1939
ppłk.
BAZALA-Leon Cichociemni w łagrach
Bazała LeonStriwiążŁagry: Charków, Diagilewo, Griazowiec 1944 - 1947
płk
BETKOWSKI-Jacek Cichociemni w łagrach
Bętkowski JacekTopór 2Łagry: Starobielsk, Kołyma 1940 - 1941
płk. pil.
BIALY-Jan Cichociemni w łagrach
Biały JanKadłubAresztowany przez NKWD, w więzieniach w Polsce 1945
por.
BUYNO-Jerzy Cichociemni w łagrach
Buyno JerzyGżegżółkaAresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł lipiec 1944
ppor.
BYSTRZYCKI-Przemyslaw Cichociemni w łagrach
Bystrzycki PrzemysławGrzbietŁagry: Panowka, Kuszmurun 1940 - 1941
ppor. łączn.
BZDAWKA-Bernard Cichociemni w łagrach
Bzdawka Bernard SiekieraŁagry: Juchnów, Ponoj, Juża 1939 - 1941
mjr sap.
CETYS-Teodor Cichociemni w łagrach
Cetys TeodorWikingŁagry: Ostaszków, Morszańsk, Brześć 1944 -1948
ppor. łączn.
CHMIELOCH-Ryszard Cichociemni w łagrach
Chmieloch RyszardBłyskawicaŁagry: 1940 - 1942
mjr
CHMIELOWSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Chmielowski Antoni WołkŁagry: Galimyj, Kołyma, Magadan 1945 - 1955
por.
CHYLINSKI-Eugeniusz Cichociemni w łagrach
Chyliński Eugeniusz FrezŁagry: Saratow, Kutaisi 1946 - 1954
mjr
CZAYKOWSKI-Andrzej Cichociemni w łagrach
Czaykowski Andrzej GardaŁagry: Kargopol, Archangielsk 1940 - 1941
por. łączn.
CZEPCZAK-GORECKI-Bronisław Cichociemni w łagrach
Czepczak Górecki BronisławZwijakŁagry: Mariewka, Dymitrowka 1940 - 1942
płk. piech.
EMIR-HASSAN-Jerzy Cichociemni w łagrach
Emir Hassan JerzyTurek 2Łagry: m.in. Iwdiel
Aresztowany przez NKWD
1939 - 1941
1945
ppor.
FLONT-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Flont WładysławGrandziarzAresztowany przez NKWD, więzienie w Łodzi 1945
kpt. piech.
FORTUNA-Ludwik Cichociemni w łagrach
Fortuna LudwikSiłaAresztowany przez NKWD
Łagry: Ostaszków, Morszańsk
1944 - 1946
1946 - 1948
por. łączn.
FUHRMAN-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Fuhrman KazimierzZaczepŁagry: Buchta Nachodka, Piwiek 1939 - 1941
kpt.
GAWORSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Gaworski TadeuszLawaAresztowany przez Sowietów: Lwów, Skolim 1939
ppor. łączn.
GODZIK-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Godzik Władysław SkrzatŁagry: Teguldat, Syberia 1940 - 1942
kpt. sł. zdr.
GOLARZ-Marian Cichociemni w łagrach
Golarz Teleszyński MarianGóral 2Łagry: Samarłag k. Kujbyszewa,
Pieczorłag k. Workuty
1939 - 1941
mjr kaw.
GRODZICKI-Krzysztof Cichociemni w łagrach
Grodzicki KrzysztofJabłońAresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć 1939 - 1940
ppor. lot.
HAUPTMAN-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Hauptman WładysławGapaAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa 1945
ppor.
KALINOWSK-HECZKO-Gustaw Cichociemni w łagrach
Heczko Kalinowski GustawSkorpionAresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł lipiec 1944
ppłk.
IGLEWSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Iglewski AntoniPonarAresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć 1941
rtm. kaw.
IGNASZAK-Stefan Cichociemni w łagrach
Ignaszak StefanDrozdAresztowany przez NKWD pod fałszywą tożsamością, zwolniony 1939
mjr pil.
ISZKOWSKI-Jerzy Cichociemni w łagrach
Iszkowski JerzyOrczykAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć w Lublinie 1945 - 1947
mjr piech.
JABLONSKI-Boleslaw Cichociemni w łagrach
Jabłoński BolesławKaliaAresztowany przez NKWD w Łodzi, zwolniony 1945
por. piech.
KIWER-Edward Cichociemni w łagrach
Kiwer EdwardBiegajAresztowany przez NKWD w Kielcach, uwolniony przez AK 1945
por.
KOBYLINSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Kobyliński TadeuszHienaAresztowany przez SMIERSZ, zwolniony 1944
płk. dypl. piech.
KOBYLINSKI-Waclaw Cichociemni w łagrach
Kobyliński WacławDziadAresztowany przez NKWD, Łódź, zwolniony 1945
kpt.
KOCHANSKI-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Kochański Władysław BombaŁagry: Tiemłag, łagier nr 5 MWD, Kołyma 1945 - 1955
mjr
KONIK-Bronislaw Cichociemni w łagrach
Konik Bronisław SikoraŁagry: Kandałaksza
Stalinogorsk
1939 - 1941
1944 - 1945
mjr
KOPISTO-Waclaw Cichociemni w łagrach
Kopisto WacławKraŁagry: Kołyma, Komi, Magadan, Kotłas Tajszet 1944 - 1953
mjr
KOPROWSKI-Franciszek Cichociemni w łagrach
Koprowski FranciszekDąbŁagry: Morszańsk, Ostaszków 1944 - 1948
por. łączn. lot.
KOWALIK-Edward Cichociemni w łagrach
Kowalik EdwardCiupuśAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa 1945
por. sap.
KOWALSKI-Jerzy Cichociemni w łagrach
Kowalski JerzyBabaŁagry: Workuta 1945 - 1955
kpt. piech.
KOZLOWSKI-Julian Cichociemni w łagrach
Kozłowski JulianCichyNiewola sowiecka: Krasnojarsk, uciekł1920 - 1921
ppłk.
KRAJEWSKI-Henryk Cichociemni w łagrach
Krajewski HenrykTrzaskaAresztowany przez UB, NKWD, torturowany, skazany, uwolniony z transportu przez DSZ1944 - 1945
ppor.
KRASINSKI-Adam Cichociemni w łagrach
Krasiński AdamSzczurŁagry: Tajszet, zamordowany w OŁP nr 2 Rzeszoty 1944 - 1945 lub 1946
mjr
KRZYMOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Krzymowski StanisławKostkaAresztowany przez UB, osadzony w więzieniu NKWD, Łódź 1945
por. łączn.
KUJAWINSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Kujawiński StanisławWodnikŁagry: Obuchowce, Kazachstan 1940 - 1942
kpt. art.
KULAKOWSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Kułakowski AleksanderRywalAresztowany przez IW, przesłuchiwany przez NKWD, skazany na śmierć, rozstrzelany 1944
kpt. piech.
KWARCINSKI-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Kwarciński MieczysławZiutAresztowany, prawdopodobnie wskutek prowokacji NKWD, uwolniony przez AK 1944 - 1945
kpt. łącz.
LESKIEWICZ-Marian Cichociemni w łagrach
Leśkiewicz MarianWygodaŁagry: Biełaja Glinka, Kazachstan 1940 - 1941
st. sierż.
LEWANDOWSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Lewandowski AleksanderWiechlinaŁagry: Diagilewo 1944 - 1947
ppor.
LEWKO-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Lewko KazimierzPalecŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
mjr lot.
LEWKOWICZ-Bronislaw Cichociemni w łagrach
Lewkowicz BronisławKursNiewola sowiecka 1939
kpt. piech.
LUSZOWICZ-Zdzislaw Cichociemni w łagrach
Luszowicz ZdzisławSzakalŁagry: Skola, Starobielsk
Stalinogorsk
1939 - 1941
1944 - 1945
mjr uzbr.
LOJKIEWICZ-Adolf Cichociemni w łagrach
Łojkiewicz AdolfRyśŁagry: Kozielsk, Grazowiec 1939 - 1941
ppłk. kaw.
LOPIANOWSKI-Narcyz Cichociemni w łagrach
Łopianowski NarcyzSarnaŁagry: Putywl, Kozielsk, Grazowiec1939 - 1941
por.
LOS-Ezechiel Cichociemni w łagrach
Łoś EzechielIkwaŁagry: Riazań, Bogorodskoje 1944 - 1947
por.
MAJEWICZ-Stefan Cichociemni w łagrach
Majewicz StefanHrubyNiewola sowiecka 1939
mjr łączn.
MAKARENKO-Anatol Cichociemni w łagrach
Makarenko AnatolTłokŁagry: Swierdłowsk1941 - 1942
ppor. łączn.
MAKAGONOW-Aleksander Cichociemni w łagrach
Makagonow Makagon AleksanderWschódŁagry1940 - 1942
mjr dypl. piech.
MALIK-Franciszek Cichociemni w łagrach
Malik FranciszekPiorun 2Łagry: Charków, Małoszujka 1939 - 1941
por. piech.
MATULA-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Matula ZbigniewRadomyślŁagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
ppor. łączn.
MAZUR-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Mazur StanisławLimbaŁagry: Charków, Sorokłag 1940 - 1941
kpt. piech.
MOSTOWIEC-Marian Cichociemni w łagrach
Mostowiec MarianLisŁagry: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec1945 - 1947
płk. piech.
NADOLCZAK-Bruno Cichociemni w łagrach
Nadolczak Bruno PiastAresztowany przez NKWD, zwolniony1945
płk. piech.
NAKONIECZNIKOFF-KLUKOWSKI-Przemyslaw Cichociemni w łagrach
Nakoniecznikoff Klukowski PrzemysławKruk 2Łagry: Syberia 1945 -1955
ppor.
NIEPLA-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Niepla KazimierzKawkaŁagry: Bieriezowsk
Norylsk
1940 - 1942
1944 - 1954
kpt.
NOWACKI-Jozef Cichociemni w łagrach
Nowacki JózefHoryńŁagry: ok. Peczora, Komi 1939 - 1941
ppor. łączn.
NOWAK-Piotr Cichociemni w łagrach
Nowak PiotrOkoAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa1945
kpt. piech.
NOWAKOWSKI-Michal Cichociemni w łagrach
Nowakowski Michał HarpunŁagry: Starobielsk, Workutłag 1940 - 1941
ppor. kaw.
NOWOBILSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Nowobilski TadeuszDzwonŁagry: Riazań, Diagilewo 1944 - 1947
kpt. art.
NOWODWORSKI-Cezary Cichociemni w łagrach
Nowodworski CezaryGłógPrawdopodobnie rozstrzelany przez NKWD 1944
gen. bryg.
OKULICKI-Leopold Cichociemni w łagrach
Okulicki LeopoldNiedźwiadekAresztowany przez NKWD, Warszawa, Moskwa
Aresztowany przez NKWD, Pruszków, Moskwa, zamordowany na Łubiance
1941
1945 - 1946
ppłk. piech.
OLSZEWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Olszewski StanisławBarŁagry: Workuta, Norylsk, Tajszet 1945 - 1955
kpt.
OSSOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Ossowski StanisławJastrzębiec 2Łagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
ppor. łączn.
OSTROWINSKI-Henryk Cichociemni w łagrach
Ostrowiński HenrykSmykŁagry: Kazachstan
Aresztowany przez NKWD, uciekł
1940 - 1942
1944
ppłk.
PACZKOWSKI-Alfred Cichociemni w łagrach
Paczkowski AlfredWaniaŁagry: Diagilewo, Czerepowiec, Griazowiec 1944 - 1947
plut.
PARCZEWSKI-Jan Cichociemni w łagrach
Parczewski JanKraskaŁagry: Kazachstan 1940 - 1942
por. piech.
PENTZ-Karol Cichociemni w łagrach
Pentz KarolSkała 2Łagry: Wiedlaszcz, Uchtiżemłag1940 - 1941
por. piech.
PEREKLADOWSKI-Feliks Cichociemni w łagrach
Perekładowski FeliksPrzyjaciel 2Łagry: Kandałaksza1940 - 1941
ppor. łączn.
PESZKE-Zdzislaw Cichociemni w łagrach
Peszke ZdzisławKaszmirŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
kpt. art.
PIEKARSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Piekarski AleksanderTurkućŁagry: Wołkowysk, Diagilewo, Czerepowiec 1944 - 1947
por. łączn.
PIENIAK-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Pieniak Czesław BórŁagry: Borowicze, Swierdłowsk 1944 - 1946
kpt. piech.
POKULTINIS-Alfred Cichociemni w łagrach
Pokultinis AlfredFonŁagry: Workutłag, Komi 1940 - 1941
por.
POLISZUK-Jaroslaw Cichociemni w łagrach
Poliszuk JarosławArabŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
kpt.
POLONCZYK-Boleslaw Cichociemni w łagrach
Polończyk BolesławKryształŁagry: Jegolsk 1944 - 1946
mjr piech.
POSPIESZALSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Pospieszalski AntoniCurieAresztowany przez NKWD, przewieziony do Moskwy 1945
rtm. kaw.
PRADZYNSKI-Janusz Cichociemni w łagrach
Prądzyński Janusz TrzyNiewola sowiecka 1939
kpt. łączn.
PRZYBYLIK-Stefan Cichociemni w łagrach
Przybylik StefanGruchŁagry: Workuta, Teguldet 1939 - 1941
ppor. piech.
PSYKALA-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Psykała Mieczysław KalwadosikŁagry: Kamionka, Swierdłowsk 1944 - 1947
mjr
PUKACKI-Franciszek Cichociemni w łagrach
Pukacki Franciszek GzymsŁagry: Riazań, Griazowiec 1944 - 1948
mjr piech.
RASZPLEWICZ-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Raszplewicz KazimierzTatar 2Łagry1939 - 1941
ppor.
ROSSINSKI-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Rossiński CzesławKoziołAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin 1944 - 1945
płk. pil. dypl.
RUDKOWSKI-Roman Cichociemni w łagrach
Rudkowski RomanRudyNiewola sowiecka
Aresztowany, więzienie "Taganka" (Moskwa),
Aresztowany przez SMIERSZ, Łódź
1914 - 1916
1918
1945
por. piech.
RYDZEWSKI-Lech Cichociemni w łagrach
Rydzewski LechGromŁagry: Riazań, Bogorodskoje 1944 - 1947
por. łączn.
SEEMAN-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Seeman TadeuszGarbusŁagry: Iwdiel
Workuta, Inta, Olżeras
1940 - 1941
1944 - 1953
ppor. łączn.
SIAKIEWICZ-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Siakiewicz WładysławMrukŁagry: Swierdłowsk1940 - 1942
por. piech.
SKOWRON-Marian Cichociemni w łagrach
Skowron MarianOlcha 2Łagry: Kozielsk, Griazowiec 1939 - 1941
ppor. łączn.
SKOWRONSKI-Ryszard Cichociemni w łagrach
Skowroński RyszardLechitaŁagry: Wodopad, Archangielsk 1940 - 1941
kpt.
SKOWRONSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Skowroński StanisławWidelecŁagry: Swierdłowsk, Czelabińsk,
Dwukrotnie aresztowany przez NKWD, uciekł,
Aresztowany, zesłany do pracy Magdalinowka, uciekł
1941 - 1942
1944
1945
mjr lot.
SKWIERCZYNSKI-Leopold Cichociemni w łagrach
Skwierczyński LeopoldAktorAresztowany przez NKWD w Krakowie, zwolniony 1945
kpt.
SMELA-Jan Cichociemni w łagrach
Smela JanWirŁagry: Kalinin, Ostaszków, Morszańsk 1944 - 1947
por. piech.
SOKOL-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Sokół TadeuszBug 2Łagry: Jercewo, Mostowica, Onofrówka 1940 - 1941
kpt. art.
SPECYLAK-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Specylak Skrzypecki Zbigniew Tur 2Łagry: nad rzeką Onega 1940 - 1942
płk. piech.
SPYCHALSKI-Jozef Cichociemni w łagrach
Spychalski JózefGrudzieńAresztowany przez NKWD, Białystok, Moskwa 1940 - 1942
kpt. art.
SZCZEPANSKI-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Szczepański MieczysławDębinaAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin1945
ppor. łączn.
SZTROM-Jerzy Cichociemni w łagrach
Sztrom JerzyPilnikŁagry1940 - 1942
ppłk.
SZYDLOWSKI-Adam Cichociemni w łagrach
Szydłowski AdamPoleszukŁagry: Ostaszków, Kalinin, Morszańsk1944 - 1947
ppłk. dypl.
SCIEGIENNY-Wincenty Cichociemni w łagrach
Ściegienny WincentyLasAresztowany przez NKWD, Białystok, Warszawa, zwolniony1945
sierż. łączn.
SLIWA-Kazimierz-e1461497024533 Cichociemni w łagrach
Śliwa KazimierzStrażakŁagry: Fiediakowo1940
ppor.
SMIETANKO-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Śmietanko WładysławCyprŁagry1940 - 1941
kpt. piech.
TROJANOWSKI-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Trojanowski CzesławLitwosŁagry1941
mjr piech.
TRONDOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Trondowski StanisławGrzmot 2Łagry: Riazań, Dubrowłag 1945 - 1956
mjr kaw.
UKLANSKI-Witold Cichociemni w łagrach
Uklański WitoldHeroldŁagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
kpt. sap.
WALTER-Jan Cichociemni w łagrach
Walter JanCyrkielŁagry: Jegolsk, Swierdłowsk 1944 - 1947
kpt. piech.
WARUSZYNSKI-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Waruszyński ZbigniewDewajtis 2Łagry: Starobielsk, Nachodka, Magadan, Duskania 1940 - 1941
por. kaw.
WHITEHEAD-Alfred Cichociemni w łagrach
Whitehead AlfredDolina 2Łagry: Riazań1944 - 1947
por. piech.
WIACEK-Jan Cichociemni w łagrach
Wiącek WiktorKanarekŁagry: Juża 1939
por. sap.
WIECHULA-Ludwik Cichociemni w łagrach
Wiechuła LudwikJeleńAresztowany przez NKWD, Kielce, uwolniony przez AK 1945
mjr sap.
WIERZEJSKI-Tomasz Cichociemni w łagrach
Wierzejski TomaszZgoda 2Łagry 1939 - 1942
kpt.
WILCZEWSKI-Michal Cichociemni w łagrach
Wilczewski MichałUszkaPrzy próbie aresztowania przez NKWD popełnił samobójstwo1945
kpt.
WINTER-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Winter StanisławStanleyAresztowany przez GZI, skazany na śmierć, zamordowany przez NKWD Poznań1945
por.
WISZNIOWSKI-Roman Cichociemni w łagrach
Wiszniowski RomanHarcerzŁagry: Workuta
Aresztowany przez NKGB, łagry: Workuta
1939 - 1941
1945 - 1955
kpt. łączn. cw
ZACHMOST-Henryk Cichociemni w łagrach
Zachmost Henryk ZorzaŁagry
Łagry
1940 - 1942
1944 - 1948
ppor. łączn.
ZAPOTOCZNY-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Zapotoczny StanisławPłomieńŁagry: Semipałatyńsk 1940 - 1942
por.
ZYGA-Ryszard Cichociemni w łagrach
Zyga RyszardLelumŁagry: Charków, Nachodka, Magadan 1940 - 1942
por. łączn.
ZAKOWICZ-Jozef Cichociemni w łagrach
Żakowicz JózefTabuŁagry1940 - 1942
ppor.
ZELECHOWSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Żelechowski TadeuszRingWięzienie: Drohobycz, Kijów, Gorki
Uciekł podczas próby aresztowana przez NKWD
Aresztowany przez NKWD uciekł
1940 - 1941
1944
1945

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł, m.in. bazy danych zesłańców – indeks represjonowanych, powstałej dzięki pracy Ośrodka Karta (obecnie prowadzonego przez IPN). Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

 

zolnierze-zeslani-do-zsrr-1024x625 Cichociemni w łagrach

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów
skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

 

Cichociemni aresztowani przez NKWD, SMIERSZ
w większości zesłani do łagrów ZSRR:

 

barak-gulag-300x225 Cichociemni w łagrach

Rekonstrukcja baraku mieszkalnego GUŁagu. Muzeum Okupacji Ryga, 2011, Foto: Marcin Szala/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

zsrr Cichociemni w łagrachStefan Bałuk ps. Starba| Leon Bazała  ps. Striwiąż | Jacek Bętkowski ps. Topór | Jan Biały ps. Kadłub | Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet | Bernard Bzdawka ps. Siekiera | Teodor Cetys ps. Wiking | Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica | Antoni Chmielowski ps. Wołk | Eugeniusz Chyliński ps. Frez | Andrzej Czaykowski ps. Garda | Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak | Jerzy Emir-Hassan ps. Turek 2 | Władysław Flont ps. Grandziarz | Ludwik Fortuna ps. Siła | Kazimierz Fuhrman ps. Zaczep |  Adolf Gałacki ps. Maszop |  Tadeusz Gaworski ps. Lawa | Władysław Godzik ps. Skrzat | Marian Golarz-Teleszyński ps. Góral 2 | Krzysztof Grodzicki ps. Jabłoń | Władysław Hauptman ps. Gapa | Antoni Iglewski ps. Ponar | Stefan Ignaszak ps. Drozd | Jerzy Iszkowski ps. Orczyk | Bolesław Jabłoński ps. Kalia | Edward Kiwer ps. Biegaj | Władysław Kochański ps. Bomba | Bronisław Konik ps. Sikora (dwukrotnie) | Wacław Kopisto ps. Kra | Franciszek Koprowski ps. Dąb | Edward Kowalik ps. Ciupuś | Jerzy Kowalski ps. Baba | Henryk Krajewski ps. Trzaska | Adam Krasiński ps. Szczur | Stanisław Kujawiński ps. Wodnik (dwukrotnie) | Aleksander Kułakowski ps. Rywal | Marian Leśkiewicz ps. Wygoda | Aleksander Lewandowski ps. Wiechlina | Kazimierz Lewko ps. Palec | Bronisław Lewkowicz ps. Kurs | Zdzisław Luszowicz ps. Szakal (dwukrotnie) | Adolf Łojkiewicz ps. Ryś | Narcyz Łopianowski ps. Sarna |  Ezechiel Łoś ps. Kawa | Stefan Majewicz ps. Hruby | Aleksander Makagonow ps. Wschód | Anatol Makarenko ps. Tłok | Franciszek Malik ps. Piorun 2 | Zbigniew Matula ps. Radomyśl |  Stanisław Mazur ps. Limba| droga-smierci-300x209 Cichociemni w łagrach Marian Mostowiec ps. Lis |  Bruno Nadolczak ps. Piast | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski ps. Kruk 2 | Kazimierz Niepla ps. Kawka (dwukrotnie) | Józef Nowacki ps. Horyń | Piotr Nowak ps. Oko | Michał Nowakowski ps. Harpun | Tadeusz  Nowobilski ps. Dzwon |  Cezary Nowodworski ps. Głóg | Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (dwukrotnie) | Stanisław Olszewski ps. Bar | Stanisław Ossowski ps. Jastrzębiec 2 | Henryk Ostrowiński ps. Smyk | Alfred Paczkowski ps. Wania | Jan Parczewski ps. Kraska | Karol Pentz ps. Skała 2 | Feliks Perekładowski ps. Przyjaciel 2 | Zdzisław Peszke ps. Kaszmir |  Czesław Pieniak ps. Bór | Jarosław Poliszuk ps. Arab |  Alfred Pokultinis ps. Fon | Bolesław Polończyk ps. Kryształ (dwukrotnie) | Antoni Pospieszalski ps. Curie | Janusz Prądzyński ps. Trzy | Stefan Przybylik ps. Gruch | Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik | Franciszek Pukacki ps. Gzyms | Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2 | Czesław Rossiński ps. Kozioł | Roman Rudkowski ps. Rudy | Lech Rydzewski ps. Grom | Tadeusz Seeman ps. Garbus (dwukrotnie) | Władysław Siakiewicz ps. Mruk | Marian Skowron ps. Olcha 2 | Ryszard Skowroński ps. Lechita | Stanisław Skowroński ps. Widelec (dwukrotnie) | Leopold Skwierczyński ps. Aktor |  Jan Smela ps. Wir | Tadeusz Sokół ps. Bug 2 | Zbigniew Specylak ps. Tur | Józef Spychalski ps. Grudzień | Mieczysław Szczepański ps. Dębina |  Jerzy Sztrom ps. Pilnik | Adam Szydłowski ps. Poleszuk | Wincenty Ściegienny ps. Las  | Kazimierz Śliwa ps. Strażak | Władysław Śmietanko ps. Cypr | Czesław Trojanowski ps. Litwos | Stanisław Trondowski ps. Grzmot 2 | Witold Uklański ps. Herod | Jan Walter ps. Cyrkiel | Zbigniew Waruszyński ps. Dewajtis 2 | Alfred Whitehead ps. Dolina 2 | Wiktor Wiącek ps. Kanarek | Ludwik Wiechuła ps. Jeleń | Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 |  Michał Wilczewski ps. Uszka | Stanisław Winter ps. Stanley |  Roman Wiszniowski ps. Harcerz (dwukrotnie) | Henryk Zachmost ps. Zorza (dwukrotnie) | Stanisław Zapotoczny ps. Płomień | Ryszard Zyga ps. Lelum | Franciszek Żaak ps. Mamka | Józef Żakowicz ps. Tabu | Tadeusz Żelechowski ps. Ring |

 

skan1246-300x236 Cichociemni w łagrach skan1247-300x237 Cichociemni w łagrach skan12481-300x240 Cichociemni w łagrach

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów, skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

Wzruszający list z 1941, napisany przez 19 polskich rodzin wywiezionych do obwodu archangielskiego w 1930
skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

Niemieckie obozy i sowieckie łagry

Niemieckie obozy i sowieckie łagry
w: Biuletyn IPN, kwiecień 2009, nr 4 (99)

 

dr Marciniak Wojciech Franciszek (UŁ) – Problematyka pracy w łagrach na Kołymie w relacjach polskich więźniów
w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2008. Referaty, Warszawa 2009, s. 80?89

 

 

Inicjatywy badawcze
cc-zeslani-1024x934 Cichociemni w łagrach

plansza z wystawy w projekcie „Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód” prof. Krzysztofa Heyke oraz Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

 

Wiedza, jaką dysponujemy na temat Cichociemnych zesłanych w głąb byłego ZSRR jest bardzo nikła. Aby to zmienić, pionierski projekt ?Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód? w 2018 podjęli: prof. zw. dr hab. Krzysztof Hejke z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Bogdan Rowiński, prezes Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

odznaka-NKWD-245x350 Cichociemni w łagrachLosy 94 Cichociemnych zesłanych w głąb ZSRR  [wg. ustaleń naszego portalu prof. Hejke się myli, „w głąb ZSRR” tj. do łagrów zesłano 83 Cichociemnych] do dziś niezbadane. Używani jako niewolnicza siła robocza, zamiast nazwisk zaopatrzeni jedynie w numery namalowane na roboczych drelichach, pracowali Oni do kresu sił w najcięższych kopalniach wraz z milionami innych Bezimiennych, za życia pozbawionych wszystkiego co ludzie, a po śmierci chowanych w cichych mogiłach z drewnianymi tabliczkami z zachowaniem szczególnej uwagi, aby zmienić ich numery obozowe na numery z kartoteki umarłych, pod którymi byli chowani… – pisze prof. Krzysztof Hejke.

Pierwsze efekty działań w projekcie zaprezentowano na wystawach w Warszawie i Krakowie oraz na spotkaniu 9 stycznia 2018 w Auli Małej Audytorium Maximum na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po naszej weryfikacji okazało się, że Cichociemni wskazywani przez prof. Hejke jako „zesłani w głąb ZSRR” to oprócz faktycznie zesłanych do łagrów także Cichociemni aresztowani przez NKWD, niektórzy byli więzieni w Polsce, niektórzy w Moskwie, niektórzy uciekli, niektórych rozstrzelano, zatem żadnego z Nich nie można uznać jako „zesłanego w głąb ZSRR”. Lista Cichociemnych – zesłanych do łagrów, aresztowanych oraz w niewoli sowieckiej w wykazie powyżej, w stałej aktualizacji, zwłaszcza ustalam miejsca zesłań Cichociemnych.

Fundacja dla Demokracji podejmuje działania, aby przybliżyć te nieznane karty naszej tragicznej historii. Udało nam się m.in. sporządzić unikalny wykaz  Cichociemnych represjonowanych przez NKWD i inne sowieckie organy represji, a także w oparciu o publikacje, relacje, wspomnienia, dane ośrodka „Karta” ustalić miejsca zesłania kilkunastu Cichociemnych (patrz powyżej). 

 

Wystawa – ?Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód?:

 

zobacz:

 

Zobacz także:

 

Polecamy publikacje:

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
  • baza danych zesłańców – indeks represjonowanych

 

Cichociemni w wywiadzie

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni w wywiadzieSpis treści:


 

Spy-0-300x300 Cichociemni w wywiadziePolityka zagraniczna, wizerunek zewnętrzny, zwłaszcza ewentualne sukcesy każdego cywilizowanego państwa – wprost zależą od jakości jego wywiadu. Bez dobrych szpiegów każdy władca jest ślepy i zwykle skazany na przegraną. Sherman Kent, profesor historii Uniwersytetu Yale, zwany „ojcem analizy wywiadu” w 1949 zdefiniował wywiad jako „(…) rodzaj wiedzy, którą musi posiadać dane państwo, dotyczącej innych państw, w celu zagwarantowania sobie pewności, że w wyniku ignorancji polityków i żołnierzy, nie ucierpią jego interesy, a podejmowane działania nie będą skazane na niepowodzenie”  Doświadczenia służb specjalnych na świecie dowodzą, że najsprawniejsze są te, które opierając się zazwyczaj wszechogarniającej biurokracji potrafią działać nieschematycznie, dzięki ludziom mądrym, twórczym i doświadczonym.

 

Sowiecki fenomen

Wszystkich w sferze służb specjalnych niestety „przebili” Sowieci – potrafili działać nieschematycznie, twórczo, mieli rewolucyjne doświadczenie i ideologiczną motywację. Działali w sposób nieznany dotąd innym służbom (dla wielu wciąż niemożliwy) – odrzucili wszelkie rygory prawne czy moralne – ich zasadą był brak zasad.

czeka-154x250 Cichociemni w wywiadzie20 grudnia 1917 utworzono „Czeka” (Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor’bie s kontrriewolucyjej i sabotażom, Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem). Zbudował ją doświadczony konspirator Feliks Dzierżyński. Terrorowi wewnątrz Rosji, bezwzględności metod wobec wszystkich, towarzyszyła w niespotykanej dotąd skali silna propaganda, prezentująca „komunistyczny raj” jako alternatywę dla dotychczasowego porządku społecznego. Na niespotykaną dotąd w historii skalę sowieci wykorzystywali także prowokację, infiltrację oraz dezinformację.

Skutkiem sowieckich działań była niebywała skala infiltracji zachodnich służb, oraz przekształcenie zachodnich partii komunistycznych w ośrodki sowieckich „agentur wpływu”. Od początku sowieckie służby specjalne działały globalnie, wskutek zastosowania nowych metod stając się w pierwszej dekadzie swej działalności najlepszą służbą specjalną świata. 

„Bolszewicy ze swoim kryminalno – konspiracyjnym doświadczeniem, przejmując archiwa i kadry carskich służb, byli jak gangsterzy dopuszczeni do tajnych materiałów szkoleniowych policji. Wiedzieli jak użyć nowej wiedzy, gdzie są jej słabe punkty i co zrobić, by je usunąć”
(Marek Świerczek – Fenomen sowieckich służb specjalnych, w: Wiedza Obronna 2020, vol. 271 Nr. 2, s. 72, ISSN: 2658-0829 0209-0031).

Następcy „Czeki” – powołany 28 grudnia 1921 Państwowy Zarząd Polityczny (GPU), następnie od 1934 NKWD – zachowali swój rewolucyjny, bezwzględny charakter. Sowieckie służby specjalne stały się (aż do dzisiaj) faworyzowanym, podstawowym narzędziem rosyjskiej polityki, wspierającej nadejście światowej rewolucji, która miała zniszczyć kapitalizm. Nie zmieniło tego powojenne przekształcenie w KGB, potem w FSB. Nazwy się zmieniały, istota działania pozostała ta sama. Wciąż na świecie nie ma odpowiednika sowieckich służb – co wynika m.in. z totalitarnego charakteru państwa, któremu służą. Obecnie trafniej byłoby zauważyć, że to sowieckie państwo służy sowieckim służbom, państwo jest tym służbom podległe.

Niezmienne było także i to, że Polska zawsze była „na celowniku” rosyjskich służb. Przed wojną, w latach 1929 – 1935 pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Rosji zatrzymano w Polsce aż 2605 sowieckich szpiegów!

Zbigniew Siemiątkowski trafnie zauważał – „W całej nowożytnej historii Rosji służby odgrywały rolę jednego z najważniejszych filarów władzy. (…) Funkcjonariusze rosyjskiego wywiadu i kontrwywiadu usytuowani w głównych ośrodkach władzy politycznej i gospodarczej Rosji, z Kremlem włącznie, to klasa panująca, rodzaj nowej szlachty rosyjskiej”. (Dziedzictwo służb specjalnych Federacji Rosyjskiej. Od ochrany carskiej do Federalnej Służby Bezpieczeństwa”, w: Studia Politologiczne vol.43, s. 13)

 

Świetna „dwójka”

palac-saski_CC-prezentacja-003-300x85 Cichociemni w wywiadziePrzedwojenny wywiad polski – „dwójka”, tj. Oddział II Sztabu Głównego WP – uważany był za najlepszy na świecie. Przed wybuchem wojny tylko w Oddziale II pracowało ok. 700 osób, we wszystkich strukturach wywiadowczych – kilkadziesiąt tysięcy (sic!).

Według zgodnej opinii historyków, polski wywiad był najlepszy ze wszystkich wywiadów państw alianckich. W jego strukturach działało co najmniej kilkanaście razy więcej osób niż w jakiejkolwiek innej siatce alianckiego wywiadu. O jego sukcesach decydowała nie tylko liczebność, ale przede wszystkim nowatorska organizacja (po wojnie podobnie zorganizowano zachodnie służby specjalne) oraz wysoka jakość pracy struktur wywiadowczych.

Jednak polski wywiad także popełnił bardzo poważne błędy: nie rozpoznał rzeczywistej (a nie udawanej) postawy „sojuszników”, tj. Francji i Wielkiej Brytanii, nie wytropił na czas daty agresji Niemiec na Polskę (przewidywano, że nastąpi to 3 września 1939), nie pozyskał żadnych informacji nt. paktu Ribbentrop – Mołotow. Już 24 sierpnia 1939 (następnego dnia) znali jego treść Amerykanie, Brytyjczycy i Francuzi – pomimo „układów sojuszniczych” z Polską nikt nas nie powiadomił.

12 września 1939 w Abbeville premierzy: Wielkiej Brytanii – Neville Chamberlain oraz Francji – Edouard Daladier zdecydowali, że los Polski będzie zależał od wyniku wojny. Czyli w praktyce – od tego jak sobie Polacy sami poradzą. Nasi „sojusznicy” nie podjęli żadnych działań militarnych wobec hitlerowskich Niemiec, choć wówczas mogło to zatrzymać wybuch II wojny światowej. Potwierdził to niemiecki marszałek Wilhelm Keitel podczas procesu w Norymberdze. Podobnie gen. Alfred Jodl – „W roku 1939 byliśmy oczywiście w stanie zniszczyć samotną Polskę, ale nigdy nie było w naszych możliwościach, ani w 1938 roku, ani w 1939, odparcie koncentrycznego ataku sojuszników. I jeżeli nie przegraliśmy już w 1939 roku, to tylko dlatego, że w czasie kampanii polskiej mniej więcej 110 francuskich i brytyjskich dywizji zachowało się kompletnie biernie, mając za przeciwnika jedynie 23 niemieckie dywizje”.

Współpraca z Anglikami – raport sprawozdawczy
dotyczący koncepcji dywersyjnych na terenie Polski
w: Akta Szefa Sztabu Armii Polskiej we Francji
Źródło: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, sygn. A.IV.-1/1a, 15

 

Bezradny Zachód

CIA-logo-250x250 Cichociemni w wywiadziePotęga zachodnich służb specjalnych (zwłaszcza CIA) miała zaistnieć dopiero po zakończeniu II wojny św. Po jej wybuchu oraz długo po zakończeniu wojny, zachodnie służby – w porównaniu zwłaszcza z sowieckimi – wciąż były dopiero we wczesnej fazie „dojrzewania”.

W 1909 roku powstało brytyjskie Biuro Tajnej Służby (SSB), następnie w 1921 powołano Tajną Służbę Wywiadowczą, Secret Intelligence Service (SIS, zwany też MI6). SIS od początku trafnie postrzegała sowiecki ZSRR za główne zagrożenie dla Wielkiej Brytanii. Wszelkie działania wywiadowcze prowadzono jednak mało skutecznie – w bardzo tradycyjny, schematyczny, mało efektywny sposób, tj. za pomocą… przedstawicielstw dyplomatycznych (w praktyce tzw. biały wywiad). Struktury były kiepskie jakościowo, bardzo rachityczne organizacyjnie, wciąż brakowało funduszy.

SIS Cichociemni w wywiadzieLynne Olson w ciekawej i rzetelnej książce pod znaczącym tytułem „Wyspa ostatniej nadziei. Anglicy, Polacy i inni” podkreśla – „Mi6 (…) było pod koniec lat trzydziestych niedofinansowane, cierpiało na niedobór personelu i rozpaczliwie brakowało mu zarówno utalentowanych ludzi jak i techniki. (…) W 1935 roku, dwa lata po dojściu Hitlera do władzy, (…) całoroczny budżet agencji wynosił tyle, co roczne utrzymanie jednego brytyjskiego nauczyciela’ („Wyspa” s. 165). Było tak tragicznie, że ówczesny szef tajnych brytyjskich służb… pożyczał pieniądze od bogatych krewnych, aby utrzymać agencję… Jeszcze w 1942 roku (sic!) większość brytyjskich raportów wywiadowczych to były „duplikaty tych, które otrzymaliśmy od europejskich tajnych służb wywiadowczych” – wspominał Dawid Bruce, szef delegatury amerykańskiej agencji wywiadowczej OSS („Wyspa”, s.171)

 

Współpraca wywiadowcza polsko – brytyjska

Służby wywiadowcze Polski i Wielkiej Brytanii współpracowały ze sobą jeszcze przed wybuchem wojny. Po rozpoczęciu wojny, polski rząd – jako jedyny z sojuszniczych rządów rezydujących w Londynie – otrzymał zgodę brytyjskiego rządu na prowadzenie własnego wywiadu oraz posiadanie własnej łączności. Miał także własne ekspozytury i placówki. Przyczyny zgody na taką samodzielność były oczywiste – według zgodnej opinii historyków polski wywiad był najlepszy ze wszystkich wywiadów państw alianckich. W jego strukturach działało co najmniej kilkanaście razy więcej osób niż w jakiejkolwiek innej siatce alianckiego wywiadu. O jego sukcesach decydowała nie tylko  liczebność, ale przede wszystkim nowatorska organizacja  oraz wysoka jakość pracy struktur wywiadowczych.

 

cc-wywiad-300x161 Cichociemni w wywiadzieW sierpniu 1940 funkcjonowało pięć polskich służb specjalnych:

  • służba Ministerstwa Spraw Zagranicznych,
  • biuro polityczne prof. Stanisława Kota, pracujące dla gen. Władysława Sikorskiego,
  • wywiad wojskowy, współpracujący z brytyjskim Ministerstwem Wojny,
  • służba bezpieczeństwa Marynarki Wojennej, współpracująca z Admiralicją,
  • wywiad kierowany przez Sztab Naczelnego Wodza, podległy KG AK.

 

Jacek Tebinka, Anna Zapalec – Początki współpracy brytyjskich instytucji
zajmujących się operacjami specjalnymi z polskim wywiadem wojskowym w 1939
w: „Dzieje Najnowsze., Studia i Materiały”, rocznik LI – 2019, nr 4, s. 5-25, ISSN 0419-8824

 

Oddział II (informacyjno – wywiadowczy) KG ZWZ/AK

Oddziałem II (informacyjno – wywiadowczym) Komendy Głównej SZP / ZWZ / AK kierowali: ppłk dypl. Wacław Berka ps. Brodowicz (październik 1939 – wiosna 1942), ppłk dypl. Marian Drobik ps. Dzięcioł (wiosna 1942 – grudzień 1943), pełniący te obowiązki ppłk dypl. Franciszek Kwiryn Herman ps. Nowak (grudzień 1943 – styczeń 1944), Cichociemny płk dypl. cc Kazimierz Iranek – Osmecki ps. Makary (styczeń 1944 – październik 1944), ppłk dypl. Bohdan Zieliński ps. Tytus (październik 1944 – styczeń 1945).

 

Struktura Oddziału II:

CC-prezentacja_09-300x224 Cichociemni w wywiadzie

  • Oddział II A   (wywiad ofensywny):
        • Wydział Wywiadu Ofensywnego   „Stragan”
        • Wydział Techniki i Legalizacji   „Agaton”
        • Referat Generalna Gubernia   „Arkadiusz”
        • Referat Zachód   „WW-72”
        • Referat Wschód   „Pralnia”
  • Oddział II B   (kontrwywiad):
        • komórka 997   (wywiady obce)
        • komórka 998   (łączność)
        • komórka 999 „Korweta”   (lewica)
        • komórka 993/W   (oddział bojowy „Wapiennik)

 

Po styczniu 1941 relacje pomiędzy polskim Oddziałem II oraz brytyjskim Special Intelligence Service zacieśniły się. Łącznikiem ze strony SIS była sekcja A4, kierowana przez komandora Wilfreda Dunderdale, o zmienionej później nazwie na P5, następnie SLC (Special Liaison Controller). „Z dokumentów znajdujących się w archiwach brytyjskiego wywiadu wynika, że polscy agenci i siatki wywiadowcze działały na całym świecie, współpracując z wywiadem brytyjskim i służbami specjalnymi innych państw w tworzeniu szlaków kurierskich i przerzutowych ludzi, z wielką zaradnością i pomysłowością unikając wroga – i nadsyłając do Londynu cenne informacje.” SLC zlikwidowano w strukturze SIS pod koniec lat pięćdziesiątych.

 

Polski wywiad podczas II wojny światowej

CC-prezentacja_11-300x224 Cichociemni w wywiadzie

soe-sruba-skrytka-250x72 Cichociemni w wywiadzie

Skrytka w śrubie

Podczas II wojny światowej polski wywiad nie miał jednolitej struktury, ale jedynym oficjalnym pośrednikiem wymiany meldunków wywiadu był Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza. Nie dysponował on jednak własną siatką agentów na terenie okupowanej Polski, działały tam wyłącznie struktury podlegające Komendzie Głównej ZWZ-AK. Pośrednio podlegały one Oddziałowi II Sztabu Naczelnego Wodza, lecz za bezpośrednie kontakty między nimi odpowiadał Oddział VI (Specjalny) SNW.

W szczytowym momencie wojny w maju 1944 działało 8 ekspozytur oraz 35 placówek wywiadowczych (w tym 2 samodzielne). Z tego 2 ekspozytury i 8 placówek wywiadowczych ulokowanych było na terenie wroga, pozostałe na terytorium państw neutralnych lub alianckich.

CC-prezentacja_12-300x224 Cichociemni w wywiadzie

Uzupełnieniem tej struktury były: służba radiowywiadowcza, szkoła wywiadu, placówki łącznikowe „A” oraz „B” przy brytyjskim Ministerstwie Wojny (War Office), a także 29 polskich attachatów wojskowych, lotniczych i morskich.

W zasięgu tej struktury wywiadowczej była cała Europa, Ameryka Północna i Południowa, Bliski, Środkowy i część Dalekiego Wschodu, Afryka Północna. Regularne meldunki otrzymywano z Polski, Niemiec, Austrii, Czechosłowacji, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii, Portugalii, Rumunii, Szwecji, Szwajcarii, Węgier, okupowanych części ZSRR i obu Ameryk.

„Polską specjalnością” – czyli terenami gdzie nie funkcjonowały inne siatki wywiadowcze aliantów – były: Polska, Niemcy, Zaolzie, Austria, okupowana część ZSRR, także Afryka Północna. Polskie placówki wywiadu, podobnie jak brytyjskie były jednymi z nielicznych działających także poza własnym terytorium narodowym.

Stefan Mayer – wykład nt. psychologii wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/38

 

Marcin Kwiecień, Grzegorz Mazur – Wykłady pułkownika Stefana Mayera
o wywiadzie polskim w okresie II RP
w: Zeszyty Historyczne nr 42, s. 81 – 130, Instytut Literacki, Paryż 2002

 

pieczec-OKDAW_-300x158 Cichociemni w wywiadzieKażdy żołnierz ZWZ-AK miał obowiązek przekazywania przełożonym informacji nt. działań okupantów (AK liczyła ok. 390 tys. osób). Na podstawie zachowanych, fragmentarycznych wykazów szacuje się, że na terenie okupacji niemieckiej lokalne i powiatowe siatki wywiadowcze skupiały średnio po ok. 100 stałych współpracowników. W aktywnym Okręgu Kielce-Radom AK w siatce wywiadowczej działało ok 2 tys. osób, w tym ok. 750 kobiet. Według przybliżonych szacunków, w całej siatce polskiego wywiadu ZWZ-AK działało kilkadziesiąt tysięcy osób. Poza Polską najliczniejsza była siatka we Francji, współpracowało z nia ok. 2,5 tys. osób, w tym ok. 740 stałych agentów. W działalność ekspozytury polskiego wywiadu w Wiedniu angażowało się ok. 600 osób, w działalność placówki w Hamburgu ok. 100 osób.

Tadeusz Dubicki – Placówki szkoleniowe polskiego wywiadu w Wielkiej Brytanii (1941-1947)
w: Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), Warszawa 2019
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji, t. VI, s. 222-230

 

 

Sukcesy polskiego wywiadu

CC-prezentacja_29-300x224 Cichociemni w wywiadzie

O jakości pracy bardziej od liczebności struktur świadczy liczba oraz jakość meldunków. Tylko w 1944 polski wywiad przekazał 37 894 meldunki wywiadowcze sztabowi brytyjskiemu, 12 068 amerykańskiemu, 793 francuskiemu. Radiowywiad przejął 29 510 zaszyfrowanych depesz, z czego odczytał 13 047.

postulaty-szkolenie-1-300x243 Cichociemni w wywiadzie

Postulaty ws. szkoły wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/24

W ocenie Brytyjczyków aż 25 proc. przekazanych meldunków miało wybitną wartość, 60 proc. dużą wartość, 12 proc uznano za wartościowe. Tylko 2 proc. uznano za mało wartościowe a 1 proc. za bezwartościowe. Oblicza się, że podczas wojny polskie placówki wywiadu przekazały Brytyjczykom aż ok. 80 tys. meldunków.

Jednym z największych sukcesów polskiego wywiadu było zdobycie informacji o konstrukcji oraz lokalizacji ośrodków badawczych broni V-1 oraz V-2. Po raz pierwszy te informacje przekazała w końcu 1942 siatka „Lombardu”. Pierwsze dane techniczne przekazano Brytyjczykom i Amerykanom w grudniu 1942. W marcu 1943 polski wywiad dokładnie spenetrował ośrodek w Peenemünde. Po jego zbombardowaniu i przeniesieniu przez Niemców poligonu doświadczalnego do Blizny k. Tarnowa, wywiad AK obserwował prowadzone tam próby, dzięki czemu zdobył istotne podzespoły tych rakiet. Przekazano do Londynu ich opisy, następnie całe podzespoły, podczas operacji Wildhorn III (Most 3).

Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49

 

CC-prezentacja_51-300x224 Cichociemni w wywiadzie

Najbardziej znaczącym sukcesem polskiego wywiadu było rozpracowanie niemieckiego systemu szyfrowania informacji, znanego jako „Enigma„. Pracownicy polskiego wywiadu: Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski złamali „Enigmę” na początku II wojny światowej. Ważne było także pozyskanie informacji o nowym czołgu „Pantera„, miniaturowych łodziach podwodnych, działach przeciwlotniczych (produkowanych w Stalowej Woli) oraz nowych gazach bojowych. O skuteczności polskiego wywiadu świadczy m.in. fakt, że wg. źródeł amerykańskich już w 1942 Polacy dostarczyli dokumenty opisujące strukturę całości niemieckich sił lądowych i powietrznych. Zasadniczy ciężar utrzymania polskiego wywiadu podczas wojny poniósł rząd brytyjski, który korzystał z jego informacji.

Mało znanym, ale niezwykle istotnym dla aliantów źródłem informacji – obok „Enigmy” były bezcenne raporty – pracującego dla polskiego wywiadu – agenta o pseudonimie „Knopf” (jego tożsamość wciąż jest nieznana), kierującego siatką informatorów w Sztabie Generalnym Wermachtu! (polski wywiad określał ich jako „agenci tajnej służby nr 594). Od 1940 polski wywiad przekazywał jego raporty Brytyjczykom, wśród nich m.in. plany inwazji na Maltę w 1942, plany ofensywy Afrika Korps w Ameryce Północnej, lokalizacja „Wilczego Szańca” (głównej kwatery Hitlera), szczegółowe dane nt. niemieckiej inwazji na ZSRR.

Marek Ney – Krwawicz – Zadania polskiego wywiadu i kontrwywiadu podczas II wojny światowej
w: Zeszyty Historyczne Stowarzyszenia Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, nr 3/2006, s. 2-16

 

cc-falszerze-300x200 Cichociemni w wywiadzie

Fałszywe pieczątki do „legalizacji”…

W wywiadzie ZWZ-AK działało 37 Cichociemnych. Szefem wywiadu ofensywnego Komendy Głównej AK był Cichociemny płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki ps. Makary.

postulaty-szkolenie-2-254x350 Cichociemni w wywiadzie

Postulaty ws szkoły wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/24

Oficerem wywiadu odpowiedzialnym za rozpracowanie niemieckiej „bomby latającej” V-1 oraz V-2 był Cichociemny por. Stefan Ignaszak ps. Nordyk. Oficerem wywiadu, który zdobył plany prototypów czołgów „Panther”, broni przeciwpancernej „Panzerfaust” był Cichociemny rtm. Janusz Prądzyński ps. Trzy.

Głównym źródłem informacji nt. wkładu polskiego wywiadu w zwycięstwo aliantów w II wojnie św. były archiwa Tajnej Slużby Wywiadowczej (SIS/MI6) z którą polski wywiad współpracował. Ponadto współpracowały z nim inne brytyjskie tajne służby:

  • Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów (Goverment Code and Cypher School), później o zmienionej nazwie Rządowa Agencja Łączności (Government Communications Headquarters, odpowiadająca za szyfrowaną łączność Wielkiej Brytanii i państw trzecich,
  • Służba Bezpieczeństwa Radiowego (Radio Security Sevice, RSS), zajmujaca się podsłuchem (poprzez nią kontaktowali się też polscy kryptolodzy),
  • Kierownictwo Operacji Specjalnych (Special Operation Executive, SOE).

 

Stefan Mayer – wykład nt. działań wywiadu w warunkach konspiracji
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/40

 

Glasgow-szkola-szpiegow-300x204 Cichociemni w wywiadzie

Prawdopodobna siedziba
polskiej szkoły wywiadu w Glasgow

W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej pt. „Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej” (wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9. W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.

Lynne OlsonPolacy po rozbiorach dokonanych przez trzy sąsiednie mocarstwa – Rosję, Prusy oraz Austro-Węgry – w wyniku trwającej sto dwadzieścia pięć lat obcej okupacji stali się mistrzami konspiracyjnych działań”.

cc-szkola-szpiegow-Mayer-Rostek-Majewicz-Jablonski-250x156 Cichociemni w wywiadzie

Od lewej: płk. dypl. Stefan Mayer, ppor. Jan Rostek, NN, ppor. Stefan Majewicz, ppor. Bolesław Jabłoński

Współpracujący z Polakami brytyjski oficer wywiadu Douglas Doods – Parker: Polacy mieli najlepsze służby specjalne w Europie (…) Ponieważ mieli za sobą całe pokolenia tajnej działalności, uczyli nas wszystkich„.

Amerykański oficer wywiadu Hayes A. Kroner, szef Wojskowej Służby Wywiadowczej (wywiadu amerykańskich wojsk lądowych) – [Polacy] mieli najlepszy wywiad na świecie. Jego wartość dla nas była niezrównana”. („Wyspa”, s. 174). Wywiad polski dostarcza zupełnie nowych i wysokowartościowych informacji. Na ogół sprawozdania polskie są doskonałe ze względu na duży zakres zagadnień, jakie obejmują i ze względu na ich pierwszorzędne znaczenie. Wywiad polski stawiany jest na pierwszym miejscu jako źródło wiadomości dostarczanych sztabowi amerykańskiemu”. (John S. Micgiel „Project Eagle” s. 42-43)

Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113

 

Jerzy Straszak – „Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996

 

Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 nr 10, s. 149-165

 

Cichociemni ze specjalnością w wywiadzie, kontrwywiadzie, legalizacji

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonim
gen. bryg.
BALUK-Stefan Cichociemni w wywiadzie
Bałuk StefanStarba
mjr
CHMIELOWSKI-Antoni Cichociemni w wywiadzie
Chmielowski Antoni Wołk
por.
FARENHOLC-Oskar Cichociemni w wywiadzie
Farenholc OskarSum
kpt.
GALECKI-Adolf Cichociemni w wywiadzie
Gałacki AdolfMaszop
ppor.
GOLUNSKI-Norbert Cichociemni w wywiadzie
Gołuński Norbert Bombram
kpt.
GROMNICKI-Zygmunt Cichociemni w wywiadzie
Gromnicki ZygmuntGula
rtm. kaw.
IGNASZAK-Stefan Cichociemni w wywiadzie
Ignaszak StefanDrozd
kpt.
IPOHORSKI-LENKIEWICZ-Wieslaw Cichociemni w wywiadzie
Ipohorski Lenkiewicz Wiesław Zagroda
płk.
IRANEK-OSMECKI-Kazimierz Cichociemni w wywiadzie
Iranek Osmecki KazimierzHeller
mjr piech.
JABLONSKI-Boleslaw Cichociemni w wywiadzie
Jabłoński BolesławKalia
kpt.
JANKOWSKI-Stanislaw Cichociemni w wywiadzie
Jankowski StanisławAgaton
ppor.
JASIENSKI-Stefan Cichociemni w wywiadzie
Jasieński StefanAlfa
mjr pil.
JOKIEL-Jan Cichociemni w wywiadzie
Jokiel JanLigota
ppor.
JURKIEWICZ-Longin Cichociemni w wywiadzie
Jurkiewicz Longin Mysz
por.
KOBYLINSKI-Tadeusz Cichociemni w wywiadzie
Kobyliński TadeuszHiena
por.
KOCHANSKI-Jan Cichociemni w wywiadzie
Kochański JanJarema
mjr
KOPROWSKI-Franciszek Cichociemni w wywiadzie
Koprowski FranciszekDąb
kpt. piech.
KOZLOWSKI-Julian Cichociemni w wywiadzie
Kozłowski JulianCichy
kpt. piech.
LIPINSKI-Wojciech Cichociemni w wywiadzie
Lipiński WojciechLawina
mjr
LASTOWSKI-Benon Cichociemni w wywiadzie
Łastowski BenonŁobuz
por.
MAJEWICZ-Stefan Cichociemni w wywiadzie
Majewicz StefanHruby
por. art.
MAKSYS-Wladysław Cichociemni w wywiadzie
Maksyś WładysławAzot
por.
MESSING-Janusz Cichociemni w wywiadzie
Messing Janusz Bekas
płk. piech.
NADOLCZAK-Bruno Cichociemni w wywiadzie
Nadolczak Bruno Piast
ppor. art.
ODROWAZ-SZUKIEWICZ-Boleslaw-e1461496999402 Cichociemni w wywiadzie
Odrowąż Szukiewicz BolesławBystrzec
mjr sap.
PEKALA-Mieczyslaw Cichociemni w wywiadzie
Pękała Górski MieczysławBosak
por
PLUTA-Wilhelm Cichociemni w wywiadzie
Pluta WilhelmPion
rtm. kaw.
PRADZYNSKI-Janusz Cichociemni w wywiadzie
Prądzyński Janusz Trzy
por.
ROSTEK-Jan Cichociemni w wywiadzie
Rostek JanDan
ppor.
ROSTWOROWSKI-Jan Cichociemni w wywiadzie
Rostworowski JanMat
ppor.
SCHELLER-CZARNY-Edwin Cichociemni w wywiadzie
Scheller Czarny EdwinFordon
kpt. piech.
STARZYNSKI-Tadeusz Cichociemni w wywiadzie
Starzyński TadeuszŚlepowron
mjr kaw.
STPICZYNSKI-Aleksander Cichociemni w wywiadzie
Stpiczyński AleksanderKlara
kpt. piech.
STRUMPF-Witold Cichociemni w wywiadzie
Strumpf WitoldSud
kpt. art.
SZUBINSKI-Wladyslaw Cichociemni w wywiadzie
Szubiński Władysław Dach
por. sap.
SMIGIELSKI-Tadeusz Cichociemni w wywiadzie
Śmigielski TadeuszŚlad
kpt. sap.
WALTER-Jan Cichociemni w wywiadzie
Walter JanCyrkiel
por.
ZALEWSKI-Janusz Cichociemni w wywiadzie
Zalewski JanuszChinek
kpt. mar. cw
ZORAWSKI-Boguslaw Cichociemni w wywiadzie
Żórawski BogusławMistral

 

Marek Ney – Krwawicz – Bezpieczeństwo służby a życie codzienne żołnierza Armii Krajowej
na przykładzie Komendy Sił Zbrojnych w Kraju
w: Dzieje Najnowsze, rocznik LI – 2019, nr 3, s. 179-209, ISSN 0419-8824

 

Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.

W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych
 

zobacz także:

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne
  • Tadeusz Dubicki, Daria Nałecz, Tessy Stirling – Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej. t. I. Ustalenia Polsko – Brytyjskiej Komisji Historycznej, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, ISBN 83-89115-11-5
  • Łukasz Roman, Grzegorz Winogrodzki – Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej, Józefów,  2016, ISBN 978-83-62753-75-8
  • Olson Lynne, Wyspa ostatniej nadziei. Anglicy, Polacy i inni. Braterstwo i zdrada, Bellona Warszawa 2017, ISBN 978-830-11-15176-5
  • John S. Micgiel – Project Eagle. Polscy wywiadowcy w raportach i dokumentach wojennych amerykańskiego Biura Służb Strategicznych, Kraków 2019, ISBN 97883-242-3549-0, e-ISBN 97883-242-2982-6
  • Jacek Tebinka, Anna Zapalec – Początki współpracy brytyjskich instytucji zajmujących się operacjami specjalnymi z polskim wywiadem wojskowym w 1939 r. w:. Dzieje Najnowsze, rocznik LI – 2019, 4, s. 5-26
  • Jacek Tebinka, Anna Zapalec – Polska w brytyjskiej strategii wspierania ruchu oporu. Historia Sekcji Polskiej Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE), Neriton, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66018-94-5 (druk), ISBN 978-83-66018-95-2 (e-book)

 

Cichociemni łącznościowcy

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni łącznościowcySpis treści:


 

korpusowka-wojsk-lacznosci-300x289 Cichociemni łącznościowcyCC-prezentacja-010-popr-300x224 Cichociemni łącznościowcyBez łączności nie ma armii. Cała sieć łączności Armii Krajowej funkcjonowała dzięki Cichociemnym – pracowało w niej 50 CC. Podczas Powstania Warszawskiego w sieci łączności pracowało 12 CC (na 9 radiostacjach). 61 Cichociemnych, w tym 33 CC łącznościowców wywodziło się z Armii gen. Andersa.

Pod Londynem dla Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza pracowały dwie centrale radiowe. Służyły do łączności głównie z Polską i pośredniczenia pomiędzy okręgami AK. Ośrodek nadawczy działał w Chipperfield Lodge, odbiorczy w Barnes Lodge k. Kings Langley (hrabstwo Hertfordshire). Używano najpierw dziesięciu, potem szesnastu radiostacji nadawczych, 39 odbiorczych, 48 anten obejmujących obszar całej Polski. Pracowano na sprzęcie amerykańskim (Halicrafter, R.C.A., i in.) oraz polskim (Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe) konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana.

CC-prezentacja_50-300x224 Cichociemni łącznościowcyŁączność Armii Krajowej stanowiło ok. 57 radiostacji o kryptonimie „Wanda” (oznaczonych numerem), w tym: 10 radiostacji Komendy Głównej AK i Komendy Obszaru Warszawa AK (Wanda 1, 2, 3, 4, 7, 9, 13, 62, 96), 25 radiostacji w Komendach Okręgów lub Inspektoratów AK, 10 radiostacji w sieci lotniczej (oznaczonych numerami 300 i nast.) oraz 5 radiostacji przy dużych oddziałach partyzanckich.

Dover-House-300x201 Cichociemni łącznościowcy

Ośrodek Dover House, radiostacja „Marta”

Podczas Powstania Warszawskiego (sierpień – październik 1944) funkcjonowały radiostacje AK o kryptonimach: Wanda 1, 2, 3, 4, 7, 9, 13, 23, 23A.

Większość radiostacji to tzw. pipsztoki, czyli radiostacje AP-1 konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana, wyprodukowane przez Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe w Stanmore. Radiostacja miała rozmiary 7 x 25 x 30 cm, ważyła ok. 10 kg, działała w zakresie częstotliwości od 3 do 8 Mc/s. (częstotliwość regulowana kwarcem), posiadała nadajnik o mocy 10 watów. Ze względów bezpieczeństwa, średni czas nadawania wynosił ok. 10-20 minut. Nadawano w systemie simplex, „na klucz”, szyfrowano depesze znakami Morse’a oraz kodem Q. Średni czas odszyfrowania krótkiej depeszy wynosił ok. 2 godz.

 

Auchtertool-oboz-rozdzielczy-1-250x136 Cichociemni łącznościowcy

Obóz rozdzielczy, Auchtertool

MJ_8_radiostacja_Krakowskie-300x186 Cichociemni łącznościowcy

Radiostacja Okręgu Kraków AK podczas nadawania
źródło: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Na fotografii – w mojej ocenie – prawdopodobnie Cichociemny por.   Jan Matysko

Jak wynika z moich analiz życiorysów CC, łącznościowcy byli najmłodszą grupą Cichociemnych. W zdecydowanej większości radiotelegrafiści byli dobrze wykształconymi szeregowcami (z tzw. „cenzusem”), pochodzili z „dobrych” rodzin inteligenckich.

Wśród nich był m.in. Leszek Starzyński, bratanek prezydenta Warszawy czy Przemysław Bystrzycki, syn burmistrza Przemyśla. Prawie dwie trzecie z nich miało już za sobą tragiczne doświadczenie zsyłki do sowieckich łagrów. Nierzadko przeżyli śmierć najbliższych na nieludzkiej ziemi ZSRR. Oprócz zawodowych żołnierzy, wszyscy zgłosili się na ochotnika do Armii Polskiej gen. Andersa.

 


Starzynski-Leszek-KOL_023_0269-181x250 Cichociemni łącznościowcy

por. Leszek Starzyński

MJ_8_radiostacja_Siepraw-300x208 Cichociemni łącznościowcy

Radiostacja Okręgu Kraków AK
podczas nadawania z meliny we wsi Siepraw
źródło: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Cichociemny Leszek Starzyński, bratanek przedwojennego prezydenta Warszawy wspominał: Radiostacje krajowe prawie zawsze było źle słychać. [W eterze panował] (…) niesamowity rozgardiasz, na dnie którego kryła się cieniutka pajęczynka ledwo dosłyszalnego pisku. Trzeba mieć niezłą wprawę, aby taki pisk w ogóle usłyszeć. A to jest właśnie tajna radiostacja krajowa. Długo się uczyłem, zanim doszedłem do tego, by taką radiostację odróżnić od innych. Jak się to robi? (…) Trochę po sposobie nadawania, trochę po podchwyconych literkach sygnałów wywoławczych, ale to wszystko nie wystarcza. Trzeba wyczuć. To tak, jak w Londynie na ulicy: widzę jakiegoś człowieka w cywilnym ubraniu – nie znam go, ale wiem, że to Polak….”


 

Szkolenie Cichociemnych – łącznościowców
cc-Polmont--300x205 Cichociemni łącznościowcy

Ośrodek Wyszkoleniowy, Polmont

Zanim skoczyli ze spadochronem do okupowanej Polski, radiotelegrafistów oraz radiomechaników szkolono długimi tygodniami w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Ośrodek podlegał Oddziałowi VI (Specjalnemu) Sztabu Naczelnego Wodza. Funkcjonował najpierw (1941-1942) przy 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej w wiosce rybackiej Anstruther (Szkocja). Potem w obiekcie dawnego browaru Auchtertool (1942-1943), później w dawnej Saint Margaret’s School for Girls w Polmont (1943-1944).

Barnes-Lodge-300x192 Cichociemni łącznościowcy

Ośrodek radiołączności Barnes Lodge

Od początku w intensywne szkolenie Cichociemnych łącznościowców zaangażowali się: komendant ośrodka ppłk. łączn. Wiktor Bernacki  oraz jego zastępca, kpt. / mjr łączn. Bogusław Wolniak, późniejszy Cichociemny. Obaj byli też spadochroniarzami, nawet podoficer rusznikarz w ośrodku wyszkolenia nie był tuzinkowy – miał za sobą służbę w Legii Cudzoziemskiej. Przedwojennym spadochroniarzem był instruktor ośrodka por. Lorenz.

Oprócz nauki szybkiego nadawania kluczem znaków Morse’a, łącznościowcy poznawali tajniki goniometrii, podsłuchów, szyfrów. Mieli ponadto intensywną zaprawę fizyczną oraz tzw. strzelanie instynktowne (Point Shooting). Zajęcia z minerstwa, materiałów wybuchowych, orientacji w terenie czy podstaw wywiadu. Warunkiem skoku do Kraju było też pomyślne ukończenie kursu spadochronowego. Organizowano go w polskim ośrodku 1 SBS Largo House oraz w brytyjskiej Parachute Training School (STS 51) w Ringway pod Manchesterem. Finałem wszystkich szkoleń był jeszcze jeden, nietypowy kurs – jak skutecznie użyć kapsułki z trucizną (cyjankali). Jeden z kursantów nie chciał się szkolić w takiej umiejętności, wskazując na swe przekonania religijne. Wykluczono go z grona kandydatów na skoczków do Polski…

Baza-mewa-172x250 Cichociemni łącznościowcy

Baza łączności „Mewa”

Przeszkoleni kandydaci na Cichociemnych – łącznościowców, jeśli zostali zakwalifikowani do skoku do Kraju, kontynuowali swój proces szkoleniowy m.in. na kursach odprawowych w STS 43 w Audley End niedaleko Cambridge. Z 213 przeszkolonych kandydatów, tylko 50 najlepszych skoczyło na spadochronie do Polski i zostało Cichociemnymi. Pozostali przeszkoleni łącznościowcy pracowali później w centrali łączności Sztabu Naczelnego Wodza: w ośrodku nadawczym Chipperfield Lodge, w ośrodku odbiorczym Barnes Lodge k. Kings Langley (hrabstwo Hertfordshire, Wielka Brytania) oraz w Conington Hall pod Cabridge. 

ABW-455E_00004-266x350 Cichociemni łącznościowcy

Radiostacja AP-4 źródło: ABW

Przeszkoleni łącznościowcy pracowali również w pracującej na potrzeby Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” centrali łączności radiowej Sztabu Naczelnego Wodza we Włoszech, tj. w bazie „Mewa” w Mesagne przy Via Appia Antica, 15 km od Brindisi (Włochy), także przy obsłudze radiostacji Oddziału Specjalnego w innych krajach. Niektórzy z przeszkolonych pracowali w odrębnej sieci łączności polskiego wywiadu (m.in. Szwajcaria, Francja, Środkowy Wschód i in.).

Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością w radiołączności szkolono również w obsłudze urządzeń łączności ziemia – lotnik, typu Eureka (urządzenie do radionawigacji) i S-fon (radiotelefon), na odrębnym brytyjskim kursie The Eureka & S-Phon w STS 40 (Howbury Hall) oraz STS 61 (Gaynes’ Hall).

Warto dodać, że Stefan Lalewicz skonstruował aparat do szybkiej transmisji telegrafii, nadający znaki Morse’a z użyciem papierowej taśmy oraz fotoelementów. Eksperymentalnemu urządzeniu nadano kryptonim „Telma”. Pracował na nim m.in. Cichociemny Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak.

 

Ośrodek Cichociemnych łącznościowców Anstruther – Auchtertool – Polmont

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
digitalizacja własna, skan w archiwum portalu

 

 

Szkoła podchorążych – kurs łączności, film ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego (SIK 037)

 

Organizacja łączności radiowej

Sebastian Popkiewicza – Szczegóły łączności radiowej pomiędzy Londynem i Warszawą
w: Instytut Literacki Paryż, 1968, Zeszyty Historyczne nr 13, s. 215-220

 

Andrzej Chmielarz – Organizacja łączności radiowej
w: Biuletyn informacyjny, marzec 2021, nr 03 (369), s. 1-9

 

Andrzej Chmielarz – Na tropie radia
w: Biuletyn informacyjny, kwiecień 2021, nr 04 (370), s. 9-19

 

„Orbis” – kompania radiowa Komendy Głównej AK

„ORBIS” – Kompania Radiowa Komendy Głównej AK
maszynopis prelekcji w Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
digitalizacja własna, skan w archiwum portalu

 

Batalion łączności Sztabu Naczelnego Wodza

Grzegorz Jasiński – Batalion łączności Sztabu Naczelnego Wodza
w: Biuletyn informacyjny, kwiecień 2021, nr 04 (370), s. 20-24

 

Łączność radiowa Sztabu Naczelnego Wodza w przededniu Powstania Warszawskiego

Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu N.W. w przededniu Powstania Warszawskiego
w: Instytut Literacki Paryż, 1964, Zeszyty Historyczne nr 6, s. 64 – 116

 

Cichociemni łącznościowcy

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
digitalizacja własna, skan w archiwum portalu

 

 

Cichociemni ze specjalnością w łączności:

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonim
mjr łączn.
BURDZINSKI-Tadeusz Cichociemni łącznościowcy
Burdziński TadeuszMalina
ppor.
BYSTRZYCKI-Przemyslaw Cichociemni łącznościowcy
Bystrzycki PrzemysławGrzbiet
ppor. łączn.
BZDAWKA-Bernard Cichociemni łącznościowcy
Bzdawka Bernard Siekiera
ppor. łączn.
CHMIELOCH-Ryszard Cichociemni łącznościowcy
Chmieloch RyszardBłyskawica
por. łączn.
CZEPCZAK-GORECKI-Bronisław Cichociemni łącznościowcy
Czepczak Górecki BronisławZwijak
por.
CZLAPKA-Kazimierz Cichociemni łącznościowcy
Człapka KazimierzPionek
ppłk. łącz.
DZIKIELEWSKI-Feliks Cichociemni łącznościowcy
Dzikielewski FeliksOliw
ppor.
FLONT-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Flont WładysławGrandziarz
por. łączn.
FUHRMAN-Kazimierz Cichociemni łącznościowcy
Fuhrman KazimierzZaczep
ppor. łączn.
GODZIK-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Godzik Władysław Skrzat
ppor. lot.
HAUPTMAN-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Hauptman WładysławGapa
mjr łączn.
HOFFMANN-Teodor Cichociemni łącznościowcy
Hoffman TeodorBugaj
sierż.
KAZIMIERCZAK-Stanislaw Cichociemni łącznościowcy
Kazimierczak StanisławKsiądz
por. łączn. lot.
KOWALIK-Edward Cichociemni łącznościowcy
Kowalik EdwardCiupuś
por. łączn.
KUJAWINSKI-Stanislaw Cichociemni łącznościowcy
Kujawiński StanisławWodnik
kpt. łącz.
LESKIEWICZ-Marian Cichociemni łącznościowcy
Leśkiewicz MarianWygoda
ppor.
LEWKO-Kazimierz Cichociemni łącznościowcy
Lewko KazimierzPalec
st. sierż.
LAKOMY-Albin Cichociemni łącznościowcy
Łakomy AlbinTwornik
ppor. łączn.
MAKAGONOW-Aleksander Cichociemni łącznościowcy
Makagonow Makagon AleksanderWschód
mjr łączn.
MAKARENKO-Anatol Cichociemni łącznościowcy
Makarenko AnatolTłok
por. łączn.
MATYSKO-Jan Cichociemni łącznościowcy
Matysko JanOskard
ppor. łączn.
MAZUR-Stanislaw Cichociemni łącznościowcy
Mazur StanisławLimba
ppor.
NIEPLA-Kazimierz Cichociemni łącznościowcy
Niepla KazimierzKawka
kpt.
NOWACKI-Jozef Cichociemni łącznościowcy
Nowacki JózefHoryń
ppor. łączn.
NOWAK-Piotr Cichociemni łącznościowcy
Nowak PiotrOko
kpt. art.
NOWAK-JEZIORANSKI-Jan Cichociemni łącznościowcy
Jeziorański Nowak JanZych
ppor. łączn.
OSTROWINSKI-Henryk Cichociemni łącznościowcy
Ostrowiński HenrykSmyk
sierż.
PARADA-Michal Cichociemni łącznościowcy
Parada Michał Mapa
plut.
PARCZEWSKI-Jan Cichociemni łącznościowcy
Parczewski JanKraska
ppor. łączn.
PESZKE-Zdzislaw Cichociemni łącznościowcy
Peszke ZdzisławKaszmir
por. łączn.
PIENIAK-Czeslaw Cichociemni łącznościowcy
Pieniak Czesław Bór
por.
POLISZUK-Jaroslaw Cichociemni łącznościowcy
Poliszuk JarosławArab
kpt. łączn.
PRZYBYLIK-Stefan Cichociemni łącznościowcy
Przybylik StefanGruch
por. łączn.
SEEMAN-Tadeusz Cichociemni łącznościowcy
Seeman TadeuszGarbus
ppor. łączn.
SIAKIEWICZ-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Siakiewicz WładysławMruk
ppor. łączn.
SKOWRONSKI-Ryszard Cichociemni łącznościowcy
Skowroński RyszardLechita
kpt.
SKOWRONSKI-Stanislaw Cichociemni łącznościowcy
Skowroński StanisławWidelec
por. łączn.
STARZYNSKI-Leszek Cichociemni łącznościowcy
Starzyński LeszekMalewa
ppor. łączn.
SZTROM-Jerzy Cichociemni łącznościowcy
Sztrom JerzyPilnik
sierż. łączn.
SLIWA-Kazimierz-e1461497024533 Cichociemni łącznościowcy
Śliwa KazimierzStrażak
ppor.
SMIETANKO-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Śmietanko WładysławCypr
kpt. piech.
WISZNIEWSKI-Otton Cichociemni łącznościowcy
Wiszniewski OttonTopola
por.
WISZNIOWSKI-Roman Cichociemni łącznościowcy
Wiszniowski RomanHarcerz
ppor. piech.
WISNIEWSKI-Wladyslaw Cichociemni łącznościowcy
Wiśniewski WładysławWróbel
mjr
WOLNIAK-Boguslaw Cichociemni łącznościowcy
Wolniak BogusławMięta
kpt. łączn. cw
ZACHMOST-Henryk Cichociemni łącznościowcy
Zachmost Henryk Zorza
ppor. łączn.
ZAPOTOCZNY-Stanislaw Cichociemni łącznościowcy
Zapotoczny StanisławPłomień
gen. bryg.
ZAWACKA-Elżbieta Cichociemni łącznościowcy
Zawacka ElżbietaZo
por.
ZYGA-Ryszard Cichociemni łącznościowcy
Zyga RyszardLelum
ppor. łączn.
ZAAK-Franciszek Cichociemni łącznościowcy
Żaak FranciszekMamka
por. łączn.
ZAKOWICZ-Jozef Cichociemni łącznościowcy
Żakowicz JózefTabu

 

Zbigniew S. Siemaszko – Wileńsko-Nowogródzkie telegramy. Lato 1944
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1985, zeszyt 73, s. 109-147
[Teodor Cetys, Ludwik Fortuna, Maciej Kalenkiewicz, Adolf Pilch, Jan Piwnik, Stanisław Sędziak
Kazimierz Szternal, Adam Szydłowski, Aleksander Tarnawski, Stanisław Winter]

 
Instrukcja radiostacji AP-5

 

INSTRUKCJA RADIOSTACJI AP-5
oryginał w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
digitalizacja: własna, skan w archiwum portalu

 

 

Zobacz także – inż Tadeusz Heftman

 

Zobacz:

 

 

 

Źródła:
  1. informacje własne (archiwum portalu)
  2. Teki personalne Cichociemnych, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.
  3. Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. I, Kasperski Meble, Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
  4. Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. II, Abres, Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
  5. Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. III, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
  6. Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. IV, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
  7. Iwan Rafał – Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, w: Koło Historii : materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, t. 10 (2008) s. 77-106
  8. Zbigniew S. Siemaszko –  Cichociemni Łącznościowcy (maszynopis), digitalizacja własna, skan w zbiorach autora portalu, w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki Zegrze
  9. Zbigniew S. Siemaszko – Wojenne kontakty z Krajem, w: Instytut Literacki Paryż, Kultura, 1959, nr 5/139, s. 135-141
  10. Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu Naczelnego Wodza w przededniu powstania warszawskiego, w: Instytut Literacki Paryż, Zeszyty Historyczne nr 6, s. 64-116
  11. Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców Anstruther – Auchtertool – Polmont, w: Londyn, 1994 (maszynopis), digitalizacja własna, skan w zbiorach autora portalu, w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki Zegrze

 

Powstanie Warszawskie – produkcja broni i amunicji

strona w budowie

 

(oprac. KJW)  Grzegorz Jasiński – Broń w Powstaniu Warszawskim
w: Biuletyn informacyjny AK nr 08 (340)  sierpień 2018, s. 15 – 26

 

 

Michał Mackiewicz – Konspiracyjne granaty
w: Biuletyn IPN Pamięć.pl nr 12/2013 s. 58 – 59

 

 

prof. dr hab. inż Jerzy Modrzewski – Służba uzbrojenia w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim
w: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce
Biuletyn Naukowy „Problemy Techniki Uzbrojenia” zeszyt 130 nr 2/2014, s. 7 – 24