Special Operations Executive (pol. Kierownictwo Operacji Specjalnych) – to brytyjska, ściśle tajna agencja rządowa, utworzona decyzją Winstona Churchilla z 19 lipca 1940 (niektóre źródła podają inne lipcowe daty), działająca do stycznia 1946. Dzięki niej – oraz pracy mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, oficera wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza – możliwe było m.in. przeszkolenie i wysłanie do Polski 316 Cichociemnych, 28 kurierów oraz sprzętu, broni i uzbrojenia dla Armii Krajowej. Jej zadania definiowała tzw. Karta SOE, uchwalona przez brytyjski Gabinet Wojenny 22 lipca 1940. Dokument ten do dzisiaj jest tajny. W przestrzeni publicznej funkcjonuje uproszczona wersja polecenia brytyjskiego premiera Winstona Churchilla – agenci SOE mieli „podpalić Europę”.
Powstanie SOE poprzedził memoriał z 25 maja 1940 przedstawiony brytyjskiemu rządowi przez szefa Imperialnego Sztabu Generalnego (ang. Chief of the Imperial General Staff). Postulował w nim m.in. ataki na cele gospodarcze, osłabianie morale Niemców oraz wywołanie powstania w krajach okupowanych przez Niemców. Do realizacji takich celów potrzebna była specjalna organizacja. O utworzeniu, zadaniach i strukturze SOE czytaj tutaj.
W pewnym sensie powstanie SOE wymusili hitlerowcy, którzy jeszcze przed wybuchem II wojny światowej prowadzili z użyciem wywiadu i służb specjalnych działania dywersyjno – wywrotowe na terenach podbijanych następnie krajów. W przypadku Polski była to m.in. piąta kolumna oraz prowokacja gliwicka.
Decyzją Winstona Churchilla z 19 lipca 1940 powołano ściśle tajną brytyjską agencję rządową – Kierownictwo Operacji Specjalnych (SOE). Nadzór nad SOE sprawował minister wojny ekonomicznej Hugh Dalton. SOE współpracowało z Royal Navy, dzięki której okrętami nawodnymi i podwodnymi przerzucano agentów i zaopatrzenie do krajów okupowanych. Ponadto SOE korzystało także z samolotów 138, 148 oraz 161 dywizjonów specjalnego przeznaczenia RAF. SOE współpracowało również z utworzonym w czerwcu 1942 Biurem Służb Strategicznych (OSS – Office of Strategic Services), amerykańską agencją wywiadowczą.
SOE utworzono z połączenia trzech istniejących agend rządowych, w tym dwóch powstałych po zajęciu Austrii przez Niemcy w marcu 1938 – departamentu Electra House zajmującego się propagandą oraz Sekcji D (ang. Destruction) w strukturze Secret Intelligence Service, mającej zająć się sabotażem i dywersją. Trzecią była utworzona w 1936 w brytyjskim Ministerstwie Wojny komórka Generall Staff (Research), przemianowana w 1939 na Millitary Intelligence (Research), zajmująca się wywiadem wojskowym. Więcej informacji – zobacz SOE.
Special Operations Executive nie była w pełni samodzielna – uzależniona była operacyjnie od brytyjskiego lotnictwa i marynarki, materiałowo od ministerstwa wojny, politycznie od ministerstwa spraw zagranicznych, strategicznie podlegała Komitetowi Szefów Sztabu Imperialnego. Centrala SOE mieściła się w Londynie, początkowo zajmowała trzy piętra St. Ermin’s Hotel, następnie przeniosła się do budynku przy Baker Street nr 64 pod nazwą Union Trading Company, działała pod przykrywkową nazwą Inter Services Research Bureau.
SOE jako agenda brytyjskiego rządu musiała respektować jego polityczne decyzje. Od początku istnienia była skonfliktowana z brytyjskim Foreign Office, które zwłaszcza po przyłączeniu się ZSRR do koalicji aliantów zabiegało o jego przychylność. Niewiele pomogła ugoda z maja 1942, zobowiązująca SOE do uzyskiwania zgody FO na operacje mogące mieć charakter polityczny. Brytyjscy dygnitarze usadowieni w FO sympatyzowali ze Stalinem, stale zabiegali o to, aby nie przeszkadzać w realizacji jego planów. Interesy Polski nie miały prawie żadnego znaczenia, a Anglicy dopiero wiele lat po wojnie przekonali się, jak bardzo byli naiwni.
Brytyjskie Foreign Office (odpowiednik polskiego MSZ – przyp. RMZ), podkreśla Hanna Świderska w publikacji w paryskiej „Kulturze”:
nie miało ani jednego dyplomaty obznajmionego ze sprawami sowieckimi czy choć mówiącego po rosyjsku i informacje o Wielkim Aliancie czerpało ze sprawozdań sporządzanych przez Dział Badań FO (Research Department) obsadzony przez kryptokomunistów – sic! (Hanna Świderska, Z powiązań Polska – SOE – NKWD, Zeszyty Historyczne (zeszyt 12), tom 489, Biblioteka „Kultury”, Paryż: Instytut Literacki, 1995, s. 95-108).
SOE przerzuciło ogółem do krajów okupowanych ok. 1,8 tys. agentów oraz 10 tys. ton sprzętu (868 lotów). Do Polski w czterech sezonach operacyjnych wysłano łącznie 316 Cichociemnych oraz 28 kurierów (jeden CC oraz jeden kurier skoczyli dwukrotnie), Węgra – radiotelegrafistę oraz 4 Anglików (operacja Freston). Ponadto zrzucono 670 ton zaopatrzenia, z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii 76.117 ton zaopatrzenia, do Francji 10.485 ton, a do Grecji 5.796 ton…
Warto dodać, że według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…
Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkolono do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…
Współpraca z Anglikami – raport sprawozdawczy
dotyczący koncepcji dywersyjnych na terenie Polski
w: Akta Szefa Sztabu Armii Polskiej we Francji
Źródło: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, sygn. A.IV.-1/1a, 15
Dyrektor SOE ds. operacyjnych i szkoleniowych Colin Gubbins (późniejszy szef operacyjny) – jak podkreśla Lynne Olson w ciekawej i rzetelnej książce pod znaczącym tytułem „Wyspa ostatniej nadziei. Anglicy, Polacy i inni” – posłużył się Polską jako wzorcem w kwestii rodzaju i zakresu działań ruchu oporu, jaki chciałby wywołać w Europie. Jak się jednak wkrótce przekonał, Polska była jednak jedyna w swoim rodzaju w swojej woli do stawiania oporu i buntowania się. Krótko po wojnie Gubbins oświadczył słuchaczom, że o ile w Europie Zachodniej szok, jakim była niemiecka okupacja, oszołomił ludzi, o tyle „duch Polaków, zahartowanych przez wieki ucisku, pozostał niezłomny (s. 189)
Polacy wydatnie wsparli swoimi umiejętnościami proces szkolenia agentów SOE, m.in. por. Jerzy Górecki z Wojskowego Ośrodka Spadochronowego w Bydgoszczy został pierwszym komendantem utworzonej przez brytyjski RAF w Ringway pod Manchesterem Szkoły Treningu Spadochronowego (eng. Parachute Training School); większość jej instruktorów stanowili polscy spadochroniarze. Przeszkolili 4825 spadochroniarzy – Belgów, Francuzów, Norwegów, Czechów oraz Polaków – Cichociemnych.
Warto podkreślić, że działania podjęte przed wojną przez Sztab Główny Wojska Polskiego, w tym uruchomienie produkcji spadochronów Polski Irvin, otwarcie Wojskowego Ośrodka Spadochronowego w Bydgoszczy, testy sprzętu i wyposażenia, szczególnie zaś rozpoczęcie szkolenia spadochroniarzy – komandosów, nie miały wpływu na przebieg kampanii wrześniowej 1939, jednak sytuowały Polskę w ścisłej światowej elicie państw tworzących wojska powietrznodesantowe. Polacy w działaniach SOE wsparli także rozwój sprzętu specjalnego: byli twórcami zapalników czasowych, zasobników towarowych, radiostacji typu AP („polish spy radio”) konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana oraz urządzeń do szybkiej telegrafii.
Późnym latem 1940 jako jedna z pierwszych (po francuskiej) rozpoczęła działalność sekcja polska SOE Kierował nią początkowo Bickham Sweet Escott, następnie przedwojenny rezydent brytyjskiego wywiadu w Polsce kpt. Harold Perkins. Pochodził z rodziny przemysłowców, płynnie mówił po polsku, mieszkał niegdyś w Bielsku. Więcej info – Współpraca Polaków z SOE
Polska sekcja SOE jako jedyna z kilkunastu sekcji narodowych miała bardzo dużą autonomię, w zasadzie SOE ograniczało się do kontaktów z Oddziałem VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. Tylko Polacy samodzielnie wyszukiwali emisariuszy, kurierów i skoczków. Polacy stanowili większość kadry instruktorów, szkolących Cichociemnych w ośrodkach SOE. Mieliśmy także własną radiową sieć łączności oraz używaliśmy własnych szyfrów, aż do połowy 1944 nieznanych Brytyjczykom. Polski wybitny konstruktor, inż. Tadeusz Heftman skonstruował rewelacyjną radiostację dalekiego zasięgu, której produkcją na potrzeby SOE, a także Cichociemnych zajęły się Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe (Polish Wireless Research Unit) w Stanmore pod Londynem. Zobacz – łączność z Krajem.
Polska sekcja SOE współpracowała z polskim Sztabem Naczelnego Wodza, zwłaszcza z utworzonym w tym celu w czerwcu 1940 Samodzielnym Wydziałem Krajowym – posługującym się zakamuflowaną nazwą Oddział VI – przemianowanym później na Oddział Specjalny. Podlegał bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi. Szefem Wydziału VI został ppłk. dypl. Michał Protasewicz. W wydziale tym wyodrębniono początkowo referat S, następnie utworzono Wydział S, zajmujący się przerzutem lotniczym ludzi i sprzętu do Polski. Jego szefem został mjr. dypl. Jan Jaźwiński.
Polacy – jako jedyni – mieli swoją łączność, własne szyfry, sprzęt swojej konstrukcji, sami rekrutowali Cichociemnych – którzy nie byli agentami SOE, lecz żołnierzami Armii Krajowej. Mieli też swój wywiad (także podlegał Oddziałowi VI SNW), który był jedynym wywiadem alianckim działającym w Polsce. Mieli też własne siatki agentów wywiadu, którzy działali w wielu krajach świata. „Polską specjalnością” – czyli terenami gdzie nie funkcjonowały inne siatki wywiadowcze aliantów – były: Polska, Niemcy, Zaolzie, Austria, okupowana część ZSRR, także Afryka Północna. W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej (wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9). W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
Zorganizowany przy współpracy SOE oraz Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza pierwszy zrzut cichociemnych do okupowanej Polski (operacja „Adolphus”, 15/16 lutego 1941) był także pierwszym zrzutem alianckich żołnierzy na teren Europy okupowanej przez Niemców. Instrukcje oraz techniki zrzutów, wzory zasobników zrzutowych zostały w większości przygotowane przez Polaków. Także Polacy jako jedni z pierwszych zastosowali placówki odbiorcze przy zrzutach dywersyjnych. Z polskich doświadczeń korzystało później SOE przy organizowaniu zrzutów do innych krajów. Więcej info – Bajki o SOE
Ok. 45 polskich skoczków, agentów SOE zrzucono do Europy (poza Polskę) w ramach Akcji Kontynentalnej, do Albanii, Francji, Grecji, Jugosławii, północnych Włoch. Niezależnie od tych działań kilku Polaków i Polek zaangażowało się w dzialania SOE. Jedną z najsłynniejszych agentek SOE była Krystyna Skarbek – Giżycka, która m.in. ustaliła datę ataku Niemiec na ZSRR. Jednym ze sławnych agentów – Jerzy Iwanow-Szajnowicz, bohater greckiego ruchu oporu. Więcej info – Nie tylko Cichociemni oraz Akcja Kontynentalna, Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
Jacek Tebinka, Anna Zapalec – Początki współpracy brytyjskich instytucji
zajmujących się operacjami specjalnymi z polskim wywiadem wojskowym w 1939
w: „Dzieje Najnowsze., Studia i Materiały”, rocznik LI – 2019, nr 4, s. 5-25, ISSN 0419-8824
Zbigniew S. Siemaszko – Brytyjczycy zaangażowani w sprawy polskie
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1995, zeszyt 112, s. 77-94
Odtajniony raport ppłk. H.M. Threlfall’a z 30 maja 1945 r. nt. operacji specjalnych SOE dla Polski:
(ze zbiorów brytyjskiego National Archives)
Po zakończeniu II wojny światowej pojawiły się opinie, że tajna brytyjska organizacja rządowa Special Operations Executive wydatnie wsparła tworzenie przez Stalina reżimów komunistycznych na terytoriach zajmowanych („wyzwalanych”) przez Armię Czerwoną. To spore nieporozumienie. SOE nie była w swoich działaniach samodzielna, była podporządkowana brytyjskiemu rządowi oraz musiała respektować jego polityczne decyzje. Stalinowi pomogło brytyjskie Foreign Office czyli rządowa agenda odpowiedzialna za politykę zagraniczną Wielkiej Brytanii (odpowiednik polskiego MSZ). Personalnie – Winston Churchill oraz jego kiepski minister Anthony Eden.
Brytyjscy dygnitarze usadowieni w FO zapałali wielką sympatią do Stalina i stale zabiegali o to, aby nie przeszkadzać w realizacji jego planów. Interesy Polski nie miały prawie żadnego znaczenia, a Anglicy dopiero wiele lat po wojnie przekonali się, jak bardzo byli naiwni.
Jak podkreśla Hanna Świderska w publikacji w paryskiej „Kulturze”, brytyjski odpowiednik polskiego MSZ:
Foreign Office „nie miało ani jednego dyplomaty obznajmionego ze sprawami sowieckimi czy choć mówiącego po rosyjsku i informacje o Wielkim Aliancie czerpało ze sprawozdań sporządzanych przez Dział Badań FO (Research Department) obsadzony przez kryptokomunistów” sic! (Hanna Świderska, Z powiązań Polska – SOE – NKWD, Zeszyty Historyczne (zeszyt 12), tom 489, Biblioteka „Kultury”, Paryż: Instytut Literacki, 1995, s. 95-108).
Krótko mówiąc, alianci – głównie Brytyjczycy – zdradzili nas, amatorsko i naiwnie traktując Stalina i ulegając sowieckim agentom wpływu. Wielka Brytania oddała Polskę do sowieckiej strefy władzy. Oprócz tego fundamentalnego ograniczenia politycznego istniały także bariery techniczne – ówczesne samoloty miały zbyt mały zasięg, aby ich loty do Polski nie były postrzegane jako spore ryzyko. W miarę postępów Armii Czerwonej malała chęć Brytyjczyków, aby bardziej niż dotąd wesprzeć wysiłek wojenny Armii Krajowej. Charakterystycznym tego sygnałem było zabieganie przez prawie rok (!) o zgodę FO na wysłanie do Polski brytyjskiej misji wojskowej. Brytyjczycy skoczyli do Polski w ostatnim zrzucie, kiedy nie miało to już większego znaczenia. Nota bene, zostali aresztowani przez NKWD (potem z Moskwy odesłano ich do Anglii)…
Pod koniec września 1941 pomiędzy SOE a NKWD zawarto umowę o współpracy. NKWD miało zaprzestać działań w państwach Wspólnoty Brytyjskiej, Arabii Saudyjskiej, Egipcie, Iraku, Jemenie oraz Syrii. SOE miała pomóc w zrzucaniu rosyjskich agentów do państw okupowanej Europy – wszystkich nie należących do ZSRR albo Wspólnoty Brytyjskiej. Potem zasady współpracy skorygowano – sowieccy agenci mieli działać w okupowanych krajach Europy Zachodniej za zgodą ich emigracyjnych rządów. Zrzucono kilkudziesięciu sowieckich agentów. W kilku zrzutach uczestniczyły także polskie załogi samolotów oddanych do dyspozycji SOE. Na terenach Polski i innych krajów Europy Środkowo – Wschodniej Stalin miał wolną rękę. Przyzwyczajał się do tego, że te państwa są pod jego całkowitą kontrolą…
Winston Churchill miał jednak świadomość, że Polska została skrzywdzona. W jednym ze swych wystąpień w Izbie Gmin (popisując się niebywałą hipokryzją) powiedział:
Polsce odmówiono wszystkiego; wolnego wyrażania jej narodowej woli… Trzymana jest pod ścisłą kontrolą rządu zdominowanego przez Sowietów, który nawet nie odważy się przeprowadzić wolnych wyborów pod obserwacją przedstawicieli trzech z czterech wielkich światowych mocarstw. Los Polski zdaje się być niekończącą się tragedią, a my, którzy poszliśmy na wojnę nie dość dobrze przygotowani, by Polsce pomóc, przyglądamy się ze smutkiem tym dziwnym rezultatom naszych starań
Od zwycięstwa Armii Czerwonej pod Stalingradem sojusz Wielkiej Brytanii z ZSRR umacniał się, a sprawy Polski schodziły na dalszy plan. Wypadkową tej postawy były działania jednej z agend brytyjskiego rządu – SOE. Wciąż nie odtajniono zdecydowanej większości dokumentów, dotyczących jej współpracy z NKWD. Poniżej prezentujemy jeden z tych nielicznych, które już nie są tajne…
zobacz także: SOE
STS – Special Training School (pol. Specjalna Szkoła Treningowa)
Audley End k. Saffron Walden, hrabstwo Essex – słynny ośrodek szkoleniowy Cichociemnych, funkcjonujący od lipca 1942. Jego polskim komendantem był płk. Józef Hartman, brytyjskim płk. Terry Roper – Caldbeck. Polski komendant odpowiadał za proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych; brytyjski komendant odpowiadał za sprawy administracyjne, w tym zakwaterowanie i zaopatrzenie, ochronę. W praktyce musieli ze sobą ściśle współpracować.
Posiadłość została oddana na wyłączność polskiej sekcji Special Operations Executive (Kierownictwo Operacji Specjalnych). Ośrodek funkcjonował do 29 października 1944.
Kandydatów na Cichociemnych szkolono w ok. 30 specjalnościach w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE – Special Training School (Specjalna Szkoła Treningowa) oznaczonych arabskim numerem, także w polskich bazach, m.in. we włoskiej Ostuni. W Audley End prowadzono kursy: walki konspiracyjnej oraz odprawowy.
Kurs walki konspiracyjnej miał przygotować Cichociemnego do prowadzenia walki niewielką grupą żołnierzy – kilkuosobowym zespołem dywersyjno – sabotażowym działającym w warunkach konspiracji.
Zaprawę fizyczną wyrabiano m.in. na torze przeszkód, na przeprawie linowej przez rzekę, a także podczas kilkunastokilometrowych biegach przełajowych ze sprzętem. Doskonalono umiejętności strzeleckie oraz minerskie, m.in. z użyciem „plastiku” oraz zapalników czasowych typu ołówkowego, także podkładania ładunków wybuchowych „domowej roboty”.
Uczono posługiwania się łącznością, planowania oraz przeprowadzania akcji bojowych. Szkolono w zakresie sposobów nawiązywania kontaktów oraz zbierania i przekazywania informacji, łączności i szyfrów.
Organizowano „marsze na orientację”, uczące orientacji w terenie oraz szybkiego dotarcia do wyznaczonego celu.Strzelano z różnych odległości do tarcz, manekinów, w ciemnościach, w ruchu, podczas przeprawy przez tor przeszkód czy… wspinania się po linie. Kandydaci uczyli się podstaw zwiadu, czytania map, prowadzenia wszelkich pojazdów, ale także… taktyki działania SS.
W latach 1941 – 1942 kandydatów szkolono w STS 38 w Briggens (zorganizowano dwa kursy, podczas których przeszkolono 12, następnie 15 kandydatów). Od 1 maja 1942 na kursie walki konspiracyjnej szkolono w STS 43 (Audley End niedaleko Cambridge), od 1 maja 1944 także (równolegle ze szkoleniem w STS 43) w polskiej bazie nr 10 w Ostuni k. Brindisi (Włochy).
Kurs walki konspiracyjnej ukończyło 630 kandydatów, nie musieli brać w nim udziału kandydaci szkoleni do pracy w wywiadzie, lotnictwie, łączności oraz niektórzy ze szkolonych do pracy w sztabie..
Kurs odprawowy (nie mylić z zaprawowym) był ostatnim kursem każdego cyklu szkoleniowego kandydatów na Cichociemnych. Jego celem było przekształcenie kandydata w konspiratora działającego w okupowanym kraju. W pierwszej kolejności uczono tworzenia tzw. legendy, czyli kompletnej, choć w sporej części zmyślonej, opowieści zawierającej kłamstwa logicznie pasujące do nowej, fałszywej tożsamości. Nazywano go „Wyższą Szkołą Kłamstwa”.
Wszechstronnie wyszkolony żołnierz służby specjalnej miał się przeistoczyć w zwykłego, szarego mieszkańca okupowanego kraju. Czasem nawet dla uprawdopodobnienia swojej legendy, przyszły Cichociemny musiał się nauczyć podstaw jakiegoś „zwykłego” zawodu…
Galeria – fot. Tomasz M. Muskus. Dziękujemy 🙂
Karel Margry – The secret polish SOE school at Audley End
w: After the battle, 2009, nr 146, s. 1-13
Podczas kursu odprawowego kandydaci na Cichociemnych uczyli się warunków panujących w okupowanym kraju, poznawali strukturę i funkcjonowanie władz Polskiego Państwa Podziemnego, a także władz niemieckich w okupowanej Polsce. Poznawano metody prowadzenia śledztw i przesłuchań przez gestapo, uczono się przekonywującego wprowadzania w błąd przesłuchujących. Kompletowano zgodne z „legendą” danego skoczka dokumenty, ubranie i wyposażenie. Kandydaci mieli dostęp do krajowej prasy: konspiracyjnej oraz okupacyjnej, rozmawiali też z przybywającymi z okupowanego kraju kurierami.
W zorganizowanej formie pierwszy kurs odprawowy przeprowadzono w lipcu 1942 w STS 43 (Audley End niedaleko Cambridge), po 15 lipca 1943 szkolono także w STS 46 w Michley k. Newport oraz w Chichely Hall (Buckinghamshire, w marcu 1944), od 1944 w polskiej bazie nr 10 w Ostuni k. Brindisi (Włochy). Kurs trwał od dwóch do sześciu tygodni, ukończyło go 606 kandydatów.
W Audley End funkcjonował także STS 61 – ośrodek SOE zajmujący się „pakowaniem” różnych rodzajów zasobników zrzutowych.
Agnieszka Polończyk, Krzysztof Polończyk – Anglia i Szkocja. Śladami Cichociemnych
Dziękujemy za wyrażenie zgody na publikację 🙂
W grudniu 2016 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy „Cichociemni”.
zobacz:
Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski
przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
Cichociemni – to 316 spadochroniarzy, żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Podczas II wojny światowej nazywani byli ptaszkami lub zrzutkami. Oprócz starannej selekcji oraz wszechstronnego wyszkolenia do zadań specjalnych w okupowanej Polsce wyróżniali się swymi cechami charakteru (patrz: rekrutacja) oraz silną motywacją – Ich zawołaniem było hasło: „Wywalcz Jej [Polsce] wolność lub zgiń!”
Podczas II wojny światowej, funkcjonowało Polskie Państwo Podziemne, którego wojskową strukturą była Armia Krajowa, Cichociemni stanowili jej elitę. Niestety współcześnie, fenomen Polskiego Państwa Podziemnego – którego istotną częścią byli Cichociemni – jest zadeptywany przez różnych ignorantów i fałszerzy historii – którzy bez żenady publicznie bredzą o rzekomych „cichociemnych do innych krajów” czy też o tym, jakoby Armia Krajowa rzekomo była częścią „wydzierżawionych wojsk” czyli Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie…
Nazwa cichociemni prawdopodobnie powstała w 1941 roku, po raz pierwszy została oficjalnie użyta w instrukcji szkoleniowej Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza z września 1941 pt. „Codzienne życie w Kraju. Szkic dla skoczków do września 1941 r.”. W pierwszym zdaniu czytamy: „Praca niniejsza ma za zadanie ułatwienie „cicho-ciemnym” zaaklimatyzowanie się w Kraju (…)” (źródło: CAW sygn. II.52.150.1).
Wówczas nazwa definiowała raczej sposób w jaki żołnierze znikali z macierzystych oddziałów, gdy wyrazili zgodę na skok do Kraju oraz kierowani byli na tajne, specjalistyczne szkolenia. Oto relacja Władysława Stasiaka – „Po zakończeniu odprawy z dowódcą spotkaliśmy się wreszcie z kolegami. Koledzy niemal rzucili się na nas z pytaniami (…) A my zobowiązani tajemnicą odpowiadaliśmy twardo, że mamy zakaz mówienia czegokolwiek o kursie i sprawach z nim związanych. Na drugi dzień przyszedł do mnie por. Józef Wija – znany w brygadzie dowcipniś i złośliwiec. (…) Zaczął mnie męczyć pytaniami. Odpowiedziałem mu, że przecież dobrze wie, że mamy siedzieć cicho (…)
On, złośliwie, rysując palcem kółko na czole, powiedział: „ty ciemniaku, nawet mnie nie ufasz? Taki jesteś cicho-ciemniak!”. Z biegiem czasu wszystkich uczestników szkolenia zaczęto nazywać cicho-ciemnymi” (W locie szumią spadochrony, IW PAX, Warszawa 1991, s.41-42, ISBN 83-211-1153-X).
Pierwszy zapis słowa Cichociemny – bez cudzysłowu oraz nierozdzielnie – pochodzi być może z pamiętnika Jana Górskiego, nie sposób tego zweryfikować, bowiem wnuk tego Cichociemnego… utajnił ten pamiętnik. Pod datą 30 marca 1942 ponoć zanotował: Kochany chłopak. W Warszawie w szkole nie spodziewałem się, że on taki. Urodzony Cichociemny. (Pamiętnik Jana Górskiego, niepublikowany, źródło: wg. oświadczenia ustnego archiwum rodzinne Michała Górskiego)
Po wojnie znaczenie nazwy cichociemni wyjaśniono w publikacji będącej zbiorem wspomnień CC, wydanym z inicjatywy Koła Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej w Londynie:
Nazywamy się cichociemnymi. Nazwa niejednemu wyda się może dziwaczna, ale spróbujcie znaleźć lepszą na określenie takiego charakternika, który potrafi zjawić się nie spostrzeżony tam gdzie się go najmniej spodziewają i pożądają, cicho a sprawnie narobić nieprzyjacielowi bigosu i wsiąknąć niedostrzegalnie w ciemność, w noc – skąd przyszedł
„Kotrowersje” dot. liczby Cichociemnych – wyjaśnienie czytaj na dole strony.
Słowo CICHOCIEMNI zawsze było tożsame z frazą Skoczkowie do Kraju, w służbie specjalnej AK – dlatego Cichociemnymi nie byli inni polscy spadochroniarze: kurierzy oraz spadochroniarze zrzucani do innych krajów, choć niekiedy mieli za sobą podobne szkolenia, a niektórzy byli zaprzysiężeni na rotę przysięgi AK.
Nie byli jednak przydzielani do służby w Armii Krajowej w okupowanej Polsce – nie służyli w wojskowych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego.
CODZIENNE ŻYCIE W KRAJU. Szkic dla skoczków (do września 1941)
Instrukcja szkoleniowa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza dla kandydatów na Cichociemnych
Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. CAW sygn. II.52.150.1
Pisownia słowa
Pani Agata Hącia, doktor językoznawstwa z Poradni Językowej Uniwersytetu Warszawskiego autorytatywnie wyjaśnia, że słowa cichociemni (i pokrewnych) nie należy ujmować w cudzysłów, bowiem „nie są spełnione warunki stosowania tego znaku interpunkcyjnego: a) cytowanie, b) zaznaczanie ironii, c) zaznaczanie dystansu stylistycznego, d) oznaczanie nazw własnych określonego typu (…).
Określenie cichociemni jest oparte na specyficznej grze słów, pewnej figurze wyobraźni. Mamy tendencję do tego, żeby podobne określenia ujmować w cudzysłów (zwłaszcza po to, żeby podkreślić ich nowość, świeżość, być może efemeryczność). Niegdyś na stosowanie cudzysłowu w takich sytuacjach zezwalały zasady interpunkcyjne. Współcześnie jest inaczej (…).”
Rekrutacja, szkolenie, skok ze spadochronem do okupowanej Polski, już po skoku nawet wobec kolegów z Armii Krajowej, fakt bycia skoczkiem – to wszystko było objęte ścisłą tajemnicą wojskową. Rozkaz Naczelnego Wodza (L.dz. 2525/tjn.43) był jednoznaczny:
„Wszystkie bez wyjątku czynności związane z lotem do Kraju są ścisła tajemnicą wojskową. Bezwzględne przestrzeganie tej tajemnicy jest podstawowym warunkiem powodzenia samych lotów oraz całości akcji lotniczej w Kraju, jek również jedynym sposobem zabezpieczenia przed represjami rodziny skoczka.”
Każdy Cichociemny, już na etapie wstępnym, podczas rekrutacji, składał deklarację o ochotniczym zgłoszeniu do służby w Armii Krajowej:
„Zgłaszam ochotniczo swą kandydaturę do użycia mnie do pracy w Kraju.
Deklaracja niniejsza jest równoznaczna ze złożeniem przysięgi zobowiązującej do przestrzegania tajemnicy.”
Po przeszkoleniu na kursach dla Cichociemnych, przed skokiem ze spadochronem do Polski, składał kolejną deklarację:
„Ja, niżej podpisany [tu stopień, nazwisko i imię] zobowiązuję się słowem honoru, że do końca wojny:
1. Zachowam całkowitą tajemnicę co do drogi, jaką przerzucony zostałem do Kraju i co do charakteru mojej pracy. Zachowanie tajemnicy zobowiązuje mnie również wobec wszystkich organów Armii w Kraju, za wyjątkiem odpowiedzi na zapytania skierowane do mnie w drodze służbowej.
2. Nie będę nadużywał alkoholu, szczególnie w lokalach publicznych.
3. Nie będę prowadził żadnej czynnej akcji politycznej.
4. Przyjmę każdy zaproponowany mi w Kraju przydział, wybierając jedynie w wypadku dania mi prawa wyboru przez przełożonych.
5. Moje stosunki z rodziną uzależnię od wskazówek udzielonych mi przez władze Armii w Kraju. W żadnym wypadku nie będę starał się nawiązać stosunków z rodziną z pominięciem władz Armii w Kraju.Prócz tego oświadczam, że nie biorę ze sobą żadnych przedmiotów lub pism nie ujawnionych odprawiającym mnie oficerom Oddz. VI. Sztabu N.W. [Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza]”
Cichociemni po zakończeniu wszystkich szkoleń a przed skokiem do Polski składali przysięgę cichociemnych. Od utworzenia Armii Krajowej w lutym 1942 składali również rotę przysięgi AK.
Tekst przysięgi Cichociemnych:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako żołnierz powołany do służby specjalnej przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Tekst przysięgi Armii Krajowej:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten święty Krzyż, znak męki i Zbawienia. Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia.
Prezydentowi Rzeczypospolitej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy dochowam niezłomnie cokolwiek by mnie spotkać miało.
Przyjmujący przysięgę:
Przyjmuję cię w szeregi żołnierzy Armii Polskiej walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią.
20 czerwca 1941 gen. Władysław Sikorski podpisał rozkaz ustanawiający Znak Spadochronowy – taki sam dla wszystkich spadochroniarzy, bez względu na rodzaj akcji bojowej w której uczestniczyli.
W rozkazie czytamy m.in.:
Projekt znaku w kształcie „nurkującego do walki orła” opracował na zamówienie złożone przez kpt. Jana Górskiego, w sierpniu 1940 w Biggar, artysta grafik, sierż. Marian Walentynowicz (źródło: Jędrzej Tucholski, Spadochroniarze, PAX, Warszawa 1991 s. 69, ISBN 83-211-1057-6). Potwierdza to odręczna notatka kpt. Jana Górskiego z grudnia 1941 (CA MSW, sygn. 295/15). Referentem projektu Znaku gen. Sikorski wyznaczył kpt. Macieja Kalenkiewicza.
Wyprodukowano 6550 zwykłych Znaków Spadochronowych, z tego użyto 6252. Przydzielono je m.in. Oddziałowi VI (Specjalnemu) Sztabu Naczelnego Wodza – od nr 0001 do 0500, 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej od nr 0501 do 2195.
Cichociemnym spadochroniarzom Armii Krajowej w służbie specjalnej wydano tylko 311 zwykłych Znaków Spadochronowych. Nie wydano (nie przydzielono numerów) zwykłego Znaku Cichociemnym: Jan Lech, Józef Spychalski, Michał Tajchman, Elżbieta Zawacka. W przypadku Zawackiej było to niemożliwe, bo nie podała oficerom Oddziału VI (Specjalnego) nawet swoich danych osobowych.
Znaki Spadochronowe otrzymali (z reguły) wszyscy spadochroniarze przeszkoleni przez Polaków w ośrodkach spadochronowych w Wielkiej Brytanii i Włoszech. Oprócz Cichociemnych zwykłe Znaki Spadochronowe otrzymali: kurierzy oraz skoczkowie do innych krajów, t.j. spadochroniarze Akcji Kontynentalnej, a także żołnierze 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Znaki Spadochronowe przyznano również spadochroniarzom z innych krajów: 238 Francuzi, 172 Norwegowie, 46 Anglicy, ponadto po 4 Belgowie i Holendrzy, po 2 Amerykanie i Czesi.
„Pierwsze 2700 zwykłych znaków wykonała Grupa Techniczna Ośrodka Radio Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Po jej likwidacji i przejęciu sztancy od likwidatora Brygada [1 SBS – RMZ] powierzyła wykonanie znaków od Nr 2701 szkockiej firmie Aleksander Kirkwood & Son z Edynburga. Wianek do bojowego znaku jest pozłacany i przylutowany od spodu szpon orła, co robi wrażenie, że jest on trzymany w tych szponach. Każdy znak na odwrocie ma wyryte na jednym skrzydle orła hasło „Tobie Ojczyzno” a na drugim skrzydle indywidualny numer znaku. Podobnie wianek bojowego znaku ma indywidualny numer. Od spodu w centrum znaku jest dolutowana śrubka, którą przy pomocy nakrętki znak był przyczepiany do munduru (czy ubrania). Każdy odznaczony spadochroniarz otrzymywał legitymację ze swoim nazwiskiem i szczegółami przyznania znaku, uprawniającą do noszenia go. (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0 s. XVII)
Wybito 2090 wianków, w tym zidentyfikowano 1771 nazwiska odznaczonych. Spośród 316 z ustalonej liczby Cichociemnych AK zrzuconych do Polski użyto zaledwie 149 numerów wianków. Jednym z powodów był m.in. fakt, iż odznaczeni Znakiem Bojowym mieli przysyłać do 1 SBS zwykłe Znaki Spadochronowe celem przylutowania złotego wianka, wtedy też nadawano numer bojowego Znaku Spadochronowego. Nie wszyscy Cichociemni, z różnych powodów, mogli starać się o otrzymanie bojowego Znaku Spadochronowego, np. część z Nich poległa.
W ewidencji zwykłych i bojowych Znaków Spadochronowych są duże braki, powody są liczne i różne, główny to ten, że nigdy nie ustalono jednego ośrodka odpowiedzialnego za prowadzenie ewidencji Znaków oraz ich numerów.
Jedynym ośrodkiem dowódczym, który próbował prowadzić taką ewidencję było dowództwo 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, ale nie o każdym przypadku odznaczenia było informowane. Ewidencję tą stanowią cztery zeszyty A.V.20/86-1,2,3,4, przechowywane obecnie w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, s. XLV – LI)
Zbigniew S. Siemaszko – Spadochroniarze w drugiej wojnie światowej
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 108, s. 221-230
Jan Lorys – Uwagi o artykule „Spadochroniarze w drugiej wojnie światowej”
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 110, s. 225-226
9 lat po wojnie, zarządzeniem nr L.dz. 72/54 Kierownika Ministerstwa Obrony Narodowej z 5 lutego 1954 gen. Tadeusza Malinowskiego – na wniosek skoczków zrzeszonych w londyńskim Kole Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, ustanowiono dla nich Znak dla Skoczków do Kraju, czyli Znak Spadochronowy AK, będący wersją Znaku Spadochronowego. Jest nieco większy, wewnątrz wieńca laurowego ma umieszczoną srebrną kotwicę „Polski Walczącej”.
Zgodnie z pkt. 3 zarządzenia z 5 lutego 1954 ten „Znak może być nadany tylko tym żołnierzom, którzy zrzuceni do Kraju, wzięli udział w bojowej akcji spadochronowej”.
Zgodnie z pkt. 5 w/w zarządzenia, „Żołnierz, który posiada „Znak spadochronowy” i „Znak spadochronowy Armii Krajowej”, może nosić tylko jeden z tych znaków.”
Na wniosek przewodniczącego Koła Cichociemnych Spadochroniarzy AK płk dypl. Kazimierza Iranka – Osmeckiego, 14 maja 1954 Naczelny Wódz, rozkazem nr L.dz. 200/pers/54, nadał Znak spadochronowy Armii Krajowej imiennie 71 „żołnierzom spadochroniarzom Armii Krajowej poległym i zmarłym” oraz 75 „żołnierzom spadochroniarzom Armii Krajowej przebywającym na Zachodzie” (IPMS sygn. A.XII.85/248).
Znak spadochronowy AK był tak naprawdę odznaką pamiątkową o charakterze kombatanckim (…) Znaki spadochronowe AK mają wymiary zbliżone do bojowych znaków spadochronowych – mogą się różnić od siebie nieznacznie, w zależności od wykonawcy. Różnice występują również w kształcie symbolu Polski Walczącej. Niektórzy cichociemni uzupełnili swoje wojenne bojowe znaki spadochronowe o symbol Polski Walczącej, łącząc tym samym cechy obu odznak” (Rafał Niedziela, „Tobie Ojczyzno”. Znaki spadochronowe i szybowcowe w Polskich Siłach Zbrojnych (1941-1947), Warszawa 2021, ISBN 978-83-942317-2-9, s. 347-351)
„(…) znak dla skoczków do Kraju różnił się cokolwiek wielkością oraz znakiem Polski Walczącej, „kotwicą” wstawioną w środek wianka” (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0 s. XVII)
Znak Skoczków do Kraju stał się jedynym identyfikatorem Cichociemnych. Aby zostać Cichociemnym należało pozytywnie przejść ostrą selekcję, pomyślnie ukończyć wszystkie szkolenia (nie było jednego „kursu dla cichociemnych”), złożyć przysięgę Cichociemnych, później również przysięgę Armii Krajowej oraz wykonać skok do Kraju. Dlatego Cichociemnymi nie są polscy spadochroniarze zrzucani do innych krajów, np. w ramach Akcji Kontynentalnej. Na listę 316 Cichociemnych wpisano także ośmiu oficerów przerzuconych do Polski w operacjach „Most” (Wildhorn).
Ta edycja Znaku Spadochronowego dla Skoczków do Kraju miała liczyć jedynie 316 numerowanych egzemplarzy, w praktyce było ich jeszcze mniej (patrz poniżej).
zwykłe / bojowe
UWAGA! Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 30 wierszy na stronie
(kliknij w zdjęcie lub nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Nr Znaku Spadochronowego (zwykłego/bojowego) |
---|---|---|---|---|
kpt. | Adrian Florian | Liberator | ||
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | ||
por. lot. | Bator Ignacy | Opór | ||
ppłk. | Bazała Leon | Striwiąż | ||
mjr | Bąkiewicz Zbigniew | Zabawka | ||
ppor. | Benedyk Tadeusz | Zahata | ||
kpt. | Benrad Adam | Drukarz | ||
ppor. | Bernaczyk - Słoński Kazimierz | Rango | ||
płk | Bętkowski Jacek | Topór 2 | ||
płk. pil. | Biały Jan | Kadłub | ||
ppor. | Bichniewicz Jerzy | Błękitny | ||
kpt. | Bidziński Niemir | Ziege Karol | ||
st. sierż. lot. | Biedrzycki Stanisław | Opera | ||
ppłk. sap. | Bielski Romuald | Bej | ||
ppor. | Bienias Jan | Osterba | ||
ppor. lot. cw | Bieżuński Jan | Orzyc | ||
mjr sap. | Bilski Kazimierz | Rum | ||
płk. | Boryczka Adam | Brona | ||
ppłk. | Borys Adam | Pług | ||
mjr łączn. | Burdziński Tadeusz | Malina | ||
por. piech. | Busłowicz Michał | Bociek | ||
por. | Buyno Jerzy | Gżegżółka | ||
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | ||
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | ||
mjr sap. | Cetys Teodor | Wiking | ||
ppor. łączn. | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | ||
mjr | Chmielowski Antoni | Wołk | ||
por. | Chyliński Eugeniusz | Frez | ||
kpt. piech. | Cieplik Franciszek | Hatrak | ||
mjr | Czaykowski Andrzej | Garda | ||
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | ||
por. br. panc. | Czerwiński Kazimierz | Bryzga | ||
por. | Człapka Kazimierz | Pionek | ||
por. | Czuma Józef | Skryty | ||
ppor. piech. | Dąbrowski Adam | Puti | ||
płk. | Dekutowski Hieronim | Zapora | ||
kpt. piech. | Dmowski Stanisław | Podlasiak | ||
kpt. | Dziadosz Rudolf | Zasaniec | ||
ppłk. łącz. | Dzikielewski Feliks | Oliw | ||
por. | Eckhardt Mieczysław | Bocian | ||
płk. piech. | Emir Hassan Jerzy | Turek 2 | ||
por. | Farenholc Oskar | Sum | ||
kpt. | Fijałka Michał | Kawa | ||
ppor. | Flont Władysław | Grandziarz | ||
kpt. piech. | Fortuna Ludwik | Siła | ||
por. łączn. | Fuhrman Kazimierz | Zaczep | ||
kpt. | Gałacki Adolf | Maszop | ||
kpt. | Garczyński Marian | Skała | ||
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | ||
mjr kaw. | Gilowski Stanisław | Gotur | ||
ppor. łączn. | Godzik Władysław | Skrzat | ||
kpt. sł. zdr. | Golarz Teleszyński Marian | Góral 2 | ||
płk. piech. | Gołębiewski Marian | Ster | ||
ppor. | Gołuński Norbert | Bombram | ||
mjr sap. | Górski Jan | Chomik | ||
ppor. | Górski Stefan | Brzeg | ||
mjr kaw. | Grodzicki Krzysztof | Jabłoń | ||
kpt. | Gromnicki Zygmunt | Gula | ||
kpt. piech. | Grun Bronisław | Szyb | ||
ppor. piech. | Grycz Jan | Dziadzio | ||
ppor. art. | Harasymowicz Stanisław | Lalka | ||
ppor. lot. | Hauptman Władysław | Gapa | ||
ppor. | Heczko Kalinowski Gustaw | Skorpion | ||
por. | Hencel Stanisław | Pik | ||
mjr łączn. | Hoffman Teodor | Bugaj | ||
ppor. | Hörl Jan | Frog | ||
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | ||
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | ||
kpt. | Ipohorski Lenkiewicz Wiesław | Zagroda | ||
płk. | Iranek Osmecki Kazimierz | Heller | ||
mjr pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | ||
mjr piech. | Jabłoński Bolesław | Kalia | ||
por. piech. | Jachciński Henryk | Kret | ||
mjr | Jackiewicz Bolesław | Łabędź | ||
por. | Jagielski Stanisław | Gacek | ||
por. | Jakubowski Ewaryst | Brat | ||
kpt. | Jankowski Stanisław | Agaton | ||
kpt. | Januszkiewicz Henryk | Spokojny | ||
por. art. | Jarosz Janusz | Szermierz | ||
ppor. | Jasieński Stefan | Alfa | ||
por. piech. | Jastrzębski Antoni | Ugór | ||
ppor. | Jaworski Tadeusz | Gont | ||
kpt. piech. | Jaworski Tadeusz Stanisław | Bławat | ||
mjr pil. | Jokiel Jan | Ligota | ||
rotm. | Jurecki Marian | Orawa | ||
ppor. | Jurkiewicz Longin | Mysz | ||
ppłk. | Kalenkiewicz Maciej | Kotwicz | ||
ppłk. | Kamieński Jan | Cozas | ||
ppor. piech. | Kamiński Bronisław | Golf | ||
mjr piech. | Kaszyński Eugeniusz | Nurt | ||
sierż. | Kazimierczak Stanisław | Ksiądz | ||
por. piech. | Kiwer Edward | Biegaj | ||
por. | Klimowicz Władysław | Tama | ||
mjr piech. | Klimowski Tadeusz | Klon | ||
mjr piech. | Klinicki Maksymilian | Wierzba 2 | ||
por. | Klocek Niewęgłowski Włodzimierz | Garłuch | ||
por. | Kobyliński Tadeusz | Hiena | ||
płk. dypl. piech. | Kobyliński Wacław | Dziad | ||
por. | Kochański Jan | Jarema | ||
kpt. | Kochański Władysław | Bomba | ||
mjr | Kolasiński Stanisław | Śmiga, Ulewa | ||
mjr | Konik Bronisław | Sikora | ||
ppor. piech. | Konstanty Ignacy | Szmaragd | ||
mjr | Kontrym Bolesław | Żmudzin | ||
mjr | Kopisto Wacław | Kra | ||
mjr | Koprowski Franciszek | Dąb | ||
gen. dyw. | Kossakowski Tadeusz | Krystynek | ||
ppłk. dypl. br. panc. | Kostuch Tomasz | Bryła | ||
por. sap. | Kotorowicz Stanisław | Kron | ||
por. łączn. lot. | Kowalik Edward | Ciupuś | ||
por. sap. | Kowalski Jerzy | Baba | ||
ppor. sap. | Kowalski Ryszard | Benga | ||
kpt. piech. | Kozłowski Julian | Cichy | ||
kpt. dypl. | Kożuchowski Henryk | Hora | ||
ppłk. | Krajewski Henryk | Trzaska | ||
ppor. | Krasiński Adam | Szczur | ||
ppłk. piech. | Krizar Leopold | Czeremosz | ||
kpt. piech. | Krokay Walery | Siwy | ||
kpt. sap. | Kryszczukajtis Mirosław | Szary | ||
mjr | Krzymowski Stanisław | Kostka | ||
ppor. | Kuczyński Marian | Zwrotnica | ||
por. łączn. | Kujawiński Stanisław | Wodnik | ||
kpt. art. | Kułakowski Aleksander | Rywal | ||
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | ||
mjr br. panc. | Kwiatkowski Bohdan | Lewar | ||
mjr | Lech Jan | Granit | ||
ppor. piech. | Lech Włodzimierz | Powiślak | ||
kpt. łącz. | Leśkiewicz Marian | Wygoda | ||
st. sierż. | Lewandowski Aleksander | Wiechlina | ||
ppor. | Lewko Kazimierz | Palec | ||
mjr lot. | Lewkowicz Bronisław | Kurs | ||
por. kaw | Linowski Artur | Karp | ||
kpt. piech. | Lipiński Wojciech | Lawina | ||
kpt. piech. | Luszowicz Zdzisław | Szakal | ||
ppor. | Łada Lech | Żagiew | ||
kpt. | Łagoda Hieronim | Lak | ||
st. sierż. | Łakomy Albin | Twornik | ||
mjr | Łastowski Benon | Łobuz | ||
mjr uzbr. | Łojkiewicz Adolf | Ryś | ||
ppłk. kaw. | Łopianowski Narcyz | Sarna | ||
por. | Łoś Ezechiel | Ikwa | ||
mjr br. panc. | Mackus Adam | Prosty | ||
por. | Majewicz Stefan | Hruby | ||
ppłk. | Majorkiewicz Felicjan | Iron | ||
ppor. łączn. | Makagonow Makagon Aleksander | Wschód | ||
mjr łączn. | Makarenko Anatol | Tłok | ||
por. art. | Maksyś Władysław | Azot | ||
mjr dypl. piech. | Malik Franciszek | Piorun 2 | ||
kpt. piech. | Marecki Władysław | Żabik 2 | ||
por. | Marek Jan | Walka | ||
kpt. lot. | Marynowski Edmund | Sejm | ||
por. piech. | Matula Zbigniew | Radomyśl | ||
por. łączn. | Matysko Jan | Oskard | ||
ppor. łączn. | Mazur Stanisław | Limba | ||
por. | Messing Janusz | Bekas | ||
kpt. | Mich Stefan | Jeż | ||
kpt. uzbr. | Michalczewski Wincenty | Mir | ||
por. | Miciek Władysław | Młot | ||
mjr | Milewicz Zygmunt | Róg | ||
kpt. piech. | Mostowiec Marian | Lis | ||
por. piech. | Motylewicz Piotr | Grab | ||
por. | Mrazek Zbigniew | Aminius | ||
płk. piech. | Nadolczak Bruno | Piast | ||
płk. piech. | Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław | Kruk 2 | ||
ppor. | Niedzielski Rafał | Mocny | ||
kpt. piech. | Niemczycki Jerzy | Janczar | ||
ppor. | Niepla Kazimierz | Kawka | ||
mjr art. | Nosek Antoni | Kajtuś | ||
kpt. | Nowacki Józef | Horyń | ||
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | ||
kpt. art. | Jeziorański Nowak Jan | Zych | ||
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | ||
ppor. kaw. | Nowobilski Tadeusz | Dzwon | ||
kpt. art. | Nowodworski Cezary | Głóg | ||
mjr | Nuszkiewicz Ryszard | Powolny | ||
ppor. art. | Odrowąż Szukewicz Bolesław | Bystrzec | ||
gen. bryg. | Okulicki Leopold | Niedźwiadek | ||
ppłk. piech. | Olszewski Stanisław | Bar | ||
kpt. | Ossowski Stanisław | Jastrzębiec 2 | ||
ppor. łączn. | Ostrowiński Henryk | Smyk | ||
por. piech. | Osuchowski Kazimierz | Rosomak | ||
ppłk. | Paczkowski Alfred | Wania | ||
sierż. | Parada Michał | Mapa | ||
plut. | Parczewski Jan | Kraska | ||
por. piech. | Pentz Karol | Skała 2 | ||
por. piech. | Perekładowski Feliks | Przyjaciel 2 | ||
ppor. łączn. | Peszke Zdzisław | Kaszmir | ||
mjr sap. | Pękała Górski Mieczysław | Bosak | ||
por. | Piasecki Zbigniew | Orlik | ||
kpt. | Piątkowski Bohdan | Mak | ||
ppor. | Pic Witold | Cholewa | ||
kpt. art. | Piekarski Aleksander | Turkuć | ||
por. łączn. | Pieniak Czesław | Bór | ||
mjr tech lot. | Pijanowski Wacław | Dym | ||
mjr | Pilch Adolf | Góra | ||
mjr | Piotrowski Edward | Mema | ||
kpt. piech. | Piotrowski Julian | Rewera 2 | ||
płk. | Piwnik Jan | Ponury | ||
por | Pluta Wilhelm | Pion | ||
por. lot. | Pokładecki Marian | Zoll | ||
kpt. piech. | Pokultinis Alfred | Fon | ||
kpt. | Policiewicz Zygmunt | Świerk | ||
por. | Poliszuk Jarosław | Arab | ||
kpt. | Polończyk Bolesław | Kryształ | ||
mjr piech. | Pospieszalski Antoni | Curie | ||
ppor. piech. | Poznański Jan | Pływak | ||
rtm. kaw. | Prądzyński Janusz | Trzy | ||
rotm. | Bogusławski Prus Andrzej | Pancerz | ||
ppor. | Przetocki Jacek | Oset | ||
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | ||
ppor. piech. | Psykała Mieczysław | Kalwadosik | ||
mjr | Pukacki Franciszek | Gzyms | ||
kpt. br. panc. | Rachwał Bronisław | Glin | ||
rotm. | Raczkowski Stanisław | Bułany | ||
mjr piech. | Raszplewicz Kazimierz | Tatar 2 | ||
ppor. piech. | Ratajski Leszek | Żal | ||
ppor. | Riedl Adam | Rodak | ||
por. | Rogowski Jan | Czarka | ||
por. | Romaszkan Roman | Tatar | ||
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | ||
por. | Rostek Jan | Dan | ||
ppor. | Rostworowski Jan | Mat | ||
mjr kaw. | Różycki Jan | Busik | ||
płk. pil. dypl. | Rudkowski Roman | Rudy | ||
ppłk. | Runge Tadeusz | Osa | ||
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | ||
por. piech. | Rydzewski Lech | Grom | ||
por. | Rzepka Kazimierz | Ognik | ||
kpt. | Sawicki Zygmunt | Samulik | ||
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | ||
por. łączn. | Seeman Tadeusz | Garbus | ||
kpt. piech. | Serafin Jan | Czerchawa | ||
mjr | Serafiński Fryderyk | Drabina | ||
ppłk. | Sędziak Stanisław | Warta | ||
ppor. łączn. | Siakiewicz Władysław | Mruk | ||
por. piech. | Sikorski Zenon | Pożar | ||
por. piech. | Skowron Marian | Olcha 2 | ||
ppor. łączn. | Skowroński Ryszard | Lechita | ||
kpt. | Skowroński Stanisław | Widelec | ||
rotm. | Skrochowski Jan | Ostroga | ||
mjr lot. | Skwierczyński Leopold | Aktor | ||
kpt. | Smela Jan | Wir | ||
kpt. art. | Smolski Kazimierz | Sosna | ||
mjr | Sokołowski Jerzy | Mira | ||
mjr dypl. | Sokołowski Tadeusz | Trop | ||
por. piech. | Sokół Tadeusz | Bug 2 | ||
por. piech. | Sołtys Stanisław | Sowa | ||
kpt. art. | Specylak Skrzypecki Zbigniew | Tur 2 | ||
płk. piech. | Spychalski Józef | Grudzień | ||
mjr piech. sap. | Sroczyński Zdzisław | Kompresor | ||
por. łączn. | Starzyński Leszek | Malewa | ||
kpt. piech. | Starzyński Tadeusz | Ślepowron | ||
mjr int. | Stocki Tadeusz | Ćma | ||
ppor. | Stołyhwo Olgierd | Stewa | ||
mjr kaw. | Stpiczyński Aleksander | Klara | ||
por. | Straszyński Zdzisław | Meteor | ||
kpt. piech. | Strumpf Witold | Sud | ||
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | ||
mjr piech. | Szewczyk Piotr | Czer | ||
por. | Szpakowicz Wiesław | Pak | ||
płk. | Szternal Kazimierz | Zryw | ||
ppor. łączn. | Sztrom Jerzy | Pilnik | ||
kpt. art. | Szubiński Władysław | Dach | ||
ppor. | Szwiec Waldemar | Robot | ||
ppłk. | Szydłowski Adam | Poleszuk | ||
ppłk. | Szymański Jerzy | Boga | ||
ppłk. dypl. | Ściegienny Wincenty | Las | ||
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | ||
ppor. | Śmietanko Władysław | Cypr | ||
por. sap. | Śmigielski Tadeusz | Ślad | ||
kpt. | Świątkowski Andrzej | Amurat | ||
mjr pil. | Tajchman Michał | Mikita | ||
mjr | Tarnawski Aleksander | Upłaz | ||
ppor. | Tomaszewski Tadeusz | Wąwóz | ||
kpt. piech. | Trojanowski Czesław | Litwos | ||
mjr piech. | Trondowski Stanisław | Grzmot 2 | ||
mjr piech. | Trybus Adam | Gaj | ||
por. art. | Twardy Zbigniew | Trzask | ||
mjr kaw. | Uklański Witold | Herold | ||
ppłk. | Ulm Zygmunt | Szybki | ||
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | ||
kpt. piech. | Waruszyński Zbigniew | Dewajtis 2 | ||
ppor. | Wątróbski Józef | Jelito | ||
por. kaw. | Whitehead Alfred | Dolina 2 | ||
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | ||
kpt. sap. | Wiechuła Bernard | Maruda | ||
por. sap. | Wiechuła Ludwik | Jeleń | ||
mjr sap. | Wierzejski Tomasz | Zgoda 2 | ||
kpt. | Wilczewski Michał | Uszka | ||
ppor. | Wilczkiewicz Zbigniew | Kij | ||
por. piech. | Winiarski Zdzisław | Przemytnik | ||
kpt. | Winter Stanisław | Stanley | ||
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | ||
por. | Wiszniowski Roman | Harcerz | ||
ppor. piech. | Wiśniewski Władysław | Wróbel | ||
kpt. art. | Witkowski Ludwik | Kosa | ||
mjr | Wolniak Bogusław | Mięta | ||
kpt. | Woźniak Jan | Kwaśny | ||
rotm. | Zabielski Józef | Żbik | ||
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | ||
kpt. łączn. cw | Zachmost Henryk | Zorza | ||
por. piech. | Zając Józef | Kolanko | ||
por. | Zalewski Janusz | Chinek | ||
kpt. art. | Zaorski Wacław | Ryba | ||
ppor. łączn. | Zapotoczny Stanisław | Płomień | ||
mjr kaw. | Zarembiński Wiktor | Zrąb | ||
gen. bryg. | Zawacka Elżbieta | Zo | ||
por. | Zawadzki Alfred | Kos | ||
ppłk. | Zub Zdanowicz Leonard | Ząb | ||
por. | Zyga Ryszard | Lelum | ||
ppor. łączn. | Żaak Franciszek | Mamka | ||
por. łączn. | Żakowicz Józef | Tabu | ||
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | ||
mjr piech. | Żelkowski Bronisław | Dąbrowa | ||
kpt. mar. cw | Żórawski Bogusław | Mistral | ||
ppor. art. | Żychiewicz Antoni Piotr | Przerwa |
Źródła numerów Znaków Spadochronowych – Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, s. 1-181, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0
Cichociemni przyjęli jako swoją maksymę słowa: Wywalcz Jej wolność lub zgiń.
Jej autorem był Cichociemny Florian Adrian, który własnoręcznie wypisał ją na mapie Polski w ośrodku szkoleniowym w Audley End. Cichociemni przyjęli ją za swoją dewizę.
Pochodziła z więziennej „Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” z drugiej połowy 1940. Najstarsze na Litwie, zlokalizowane w śródmieściu stolicy Litwy – Wilna carskie, później gestapowskie i sowieckie więzienie na Łukiszkach było miejscem kaźni Białorusinów, Litwinów, Żydów oraz tysięcy Polaków – powstańców, żołnierzy AK.
Jedna z ostatnich zwrotek „Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” brzmiała: Nie dla medali twe trudy i blizny / Nie dla nagrody to czyn / Lecz z obowiązku miłości Ojczyzny / Wywalcz Jej wolność lub zgiń.
Hasłem Cichociemnych było – TOBIE OJCZYZNO! 20 czerwca 1941 gen. Władysław Sikorski podpisał rozkaz ustanawiający Znak Spadochronowy – taki sam dla wszystkich spadochroniarzy, bez względu na rodzaj akcji bojowej w której uczestniczyli. W pkt. 4 ustalono, że „Na wewnętrznej stronie znaku jest wyryte hasło: „Tobie Ojczyzno” i numer ewidencyjny znaku”.
W akcie nadania sztandaru 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej czytamy m.in. – SURGE POLONIA! [Powstań Polsko!] Tęsknota Wasza, wybiegając naszej tęsknocie naprzeciw, wyryła na młodych znakach spadającego do walki orła ofiarne hasło: TOBIE OJCZYZNO! Jej chcecie oddać swoje myśli, swą miłość – siebie samych. Tymi to słowami sienkiewiczowski mały rycerz dławił ból serdeczny i ruszał na Dzikie Pola. I Wy zamykajcie w sobie wszystkie sprawy osobiste i przybywajcie na umiłowaną ziemię z tymi samymi słowami poświęcenia. Jakże głęboko rozumiemy uczucia Wasze, żołnierze oddaleni o lądy, morza i lata całe od Ziemi Ojczystej. Wiemy, czyją ręką zostały wyryte na Waszych znakach ofiarne Wasze hasło. Wypisała je tęsknota.
Pan Sobieski przeszedł się kilkakrotnie po komnacie, następnie zatrzymał się nad małym rycerzem i położył mu poufale rękę na ramieniu. – Jeśli ci łzy dotąd nie obeschły, to ci je wiatr w stepie osuszy. Harowałeś ty, żołnierzyku, przez całe życie, haruj jeszcze. A jeśli przyjdzie ci kiedy do głowy, żeć zapomniano, nie nagrodzono, spocząć nie dano, żeś wysłużył nie smarowane grzanki, ale suchy chleb, nie starostwa, ale rany, nie spoczynek, ale mękę, to jeno zęby ściśnij i powiedz: „Tobie, ojczyzno!„
Innej pociechy ci nie dam, bo nie mam, jeno chociażem nie ksiądz, przecie ci mogę dać zapewnienie, że tak służąc, dalej zajedziesz na wytartej kulbace niźli inni w poszóstnych karetach i że będą takie bramy, które się przed tobą otworzą, a przed nimi zamkną.
Tobie, ojczyzno! – rzekł w duszy pan Wołodyjowski dziwiąc się zarazem, jak hetman mógł tak bystrze tajne jego myśli przeniknąć. (Henryk Sienkiewicz – Pan Wołodyjowski, rozdział VII)
Dwaj „historycy IPN” niezgodnie z obiektywną prawdą historyczną kwestionują liczbę 316 Cichociemnych. Obaj: Krzysztof Tochman i Waldemar Grabowski zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII. Jeden z nich, dr Waldemar Grabowski podnosi, że:
Dr Waldemar Grabowski wymyślił sobie trzy różne definicje Cichociemnych i krytykuje fakty, że do niej nie pasują. Sam się zaplątał w te definicje, bowiem wywodzi np. „w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce” – „czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK”.
Jego wywody są więc wewnętrznie sprzeczne, bowiem:
Najistotniejsza jest jednak kwestia fundamentalna – dr Grabowski nie jest przez nikogo upoważniony do decydowania o tym, kto był – a kto nie był Cichociemnym. Jego wewnętrznie sprzeczne spekulacje nie mają znaczenia w świetle faktów historycznych.
Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na tekst przysięgi Cichociemnych:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako ŻOŁNIERZ POWOŁANY DO SŁUŻBY SPECJALNEJ [podkreśl. RMZ] przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Z treści przysięgi Cichociemnych jednoznacznie wynika, że byli żołnierzami (a nie kurierami) powołanymi do służby specjalnej w Armii Krajowej (czyli po skoku do Kraju). Nie byli tylko (już) kandydatami do tej służby, przeszkolonymi i po przysiędze.
Listę 316 Cichociemnych spisano wprawdzie dopiero po wojnie – jako listę skoczków odznaczonych „Znakiem [Spadochronowym] dla Skoczków do Kraju” – ale uczynił to Kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej zarządzeniem z 7 lutego 1954.
Przeciwko kształtowi tej listy nie protestował nikt, w tym żaden z kilkudziesięciu żyjących wtedy Cichociemnych. Wtedy nie było kontrowersji – te tworzone obecnie przez dr Grabowskiego można śmiało wyrzucić do kosza. Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, nie byli więc nimi kurierzy, skoczkowie zrzuceni do innych krajów lub skoczkowie zrzuceni do Polski po wojnie (po rozwiązaniu AK).
„Rewelacje” dr Grabowskiego wynikają z naciąganej definicji „cichociemnego”, nie mają oparcia w żadnym źródle historycznym. Nie potwierdza ich Studium Polski Podziemnej w Londynie ani też publikacja wydana przez samych Cichociemnych – „Drogi cichociemnych”.
Rzekomy problem z liczbą Cichociemnych polega na tym, że dr Grabowski wymyślił sobie rożne definicje „cichociemnego” a potem liczy spadochroniarzy, którzy mu pasują do wymyślonej niby „definicji”.
Faktycznie zaś Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza w porozumieniu z SOE wysłał do Polski 316 spadochroniarzy, których z czasem nazwano „cichociemnymi”. Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza…
Panom: Grabowskiemu i Tochmanowi wydaje się, że lepiej od oficerów Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza wiedzą, kogo Oddział VI zrekrutował, przeszkolił i wyekspediował do okupowanej Polski… 🙁
Krzysztof Tochman oraz Waldemar Grabowski z premedytacją KŁAMIĄ, twierdząc jakoby polscy skoczkowie do innych krajów rzekomo byli „cichociemnymi’. Faktycznie byli to spadochroniarze Akcji Kontynentalnej. Za to fundamentalne kłamstwo zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII.
Jak podkreśla jeden z twórców Akcji Kontynentalnej, Jan Librach – „nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami Cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej. (Jan Librach, Nota o „Akcji Kontynentalnej”, Zeszyty Literackie 1973, nr 73, s. 162).
Ryszard M. Zając
Polscy spadochroniarze do zadań specjalnych (Cichociemni i inni):
zobacz – Okradanie Cichociemnych
Zobacz także:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Cichociemni byli szczególną grupą żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Wywodzili się z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz Armii Polskiej gen. Andersa oraz zgłosili się na ochotnika do walki w okupowanej Polsce. Nie stanowili zwartej formacji, nie byli jednostką, nie mieli odrębnej struktury dowódczej, munduru, sztandaru, patrona. Byli wojskowymi specjalistami, wysyłanymi do okupowanej Polski w celu pełnienia służby specjalnej w konspiracyjnej Armii Krajowej.
Do służby specjalnej w okupowanej Polsce zgłosiło się ogółem 2385 kandydatów na Cichociemnych. Podawana dotąd powszechnie – błędnie – liczba 2413 wynika z faktu, iż do kandydatów na Cichociemnych doliczano 28 cywilnych kurierów politycznych.
Informacja dla propagującego brednie nt. Cichociemnych portalu polskieradio24.pl – Cichociemni nie byli „elitarną jednostką komandosów – spadochroniarzy, zwanych cichociemnymi”. Jeszcze większą bzdurą jest twierdzenie, iż ta rzekoma „jednostka została utworzona na rozkaz premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla”. To rekord głupoty 🙁
Cichociemni byli w sporej mierze żołnierzami indywidualistami – wysokiej klasy fachowcami przeznaczonym do zadań specjalnych, potrafiącymi organizować, kierować i współdziałać z zespołami żołnierzy. Byli szkoleni w ok. 30 specjalnościach w ok. 50 tajnych ośrodkach szkoleniowych: polskich oraz brytyjskiego SOE. Nie było jednego „kursu Cichociemnego” lecz cztery grupy szkoleń, w każdej z nich po kilka kursów. Szkolenie było indywidualnie „dopasowane” do konkretnego żołnierza – Cichociemnego, uwzględniało jego umiejętności i predyspozycje oraz zapotrzebowanie Armii Krajowej…
29 czerwca 1940 w Sztabie Naczelnego Wodza utworzono Oddział VI (Specjalny), którego głównym zadaniem było utrzymywanie stałej łączności z okupowaną Polską: łączności radiotelegraficznej oraz łączności lotniczej. Oddział podlegał bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi, współpracował z utworzoną decyzją Winstona Churchilla z 19 lipca 1940, ściśle tajną brytyjską agencją rządową – Special Operations Executive (Kierownictwem Operacji Specjalnych).
Celem strategicznym było przygotowanie podziemnej Armii Krajowej do przeprowadzenia w Polsce, w końcowej fazie wojny, zwycięskiego powstania powszechnego. Celem taktycznym było prowadzenie walki bieżącej: wywiad, sabotaż, odwet, dywersja.
Cichociemni mieli wydatnie pomóc w przygotowaniu i przeprowadzeniu powstania powszechnego w Kraju! Mieli wesprzeć realizację celu strategicznego oraz taktycznego Armii Krajowej. Temu podporządkowana była Ich rekrutacja oraz szkolenie.
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Rekrutacja kandydatów na Cichociemnych od początku była ściśle tajna. Jak podkreślił Szef Oddziału VI (Specjalnego) ppłk. dypl. Michał Protasewicz w zaakceptowanej przez Naczelnego Wodza, wydanej 1 czerwca 1943 tajnej „Instrukcji dla żołnierzy przerzucanych drogą lotniczą do Kraju” L.dz. 2525/tjn. 43 – Bezwzględne przestrzeganie tej tajemnicy jest podstawowym warunkiem powodzenia samych lotów oraz całości akcji lotniczej w Kraju, jak również jedynym sposobem zabezpieczenia przed represjami rodziny skoczka.
Całe to przedsięwzięcie było tajne, czyli dowództwo Oddziału VI musiało sobie poradzić z werbunkiem ochotników bez zrywania z tajnością. Czyniono to w następujący sposób. Oficerowie tegoż oddziału osobiście udawali się do poszczególnych jednostek, pobieżnie wtajemniczali miejscowych dowódców w plany przedsięwzięcia i za ich pomoca prowadzili nabór. (…) bezpośredni dowódca znał dobrze swoich podwładnych i dzięki niemu można było wyłowić najbardziej odpowiednich ludzi. Nie zawsze jednak odbywało się to bez oporów, gdyż dowództwo danej jednostki zdawało sobie sprawę, że w ten sposób traci ze swych szeregów najbardziej wartościowych ludzi…
Wytypowani tak kandydaci proszeni byli na ściśle poufną rozmowę. W jej trakcie zostali ogólnie zapoznani z rodzajem zadania i ewentualnymi warunkami, jaki mogą ich czekać w kraju. Po tym wstępie padało pytanie o zgodę. Decyzja należała do kandydata (…) Następnie zasięgano opinii w kontrwywiadzie i w Oddziale Personalnym Sztabu NW, zgodę na powołanie kandydata wydawał szef Oddziału VI. Rafal Iwan – Cichociemni… s. 85-86
Rafał Iwan – „Cichociemni” – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski
Materiały Koła Naukowego Studentów UMCS
w: Koło Historii nr 10/2008, Lublin 2008, ISSN 1505-85-30, s. 77-106
Początkowo nie prowadzono selekcji, rekrutując kandydatów spośród ochotników. Szef sztabu Naczelnego Wodza gen. Tadeusz Klimecki sprzeciwił się pomysłowi rekrutowania kandydatów na Cichociemnych na rozkaz. Zdecydowano, że wszyscy Cichociemni muszą być ochotnikami.
Zgodnie z tajnym rozkazem Naczelnego Wodza – SNW L.dz.780/tjn/V/41, określono podstawowe warunki rekrutacji kandydatów na Cichociemnych:
Żołnierz i historyk Józef Garliński w publikacji „Politycy i żołnierze” wskazuje pożądane cechy kandydata na Cichociemnego: ochotnik, najlepiej młody, w pełni sprawny fizycznie, inteligentny, przedsiębiorczy, o dużym poczuciu niezależności, choć jednocześnie karny i zdolny do poddania się ciężkiej zaprawie fizycznej. Musieli to być ludzie świadomi ryzyka i umiejący je niejednokrotnie podjąć, musieli bezwzględnie potrafić dochować tajemnicy. Oprócz tego powinni być twardzi, odważni a czasem nawet brutalni” (s. 52 – 53).
Jak podkreślają Jakub Lickiewicz, Jolanta Szymańska, Łukasz Burkiewicz w publikacji „Próba charakterystyki psychologicznej cichociemnego” – „na podstawie metod szkoleniowych i sposobu prowadzenia kursów można wywnioskować, że do najbardziej pożądanych cech należały:
[w: Państwo i Społeczeństwo, 2015 (XV) nr 2, s. 121-122]. Autorzy zauważają, że „w linii prostej z tradycji Cichociemnych” korzysta system współczesnej selekcji kandydatów na żołnierzy Wojsk Specjalnych”.
Kandydaci na przyszłych Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej selekcjonowani byli w kilku etapach. W pierwszym etapie byli typowani do służby specjalnej przez dowódców swoich dotychczasowych oddziałów, którzy najlepiej znali własnych żołnierzy i wiedzieli, który z nich do takiej służby się nadaje. Oficerowie Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza przyjeżdżali do oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, stacjonujących w Wielkiej Brytanii, Afryce oraz na Bliskim Wschodzie. W rozmowie z dowódcami tych oddziałów żądali wskazania najlepszych żołnierzy, którzy mieliby szansę po przeszkoleniu walczyć w okupowanej Polsce.
Czasem napotykali na problemy, bowiem dowódcy polskich oddziałów nie chcieli oddawać swych najlepszych żołnierzy. W 1942 Naczelny Wódz wydał rozkaz, który rozwiązał ten problem – „Wiem że w dobrze rozumianym interesie swych oddziałów dowódcy niechętnie godzą się na odstępowanie swych oficerów, tym niemniej powinni oni zrozumieć, że potrzeby Kraju pod tym, jak i pod innym względem powinny stać na pierwszym miejscu„.
Nieco inaczej rekrutowano kandydatów do walki w okupowanej Polsce w wywiadzie (i kontrwywiadzie), w łączności oraz w lotnictwie. Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością wywiadowczą wyszukiwali i rekrutowali oficerowie Oddziału II (wywiad i kontrwywiad) Sztabu Naczelnego Wodza. Zazwyczaj kandydatów do pracy wywiadowczej rekrutował komendant polskiej szkoły wywiadu (uwaga, to nazwa potoczna, a nie nazwa własna) płk. dypl. Stanisław Mayer.
Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością radiotelegrafia, radiomechanika zazwyczaj rekrutował komendant Ośrodka Wyszkoleniowego Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza ppłk Wiktor Bernacki. Kandydatów na Cichociemnych ze specjalnością lotniczą wyszukiwali i rekrutowali oficerowie Oddziału III (lotnictwo) SNW.
Po wytypowaniu kandydata przez dowódcę jego oddziału, oficerowie Oddziału VI przeprowadzali z nim ściśle tajną rozmowę, pytając o zgodę na walkę w okupowanej Polsce. Czas na zastanowienie był bardzo krótki – od kilku minut bodaj do zaledwie kilku dni. Czasem kandydaci na Cichociemnych zgłaszali się sami, drogą służbową, a niektórzy bezpośrednio. Na tym etapie wytypowani kandydaci musieli zdecydować czy chcą zgłosić się ochotniczo do ciężkiej służby w okupowanym Kraju.
Po zgłoszeniu następował drugi etap selekcji. Każdego ochotnika weryfikowano w kontrwywiadzie oraz Oddziale Personalnym Sztabu Naczelnego Wodza. Po uzyskaniu pozytywnych opinii, szef Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza przeprowadzał własną weryfikację, decydując, czy skierować kandydata na szkolenia dla kandydatów na Cichociemnych.
Kolejnymi etapami selekcji kandydatów na Cichociemnych były szkolenia. Nie było jednego „kursu Cichociemnego” lecz cztery grupy szkoleń, w każdej po kilka kursów, mianowicie kursy zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające, praktyczne. Nieukończenie któregokolwiek ze szkoleń eliminowało kandydata z dalszych starań o wysłanie do służby specjalnej w Armii Krajowej, w okupowanej Polsce. Dopiero po pomyślnym ukończeniu wszystkich wymaganych szkoleń kandydat miał szansę skoczyć na spadochronie do okupowanej Polski i zostać Cichociemnym.
Ale selekcja odbywała się nawet po ukończeniu wszystkich szkoleń. Kierujący przerzutem lotniczym Cichociemnych oraz zaopatrzenia dla Armii Krajowej oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza mjr dypl. Jan Jaźwiński mógł każdego kandydata na Cichociemnych w każdej chwili odesłać do macierzystej jednostki, jeśli tylko uznał, że nie spełni on zadań wymaganych od Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej.
Na szkolenia dla Cichociemnych przyjęto 2385 kandydatów.
Jedynie 605 z nich pomyślnie ukończyło szkolenia.
Spośród nich tylko 579 zakwalifikowano do skoku do Kraju.
Do okupowanej Polski zrzucono 316 Cichociemnych.
zobacz – 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej
Cichociemni – znajomość języków
To być może zaskakujące, ale okazuje się, że wskazany w tajnym rozkazie Sztabu Naczelnego Wodza – SNW L.dz.780/tjn/V/41 wymóg znajomości języka wroga: niemieckiego lub rosyjskiego, był traktowany bardzo serio. Zebrałem z teczek personalnych wszystkich Cichociemnych oraz przeanalizowałem dane dotyczące znajomości języków wśród 316 Cichociemnych. Statystycznie każdy Cichociemny był poliglotą – znał prawie dwa języki obce.
Rzecz jasna, nie zawsze była to perfekcyjna znajomość języka, ale wystarczała do porozumiewania się w nim. Znajomość większości języków została nabyta przed wojną, jednak niektórzy Cichociemni uczyli się od podstaw lub pogłębiali znajomość języka (niemiecki, rosyjski, angielski) już na potrzeby swojej służby specjalnej. Wszystkie umiejętności językowe Cichociemnych zostały nabyte i/lub utrwalone przed rozpoczęciem Ich służby specjalnej…
Rekordzista mjr cc Jan Różycki ps. Busik znał aż 7 języków: niemiecki, francuski, rosyjski, hiszpański, angielski, a także łacinę i grekę. Aż 8 Cichociemnych znało po 5 języków: ppor. cc Adam Dąbrowski, kpt. cc Władysław Kochański, ppłk. cc Alfred Paczkowski, mjr cc Edward Piotrowski, kpt. dypl. cc Jan Serafin, por. cc Roman Wiszniowski, mjr cc Wiktor Zarembiński, por. cc Alfred Zawadzki. Wszyscy z tej ósemki znali niemiecki, ukraiński, angielski i francuski, prawie wszyscy rosyjski, a niektórzy także rumuński oraz ruski.
22 Cichociemnych znało aż 4 języki obce, w tym 20 niemiecki, 18 angielski, 16 francuski, 13 rosyjski; oprócz tego 9 znało ukraiński, po 2 włoski, ruski; po 1 białoruski, hiszpański, a nawet rusiński oraz perski. Aż 59 Cichociemnych znało trzy języki obce, w tym 42 niemiecki, tyle samo angielski, 34 francuski, 28 rosyjski, 11 ukraiński. Niektórzy z nich mówili także mniej znanymi językami: chorwackim, serbskim, estońskim, białoruskim, szwedzkim czy fińskim.
Aż 113 Cichociemnych mogło się pochwalić znajomością dwóch języków obcych: 74 znało niemiecki, 61 angielski, 41 francuski, 35 rosyjski, ponadto kilku znało białoruski. Siedemdziesięciu Cichociemnych znało jeden język obcy: 26 rosyjski, 21 niemiecki, 9 angielski, 12 francuski, pozostali dwaj – ukraiński.
Spośród 316 Cichociemnych 166 władało językiem niemieckim, 108 rosyjskim, 137 angielskim, 111 francuskim, 34 ukraińskim…
Cichociemni poligloci:
UWAGA! Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie
(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
b.d. – brak danych
Baza danych „Cichociemni poligloci” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023, a także (w kilku przypadkach) w oparciu o dane zebrane z opublikowanych wspomnień Cichociemnych
Cichociemni – pochodzenie społeczne
Termin pochodzenie społeczne jest pojęciem socjologicznym z zakresu stratyfikacji (uwarstwienia społecznego). Najogólniej rzecz ujmując oznacza zbiorowość ludzi charakteryzujących się określonym statusem społecznym, pozycją w hierarchii społecznej, wynikających z faktu wywodzenia się z określonej rodziny, będącej składnikiem grupy społecznej, czyli zbioru rodzin o porównywalnie podobnej charakterystyce socjologicznej. Status i pozycja tej grupy charakteryzują się zwłaszcza hierarchicznym układem dystansów i barier społecznych; inaczej – pewnego rodzaju piramidą szans oraz przeszkód dla jednostki na drodze do indywidualnego samorozwoju oraz osiągnięcia wyższej od obecnej pozycji w społeczeństwie.
Kryteriami pomocniczymi w określaniu przynależności danej osoby do określonej grupy społecznej są oczywiście zwłaszcza możliwości finansowe, wykształcenie, pozycja zawodowa, itp. Pochodzenie społeczne definiuje zatem te atrybuty w kontekście przynależności danej osoby do określonej rodziny, wywodzenia się z konkretnej grupy społecznej. Przynależność ta niegdyś silnie wpływała na dziedziczenie pozycji rodziców; współcześnie zauważalnie straciła na znaczeniu. Dla potrzeb opracowania niniejszej bazy danych przyjąłem uproszczony, dość podstawowy podział społeczny na grupy: niższą, średnią i wyższą.
Współcześnie, immanentną cechą społeczeństwa informacyjnego w którym żyjemy, są wbudowane mechanizmy kreowania i umacniania społeczeństwa otwartego. Jego podstawą są prawa człowieka (w tym także prawo równego dostępu do edukacji, kultury itp.), także wolność i równość wobec prawa. Pochodzenie społeczne straciło istotnie na znaczeniu, w związku z postępującą globalnie demokratyzacją społeczeństw. Jednak w przedwojennej Polsce miało dość duże znaczenie…
Godne podkreślenia jest, iż rekrutacja kandydatów na Cichociemnych – zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza (L.dz.780/tjn/V/41) – choć miała wyłonić elitę Armii Krajowej, nie była ograniczona ze względu na stopień – przyjmowano na szkolenia „od szeregowca z cenzusem (wykształceniem) do pułkownika”. Oczywiście trzeba było spełnić wymagane warunki nieskazitelnych kwalifikacji moralnych i ideowych, „mocy charakteru”, zdolności organizacyjnych, dużego wyrobienia wojskowego i życiowego, pełnej sprawności fizycznej oraz pożądanej znajomości języków obu wrogów: Niemiec i Rosji…
Do służby w okupowanej Polsce, w szeregach konspiracyjnej armii zgłosiło się 2385 kandydatów, w tym 1 generał, 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów młodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych, 15 kobiet, a także 28 cywilnych kurierów politycznych…
Spośród 316 Cichociemnych brak źródłowych danych o pochodzeniu 70 CC. Spośród pozostałych (czyli 246) aż 65 (ok. 26,4 proc.) wywodziło się z wyższej grupy społecznej (synowie ziemian, przemysłowców, oficerów, uznanych absolwentów uczelni itp.).
Spośród nich co najmniej osiemnastu wywodziło się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp.
Spośród 247 Cichociemnych, co do których mamy dane o statusie Ich rodziców, 86 (ok. 35,4 proc.) wywodziło się ze średniej warstwy społecznej – byli to głównie synowie (1 córka) urzędników, nauczycieli, także działaczy społecznych i politycznych. Zaskakujące może być to, że (spośród 247) najwięcej, aż 97 Cichociemnych (ok. 38,9 proc.) wywodziło się z niższej warstwy społecznej (głównie synowie rolników i robotników).
Rekrutacja elitarnej grupy Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej – okazała się zdumiewająco demokratyczna…
Pochodzenie społeczne Cichociemnych:
UWAGA! Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie
(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Pochodzenie | Grupa społ. |
---|---|---|---|---|---|
kpt. | Adrian Florian | Liberator | b.d. | b.d. | |
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | Syn przemysłowca, zesłańca syberyjskiego | wyższa | |
por. lot. | Bator Ignacy | Opór | Syn właścicial młyna, przedsiębiorcy | średnia | |
ppłk. | Bazała Leon | Striwiąż | Syn burnistrza, przedsiębiorcy | średnia | |
mjr | Bąkiewicz Zbigniew | Zabawka | Syn oficera | wyższa | |
ppor. | Benedyk Tadeusz | Zahata | Syn nauczyciela | średnia | |
kpt. | Benrad Adam | Drukarz | Syn drukarza | średnia | |
ppor. | Bernaczyk - Słoński Kazimierz | Rango | Syn ślusarza PKP | niższa | |
płk | Bętkowski Jacek | Topór 2 | b.d. | b.d. | |
płk. pil. | Biały Jan | Kadłub | Syn nauczycieli | średnia | |
ppor. | Bichniewicz Jerzy | Błekitny | Syn wicestarosty | średnia | |
kpt. | Bidziński Niemir | Ziege Karol | Syn urzędnika | średnia | |
st. sierż. lot. | Biedrzycki Stanisław | Opera | b.d. | b.d. | |
ppłk. sap. | Bielski Romuald | Bej | b.d. | b.d. | |
ppor. | Bienias Jan | Osterba | Syn rolnika | niższa | |
ppor. lot. cw | Bieżuński Jan | Orzyc | Syn rolnika | niższa | |
mjr sap. | Bilski Kazimierz | Rum | Syn technika kolejowego | średnia | |
płk. | Boryczka Adam | Brona | Syn radnego, działacza ludowego | średnia | |
ppłk. | Borys Adam | Pług | Syn właściciela mleczarni | wyższa | |
mjr łączn. | Burdziński Tadeusz | Malina | Syn ziemianina, urzędnika | wyższa | |
por. piech. | Busłowicz Michał | Bociek | b.d. | b.d. | |
por. | Buyno Jerzy | Gżegżółka | Syn działacza lewicy | średnia | |
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | Syn burmistrza | wyższa | |
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | Syn rolnika | niższa | |
mjr sap. | Cetys Teodor | Wiking | Syn rzemieśnika | niższa | |
ppor. łączn. | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | Syn Przodownika Straży Więziennej | niższa | |
mjr | Chmielowski Antoni | Wołk | Syn rolnika | niższa | |
por. | Chyliński Eugeniusz | Frez | Syn ławnika sądowego | średnia | |
kpt. piech. | Cieplik Franciszek | Hatrak | Syn urzędnika sądowego | średnia | |
mjr | Czaykowski Andrzej | Garda | Syn WItolda, ziemianina | wyższa | |
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | Syn kowala | niższa | |
por. br. panc. | Czerwiński Kazimierz | Bryzga | Syn rolnika | niższa | |
por. | Człapka Kazimierz | Pionek | Syn robotnika kolejowego | niższa | |
por. | Czuma Józef | Skryty | b.d. | b.d. | |
ppor. piech. | Dąbrowski Adam | Puti | b.d. | b.d. | |
płk. | Dekutowski Hieronim | Zapora | Syn blacharza | niższa | |
kpt. piech. | Dmowski Stanisław | Podlasiak | b.d. | b.d. | |
kpt. | Dziadosz Rudolf | Zasaniec | b.d. | b.d. | |
ppłk. łącz. | Dzikielewski Feliks | Oliw | Syn rolnika | niższa | |
por. | Eckhardt Mieczysław | Bocian | Syn nadinspektora i naczelnika w dyrekcji PKP | średnia | |
płk. piech. | Emir Hassan Jerzy | Turek 2 | Potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, w trzecim pokoleniu urodzonych w Polsce. | wyższa | |
por. | Farenholc Oskar | Sum | Syn lekarza | średnia | |
kpt. | Fijałka Michał | Kawa | Pracował w Zarządzie Głównym Związku Szlachty Zagrodowej w Przemyślu, potem jako instruktor oświatowy Związku Szlachty Zagrodowej | średnia | |
ppor. | Flont Władysław | Grandziarz | Syn stolarza PKP | niższa | |
kpt. piech. | Fortuna Ludwik | Siła | Syn kołodzieja | niższa | |
por. łączn. | Fuhrman Kazimierz | Zaczep | Syn właściciela restauracji | średnia | |
kpt. | Gałacki Adolf | Maszop | b.d. | b.d. | |
kpt. | Garczyński Marian | Skała | Syn oficera | wyższa | |
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | Syn właściciela garbarni | średnia | |
mjr kaw. | Gilowski Stanisław | Gotur | Do 1939 działał m.in. w Związku Szlachty Zagrodowej | średnia | |
ppor. łączn. | Godzik Władysław | Skrzat | Syn nauczyciela | średnia | |
kpt. sł. zdr. | Golarz Teleszyński Marian | Góral 2 | Syn ślusarza parowozowni | niższa | |
płk. piech. | Gołębiewski Marian | Ster | Syn szewca | niższa | |
ppor. | Gołuński Norbert | Bombram | Syn sekretarza sądu | średnia | |
mjr sap. | Górski Jan | Chomik | Jego babką ze strony matki była Antonina Pieńkowska, z domu księżniczka katalońska de Ribas. Potomek admirała Josepha de Ribas, założyciela i budowniczego Odessy. | wyższa | |
ppor. | Górski Stefan | Brzeg | Syn urzędnika | średnia | |
mjr kaw. | Grodzicki Krzysztof | Jabłoń | Syn właściciela majątku ziemskiego | wyższa | |
kpt. | Gromnicki Zygmunt | Gula | Syn maszynisty kolejowego | niższa | |
kpt. piech. | Grun Bronisław | Szyb | Syn pracownika kolejowego | niższa | |
ppor. piech. | Grycz Jan | Dziadzio | b.d. | b.d. | |
ppor. art. | Harasymowicz Stanisław | Lalka | Syn inżyniera | wyższa | |
ppor. lot. | Hauptman Władysław | Gapa | Syn rolnika | niższa | |
ppor. | Heczko Kalinowski Gustaw | Skorpion | b.d. | b.d. | |
por. | Hencel Stanisław | Pik | Syn absolwenta AGH | średnia | |
mjr łączn. | Hoffman Teodor | Bugaj | Syn podpułkownika, adwokata | wyższa | |
ppor. | Hörl Jan | Frog | Syn pułkownika | wyższa | |
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | b.d. | b.d. | |
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | Syn pracownika leśnego | niższa | |
kpt. | Ipohorski Lenkiewicz Wiesław | Zagroda | Syn Jana, ziemianina | wyższa | |
płk. | Iranek Osmecki Kazimierz | Heller | Syn inżyniera | wyższa | |
mjr pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | Syn nauczyciela | średnia | |
mjr piech. | Jabłoński Bolesław | Kalia | Syn rolnika | niższa | |
por. piech. | Jachciński Henryk | Kret | Syn rolnika | niższa | |
mjr | Jackiewicz Bolesław | Łabędź | Syn gajowego | niższa | |
por. | Jagielski Stanisław | Gacek | Syn nauczycieli | średnia | |
por. | Jakubowski Ewaryst | Brat | Syn technika budowlanego | średnia | |
kpt. | Jankowski Stanisław | Agaton | Syn adwoikata | wyższa | |
kpt. | Januszkiewicz Henryk | Spokojny | Syn inżyniera | wyższa | |
por. art. | Jarosz Janusz | Szermierz | Syn profesona nauk palentologicznych | wyższa | |
ppor. | Jasieński Stefan | Alfa | herbu Dołęga | wyższa | |
por. piech. | Jastrzębski Antoni | Ugór | b.d. | b.d. | |
ppor. | Jaworski Tadeusz | Gont | b.d. | b.d. | |
kpt. piech. | Jaworski Tadeusz Stanisław | Bławat | b.d. | b.d. | |
mjr pil. | Jokiel Jan | Ligota | Syn doktora medycyny | wyższa | |
rotm. | Jurecki Marian | Orawa | Syn maszynisty kolejowego | niższa | |
ppor. | Jurkiewicz Longin | Mysz | Syn właściciela piekarni | średnia | |
ppłk. dypl. | Kalenkiewicz Maciej | Kotwicz | Syn Jana, ziemianina herbu Kotwicz, właściciela majątku Trokienniki, posła do Sejmu RP (1922-1927) | wyższa | |
ppłk. | Kamieński Jan | Cozas | b.d. | b.d. | |
ppor. piech. | Kamiński Bronisław | Golf | Syn działacza ludowego | niższa | |
mjr piech. | Kaszyński Eugeniusz | Nurt | Syn nauczyciela | średnia | |
sierż. | Kazimierczak Stanisław | Ksiądz | b.d. | b.d. | |
por. piech. | Kiwer Edward | Biegaj | b.d. | b.d. | |
por. | Klimowicz Władysław | Tama | Syn inżyniera Zawarł związek małżeński z Elżbietą (1915-1989) z domu Meraviglia-Crivelli, córką hrabiego i generała brygady Wojska Polskiego Franciszka Meraviglia-Crivelli | wyższa | |
mjr piech. | Klimowski Tadeusz | Klon | Syn żołnierza zawodowego | rednia | |
mjr piech. | Klinicki Maksymilian | Wierzba 2 | Syn robotnika | niższa | |
por. | Klocek Niewęgłowski Włodzimierz | Garłuch | Syn starszego asesora w PKP, działacza niepodległościowego | średnia | |
por. | Kobyliński Tadeusz | Hiena | b.d. | b.d. | |
płk. dypl. piech. | Kobyliński Wacław | Dziad | b.d. | b.d. | |
por. | Kochański Jan | Jarema | Syn skrzypka, profesora konserwatorium muzycznego | wyższa | |
kpt. | Kochański Władysław | Bomba | b.d. | b.d. | |
mjr | Kolasiński Stanisław | Śmiga, Ulewa | Syn technika mechanika w kopalni węgla | średnia | |
mjr | Konik Bronisław | Sikora | Syn malarza złotnika | średnia | |
ppor. piech. | Konstanty Ignacy | Szmaragd | Syn rymarza | niższa | |
mjr | Kontrym Bolesław | Żmudzin | Syn pułkownika armii rosyjskiej | wyższa | |
mjr | Kopisto Wacław | Kra | Syn Wiktora, rządcy majątku hr Józefa Potockiego | średnia | |
mjr | Koprowski Franciszek | Dąb | Syn rzemieślnika wiejskiego | niższa | |
gen. dyw. | Kossakowski Tadeusz | Krystynek | Syn lekarza | wyższa | |
ppłk. dypl. br. panc. | Kostuch Tomasz | Bryła | Syn nauczyciela | średnia | |
por. sap. | Kotorowicz Stanisław | Kron | b.d. | b.d. | |
por. łączn. lot. | Kowalik Edward | Ciupuś | Syn urzędnika, podoficera Wojska Polskiego | średnia | |
por. sap. | Kowalski Jerzy | Baba | b.d. | b.d. | |
ppor. sap. | Kowalski Ryszard | Benga | b.d. | b.d. | |
kpt. piech. | Kozłowski Julian | Cichy | Syn sędziego | wyższa | |
kpt. dypl. | Kożuchowski Henryk | Hora | Syn urzędnika | średnia | |
ppłk. | Krajewski Henryk | Trzaska | b.d. | b.d. | |
ppor. | Krasiński Adam | Szczur | Syn Franciszka, ziemianina, właściciela majątku Sterdyń i Izabeli z d. Potockiej | wyższa | |
ppłk. piech. | Krizar Leopold | Czeremosz | b.d. | b.d. | |
kpt. piech. | Krokay Walery | Siwy | Syn majora Wojska Polskiego, dowódcy batalionu 3 Pułku Strzelców Podhalańskich | wyższa | |
kpt. sap. | Kryszczukajtis Mirosław | Szary | Syn urzędnika kolejowego | średnia | |
mjr | Krzymowski Stanisław | Kostka | Syn pisarza gminnego, dzierżawcy majątku | średnia | |
ppor. | Kuczyński Marian | Zwrotnica | b.d. | b.d. | |
por. łączn. | Kujawiński Stanisław | Wodnik | Syn właściciela restauracji | średnia | |
kpt. art. | Kułakowski Aleksander | Rywal | Syn nauczyciela | średnia | |
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | Syn ślusarza w PKP | niższa | |
mjr br. panc. | Kwiatkowski Bohdan | Lewar | Syn nauczyciela | średnia | |
mjr | Lech Jan | Granit | b.d. | b.d. | |
ppor. piech. | Lech Włodzimierz | Powiślak | b.d. | b.d. | |
kpt. łącz. | Leśkiewicz Marian | Wygoda | Syn starszego przodownika policji | średnia | |
st. sierż. | Lewandowski Aleksander | Wiechlina | b.d. | b.d. | |
ppor. | Lewko Kazimierz | Palec | b.d. | b.d. | |
mjr lot. | Lewkowicz Bronisław | Kurs | Syn dyrektora Kasy Mieszczańskiej | średnia | |
por. kaw | Linowski Artur | Karp | Syn Adama, ziemianina | wyższa | |
kpt. piech. | Lipiński Wojciech | Lawina | Syn kierownika Spółdzielni Spożywców w Skarżysku | średnia | |
kpt. piech. | Luszowicz Zdzisław | Szakal | Syn mistrza tapicerskiego | średnia | |
ppor. | Łada Lech | Żagiew | Syn radcy w Ministerstwie Przemysłu i Handlu | wyższa | |
kpt. | Łagoda Hieronim | Lak | Syn cieśli | niższa | |
st. sierż. | Łakomy Albin | Twornik | Syn kowala | niższa | |
mjr | Łastowski Benon | Łobuz | b.d. | b.d. | |
mjr uzbr. | Łojkiewicz Adolf | Ryś | Syn robotnika kolejowego | niższa | |
ppłk. kaw. | Łopianowski Narcyz | Sarna | Syn elektryka, działacza niepodległościowego | niższa | |
por. | Łoś Ezechiel | Ikwa | Syn rolnika potomek wojewody, kasztelana | niższa | |
mjr br. panc. | Mackus Adam | Prosty | b.d. | b.d. | |
por. | Majewicz Stefan | Hruby | Syn górnika | niższa | |
ppłk. | Majorkiewicz Felicjan | Iron | Syn rolnika | niższa | |
ppor. łączn. | Makagonow Makagon Aleksander | Wschód | Syn urzędnika tartatów | średnia | |
mjr łączn. | Makarenko Anatol | Tłok | Syn maszynisty PKP | niższa | |
por. art. | Maksyś Władysław | Azot | Syn geometry | średnia | |
mjr dypl. piech. | Malik Franciszek | Piorun 2 | Syn rolnika | niższa | |
kpt. piech. | Marecki Władysław | Żabik 2 | Syn pracownika technicznego w fabryce samolotów | średnia | |
por. | Marek Jan | Walka | b.d. | b.d. | |
kpt. lot. | Marynowski Edmund | Sejm | b.d. | b.d. | |
por. piech. | Matula Zbigniew | Radomyśl | Syn właściciela apteki | średnia | |
por. łączn. | Matysko Jan | Oskard | syn rolnika | niższa | |
ppor. łączn. | Mazur Stanisław | Limba | W 1949 zawarł związek małżeński z Susan Patience z domu Greenhill Gardyne (1917–1979), szkocką baronówną, dziedziczką zamku oraz posiadłości Finavon Castle k. Forfar. | b.d. | |
por. | Messing Janusz | Bekas | Syn Henryka posła na Sejm w II RP, właściciela majątku Bystre, | wyższa | |
kpt. | Mich Stefan | Jeż | Syn rolnika | niższa | |
kpt. uzbr. | Michalczewski Wincenty | Mir | Syn rymarza | niższa | |
por. | Miciek Władysław | Młot | Syn kowala | niższa | |
mjr | Milewicz Zygmunt | Róg | b.d. | b.d. | |
kpt. piech. | Mostowiec Marian | Lis | Syn woźnego szkolnego | niższa | |
por. piech. | Motylewicz Piotr | Grab | Syn urzędnika kolejowego | średnia | |
por. | Mrazek Zbigniew | Aminius | Syn wiertacza naftowego | niższa | |
płk. piech. | Nadolczak Bruno | Piast | b.d. | b.d. | |
płk. piech. | Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław | Kruk 2 | Syn urzędnika, działacza socjalistycznego | średnia | |
ppor. | Niedzielski Rafał | Mocny | Syn Tadeusza (1877–1953) dyrektora Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Szczebrzeszynie oraz Mirosławy Wincentyny z domu Składkowskiej (1888–1945), nauczycielki, siostry premiera, gen. dyw. Felicjana Sławoja Składkowskiego | wyższa | |
kpt. piech. | Niemczycki Jerzy | Janczar | b.d. | b.d. | |
ppor. | Niepla Kazimierz | Kawka | Syn rolnika | niższa | |
mjr art. | Nosek Antoni | Kajtuś | Syn rolnika | niższa | |
kpt. | Nowacki Józef | Horyń | Syn naczelnika urzędu skarbowego | średnia | |
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | Syn górnika kopalni soli | niższa | |
kpt. art. | Jeziorański Nowak Jan | Zych | Syn handlowca | średnia | |
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | Syn komisarza policji | średnia | |
ppor. kaw. | Nowobilski Tadeusz | Dzwon | Syn nauczyciela wiejskiego | średnia | |
kpt. art. | Nowodworski Cezary | Głóg | Syn zesłańca syberyjskiego, administratora majątku | średnia | |
mjr | Nuszkiewicz Ryszard | Powolny | Syn właściciela restauracji | średnia | |
ppor. art. | Odrowąż Szukiewicz Bolesław | Bystrzec | b.d. | b.d. | |
gen. bryg. | Okulicki Leopold | Niedźwiadek | Syn rolnika | niższa | |
ppłk. piech. | Olszewski Stanisław | Bar | Syn tkacza | niższa | |
kpt. | Ossowski Stanisław | Jastrzębiec 2 | Syn rolnika | niższa | |
ppor. łączn. | Ostrowiński Henryk | Smyk | Syn oficera Wojska Polskiego | wyższa | |
por. piech. | Osuchowski Kazimierz | Rosomak | Syn sędziego sądu okręgowego | wyższa | |
ppłk. | Paczkowski Alfred | Wania | Syn Antoniny, ziemianki, z d. Szadurskiej | wyższa | |
sierż. | Parada Michał | Mapa | b.d. | b.d. | |
plut. | Parczewski Jan | Kraska | Syn Michała, ziemianina, właściciela majątku Szturmówka | wyższa | |
por. piech. | Pentz Karol | Skała 2 | Syn rolnika | niższa | |
por. piech. | Perekładowski Feliks | Przyjaciel 2 | b.d. | b.d. | |
ppor. łączn. | Peszke Zdzisław | Kaszmir | b.d. | b.d. | |
mjr dypl. sap. | Pękała Górski Mieczysław | Bosak | Syn palacza w PKP | niższa | |
por. | Piasecki Zbigniew | Orlik | b.d. | b.d. | |
kpt. | Piątkowski Bohdan | Mak | Syn inżyniera, działacza PPS, pułkownika Wojska Polskiego | wyższa | |
ppor. | Pic Witold | Cholewa | Syn kierownika w firmie eksportowej | średnia | |
kpt. art. | Piekarski Aleksander | Turkuć | Syn majstra w hucie szkła | niższa | |
por. łączn. | Pieniak Czesław | Bór | Syn rolnika | niższa | |
mjr tech lot. | Pijanowski Wacław | Dym | Syn młynarza, właściciela dóbr ziemskich | średnia | |
mjr | Pilch Adolf | Góra | Syn cieśli | niższa | |
mjr | Piotrowski Edward | Mema | Syn leśniczego | średnia | |
kpt. piech. | Piotrowski Julian | Rewera 2 | Syn technika, kierownika gorzelni | średnia | |
płk. | Piwnik Jan | Ponury | Syn rolnika | niższa | |
por | Pluta Wilhelm | Pion | Syn górnika | niższa | |
por. lot. | Pokładecki Marian | Zoll | Syn tapicera | niższa | |
kpt. piech. | Pokultinis Alfred | Fon | Syn urzędnika | średnia | |
kpt. | Policiewicz Zygmunt | Świerk | Syn rolnika, gajowego | niższa | |
por. | Poliszuk Jarosław | Arab | b.d. | b.d. | |
kpt. | Polończyk Bolesław | Kryształ | Syn rolnika | niższa | |
mjr piech. | Pospieszalski Antoni | Curie | Syn architekta | wyższa | |
ppor. piech. | Poznański Jan | Pływak | Syn urzędnika bankowego | średnia | |
rtm. kaw. | Prądzyński Janusz | Trzy | Syn doktora filozofii | wyższa | |
rotm. | Bogusławski Prus Andrzej | Pancerz | Syn oficera Wojska Polskiego, dziennikarza oraz lekarza okulisty | wyższa | |
ppor. | Przetocki Jacek | Oset | Syn inżyniera | wyższa | |
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | Syn rolnika | niższa | |
ppor. piech. | Psykała Mieczysław | Kalwadosik | b.d. | b.d. | |
mjr | Pukacki Franciszek | Gzyms | Syn kontrolera Ubezpieczalni Krajowej | średnia | |
kpt. br. panc. | Rachwał Bronisław | Glin | b.d. | b.d. | |
rotm. | Raczkowski Stanisław | Bułany | Syn robotnika | niższa | |
mjr piech. | Raszplewicz Kazimierz | Tatar 2 | Syn pracownika fabryki Gerlach | niższa | |
ppor. piech. | Ratajski Leszek | Żal | Syn urzędnika skarbowego | średnia | |
ppor. | Riedl Adam | Rodak | b.d. | b.d. | |
por. | Rogowski Jan | Czarka | Syn Bolesława, ziemianina, właściciela wielu majątków | wyższa | |
por. | Romaszkan Roman | Tatar | Syn dyrektora w Banku Gospodarstwa Krajowego | wyższa | |
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | Syn nadleśniczego | średnia | |
por. | Rostek Jan | Dan | Syn rolnika | niższa | |
ppor. | Rostworowski Jan | Mat | Syn Antoniego, ziemianina, posiadacza majątków: Milejów i Kemblo, doktora filozofii, szambelana papieża Piusa XI, współtwórcy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Marii von Breza. | wyższa | |
mjr kaw. | Różycki Jan | Busik | Syn urzędnika | średnia | |
płk. pil. dypl. | Rudkowski Roman | Rudy | Syn ślusarza | niższa | |
ppłk. | Runge Tadeusz | Osa | Syn starosty | średnia | |
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | Syn rolnika | niższa | |
por. piech. | Rydzewski Lech | Grom | Syn inżyniera | wyższa | |
por. | Rzepka Kazimierz | Ognik | Syn rolnika | niższa | |
kpt. | Sawicki Zygmunt | Samulik | Syn rolnika | niższa | |
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | Syn oficera KOP W 1986 zawarł związek małżeński z Teresą z domu Szuksztów herbu Pobóg | wyższa | |
por. łączn. | Seeman Tadeusz | Garbus | Syn pracownika technicznego na kolei | niższa | |
kpt. piech. | Serafin Jan | Czerchawa | Syn kowala | niższa | |
mjr | Serafiński Fryderyk | Drabina | Syn majstra w warsztatach kolejowych | niższa | |
ppłk. | Sędziak Stanisław | Warta | Syn hutnika, zarządcy majątków | średnia | |
ppor. łączn. | Siakiewicz Władysław | Mruk | Syn rolnika | niższa | |
por. piech. | Sikorski Zenon | Pożar | Syn pracownika firmy "Norblin" | niższa | |
por. piech. | Skowron Marian | Olcha 2 | b.d. | b.d. | |
ppor. łączn. | Skowroński Ryszard | Lechita | b.d. | b.d. | |
kpt. | Skowroński Stanisław | Widelec | Syn komendanta posterunku Policji | średnia | |
rotm. | Skrochowski Jan | Ostroga | Syn inspektora przemysłowego | średnia | |
mjr lot. | Skwierczyński Leopold | Aktor | Syn leśnika | niższa | |
kpt. | Smela Jan | Wir | Syn organisty | niższa | |
kpt. art. | Smolski Kazimierz | Sosna | Syn inżyniera górniczego | wyższa | |
mjr | Sokołowski Jerzy | Mira | Syn inżyniera budownictwa kolejowego | wyższa | |
mjr dypl. | Sokołowski Tadeusz | Trop | Syn administratora majątków | średnia | |
por. piech. | Sokół Tadeusz | Bug 2 | Syn rolnika | niższa | |
por. piech. | Sołtys Stanisław | Sowa | Syn wizytatora szkół średnich | średnia | |
kpt. art. | Specylak Skrzypecki Zbigniew | Tur 2 | Syn kasjera | niższa | |
płk. piech. | Spychalski Józef | Grudzień | Syn majstra w fabryce włókienniczej W 1927 zawarł związek małżeński z Eleonorą z domu Olszewską, ziemianką. | niższa | |
mjr piech. sap. | Sroczyński Zdzisław | Kompresor | b.d. | b.d. | |
por. łączn. | Starzyński Leszek | Malewa | Syn podpułkownika dyplomowanego Wojska Polskiego. Brat jego ojca Stefan Starzyński od 1934 aż do śmierci w grudniu 1939 był prezydentem Warszawy. | wyższa | |
kpt. piech. | Starzyński Tadeusz | Ślepowron | Syn przedstawiciela handlowego firmy „Norblin” | średnia | |
mjr int. | Stocki Tadeusz | Ćma | Syn rolnika | niższa | |
ppor. | Stołyhwo Olgierd | Stewa | Syn znanego antropologa Kazimierza Stołyhwy | wyższa | |
mjr kaw. | Stpiczyński Aleksander | Klara | Syn urzędnika kolei warszawsko-wiedeńskiej (wg. Krzysztofa Tochmana syn sędziego) | średnia | |
por. | Straszyński Zdzisław | Meteor | Syn Tadeusza, urzędnika samorzadowego i posła na Sejm (1932-1935) | wyższa | |
kpt. piech. | Strumpf Witold | Sud | Syn pracownika Gazowni Miejskiej | niższa | |
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | Syn naczelnika Urzędu Pocztowego i Telegrafi | średnia | |
mjr piech. | Szewczyk Piotr | Czer | Syn kolejarza | niższa | |
por. | Szpakowicz Wiesław | Pak | Syn adwokata | wyższa | |
płk. | Szternal Kazimierz | Zryw | Syn wysokokwalifikowanego wiertacza naftowego | średnia | |
ppor. łączn. | Sztrom Jerzy | Pilnik | b.d. | b.d. | |
kpt. art. | Szubiński Władysław | Dach | b.d. | b.d. | |
ppor. | Szwiec Waldemar | Robot | Syn przedsiębiorcy oficera rezerwy Wojska Polskiego | wyższa | |
ppłk. | Szydłowski Adam | Poleszuk | b.d. | b.d. | |
ppłk. | Szymański Jerzy | Boga | Syn inżyniera | wyższa | |
ppłk. dypl. | Ściegienny Wincenty | Las | Syn rolnika | niższa | |
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | Syn urzędnika bankowego | średnia | |
ppor. | Śmietanko Władysław | Cypr | b.d. | b.d. | |
por. sap. | Śmigielski Tadeusz | Ślad | b.d. | b.d. | |
kpt. | Świątkowski Andrzej | Amurat | Syn inżyniera | wyższa | |
mjr pil. | Tajchman Michał | Mikita | Syn rolnika | niższa | |
mjr | Tarnawski Aleksander | Upłaz | Syn nauczycieli | średnia | |
ppor. | Tomaszewski Tadeusz | Wąwóz | Syn dependenta (pomocnika) hipotecznego | średnia | |
kpt. piech. | Trojanowski Czesław | Litwos | Syn inżyniera stoczni | wyższa | |
mjr piech. | Trondowski Stanisław | Grzmot 2 | Syn urzędnika Urzędu Skarbowego | średnia | |
mjr piech. | Trybus Adam | Gaj | Syn rolnika | niższa | |
por. art. | Twardy Zbigniew | Trzask | b.d. | b.d. | |
mjr kaw. | Uklański Witold | Herold | Syn naczelnika stacji PKP | średnia | |
ppłk. | Ulm Zygmunt | Szybki | Syn radcy wojewódzkiego i starosty powiatowego w Brzozowie o | wyższa | |
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | Syn konduktora kolejowego | niższa | |
kpt. piech. | Waruszyński Zbigniew | Dewajtis 2 | Syn urzędnika monopolu tytoniowego | średnia | |
ppor. | Wątróbski Józef | Jelito | Syn rolnika | niższa | |
por. kaw. | Whitehead Alfred | Dolina 2 | Syn Karola (Charles’a) angielskiego lekarza, współwłaściciela przędzalni wełny „Briggs and Posselt” w Markach oraz Eleonory Augusty z domu Wedel (1884–1956), córki Emila Wedla, właściciela fabryki wyrobów czekoladowych. | wyższa | |
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | b.d. | b.d. | |
kpt. sap. | Wiechuła Bernard | Maruda | Syn górnika, uczestnika trzech Powstań Śląskich | niższa | |
por. sap. | Wiechuła Ludwik | Jeleń | Syn górnika, uczestnika trzech Powstań Śląskich | niższa | |
mjr sap. | Wierzejski Tomasz | Zgoda 2 | b.d. | b.d. | |
kpt. | Wilczewski Michał | Uszka | Syn posiadacza ziemskiego | wyższa | |
ppor. | Wilczkiewicz Zbigniew | Kij | b.d. | b.d. | |
por. piech. | Winiarski Zdzisław | Przemytnik | W latach 1937-1939 w Związku Szlachty Zagrodowej | b.d. | |
kpt. | Winter Stanisław | Stanley | Syn dyspozytora parowozowni | niższa | |
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | Syn urzędnika | średnia | |
por. | Wiszniowski Roman | Harcerz | b.d. | b.d. | |
ppor. piech. | Wiśniewski Władysław | Wróbel | Syn rolnika | niższa | |
kpt. art. | Witkowski Ludwik | Kosa | Syn urzędnika pocztowego | średnia | |
mjr | Wolniak Bogusław | Mięta | Syn elektrotechnika | niższa | |
kpt. | Woźniak Jan | Kwaśny | Syn kolejarza | niższa | |
rotm. | Zabielski Józef | Żbik | b.d. | b.d. | |
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | Syn przemysłowca | wyższa | |
kpt. łączn. cw | Zachmost Henryk | Zorza | Syn policjanta | niższa | |
por. piech. | Zając Józef | Kolanko | średnia | ||
por. | Zalewski Janusz | Chinek | b.d. | b.d. | |
kpt. art. | Zaorski Wacław | Ryba | Syn ziemianina | wyższa | |
ppor. łączn. | Zapotoczny Stanisław | Płomień | b.d. | b.d. | |
mjr kaw. | Zarembiński Wiktor | Zrąb | b.d. | b.d. | |
gen. bryg. | Zawacka Elżbieta | Zo | Córka urzędnika | średnia | |
por. | Zawadzki Alfred | Kos | Syn mechanika kolejowego | niższa | |
ppłk. | Zub Zdanowicz Leonard | Ząb | Syn Melitona, ziemianina | wyższa | |
por. | Zyga Ryszard | Lelum | Syn inżyniera mechanika PKP | wyższa | |
ppor. łączn. | Żaak Franciszek | Mamka | Syn mechanika samochodowego | niższa | |
por. łączn. | Żakowicz Józef | Tabu | Syn zawiadowcy PKP | średnia | |
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | b.d. | b.d. | |
mjr piech. | Żelkowski Bronisław | Dąbrowa | Syn Jana, ziemianina z Lubelszczyzny, urzędnika bankowego | wyższa | |
kpt. mar. cw | Żórawski Bogusław | Mistral | Syn nauczyciela | średnia | |
ppor. art. | Żychiewicz Antoni Piotr | Przerwa | Syn absolwenta filozofii Uniwersytetu Lwowskiego, wicedyrektora spółki akcyjnej „Książnica-Atlas” | wyższa |
b.d. – brak danych
Baza danych „Pochodzenie społeczne Cichociemnych” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023, a także (w kilku przypadkach) w oparciu o dane zebrane z opublikowanych wspomnień Cichociemnych. Baza wciąż aktualizowana – proszę o sygnały w sprawie ew. poprawek 🙂
Cichociemni – wiek (lata życia)
Dotąd nie wiedzieliśmy, ile lat mieli Cichociemni w chwili wybuchu wojny oraz w dacie skoku do Polski. Nie wiedzieliśmy nawet jaka była średnia wieku Cichociemnych. Spędziłem trochę godzin nad arkuszem kalkulacyjnym, wykonałem stosowne analizy. Dzieki temu powstała kolejna, już 33 unikalna baza danych. Można w niej odszukać odpowiedzi na powyższe pytania – w odniesieniu do każdego z 316 Cichociemnych. Pora na krótkie podsumowanie wyników moich dociekań.
W dacie wybuchu wojny – tj 1 września 1939 – najmłodszym był przyszły Cichociemny Kazimierz Śliwa – miał zaledwie 13 lat i 9 miesięcy. Dokładnie o rok starszy był Henryk Zachmost. Trzech miało ukończone 15 lat – Henryk Ostrowiński, Aleksander Makagonow, Marian Leśkiewicz. Siedmiu było szesnastolatkami: Jan Parczewski, Jerzy Sztrom, Przemysław Bystrzycki, Rafał Niedzielski, Ryszard Skowroński, Tadeusz Seeman, Bronisław Czepczak Górecki. 1 września 1939 spośród późniejszych Cichociemnych 11 miało ukończone siedemnaście lat. Spośród 316 przyszłych Cichociemnych w chwili wybuchu wojny aż 23 było niepełnoletnich.
Największą grupą byli właśnie młodzi, w wieku do 25 lat – aż 164, czyli sporo ponad połowa (ok. 51,9 proc.). Drugą najliczniejszą grupą – 110 CC (ok. 34,8 proc.) – byli późniejsi Cichociemni w wieku 26-34 lata. W wieku od 35 do 45 lat było 39 przyszłych CC (ok. 12,3 proc.). Najstarszym Cichociemnym w dacie rozpoczęcia wojny oraz w dacie skoku był gen. dyw. Tadeusz Kossakowski; 1 września 1939 miał ponad 51 lat i siedem miesięcy życia. Statystyczny przyszły Cichociemny w chwili wybuchu wojny miał ponad 26 lat.
Nieco inaczej wyglądają statystyki, jeśli obliczy się wiek każdego Cichociemnego w dacie Jego skoku ze spadochronem do Polski. Rzecz w tym, że bardzo różne były Ich drogi – także w wymiarze czasowym – do Polskich Sił Zbrojnych, w tym do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa (61 CC). Byli też dosyć indywidualnie szkoleni (przez różny czas), bo przecież nie było jednego „kursu cichociemnego” lecz szereg rozmaitych szkoleń o różnym czasie trwania. Po wyszkoleniu i złożeniu przysięgi nie zawsze też udawało im się skoczyć z samolotu od razu podczas pierwszej operacji zrzutowej. Czasem przeszkodziła fatalna pogoda, czasem awaria samolotu, niekiedy nie funkcjonowała właściwie placówka odbiorcza itp.
Obliczenia pozwoliły sprostować istotną nieścisłość. Otóż najmłodszym Cichociemnym nie był Rafał Niedzielski, siostrzeniec gen. dyw. Felicjana Sławoja Składkowskiego – lecz Kazimierz Śliwa. Cichociemny Niedzielski gdy skakał do Polski miał za sobą 18 lat, 10 miesięcy i jeden dzień życia, natomiast Cichociemny Śliwa – 18 lat dziewięć miesięcy 28 dni. Był zatem młodszy o kilka dni.
Nie więcej niż 25 lat życia miało w dacie swojego skoku ze spadochronem do Polski aż 86 (ok. 27 proc.) Cichociemnych. Najliczniejszą grupę stanowili Cichociemni spadochroniarze Armii Krajowej w wieku od 26 do 34 lat, bo aż 160 (ponad 50 proc.) CC. Skoczków w wieku od 35 do 45 lat było 59 (ok. 18 proc.). Najstarszych, w wieku od 46 do 56 lat było 9 (ok. 2,8 proc.).
Spośród 316 Cichociemnych jeden skakał dwukrotnie (Roman Rudkowski), a ośmiu wysiadło z „Dakoty” na polowym lotnisku (przerzuceni w trzech operacjach „Most”) – uwzględniłem te fakty w wyliczeniach. Statystyczny Cichociemny w dacie skoku lub przerzutu do Polski miał 30 lat i sześć miesięcy życia.
Wiek Cichociemnych:
UWAGA! Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 10 wierszy na stronie
(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień akt. | Nazwisko imię | Pseudonim | Data urodzenia | Lata/ 1-09-39 | Data SKOK | Lata/ skok |
---|---|---|---|---|---|---|
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | 1925-11-22 | 13 | 1944-09-21/22 | 18 |
kpt. łączn. cw | Zachmost Henryk | Zorza | 1924-11-26 | 14 | 1944-04-08/09 | 19 |
ppor. łączn. | Ostrowiński Henryk | Smyk | 1924-08-19 | 15 | 1943-09-14/15 | 19 |
ppor. łączn. | Makagonow Aleksander | Wschód | 1924-03-01 | 15 | 1944-10-16/17 | 20 |
kpt. łącz. | Leśkiewicz Marian | Wygoda | 1923-09-07 | 15 | 1944-09-21/22 | 21 |
ppor. łączn. | Sztrom Jerzy | Pilnik | 1923-06-06 | 16 | 1944-04-08/09 | 20 |
plut. | Parczewski Jan | Kraska | 1923-06-13 | 16 | 1944-12-26/27 | 21 |
ppor. | Niedzielski Rafał | Mocny | 1923-05-25 | 16 | 1942-03-27/28 | 18 |
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | 1923-05-23 | 16 | 1944-11-22/23 | 21 |
ppor. łączn. | Skowroński Ryszard | Lechita | 1922-12-17 | 16 | 1943-09-14/15 | 20 |
por. łączn. | Seeman Tadeusz | Garbus | 1922-11-27 | 16 | 1943-09-21/22 | 20 |
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | 1922-09-18 | 16 | 1944-12-26/27 | 22 |
por. | Zyga Ryszard | Lelum | 1922-05-22 | 17 | 1943-09-14/15 | 21 |
ppor. łączn. | Zapotoczny Stanisław | Płomień | 1922-04-28 | 17 | 1943-09-21/22 | 21 |
ppor. | Górski Stefan | Brzeg | 1922-04-27 | 17 | 1944-04-16/17 | 21 |
por. | Straszyński Zdzisław | Meteor | 1922-04-01 | 17 | 1944-05-10/11 | 22 |
ppor. | Bernaczyk - Słoński Kazimierz | Rango | 1922-02-28 | 17 | 1944-05-10/11 | 21 |
ppor. | Niepla Kazimierz | Kawka | 1922-02-20 | 17 | 1944-04-08/09 | 22 |
por. łączn. | Starzyński Leszek | Malewa | 1922-02-05 | 17 | 1944-07-25/26 | 22 |
por. piech. | Sołtys Stanisław | Sowa | 1921-12-01 | 17 | 1943-01-26/27 | 21 |
kpt. piech. | Lipiński Wojciech | Lawina | 1921-11-12 | 17 | 1943-03-13/14 | 21 |
ppor. | Krasiński Adam | Szczur | 1921-11-08 | 17 | 1944-05-04/05 | 22 |
por. piech. | Perekładowski Feliks | Przyjaciel 2 | 1921-09-11 | 17 | 1944-05-30/31 | 22 |
ppor. | Wilczkiewicz Zbigniew | Kij | 1921-08-05 | 18 | 1944-05-24/25 | 22 |
ppor. piech. | Dąbrowski Adam | Puti | 1921-06-23 | 18 | 1944-05-04/05 | 22 |
ppor. | Horl Jan | Frog | 1921-05-28 | 18 | 1943-03-13/14 | 21 |
ppor. łączn. | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | 1921-03-29 | 18 | 1943-09-14/15 | 22 |
kpt. | Nowacki Józef | Horyń | 1921-02-09 | 18 | 1943-09-14/15 | 22 |
por. | Klocek Niewęgłowski Włodzimierz | Garłuch | 1921-01-15 | 18 | 1943-10-18/19 | 22 |
ppłk | Tarnawski Aleksander | Upłaz | 1921-01-08 | 18 | 1944-04-16/17 | 23 |
por. | Jakubowski Ewaryst | Brat | 1920-10-14 | 18 | 1942-10-01/02 | 21 |
kpt. piech. | Piotrowski Julian | Rewera 2 | 1920-10-07 | 18 | 1944-07-30/31 | 23 |
por. łączn. | Żakowicz Józef | Tabu | 1920-08-09 | 19 | 1943-09-14/15 | 23 |
kpt. sap. | Wiechuła Bernard | Maruda | 1920-07-30 | 19 | 1943-09-16/17 | 23 |
por. sap. | Wiechuła Ludwik | Jeleń | 1920-07-30 | 19 | 1944-04-08/09 | 23 |
ppor. piech. | Lech Włodzimierz | Powiślak | 1920-07-03 | 19 | 1944-04-14/15 | 23 |
por. art. | Twardy Zbigniew | Trzask | 1920-05-25 | 19 | 1943-03-24/25 | 22 |
por. | Poliszuk Jarosław | Arab | 1920-05-16 | 19 | 1943-09-14/15 | 23 |
ppor. | Heczko Kalinowski Gustaw | Skorpion | 1920-05-19 | 19 | 1944-04-16/17 | 23 |
por. łączn. | Kujawiński Stanisław | Wodnik | 1920-04-26 | 19 | 1943-09-14/15 | 23 |
por. | Wiszniowski Roman | Harcerz | 1920-04-13 | 19 | 1943-09-14/15 | 23 |
ppor. | Śmietanko Władysław | Cypr | 1920-03-04 | 19 | 1944-07-30/31 | 24 |
ppor. | Przetocki Jacek | Oset | 1920-02-20 | 19 | 1943-02-17/18 | 22 |
por. sap. | Śmigielski Tadeusz | Ślad | 1920-01-03 | 19 | 1942-03-27/28 | 22 |
ppor. | Jurkiewicz Longin | Mysz | 1920-01-10 | 19 | 1943-03-13/14 | 23 |
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | 1919-12-06 | 19 | 1943-03-13/14 | 23 |
por. | Marek Jan | Walka | 1919-11-05 | 19 | 1942-01-06/07 | 22 |
ppor. sap. | Kowalski Ryszard | Benga | 1919-11-26 | 19 | 1942-10-01/02 | 22 |
kpt. | Skowroński Stanisław | Widelec | 1919-11-13 | 19 | 1943-09-21/22 | 23 |
kpt. | Benrad Adam | Drukarz | 1919-11-05 | 19 | 1944-04-12/13 | 24 |
rotm. | Bogusławski Prus Andrzej | Pancerz | 1919-11-06 | 19 | 1944-05-04/05 | 24 |
ppor. łączn. | Mazur Stanisław | Limba | 1919-10-08 | 19 | 1944-11-22/23 | 25 |
por. | Jagielski Stanisław | Gacek | 1919-09-08 | 19 | 1942-10-01/02 | 23 |
ppor. | Gołuński Norbert | Bombram | 1919-09-22 | 19 | 1943-09-16/17 | 23 |
por. piech. | Kiwer Edward | Biegaj | 1919-09-24 | 19 | 1944-04-08/09 | 24 |
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | 1919-09-21 | 19 | 1944-05-04/05 | 24 |
ppor. | Bienias Jan | Osterba | 1919-09-05 | 19 | 1944-05-10/11 | 24 |
ppor. łączn. | Żaak Franciszek | Mamka | 1919-08-04 | 20 | 1943-09-14/15 | 24 |
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | 1918-11-03 | 20 | 1943-03-13/14 | 24 |
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | 1919-08-17 | 20 | 1943-03-19/20 | 24 |
ppor. kaw. | Nowobilski Tadeusz | Dzwon | 1919-03-27 | 20 | 1944-04-16/17 | 25 |
mjr. łączn. | Makarenko Anatol | Tłok | 1919-02-12 | 20 | 1943-09-14/15 | 24 |
ppor. art. | Żychiewicz Antoni Piotr | Przerwa | 1919-01-17 | 20 | 1943-02-17/18 | 24 |
ppor. | Lewko Kazimierz | Palec | 1919-01-09 | 20 | 1943-09-14/15 | 24 |
mjr. | Nuszkiewicz Ryszard | Powolny | 1919-01-01 | 20 | 1943-02-20/21 | 24 |
rtm. kaw. | Ulm Zygmunt | Szybki | 1918-12-27 | 20 | 1944-05-10/11 | 25 |
kpt. | Kochański Władysław | Bomba | 1918-11-07 | 20 | 1942-09-01/02 | 23 |
kpt. | Garczyński Marian | Skała | 1918-11-07 | 20 | 1943-02-20/21 | 24 |
ppor. piech. | Kamiński Bronisław | Golf | 1918-11-15 | 20 | 1944-04-14/15 | 25 |
kpt. piech. | Niemczycki Jerzy | Janczar | 1918-11-15 | 20 | 1944-04-14/15 | 25 |
ppor. łączn. | Peszke Zdzisław | Kaszmir | 1918-10-24 | 20 | 1943-09-14/15 | 24 |
por. | Hencel Stanisław | Pik | 1918-09-21 | 20 | 1942-10-29/30 | 24 |
por. łączn. | Pieniak Czesław | Bór | 1918-09-24 | 20 | 1943-02-19/20 | 24 |
płk. | Dekutowski Hieronim | Zapora | 1918-09-24 | 20 | 1943-09-16/17 | 24 |
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | 1918-09-02 | 20 | 1944-10-16/17 | 26 |
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | 1918-06-07 | 21 | 1942-09-01/02 | 24 |
ppor. łączn. | Godzik Władysław | Skrzat | 1920-02-11 | 19 | 1944-10-16/17 | 24 |
por. | Rostek Jan | Dan | 1918-05-12 | 21 | 1942-03-27/28 | 23 |
por. | Człapka Kazimierz | Pionek | 1918-02-19 | 21 | 1943-02-19/20 | 24 |
ppor. piech. | Poznański Jan | Pływak | 1918-01-27 | 21 | 1942-10-01/02 | 24 |
ppor. | Pic Witold | Cholewa | 1918-01-13 | 21 | 1943-02-20/21 | 25 |
por. | Farenholc Oskar | Sum | 1918-01-01 | 21 | 1943-03-13/14 | 25 |
ppor. łączn. | Siakiewicz Władysław | Mruk | 1918-01-10 | 21 | 1943-09-14/15 | 25 |
por. piech. | Jachciński Henryk | Kret | 1917-11-29 | 21 | 1943-02-20/21 | 25 |
kpt. | Januszkiewicz Henryk | Spokojny | 1917-11-16 | 21 | 1943-02-16/17 | 25 |
ppor. art. | Harasymowicz Stanisław | Lalka | 1917-10-26 | 21 | 1944-04-16/17 | 26 |
kpt. | Woźniak Jan | Kwaśny | 1917-09-13 | 21 | 1942-09-01/02 | 24 |
por. | Messing Janusz | Bekas | 1917-05-18 | 22 | 1943-03-13/14 | 25 |
mjr. art. | Nosek Antoni | Kajtuś | 1917-04-12 | 22 | 1944-05-04/05 | 27 |
por. piech. | Matula Zbigniew | Radomyśl | 1917-02-26 | 22 | 1944-05-24/25 | 27 |
por. łączn. | Fuhrman Kazimierz | Zaczep | 1917-01-01 | 22 | 1943-09-14/15 | 26 |
ppor. | Tomaszewski Tadeusz | Wąwóz | 1917-01-01 | 22 | 1944-05-30/31 | 27 |
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | 1916-12-25 | 22 | 1943-01-25/26 | 26 |
ppor. | Benedyk Tadeusz | Zahata | 1916-12-04 | 22 | 1943-02-17/18 | 26 |
ppor. | Riedl Adam | Rodak | 1916-12-13 | 22 | 1943-03-13/14 | 26 |
por. lot. | Bator Ignacy | Opór | 1916-11-13 | 22 | 1943-01-25/26 | 26 |
por. sap. | Kowalski Jerzy | Baba | 1916-11-10 | 22 | 1943-03-16/17 | 26 |
ppłk. br. panc. | Kostuch Tomasz | Bryła | 1916-11-21 | 22 | 1944-04-15/16 | 27 |
kpt. | Kolasiński Stanisław | Ulewa | 1916-11-16 | 22 | 1943-03-13/14 | 26 |
ppor. art. | Odrowąż Szukiewicz Bolesław | Bystrzec | 1916-10-02 | 22 | 1943-02-16/17 | 26 |
por. br. panc. | Czerwiński Kazimierz | Bryzga | 1916-10-02 | 22 | 1944-11-18/19 | 28 |
por. art. | Jarosz Janusz | Szermierz | 1916-09-13 | 22 | 1943-03-14/15 | 26 |
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | 1916-08-14 | 23 | 1944-11-22/23 | 28 |
kpt. sł. zdr. | Golarz Teleszyński Marian | Góral 2 | 1916-07-11 | 23 | 1944-05-21/22 | 27 |
ppor. lot. | Hauptman Władysław | Gapa | 1916-05-26 | 23 | 1944-04-08/09 | 27 |
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | 1916-05-07 | 23 | 1944-04-12/13 | 27 |
por. piech. | Winiarski Zdzisław | Przemytnik | 1916-05-04 | 23 | 1944-05-19/20 | 28 |
por. sap. | Kotorowicz Stanisław | Kron | 1916-04-10 | 23 | 1942-10-01/02 | 26 |
ppor. | Stołyhwo Olgierd | Stewa | 1916-04-14 | 23 | 1943-03-14/15 | 26 |
kpt. art. | Kułakowski Aleksander | Rywal | 1916-03-08 | 23 | 1942-03-30/31 | 26 |
kpt. art. | Nowodworski Cezary | Głóg | 1916-03-07 | 23 | 1944-05-04/05 | 28 |
mjr. | Pukacki Franciszek | Gzyms | 1916-01-29 | 23 | 1942-03-03/04 | 26 |
por. łączn. lot. | Kowalik Edward | Ciupuś | 1916-01-03 | 23 | 1944-04-09/10 | 28 |
mjr. piech. | Klinicki Maksymilian | Wierzba 2 | 1916-01-13 | 23 | 1944-05-30/31 | 28 |
kpt. | Fijałka Michał | Kawa | 1915-10-05 | 23 | 1942-09-01/02 | 26 |
ppor. | Rostworowski Jan | Mat | 1915-10-03 | 23 | 1943-03-13/14 | 27 |
ppor. piech. | Wiśniewski Władysław | Wróbel | 1915-09-01 | 23 | 1943-02-17/18 | 27 |
st. sierż. lot. | Biedrzycki Stanisław | Opera | 1915-09-18 | 23 | 1944-04-03/04 | 28 |
ppor. | Szwiec Waldemar | Robot | 1915-08-13 | 24 | 1942-10-01/02 | 27 |
ppor. | Kuczyński Marian | Zwrotnica | 1915-07-26 | 24 | 1944-04-16/17 | 28 |
por. piech. | Motylewicz Piotr | Grab | 1915-06-21 | 24 | 1942-03-30/31 | 26 |
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | 1915-06-26 | 24 | 1943-02-19/20 | 27 |
mjr. kaw. | Grodzicki Krzysztof | Jabłoń | 1915-06-10 | 24 | 1944-05-21/22 | 28 |
por. piech. | Jastrzębski Antoni | Ugór | 1915-03-15 | 24 | 1942-10-02/03 | 27 |
por. | Rzepka Kazimierz | Ognik | 1915-03-01 | 24 | 1943-02-20/21 | 27 |
por. | Chyliński Eugeniusz | Frez | 1915-03-19 | 24 | 1943-03-24/25 | 28 |
kpt. piech. | Waruszyński Zbigniew | Dewajtis 2 | 1915-03-22 | 24 | 1944-05-21/22 | 29 |
por. piech. | Skowron Marian | Olcha 2 | 1915-03-08 | 24 | 1944-11-22/23 | 29 |
por. | Czuma Józef | Skryty | 1915-02-06 | 24 | 1943-02-17/18 | 28 |
st. sierż. | Łakomy Albin | Twornik | 1915-02-16 | 24 | 1944-04-09/10 | 29 |
por. piech. | Osuchowski Kazimierz | Rosomak | 1915-01-18 | 24 | 1944-04-30/05-01 | 29 |
por. piech. | Sikorski Zenon | Pożar | 1915-01-25 | 24 | 1944-09-21/22 | 29 |
ppor. | Flont Władysław | Grandziarz | 1915-01-03 | 24 | 1944-10-16/17 | 29 |
rotm. | Skrochowski Jan | Ostroga | 1914-12-28 | 24 | 1944-04-30/05-01 | 29 |
kpt. piech. | Krokay Walery | Siwy | 1914-11-23 | 24 | 1943-02-20/21 | 28 |
kpt. piech. | Trojanowski Czesław | Litwos | 1914-11-06 | 24 | 1944-05-04/05 | 29 |
sierż. | Parada Michał | Mapa | 1914-10-15 | 24 | 1943-02-16/17 | 28 |
kpt. art. | Jeziorański Nowak Jan | Zych | 1914-10-02 | 24 | 1944-07-25/26 | 29 |
kpt. | Łagoda Hieronim | Lak | 1914-09-06 | 24 | 1942-09-01/02 | 27 |
por. | Kobyliński Tadeusz | Hiena | 1914-09-16 | 24 | 1944-04-08/09 | 29 |
mjr. | Chmielowski Antoni | Wołk | 1914-08-15 | 25 | 1943-03-13/14 | 28 |
por. | Zalewski Janusz | Chinek | 1914-07-21 | 25 | 1942-03-30/31 | 27 |
ppor. | Bichniewicz Jerzy | Błekitny | 1914-07-29 | 25 | 1942-10-29/30 | 28 |
mjr. | Jackiewicz Bolesław | Łabędź | 1914-07-15 | 25 | 1944-04-08/09 | 29 |
kpt. piech. | Luszowicz Zdzisław | Szakal | 1914-06-26 | 25 | 1944-05-04/05 | 27 |
kpt. art. | Witkowski Ludwik | Kosa | 1914-06-05 | 25 | 1943-02-20/21 | 28 |
por. piech. | Sokół Tadeusz | Bug 2 | 1914-06-15 | 25 | 1944-09-21/22 | 30 |
ppor. | Jaworski Tadeusz | Gont | 1914-05-25 | 25 | 1943-02-17/18 | 28 |
mjr. | Pilch Adolf | Góra, Dolina | 1914-05-22 | 25 | 1943-02-16/17 | 28 |
ppor. | Jasieński Stefan | Alfa | 1914-04-02 | 25 | 1943-03-13/14 | 28 |
mjr. pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | 1914-03-31 | 25 | 1944-04-27/28 | 30 |
kpt. art. | Piekarski Aleksander | Turkuć | 1914-03-31 | 25 | 1944-04-12/13 | 30 |
por. | Kochański Jan | Jarema | 1914-02-09 | 25 | 1942-03-03/04 | 28 |
ppor. | Wątróbski Józef | Jelito | 1914-02-19 | 25 | 1944-04-14/15 | 30 |
por. | Piasecki Zbigniew | Orlik | 1914-01-19 | 25 | 1942-01-06/07 | 27 |
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | 1914-01-15 | 25 | 1944-04-09/10 | 30 |
kpt. | Mich Stefan | Jeż | 1913-12-07 | 25 | 1942-04-08/09 | 28 |
kpt. piech. | Serafin Jan | Czerchawa | 1913-12-30 | 25 | 1944-05-19/20 | 30 |
mjr. sap. | Bilski Kazimierz | Rum | 1913-12-10 | 25 | 1944-07-25/26 | 30 |
por. | Rogowski Jan | Czarka | 1913-11-21 | 25 | 1942-03-03/04 | 28 |
kpt. lot. | Adrian Florian | Liberator | 1913-11-08 | 25 | 1943-01-26/27 | 29 |
kpt. | Boryczka Adam | Brona | 1913-09-18 | 25 | 1942-04-08/09 | 28 |
ppłk. | Sędziak Stanisław | Warta | 1913-09-07 | 25 | 1942-09-03/04 | 28 |
kpt. piech. | Mostowiec Marian | Lis | 1913-09-14 | 25 | 1943-01-16/17 | 29 |
kpt. piech. | Konik Bronisław | Sikora | 1913-08-06 | 26 | 1944-05-24/25 | 30 |
mjr. | Łastowski Benon | Łobuz | 1913-07-15 | 26 | 1944-04-09/10 | 30 |
kpt. art. | Smolski Kazimierz | Sosna | 1913-06-23 | 26 | 1942-09-03/04 | 29 |
por. art. | Maksyś Władysław | Azot | 1913-06-27 | 26 | 1943-03-13/14 | 29 |
mjr. łączn. | Hoffman Teodor | Bugaj | 1913-04-09 | 26 | 1944-10-16/17 | 31 |
mjr. lot. | Lewkowicz Bronisław | Kurs | 1913-03-09 | 26 | 1944-04-27/28 | 29 |
kpt. piech. | Fortuna Ludwik | Siła | 1913-03-20 | 26 | 1944-05-19/20 | 31 |
mjr. piech. | Malik Franciszek | Piorun 2 | 1913-03-06 | 26 | 1944-07-30/31 | 31 |
płk. piech. | Nadolczak Bruno | Piast | 1913-03-30 | 26 | 1944-10-16/17 | 31 |
por | Pluta Wilhelm | Pion | 1913-02-05 | 26 | 1943-03-19/20 | 30 |
ppor. piech. | Psykała Mieczysław | Kalwadosik | 1913-01-19 | 26 | 1944-04-16/17 | 31 |
kpt. lot. | Marynowski Edmund | Sejm | 1913-01-14 | 26 | 1944-04-27/28 | 31 |
sierż. | Kazimierczak Stanisław | Ksiądz | 1912-12-10 | 26 | 1943-02-16/17 | 30 |
mjr. kaw. | Zub Zdanowicz Leonard | Ząb | 1912-11-06 | 26 | 1942-09-01/02 | 29 |
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | 1912-11-25 | 26 | 1943-01-25/26 | 30 |
mjr. piech. | Pospieszalski Antoni | Curie | 1912-11-10 | 26 | 1944-12-26/27 | 32 |
kpt. art. | Specylak Skrzypecki Zbigniew | Tur 2 | 1912-10-13 | 26 | 1944-07-30/31 | 31 |
płk. | Piwnik Jan | Ponury | 1912-08-31 | 27 | 1941-11-07/08 | 29 |
kpt. | Ossowski Stanisław | Jastrzębiec 2 | 1912-08-17 | 27 | 1944-07-30/31 | 31 |
por. | Zawadzki Alfred | Kos | 1912-07-30 | 27 | 1942-04-08/09 | 29 |
por. piech. | Busłowicz Michał | Bociek | 1912-05-27 | 27 | 1943-02-16/17 | 30 |
kpt. piech. | Grun Bronisław | Szyb | 1912-05-22 | 27 | 1943-01-25/26 | 30 |
por. | Miciek Władysław | Młot | 1912-05-23 | 27 | 1943-01-25/26 | 30 |
por. łączn. | Matysko Jan | Oskard | 1912-05-31 | 27 | 1944-12-26/27 | 32 |
ppłk. piech. | Olszewski Stanisław | Bar | 1912-03-28 | 27 | 1943-01-16/17 | 30 |
por. kaw. | Whitehead Alfred | Dolina 2 | 1912-03-21 | 27 | 1944-05-04/05 | 32 |
mjr. | Bąkiewicz Zbigniew | Zabawka | 1912-02-05 | 27 | 1942-03-27/28 | 30 |
kpt. sap. | Kryszczukajtis Mirosław | Szary | 1912-02-11 | 27 | 1943-09-16/17 | 31 |
mjr. | Czaykowski Andrzej | Garda | 1912-02-07 | 27 | 1944-04-16/17 | 32 |
rotm. | Raczkowski Stanisław | Bułany | 1912-01-29 | 27 | 1944-04-08/09 | 32 |
mjr | Serafiński Fryderyk | Drabina | 1911-12-30 | 27 | 1943-09-09/10 | 31 |
por. kaw | Linowski Artur | Karp | 1911-11-18 | 27 | 1942-10-01/02 | 30 |
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | 1911-11-30 | 27 | 1943-03-13/14 | 31 |
rtm. kaw. | Prądzyński Janusz | Trzy | 1911-11-29 | 27 | 1943-03-13/14 | 31 |
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | 1911-11-29 | 27 | 1944-05-24/25 | 32 |
mjr. piech. | Klimowski Tadeusz | Klon | 1911-10-15 | 27 | 1942-01-06/07 | 30 |
kpt. | Jankowski Stanisław | Agaton | 1911-09-29 | 27 | 1942-03-03/04 | 30 |
rotm. | Jurecki Marian | Orawa | 1911-08-10 | 28 | 1941-12-27/28 | 30 |
kpt. art. | Szubiński Władysław | Dach | 1911-08-31 | 28 | 1942-10-02/03 | 31 |
kpt. piech. | Marecki Władysław | Żabik 2 | 1911-08-23 | 28 | 1944-05-21/22 | 32 |
kpt. | Gromnicki Zygmunt | Gula | 1911-05-02 | 28 | 1944-04-9/10 | 32 |
płk. piech. | Gołębiewski Marian | Ster | 1911-04-16 | 28 | 1942-10-01/02 | 31 |
mjr. sap. | Wierzejski Tomasz | Zgoda 2 | 1911-03-30 | 28 | 1944-05-21/22 | 33 |
mjr. | Kopisto Wacław | Kra | 1911-02-08 | 28 | 1942-09-01/02 | 31 |
kpt. | Kożuchowski Henryk | Hora | 1911-01-14 | 28 | 1942-04-08/09 | 31 |
kpt. | Ipohorski Lenkiewicz Wiesław | Zagroda | 1910-12-19 | 28 | 1942-03-30/31 | 31 |
ppor. piech. | Grycz Jan | Dziadzio | 1910-12-10 | 28 | 1942-09-03/04 | 31 |
kpt. | Smela Jan | Wir | 1910-11-03 | 28 | 1942-01-06/07 | 31 |
mjr. | Sokołowski Jerzy | Mira | 1910-10-12 | 28 | 1942-03-30/31 | 31 |
ppor. | Łada Lech | Żagiew | 1910-10-01 | 28 | 1942-03-27/28 | 31 |
mjr. pil. | Tajchman Michał | Mikita | 1910-09-07 | 28 | 1943-01-26/27 | 32 |
kpt. piech. | Jaworski Tadeusz Stanisław | Bławat | 1910-09-12 | 28 | 1944-05-04/05 | 33 |
por. | Majewicz Stefan | Hruby | 1910-08-30 | 29 | 1942-03-30/31 | 31 |
por. | Romaszkan Roman | Tatar | 1910-07-14 | 29 | 1942-04-08/09 | 31 |
por. | Klimowicz Władysław | Tama | 1910-07-03 | 29 | 1942-10-01/02 | 32 |
por. lot. | Pokładecki Marian | Zoll | 1910-07-01 | 29 | 1944-04-03/04 | 33 |
kpt. piech. | Pokultinis Alfred | Fon | 1910-05-07 | 29 | 1944-05-24/25 | 34 |
kpt. | Piątkowski Bohdan | Mak | 1910-04-11 | 29 | 1942-03-03/04 | 31 |
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | 1910-04-21 | 29 | 1943-09-16/17 | 33 |
kpt. | Sawicki Zygmunt | Samulik | 1910-03-10 | 29 | 1944-04-03/04 | 34 |
kpt. | Dziadosz Rudolf | Zasaniec | 1910-02-23 | 29 | 1944-05-19/20 | 34 |
ppłk. | Borys Adam | Pług | 1909-12-10 | 29 | 1942-10-01/02 | 32 |
kpt. piech. | Dmowski Stanisław | Podlasiak | 1909-11-20 | 29 | 1944-12-26/27 | 35 |
mjr. piech. | Jabłoński Bolesław | Kalia | 1909-10-06 | 29 | 1942-09-01/02 | 32 |
ppłk. | Szymański Jerzy | Boga | 1909-09-27 | 29 | 1944-04-16/17 | 34 |
mjr. piech. | Kaszyński Eugeniusz | Nurt | 1909-08-22 | 30 | 1942-10-01/02 | 33 |
mjr. piech. | Trybus Adam | Gaj | 1909-08-03 | 30 | 1942-10-01/02 | 33 |
por. piech. | Rydzewski Lech | Grom | 1909-08-12 | 30 | 1943-02-20/21 | 33 |
ppłk. | Paczkowski Alfred | Wania | 1909-05-11 | 30 | 1941-12-27/28 | 32 |
mjr. piech. | Trondowski Stanisław | Grzmot 2 | 1909-04-02 | 30 | 1944-05-30/31 | 35 |
gen. bryg. | Zawacka Elżbieta | Zo | 1909-03-19 | 30 | 1943-09-09/10 | 34 |
kpt. piech. | Kozłowski Julian | Cichy | 1909-01-06 | 30 | 1942-09-03/04 | 33 |
kpt. uzbr. | Michalczewski Wincenty | Mir | 1909-01-25 | 30 | 1942-09-03/04 | 33 |
por. piech. | Pentz Karol | Skała 2 | 1908-12-17 | 30 | 1944-05-30/31 | 35 |
st. sierż. | Lewandowski Aleksander | Wiechlina | 1908-10-13 | 30 | 1944-05-19/20 | 35 |
mjr. piech. | Szewczyk Piotr | Czer | 1908-09-09 | 30 | 1943-02-17/18 | 34 |
por. | Eckhardt Mieczysław | Bocian | 1908-08-29 | 31 | 1942-09-01/02 | 34 |
mjr. sap. | Cetys Teodor | Wiking | 1908-07-27 | 31 | 1942-04-08/09 | 33 |
kpt. art. | Zaorski Wacław | Ryba | 1908-03-03 | 31 | 1942-09-03/04 | 34 |
kpt. | Winter Stanisław | Stanley | 1908-02-09 | 31 | 1942-09-01/02 | 34 |
mjr. łączn. | Burdziński Tadeusz | Malina | 1908-02-26 | 31 | 1943-02-16/17 | 34 |
kpt. piech. | Cieplik Franciszek | Hatrak | 1908-02-08 | 31 | 1944-04-30/05-1 | 36 |
kpt. | Świątkowski Andrzej | Amurat | 1908-01-14 | 31 | 1941-12-27/28 | 33 |
por. | Mrazek Zbigniew | Aminius | 1908-01-30 | 31 | 1944-04-12/13 | 36 |
kpt. | Wilczewski Michał | Uszka | 1907-11-04 | 31 | 1943-10-18/19 | 35 |
mjr. | Lech Jan | Granit | 1907-10-20 | 31 | 1942-09-03/04 | 34 |
kpt. | Policiewicz Zygmunt | Świerk | 1907-10-03 | 31 | 1942-09-03/04 | 34 |
kpt. br. panc. | Rachwał Bronisław | Glin | 1907-10-10 | 31 | 1943-09-16/17 | 35 |
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | 1907-08-02 | 32 | 1943-03-13/14 | 35 |
ppor. piech. | Ratajski Leszek | Żal | 1907-06-08 | 32 | 1943-01-16/17 | 35 |
płk. | Szternal Kazimierz | Zryw | 1907-03-04 | 32 | 1944-04-30/05-01 | 37 |
mjr. | Wolniak Bogusław | Mięta | 1907-03-09 | 32 | 1944-07-25/26 | 37 |
kpt. piech. | Strumpf Witold | Sud | 1905-12-18 | 32 | 1943-03-13/14 | 37 |
por. | Szpakowicz Wiesław | Pak | 1906-11-06 | 32 | 1942-10-29/30 | 35 |
ppłk. łącz. | Dzikielewski Feliks | Oliw | 1906-11-19 | 32 | 1943-02-16/17 | 36 |
por. | Buyno Jerzy | Gżegżółka | 1906-11-12 | 32 | 1944-04-16/17 | 37 |
kpt. | Polończyk Bolesław | Kryształ | 1906-09-08 | 32 | 1943-09-09/10 | 37 |
mjr. piech. sap. | Sroczyński Zdzisław | Kompresor | 1906-09-22 | 32 | 1944-12-26/27 | 38 |
mjr. pil. | Jokiel Jan | Ligota | 1906-07-28 | 33 | 1942-03-30/31 | 37 |
ppłk. | Kalenkiewicz Maciej | Kotwicz | 1906-07-01 | 33 | 1941-12-27/28 | 35 |
ppłk. | Kamieński Jan | Cozas | 1906-06-17 | 33 | 1944-04-08/09 | 37 |
ppor. piech. | Konstanty Ignacy | Szmaragd | 1906-05-25 | 33 | 1943-03-19/20 | 36 |
mjr. tech lot. | Pijanowski Wacław | Dym | 1906-01-21 | 33 | 1943-01-26/27 | 37 |
płk. piech. | Emir Hassan Jerzy | Turek 2 | 1906-01-14 | 33 | 1944-10-16/17 | 38 |
mjr. lot. | Skwierczyński Leopold | Aktor | 1905-12-24 | 33 | 1944-04-16/17 | 38 |
mjr. | Sokołowski Tadeusz | Trop | 1905-09-25 | 33 | 1942-03-30/31 | 36 |
mjr. sap. | Górski Jan | Chomik | 1905-09-11 | 33 | 1943-03-14/15 | 37 |
ppor. lot. cw | Bieżuński Jan | Orzyc | 1905-06-17 | 34 | 1944-04-03/04 | 38 |
ppłk. | Majorkiewicz Felicjan | Iron | 1904-11-20 | 34 | 1944-04-09/10 | 39 |
mjr. br. panc. | Kwiatkowski Bohdan | Lewar | 1904-10-09 | 34 | 1944-05-10/11 | 39 |
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | 1904-07-12 | 35 | 1944-05-04/05 | 39 |
płk | Bętkowski Jacek | Topór 2 | 1904-06-18 | 35 | 1944-07-30/31 | 40 |
ppłk. | Bazała Leon | Striwiąż | 1904-04-14 | 35 | 1944-04-12/13 | 39 |
mjr. piech. | Żelkowski Bronisław | Dąbrowa | 1904-03-22 | 35 | 1942-10-01/02 | 38 |
kpt. | Bidziński Niemir | Ziege Karol | 1904-02-14 | 35 | 1941-11-07/08 | 37 |
mjr. kaw. | Zarembiński Wiktor | Zrąb | 1903-10-11 | 35 | 1942-09-03/04 | 38 |
kpt. piech. | Starzyński Tadeusz | Ślepowron | 1903-05-08 | 36 | 1944-04-08/09 | 40 |
mjr. br. panc. | Mackus Adam | Prosty | 1902-12-02 | 36 | 1944-11-22/23 | 41 |
rotm. | Zabielski Józef | Żbik | 1902-10-21 | 36 | 1941-02-15/16 | 38 |
mjr. int. | Stocki Tadeusz | Ćma | 1902-08-31 | 37 | 1942-10-02/03 | 40 |
kpt. mar. cw | Żórawski Bogusław | Mistral | 1902-06-15 | 37 | 1943-09-16/17 | 41 |
kpt. | Gałacki Adolf | Maszop | 1902-04-29 | 34 | 1944-04-12/13 | 41 |
por. piech. | Zając Józef | Kolanko | 1902-03-10 | 37 | 1944-05-04/05 | 42 |
mjr. piech. | Raszplewicz Kazimierz | Tatar 2 | 1901-11-13 | 37 | 1944-11-22/23 | 43 |
mjr. kaw. | Różycki Jan | Busik | 1901-03-21 | 38 | 1944-10-16/17 | 43 |
mjr. kaw. | Gilowski Stanisław | Gotur | 1900-04-01 | 39 | 1942-03-30/31 | 41 |
por. | Łoś Ezechiel | Ikwa | 1900-03-23 | 39 | 1943-03-16/17 | 42 |
ppłk. | Szydłowski Adam | Poleszuk | 1900-03-10 | 39 | 1944-04-16/17 | 44 |
mjr. | Krzymowski Stanisław | Kostka | 1899-11-13 | 39 | 1941-02-15/16 | 41 |
ppłk. | Ściegienny Wincenty | Las | 1899-10-05 | 39 | 1942-09-03/04 | 42 |
ppłk. sap. | Bielski Romuald | Bej | 1899-07-14 | 40 | 1944-05-29/30 | 44 |
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | 1899-01-01 | 40 | 1943-02-17/18 | 45 |
mjr. | Piotrowski Edward | Mema | 1899-01-31 | 40 | 1944-04-12/13 | 45 |
gen. bryg. | Okulicki Leopold | Niedźwiadek | 1898-11-12 | 40 | 1944-05-21/22 | 45 |
ppłk. kaw. | Łopianowski Narcyz | Sarna | 1898-10-29 | 40 | 1944-04-15/16 | 45 |
ppłk. | Runge Tadeusz | Osa | 1898-10-22 | 40 | 1944-04-09/10 | 45 |
mjr. | Kontrym Bolesław | Żmudzin | 1898-08-27 | 41 | 1942-09-01/02 | 44 |
ppłk. | Krajewski Henryk | Trzaska | 1898-07-07 | 41 | 1942-01-06/07 | 43 |
mjr. sap. | Pękała Górski Mieczysław | Bosak | 1898-07-26 | 41 | 1944-10-16/17 | 46 |
płk. pil. | Rudkowski Roman | Rudy | 1898-05-12 | 41 | 1943-01-25/26 | 44 |
mjr. kaw. | Stpiczyński Aleksander | Klara | 1898-04-07 | 41 | 1944-09-21/22 | 46 |
płk. piech. | Spychalski Józef | Grudzień | 1898-03-19 | 41 | 1942-03-30/31 | 44 |
płk. | Iranek Osmecki Kazimierz | Heller | 1897-09-05 | 41 | 1943-03-13/14 | 45 |
płk. pil. | Biały Jan | Kadłub | 1897-06-16 | 42 | 1944-04-27/28 | 46 |
ppłk. piech. | Krizar Leopold | Czeremosz | 1896-10-30 | 42 | 1944-10-16/17 | 47 |
płk. piech. | Kobyliński Wacław | Dziad | 1896-09-03 | 42 | 1944-10-16/17 | 48 |
płk. piech. | Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław | Kruk 2 | 1896-06-13 | 43 | 1944-09-21/22 | 48 |
kpt. | Milewicz Zygmunt | Róg | 1896-05-04 | 43 | 1942-03-03/04 | 45 |
mjr. | Koprowski Franciszek | Dąb | 1895-10-11 | 43 | 1943-03-13/14 | 47 |
mjr. uzbr. | Łojkiewicz Adolf | Ryś | 1895-01-08 | 44 | 1944-05-30/31 | 49 |
mjr. kaw. | Uklański Witold | Herold | 1893-03-13 | 46 | 1944-12-26/27 | 51 |
gen. dyw. | Kossakowski Tadeusz | Krystynek | 1888-01-27 | 51 | 1944-05-29/30 | 56 |
Baza danych „Wiek Cichociemnych” powstała na podstawie informacji zebranych z teczek personalnych 316 Cichociemnych znajdujących się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza – archiwum Studium Polski Podziemnej, kolekcja sygn. Kol.023.
Płk dypl. w st. sp. Marian Utnik – Oddział łącznikowy Komendanta Głównego AK
przy Naczelnym Wodzu na emigracji (VI Oddział Sztabu Naczelnego Wodza) część II
w: Wojskowy Przegląd Historyczny, Warszawa 1981, nr 4 s. 151 – 174
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
2385 kandydatów przyjęto na szkolenia dla Cichociemnych
605 ukończyło wymagane kursy, 579 zakwalifikowano do skoku
316 Cichociemnych skoczyło do okupowanej Polski
spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej:
40 walczyło o niepodległość Polski latach 1918 – 1921
225 walczyło w obronie Polski w 1939
102 poległo podczas II wojny światowej,
w tym 9 zginęło w samolocie lub podczas skoku bojowego
95 walczyło w Powstaniu Warszawskim 18 poległo
129 aresztowało gestapo, Abwehra i in., 43 straciło życie
w tym 8 zażyło truciznę po aresztowaniu przez gestapo
31 więziono w obozach koncentracyjnych, 11 (lub 13) zamordowano
122 aresztowało NKWD, w tym 6 straciło życie
83 zesłano do sowieckich łagrów, w tym 7 dwukrotnie
spośród 214 Cichociemnych żołnierzy Armii Krajowej którzy przeżyli wojnę:
32 pozostało na emigracji, aż 59 musiało uciekać z Polski
103 represjonowano w „Polsce ludowej”, 77 aresztowano, 15 torturowano,
19 skazano na śmierć, 22 na wieloletnie więzienie
9 (lub 10) zamordowały komunistyczne władze Polski
co najmniej 64 walczyło jako „Żołnierze Wyklęci” (NIE, DSZ, WiN)
ok. 30 przydzielono do służby w kadrowej organizacji ?NIE?
43 zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj
32 działało w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”
5 w innych formacjach antykomunistycznych w Polsce
Na emigracji co najmniej 6 działało w Delegaturze Zagranicznej WiN
co najmniej 6 w innych emigracyjnych strukturach antykomunistycznych
ok. 9 uczestniczyło w operacjach specjalnych SIS oraz CIA
spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej:
221 odznaczono Orderem Virtuti Militari
595 razy zostali odznaczeni Krzyżem Walecznych
169 walczyło w dywersji oraz partyzantce, 50 w łączności, 37 w wywiadzie Armii Krajowej
24 miało specjalność sztabową, 22 służb lotniczych, 11 pancerną, 3 fałszowanie dokumentów
Prawie każdy Cichociemny znał co najmniej dwa języki obce,
90 znało co najmniej trzy języki; 165 znało niemiecki, 108 rosyjski,
137 znało język angielski, 111 francuski, 34 ukraiński
W dacie skoku najmłodszy Cichociemny miał 18 lat, najstarszy 56 lat
Średnio Cichociemny w dacie skoku do Polski miał 30 lat 6 miesięcy
Najwięcej Cichociemnych, ok. 38,2 proc. wywodziło się z niższej warstwy społecznej
ok. 35,4 proc. wywodziło się ze średniej, a 26,4 proc. z wyższej warstwy społecznej
61 było żołnierzami 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej
61 wywodziło się z Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (Armii Andersa)
co najmniej 62 z Nich było harcerzami
77 Cichociemnych urodziło się na Kresach, w tym 20 we Lwowie
Na Kresach walczyło 70 Cichociemnych, 20 poległo w walce…
Cichociemni byli elitą Armii Krajowej
żołnierzami w służbie specjalnej
Dwaj „historycy IPN” niezgodnie z obiektywną prawdą historyczną kwestionują liczbę 316 Cichociemnych. Obaj: Krzysztof Tochman i Waldemar Grabowski zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII. Jeden z nich, dr Waldemar Grabowski podnosi, że::
Dr Waldemar Grabowski wymyślił sobie trzy różne definicje Cichociemnych i krytykuje fakty, że do niej nie pasują. Sam się zaplątał w te definicje, bowiem wywodzi np. „w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce” – „czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK”.
Jego wywody są więc wewnętrznie sprzeczne, bowiem:
Najistotniejsza jest jednak kwestia fundamentalna – dr Grabowski nie jest przez nikogo upoważniony do decydowania o tym, kto był – a kto nie był Cichociemnym. Jego wewnętrznie sprzeczne spekulacje nie mają znaczenia w świetle faktów historycznych.
Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na tekst przysięgi Cichociemnych:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako ŻOŁNIERZ POWOŁANY DO SŁUŻBY SPECJALNEJ [podkreśl. RMZ] przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Z treści przysięgi Cichociemnych jednoznacznie wynika, że byli żołnierzami (a nie kurierami) powołanymi do służby specjalnej w Armii Krajowej (czyli po skoku do Kraju). Nie byli tylko (już) kandydatami do tej służby, przeszkolonymi i po przysiędze.
Listę 316 Cichociemnych spisano wprawdzie dopiero po wojnie – jako listę skoczków odznaczonych „Znakiem [Spadochronowym] dla Skoczków do Kraju” – ale uczynił to Kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej zarządzeniem z 7 lutego 1954.
Przeciwko kształtowi tej listy nie protestował nikt, w tym żaden z kilkudziesięciu żyjących wtedy Cichociemnych. Wtedy nie było kontrowersji – te tworzone obecnie przez dr Grabowskiego można śmiało wyrzucić do kosza. Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, nie byli więc nimi kurierzy, skoczkowie zrzuceni do innych krajów lub skoczkowie zrzuceni do Polski po wojnie (po rozwiązaniu AK).
„Rewelacje” dr Grabowskiego wynikają z naciąganej definicji „cichociemnego”, nie mają oparcia w żadnym źródle historycznym. Nie potwierdza ich Studium Polski Podziemnej w Londynie ani też publikacja wydana przez samych Cichociemnych – „Drogi cichociemnych”.
Rzekomy problem z liczbą Cichociemnych polega na tym, że dr Grabowski wymyślił sobie różne definicje „cichociemnego” a potem liczy spadochroniarzy, którzy mu pasują do wydumanej niby „definicji”.
Faktycznie zaś Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza w porozumieniu z SOE wysłał do Polski 316 spadochroniarzy, których z czasem nazwano „cichociemnymi”…
Krzysztof Tochman oraz Waldemar Grabowski z premedytacją KŁAMIĄ, twierdząc jakoby polscy skoczkowie do innych krajów rzekomo byli „cichociemnymi’. Faktycznie byli to spadochroniarze Akcji Kontynentalnej. Za to fundamentalne kłamstwo zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII.
Jak podkreśla jeden z twórców Akcji Kontynentalnej, Jan Librach – ?nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi?, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami Cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej. (Jan Librach, Nota o „Akcji Kontynentalnej”, Zeszyty Literackie 1973, nr 73, s. 162).
Ryszard M. Zając
zobacz – Okradanie Cichociemnych
Polscy spadochroniarze do zadań specjalnych (Cichociemni i inni):
Zobacz także:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”