Operacja Vice
Operacja zrzutowa – Vice
mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński
W nocy z wtorku na środę 16/17 lutego 1943, w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Vice” do okupowanej Polski skoczyło czterech Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Tej nocy przeprowadzono także operacje: “Saw” oraz “Rasp”.
Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)
Operacje zrzutowe planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie “polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).
Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego “Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki “Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy “Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował “Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).
Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), “Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), “Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz “Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).
Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH
81 operacji przerzutowych 316 Cichociemnych (alfabetycznie):
ADOLPHUS (2 CC) | ATTIC (2 CC) | BEAM (3 CC) | BELT (5 CC) | BOOT (5 CC) | BRACE (3 CC) | BRICK (4 CC) | CHICKENPOX (5 CC) | CHISEL (4 CC) | CELLAR (2 CC) | COLLAR (6 CC) | CRAVAT (6 CC) | DOOR (3 CC) | FILE (4 CC) | FLOOR (4 CC) | FRESTON (1 CC) | GAUGE (4 CC) | GIMLET (6 CC) | HAMMER (3 CC) | JACEK 1 (6 CC) | JACKET (4 CC) | KAZIK 1 (6 CC) | KAZIK 2 (1 CC) | LATHE (3 CC) | LEGGING (5 CC) | MEASLES (6 CC) | MOST 1 (Wildhorn I) (2 CC) | MOST 2 (Wildhorn II) (2 CC) | MOST 3 (Wildhorn III) (4 CC) | NEON 1 (2 CC) | NEON 2 (3 CC) | NEON 3 (2 CC) | NEON 4 (3 CC) | NEON 5 (3 CC) | NEON 6 (3 CC) | NEON 7 (3 CC) | NEON 8 (3 CC) | NEON 9 (poległo 3 CC) NEON 10 (3 CC) | OXYGEN 8 (2 CC) | PLIERS (poległo 3 CC) | POLDEK 1 (6 CC, poległ 1) | PRZEMEK 1 (6 CC) | RASP (3 CC) | RHEUMATISM (4 CC) | RIVET (4 CC) | RUCTION (2 CC) | SAW (4 CC, poległ 1) | SCREWDRIVER (3 CC) | SHIRT (5 CC) | SMALLPOX (6 CC) | SPOKESHAVE (3 CC) | STASZEK 2 (6 CC) | STEP (3 CC) | STOCK (4 CC) | TILE (4 CC) | WACEK 1 (6 CC) | WALL (4 CC) | WELLER 1 (4 CC) | WELLER 2 (3 CC) | WELLER 3 (4 CC) | WELLER 4 (4 CC) | WELLER 5 (4 CC) | WELLER 6 (4 CC) | WELLER 7 (3 CC) | WELLER 10 (4 CC) | WELLER 11 (4 CC) | WELLER 12 (4 CC) | WELLER 14 (3 CC) | WELLER 15 (4 CC) | WELLER 16 (4 CC) | WELLER 17 (6 CC) | WELLER 18 (5 CC, poległ 1) | WELLER 21 (4 CC) | WELLER 23 (5 CC) | WELLER 26 (6 CC) | WELLER 27 (5 CC) | WELLER 29 (6 CC) | WELLER 30 (6 CC) | WILDHORN I (Most 1) (2 CC) | WILDHORN II (Most 2) (2 CC) | WILDHORN III (Most 3) (4 CC) | WINDOW (4 CC) | VICE (4 CC) | (6 CC poległo w drodze do Polski, 3 CC podczas skoku, 1 CC skakał dwukrotnie)
Przeprowadzono także operacje zrzutowe materiałowe (z zaopatrzeniem dla AK) oraz operację zrzutu Retingera “Salamander”
1941 – 3 operacje / 8 CC: luty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC) | 1942 – 15 operacji / 72 CC: styczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC) | 1943 – 31 operacji / 99 CC: styczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC) | 1944 – 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) | (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)
sezon “Intonacja”, operacja: “Vice”
Do okupowanej Polski skoczyli Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej:
ppłk Feliks Dzikielewski
mjr / płk cc Feliks Dzikielewski ps. „Oliw”, „Oliwa”, „Rudolf”, „Takster”, vel Feliks Olawski, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0094, ur. 19 listopada 1906 w Osowie (powiat suwalski), zm. 9 maja 1986 w Warszawie – podpułkownik łączności, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Dowództwa Wojsk Łączności Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, Kierownik Łączności Technicznej I Zarządu WiN, uczestnik Powstania Warszawskiego, żołnierz wyklęty, więzień UB (1950-1951), po zwolnieniu szykanowany, łącznościowiec, cichociemny
Znajomość języków: angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata; w dacie skoku do Polski 36 lat. Syn rolnika
mjr Tadeusz Burdziński
kpt. / mjr cc Tadeusz Stanisław Burdziński ps. „Malina”, „Zenon”, „Krzak”, vel Tadeusz Stefański, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0093, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2069, ur. 26 lutego 1908 w Kijach (powiat pińczowski), zm. 16 stycznia 1970 w Glasgow (Wielka Brytania) – major dyplomowany łączności, oficer dyplomowany Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, dowódca kompanii radiołączności „Kram” Oddziału V Komendy Głównej AK, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Fort Mokotowski, Pruszków, Skierniewice (1944-1945), łącznościowiec, cichociemny
Znajomość języków: angielski, francuski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno-strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), techniczny łączności (Wersal, Dundee), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 31 lat; w dacie skoku do Polski 34 lata. Syn urzędnika
sierż. Stanisław Kazimierczak
plt. / sierż. cc Stanisław Kazimierczak ps. „Ksiądz”, „Źrebak”, „Stos”, vel Alfred Drozd, vel Stanisław Chuda, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1547, ur. 10 grudnia 1912 w Warszawie, poległ zamordowany przez Niemców w lipcu 1943 – sierżant łączności, podoficer Straży Granicznej, Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Głównej AK, więziony i zamordowany przez gestapo albo w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz lub KL Neuengamme, łącznościowiec, cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 26 lat; w dacie skoku do Polski 30 lat
sierż Michał Parada
plt. / sierż. cc Michał Parada ps. „Mapa”, „Trasa”, „Dąb”, „Murzynek”, vel Michał Zawadowski, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1546, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1623, ur. 15 października 1914 w Chełmie, poległ w Powstaniu Warszawskim po 10 sierpnia 1944 w Warszawie – sierżant łączności, policjant, żołnierz Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, podoficer Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Głównej AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, łącznościowiec, cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in. łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata; w dacie skoku do Polski 28 lat
Lotnisko RAF, Tempsford
Samolot Halifax DT-727 „K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/O Radomir Walczak / i in.) wystartował o godz. 18.25 z lotniska RAF Tempsford. Dowódca operacji: F/O Radomir Walczak, ekipa skoczków nr: XX.
Zrzut na placówkę odbiorczą „Lilia” 707 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w Kampinosie, 12 km od Mińska Mazowieckiego. Był to drugi lot mjr cc „Oliwa” (z ekipą w zmienionym składzie), w poprzednim (25/26 stycznia) zadanie nie mogło zostać wykonane. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach oraz 270 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników oraz 2 bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 35 minut.
W “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
“16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.
Start odbył sie punktualnie w następującej kolejności: = lot 23/31, ekipa VICE, nawig. por. Walczak, plac. zasadn. LILIA, zapas. PUHACZ, start godz. 18.25 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. i 270000 RM, = lot 24/32, ekipa SPOKSHAVE, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. zasadn. LIS, zapas. PIES, start godz. 18.30 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze. = lot 26/33, ekipa SAW, nawig. por. Gembik, plac. odb. KOŃ i rej. zapas. start godz. 18.35 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 315000 dol. oraz pas polit. DR 21/10, – lot 27/34, ekipa RASP, nawigator p/o Rhutelen, plac. odb. SUM i rej. zapas., start godz. 18.20 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. oraz paczki polit. DR 23/10, 28/13 i29/13. 6413 [melodia sygnałowa w BBC] nadane prawidłowo. (…)
17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 dokonane na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na = 1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:
Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).
Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…
Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…
“Bagażnik” skoczka
Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę “kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.
Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…
Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce “fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…
Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału “S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353
Zobacz także:
- Łączność z Krajem
- Oddział VI (Specjalny)
- Jan Jaźwiński
- Stanisław Kłosowski
- Współpraca Polaków z SOE
- ZRZUTY
- Zrzuty 1941-1942
- Zrzuty 1943-1944
- Wykaz zrzutów cichociemnych
- Zrzuty – sezony operacyjne (także placówki odbiorcze)
- Zrzuty Cichociemnych – operacje
- Operacje Most
- 316 Cichociemnych
- Załogi samolotów
- Zawartość zasobników i paczek
- BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka
Źródła:
- Informacje własne (archiwum portalu)
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
- Jan Jaźwiński – Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
- Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
- Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
Zrzuty – ekipy skoczków
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej
Spis treści:
Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
kombinezon Cichociemnych
Ogółem zrzucono do Polski 64 ekipy skoczków. Ekipę stanowił zespół osób (Cichociemnych, także kurierów) zestawiony do przerzutu jednym samolotem. Ekipy nie miały nazw (za wyjątkiem jednej), oznaczano je kolejnymi numerami rzymskimi. Ostatnią ekipę (misja brytyjska) jednak wyjątkowo oznaczono nie numerem, ale nazwą: Freston, tożsamą z nazwą operacji lotniczej.
Skaczących spadochroniarzy Cichociemnych nazywano początkowo chomikami (od pseudonimu jednego z inicjatorów łączności z Krajem, Jana Górskiego ps. Chomik), zrzutkami, ptaszkami, skoczkami. Nazwa Cichociemni przyjęła się z czasem. Skaczących kurierów nazywano podobnie jak Cichociemnych, ale najczęściej kociakami (od nazwiska ministra Stanisława Kota).
skoczek po wylądowaniu
w zbiorach NAC
Numery ekip nie zawsze były przypisane do jednej operacji lotniczej, w której skoczków przerzucano do Kraju. Jedną ekipę składającą się z kilku, nawet kilkunastu skoczków, niejednokrotnie zrzucano do Polski tej samej nocy – ale kilkoma samolotami, w ramach różnych operacji lotniczych.
Składy ekip podajemy w kolejności alfabetycznej (bez kurierów). Jedna z ekip (nie ma w wykazie) składała się tylko z dwóch kurierów.
Wykaz ekip Cichociemnych
numeracja ekip przyjęta przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza
Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
zobacz – wykaz zrzutów Cichociemnych
zobacz – sezony operacyjne
zobacz – zrzuty
CICHOCIEMNI (The Silent Unseen) – patriotic rap MC Sobieski, muzyka: Patryk Bielewicz, production: Anima Villis
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
- Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
- Andrzej Olejko, Krzysztof Mroczkowski – Szachownice nad okupowaną Europą, Libra, Rzeszów 2011, ISBN 978-83-89183-69-9
Michał Parada – Cichociemny
ps.: “Mapa”, “Trasa”, “Dąb”, “Murzynek”
vel Michał Zawadowski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1546, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1623
sierż. cc Michał Parada
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 15 października 1914 w Chełmie, poległ w Powstaniu Warszawskim po 10 sierpnia 1944 w Warszawie – sierżant łączności, policjant, żołnierz Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, podoficer Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Głównej AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 28 lat 4 miesiące
Spis treści:
Orzeł Policji Państwowej
Uczył się w szkole powszechnej, następnie w Państwowej Szkole Lotniczej i Samochodowej w Warszawie. W 1933 ukończył Państwowy Kurs Radio – Techniczny Wawelberga.
3 listopada 1934 wstąpił do Wojska Polskiego, do 17 września 1936 przydzielony do Pułku Radiotelegraficznego w Warszawie. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej awansowany na stopień kaprala, ze starszeństwem od 26 lutego 1936. Od 17 września 1936 radiotelegrafista Policji Państwowej.
II wojna światowa
21 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, do 1 marca 1940 na Węgrzech. 18 marca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Oddziału Rozpoznawczego 3 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji od 23 czerwca 1940 w Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do Oddziału Rozpoznawczego 1 Brygady Strzelców.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w kraju. Od 11 sierpnia 1942 przeniesiony do Ośrodka Szkoleniowego Oddziału Radio Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii. Od 27 października do 21 grudnia 1941 uczestnik kursu instruktorów radiotelegraficznych. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 października 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień plutonowego ze starszeństwem od 21 grudnia 1942.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Vice” (dowódca operacji: F/O Radomir Walczak, ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-727 “K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/O Radomir Walczak / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.25 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Lilia” 707 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w Kampinosie, 12 km od Mińska Mazowieckiego. Był to drugi lot mjr cc “Oliwa” (z ekipą w zmienionym składzie), w poprzednim (25/26 stycznia) zadanie nie mogło zostać wykonane. Razem z nim skoczyli: kpt. Tadeusz Burdziński ps. Malina, mjr Feliks Dzikielewski ps. Oliw, plt. Stanisław Kazimierczak ps. Ksiądz. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach oraz 270 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 35 minut.
“16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.
Radiostacja AP-4 źródło: ABW
17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 dokonane na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie przydzielony do Oddziału V Komendy Głównej AK, jako radiotelegrafista kompanii radiowej “ORBIS”, następnie kompanii “Kram”.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie “Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Powstanie Warszawskie
SPP, Kol.023.0199
W Powstaniu Warszawskim jako radiotelegrafista kompanii “Radio” Komendy Okręgu Warszawskiego AK.
Walczył w Śródmieściu, ostatnio na Starówce. Zaginął, prawdopodobnie poległ 10 sierpnia 1944. Według relacji Cichociemnego mjr Tadeusza Burdzińskiego, widziany był ostatni raz na Starówce, 10 sierpnia 1944.
“ORBIS” – Kompania Radiowa Komendy Głównej AK
maszynopis prelekcji w Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu N.W. w przededniu Powstania Warszawskiego
w: Instytut Literacki Paryż, 1964 r., Zeszyty Historyczne nr. 6, s. 64 – 116
Awanse
- kapral – ze starszeństwem od 26 lutego 1936
- plutonowy – ze starszeństwem od 21 grudnia 1942
- sierżant – 1943
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Życie rodzinne
Syn Michała oraz Marii z domu Koseckiej. Rodziny nie założył
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
tablica – Pałac Mostowskich
sierż. Michał Parada ps. Mapa
źródło: Biuro Historii i Tradycji Policji KGP
W 1991 na elewacji Pałacu Mostowskich w Warszawie (obecnie siedziba Komendy Stołecznej Policji) odsłonięto tablicę ku czci Cichociemnych – oficerów i podoficerów Policji Państwowej.
Na tablicy upamiętniono: mjr cc Bolesława Kontryma ps. Żmudzin, mjr cc Zygmunta Milewicza ps. Róg, mjr cc Jana Piwnika ps. Ponury, kpt. cc Franciszka Cieplika ps. Hatrak, kpt. cc Piotra Szewczyka ps. Czer, rtm. cc Józefa Zabielskiego ps. Żbik, por. cc Tadeusza Starzyńskiego ps. Ślepowron, ppor. cc Tadeusza Kobylińskiego ps. Hiena, plut. cc Michała Paradę ps. Mapa.
Cichociemny Zygmunt Milewicz nie był oficerem Policji Państwowej, ale w kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ponadto czterech Cichociemnych wywodziło się z rodzin policyjnych: kpt. cc Marian Leśkiewicz, syn starszego przodownika policji, kpt. cc Michal Nowakowski, syn komisarza Policji Państwowej, kpt cc Stanisław Skowroński ps. Widelec, syn komendanta posterunku Policji oraz kpt. cc Henryk Zachmost ps. Zorza, syn policjanta.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0199
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 128, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 380, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 119
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Feliks Dzikielewski – Cichociemny
ps. “Oliw”, “Oliwa”, “Rudolf”, “Takster”
vel Feliks Olawski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0094
ppłk. cc Feliks Dzikielewski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 19 listopada 1906 w Osowie (powiat suwalski), zm. 9 maja 1986 w Warszawie – podpułkownik łączności, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Dowództwa Wojsk Łączności Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, Kierownik Łączności Technicznej I Zarządu WiN, uczestnik Powstania Warszawskiego, żołnierz wyklęty, więzień UB (1950-1951), po zwolnieniu szykanowany, łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 36 lat 2 miesiące. Syn rolnika
Spis treści:
odznaka 41 SPP
ze zbiorów NAC
Od 1914 uczył się w prywatnej szkole, następnie od 1922 w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. G. Piramowicza w Suwałkach. W 1926 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 października 1926 w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi – Komorowie, po jej ukończeniu 14 lipca 1927, na praktyce w 41 Suwalskim Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Od 31 października 1927 do 9 października 1930 w Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie.
Awansowany na stopień podporucznika 15 sierpnia 1929, od 10 października 1930 jako instruktor kompanii przydzielony do 3 Batalionu Telegraficznego w Grodnie 29 Dywizji Piechoty. Od 31 grudnia 1932 dowódca Kompanii Telegraficznej 29 Dywizji Piechoty w Grodnie. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1933. Od 14 kwietnia do 31 maja 1934 także szef łączności 29 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 15 marca 1938. Od 1 kwietnia 1938 przydzielony do 76 Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta. Od 28 października 1938 dowódca łączności pułku Korpusu Ochrony Pogranicza “Wilejka”.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 przydzielony jako oficer łączności 207 Pułku Piechoty 35 Dywizji Piechoty (rezerwowej). Uczestniczył w walkach Samodzielnej Grupy Operacyjnej “Narew”, od 12 września w obronie Lwowa.
18 września 1939 wraz z innymi oficerami przekroczył granicę z Węgrami, internowany. 20 listopada 1939 uciekł, przez Jugosławię oraz Włochy dotarł do Francji. 5 grudnia 1939 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako dowódca kompanii w Centrum Wyszkolenia Łączności w Wersalu.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji, od 26 czerwca 1940 w Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca kompanii łączności Centrum Wyszkolenia Łączności, następnie jako dowódca 3 kompanii łączności 3 Brygady Kadrowej Strzelców.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 października 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Vice” (dowódca operacji: F/O Radomir Walczak, ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-727 “K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/O Radomir Walczak / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.25 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Lilia” 707 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w Kampinosie, 12 km od Mińska Mazowieckiego. Był to drugi lot mjr cc “Oliwa” (z ekipą w zmienionym składzie), w poprzednim (25/26 stycznia) zadanie nie mogło zostać wykonane. Razem z nim skoczyli: kpt. Tadeusz Burdziński ps. Malina, plt. Stanisław Kazimierczak ps. Ksiądz, plt. Michał Parada ps. Mapa. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach oraz 270 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników oraz 2 bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 35 minut.
“16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.
radiostacja A-5
17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku awansowany na stopień majora, przydzielony do Dowództwa Wojsk Łączności Oddziału V (łączność) Komendy Głównej AK jako kierownik Referatu III, także Referatu II (wywiad techniczny, dywersja i sabotaż na liniach komunikacyjnych, łączność). Od listopada 1943 pełnił obowiązki szefa sztabu Wojsk Łączności.
Zbigniew Mierzwiński – Spadochroniarze Armi Krajowej
i jeden z nich – cichociemny podpułkownik “Oliw” – Feliks Dzikielewski
w: “Niepodległość i Pamięć” nr 14/1 (25), s. 147 – 151
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie “Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim w tzw. II rzucie Komendy Głównej AK, w dyspozycji mjr. Jerzego Uszyckiego ps. Ort, dowódcy Wojsk Łączności. Pod koniec sierpnia jako ochotnik uczestniczył w ataku na budynek centrali telefonicznej przy ul. Piusa XI (tzw. mała PAST-a).
Pod koniec Powstania przydzielony jako szef Oddziału I Departamentu Łączności Ministerstwa Obrony Narodowej. Po upadku Powstania 2 października 1944 wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną.
Od października 1944 oficer Oddziału V KG AK, przydzielony do nadzoru nad łącznością podczas operacji zrzutowych oraz typu “Most” (z lądowaniem). Od grudnia 1944 wraz z mjr. Antonim Klimasen ps. Perć w ochronie Wincentego Witosa, prezesa Stronnictwa Ludowego.
Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu N.W. w przededniu Powstania Warszawskiego
w: Instytut Literacki Paryż, 1964 r., Zeszyty Historyczne nr. 6, s. 64 – 116
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Po wojnie
Po rozwiązaniu Armii Krajowej pozostał w konspiracji, od czerwca 1945 szef łączności Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, następnie od 2 września 1945 Kierownik Łączności Technicznej w I Zarządzie WiN. Na sugestię płk Jana Rzepeckiego, ujawnił się 20 listopada 1945 w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie.
Od końca 1945 rozpracowywany przez MBP, kilkakrotnie odrzucił propozycje współpracy z UB. Od marca 1946 członek PSL, działał w nim do września 1947. Od czerwca do września 1946 podjął pracę w Związku Zawodowym Muzyków, od października 1946 w Przedsiębiorstwie Państwowym Technicznej Obsługi Rolnictwa w Łodzi.
14 października 1950 w Warszawie aresztowany przez UB pod zarzutem szpiegostwa. 23 maja 1951 zwolniony z braku dowodów winy. Inwigilowany i szykanowany, nie mógł znaleźć pracy.
Od 1 marca 1953 technik, następnie starszy referent w Warszawskim Przedsiębiorstwie Robót Telekomunikacyjnych. Od 18 lipca 1957 kierownik sekcji łączności w Wydziale Operacyjnym Komendy Głównej Straży Pożarnej. Od 31 grudnia 1971 na emeryturze. Zmarł 9 maja 1986 w Warszawie, pochowany na Cmentarzu Powązkowskim kw. A41 rz. 3 gr. 1.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Memoriał Zrzeszenia “Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015
Awanse
- podporucznik – 15 sierpnia 1929
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1933
- kapitan – ze starszeństwem od 15 marca 1938
- major – 16 luty 1943
- podpułkownik
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Viruti Militari
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Krzyż Walecznych
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Wojska
Życie rodzinne
Syn Andrzeja rolnika i Franciszki z domu Chmielewskiej. W 1937 zawarł związek małżeński z Heleną z domu Dobkowską (ur. 1907), urzędniczką. Mieli dwoje dzieci: Andrzeja (ur. 1935) dr i.nż w Ministerstwie Energetyki oraz Lucynę Małgorzatę (ur. 1939) mgr inż. w Ministerstwie Edukacji Narodowej, zamężną Czajkowską.
Upamiętnienie
W 2023 podjęto starania, aby upamiętnić Cichociemnych – Strażaków. Wśród Cichociemnych w rodzinie strażackiej są: płk cc Adam Boryczka – od września 1936 strażak, następnie (po ukończeniu kursów pożarniczych w Łodzi) dowódca plutonu strażackiego Państwowych Zakładów Azotowych w Mościcach; ppłk cc Feliks Dzikielewski – od 18 lipca 1957 do 31 grudnia 1971 kierownik sekcji łączności w Wydziale Operacyjnym Komendy Głównej Straży Pożarnej; płk cc Stanisław Olszewski – naczelnik Straży Ogniowej w Szczuczynie; ppłk cc Fryderyk Serafiński – od 1937 instruktor Związku Straży Pożarnych; kpt. cc Henryk Zachmost – od 1959 w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych oraz por. cc Józef Zając (mój Dziadek) – od 1933 do wybuchu wojny działacz Powiatowego Związku Straży Pożarnych w Kopyczyńcach (obecnie Ukraina), po wojnie m.in. sekretarz Koła Cichociemnych w Londynie. Trwają działania zmierzające do upamiętnienia Cichociemnych – Strażaków.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0042
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 36-37, Oleśnica, 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 58-59, 358, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 307, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 118
Tadeusz Burdziński – Cichociemny
ps.: “Malina”, “Zenon”, “Krzak”
Tadeusz Stanisław Burdziński vel Tadeusz Stefański
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0093, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2069
mjr cc Tadeusz Burdziński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 26 lutego 1908 w Kijach (powiat pińczowski), zm. 16 stycznia 1970 w Glasgow (Wielka Brytania) – major dyplomowany łączności, oficer dyplomowany Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, dowódca kompanii radiołączności “Kram” Oddziału V Komendy Głównej AK, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Fort Mokotowski, Pruszków, Skierniewice (1944-1945), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno-strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (1 SBS, Largo House, STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: techniczny łączności (Wersal, Dundee); uzupełniający: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 31 lat 6 miesięcy; w dacie skoku do Polski 34 lata 11 miesięcy. Syn urzędnika
Spis treści:
Archiwum UW sygn. RP 34980
Uczył się początkowo w domu, od 1919 w Gimnazjum Państwowym im. Mikołaja Reja w Kielcach, w 1929 zdał egzamin dojrzałości. W 1930 podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego im. J. Piłsudskiego w Warszawie, po roku zrezygnował. Od 15 sierpnia 1929 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty 10 A w Nisku, po jej ukończeniu od 29 czerwca do 16 września 1930 na praktyce w 1 kompanii ciężkich karabinów maszynowych 17 Pułku Piechoty w Rzeszowie.
Od 15 października 1930 w Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie, po jej ukończeniu od 12 sierpnia 1933 przydzielony jako instruktor Kompanii Telegraficznej 13 Kresowej Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 13 sierpnia 1933. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1935, od sierpnia 1935 przydzielony jako instruktor do kompanii szkoleniowej łączności Centralnej Szkoły Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza w twierdzy Osowiec. Od 28 czerwca 1939 przydzielony do kompanii łączności przy batalionie KOP “Snów”.
II wojna światowa
Koszary KOP “Snów”, obchody X-lecia
Archiwum UW sygn. RP 34980
W kampanii wrześniowej 1939 w kompanii łączności Korpusu Ochrony Pogranicza “Snów”, na szlaku: Lwów – Dobromil – Stryj – Tarnopol – Stanisławów – Jaremcze. 19 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, od 24 września internowany. Uciekł 7 grudnia 1939, po otrzymaniu paszportu w ambasadzie R.P. w Budapeszcie, przez Jugosławię, następnie statkiem “Attina” dotarł 16 stycznia 1940 do Marsylii (Francja).
17 stycznia 1940 w Bessieres (Paryż) wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako zastępca dowódcy kompanii łączności 3 Dywizji Piechoty. Od 15 marca do 30 kwietnia uczestnik kursu technicznego w Ośrodku Szkolenia Wojsk Łączności w Wersalu.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Archiwum UW sygn. RP 34980
Po upadku Francji ewakuowany z Le Verdon, 16 czerwca dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). 1 lipca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca plutonu 10 szwadronu łączności 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
Uczestnik kursu technicznego w Ośrodku Szkolenia Wojsk Łączności w Dundee (Szkocja).
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności, m.in. uczestnik kursu spadochronowego od 15 maja do 1 października 1942 w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 października 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Od 1 października 1942 do 16 lutego 1943 na stacjach wyczekiwania STS 18 oraz STS 20 – stacja wyczekiwania “Marta”, Pollards Park House, Chalfont St. Giles (Buckinghamshire). Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 stycznia 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943, w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Vice” (dowódca operacji: F/O Radomir Walczak, ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-727 “K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/O Radomir Walczak / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.25 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Lilia” 707 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w Kampinosie, 12 km od Mińska Mazowieckiego. Był to drugi lot mjr cc “Oliwa” (z ekipą w zmienionym składzie), w poprzednim (25/26 stycznia) zadanie nie mogło zostać wykonane. Razem z nim skoczyli: mjr Feliks Dzikielewski ps. Oliw, plt. Stanisław Kazimierczak ps. Ksiądz, plt. Michał Parada ps. Mapa. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach oraz 270 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników oraz 2 bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 35 minut.
Start odbył sie punktualnie w następującej kolejności: = lot 23/31, ekipa VICE, nawig. por. Walczak, plac. zasadn. LILIA, zapas. PUHACZ, start godz. 18.25 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. i 270000 RM, = lot 24/32, ekipa SPOKSHAVE, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. zasadn. LIS, zapas. PIES, start godz. 18.30 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze. = lot 26/33, ekipa SAW, nawig. por. Gembik, plac. odb. KOŃ i rej. zapas. start godz. 18.35 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 315000 dol. oraz pas polit. DR 21/10, – lot 27/34, ekipa RASP, nawigator p/o Rhutelen, plac. odb. SUM i rej. zapas., start godz. 18.20 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. oraz paczki polit. DR 23/10, 28/13 i29/13. 6413 [melodia sygnałowa w BBC] nadane prawidłowo. (…)
Archiwum UW sygn. RP 34980
17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku oraz aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, jako samodzielny referent łączności radiowej wywiadu ofensywnego AK. Od 15 listopada 1943 dowódca kompanii radiołączności “Kram” w Oddziale V (łączność) KG AK oraz oficer przekaźnikowy (rozdział depesz) batalionu radiołączności “Iskra”.
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie “Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim w tzw. II rzucie Komendy Głównej AK. Od 7 sierpnia 1944 dowódca oddziałów radiołączności na Starym Mieście, od 16 sierpnia 1944 zastępca Cichociemnego kpt. Zygmunta Sawickiego ps. Samulik, szefa łączności Grupy “Północ”. Odpowiadał za łączność radiową KG AK ze sztabem Naczelnego Wodza, Główną Bazą Przerzutową (bazą nr 11) w Latiano (Włochy) oraz ośrodkiem w Puszczy Kampinoskiej, a także za łączność Komendy Głównej AK z komendami: Okręgu i Obszaru Warszawskiego AK. Współpracował m.in. z Cichociemnym sierż. Stanisławem Biedrzyckim ps. Opera, obsługującym jedną z radiostacji Grupy “Północ”.
Archiwum UW sygn. RP 34980
Pod koniec sierpnia 1944 dowódca radiostacji “Wanda 03”, zlokalizowanej w Śródmieściu, w fabryce żarówek “Tungsram” w Warszawie, przy ul. 6 Sierpnia 13. We wrześniu 1944 na rozkaz dowódcy Wojsk łączności ppłk. Jerzego Uszyckiego ps. Ort przeszedł przez Czerniaków, następnie kanałami na Mokotów. 11 września wraz z Cichociemnym ppor. Piotrem Nowakiem ps. Oko uruchomił radiostację, zlokalizowaną przy ul. Szustra, w sąsiedztwie sztabu 10 Dywizji Piechoty AK. Jako dowódca tej radiostacji odpowiadał za łączność pomiędzy dowódcą Grupy “Południe” oraz komendantem Okręgu gen. Antonim Chruścielem ps. Monter. Awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 24 września 1944.
26 września, po ewakuacji Mokotowa do Śródmieścia, wraz z Cichociemnym ppor. Piotrem Nowakiem ps. Oko, po kilkunastu godzinach wędrówki kanałami, wyszli włazem na ul. Dworkowej. Od 27 września osadzeni w niewoli, początkowo Fort Mokotowski, następnie Pruszków i obóz jeniecki w Skierniewicach. 11 października 1944 uciekł, do grudnia 1944 oficer łączności w Obwodzie Skierniewice AK, następnie do 20 stycznia 1945 jako zastępca mjr. Stefana Jodłowskiego ps. Grabowski, szefa Oddziału V-O (łączność techniczna) Komendy Głównej AK.
Aleksander Dobraczyński – Kanały warszawskie. Ich rola podczas Powstania Warszawskiego 1944
w: Koło Byłych Żołnierzy AK – Oddział Londyn, polishresistance-ak.org
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Po wojnie
Oddział VI SNW, Londyn
21 października 1945 wyjechał z Polski, dotarł do RFN, 27 października 1945 do miejsca stacjonowania 1 Dywizji Pancernej w Murnau. 31 października 1945 ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, do 20 listopada 1945 w służbach łączności sztabu 1 Dywizji Pancernej.
Ulotka PKPiR
24 listopada 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie (Wielka Brytania). Od 13 stycznia 1946 przydzielony do 12 oddziału łączności 2 Korpusu Polskiego. Od 20 lipca do 24 listopada 1945 uczestnik Kursu Przygotowawczego do Wyższej Szkoły Wojennej w Crieff. Od stycznia do lipca 1946 uczestnik kursu Wyższej Szkoły Wojennej w Cupar.
Od 7 września 1946 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, m.in. jako dowódca obozu Burrowhead na wyspie Whithorn. Zdemobilizowany 14 kwietnia 1948. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Pracował w firmie rybackiej w Innerwell Fisheries w Garlieston, następnie łowił łososie oraz uruchomił własną firmę przetwórstwa rybnego w Minnigaff, później w Newton Steward. Zmarł 16 stycznia 1970 w Glasgow. pochowany na Newton Stewart Cementery (Wielka Brytania).
Twórczość
Autor opowiadań: To wcale nie takie proste, Dzień dobry panie Zenonie, Kanały, które ukazały się w książce “Drogi cichociemnych”, (wyd. I, II, III, Veritas, Londyn, 1954, 1961, 1972, Bellona, Warszawa, 1993, 2008).
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 13 sierpnia 1933
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1935
- kapitan – ze starszeństwem od 1 stycznia 1943
- major – ze starszeństwem od 24 września 1944
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Croix de Combattants Volontaire (Francja)
- Kings Medal for Courage in the Cause of Freedom (Wielka Brytania).
Życie rodzinne
Syn Maksymiliana, urzędnika, właściciela majątku w Gołuchowie oraz Adolfiny z domu Żakowskiej. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0022
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Wydawnictwo Abres, 1996, s. 30-31, ISBN 8390249952
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 58-59, 358, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 298, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 117-118
