Zrzuty – ekipy skoczków
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej
Spis treści:
Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
kombinezon Cichociemnych
Ogółem zrzucono do Polski 64 ekipy skoczków. Ekipę stanowił zespół osób (Cichociemnych, także kurierów) zestawiony do przerzutu jednym samolotem. Ekipy nie miały nazw (za wyjątkiem jednej), oznaczano je kolejnymi numerami rzymskimi. Ostatnią ekipę (misja brytyjska) jednak wyjątkowo oznaczono nie numerem, ale nazwą: Freston, tożsamą z nazwą operacji lotniczej.
Skaczących spadochroniarzy Cichociemnych nazywano początkowo chomikami (od pseudonimu jednego z inicjatorów łączności z Krajem, Jana Górskiego ps. Chomik), zrzutkami, ptaszkami, skoczkami. Nazwa Cichociemni przyjęła się z czasem. Skaczących kurierów nazywano podobnie jak Cichociemnych, ale najczęściej kociakami (od nazwiska ministra Stanisława Kota).
skoczek po wylądowaniu
w zbiorach NAC
Numery ekip nie zawsze były przypisane do jednej operacji lotniczej, w której skoczków przerzucano do Kraju. Jedną ekipę składającą się z kilku, nawet kilkunastu skoczków, niejednokrotnie zrzucano do Polski tej samej nocy – ale kilkoma samolotami, w ramach różnych operacji lotniczych.
Składy ekip podajemy w kolejności alfabetycznej (bez kurierów). Jedna z ekip (nie ma w wykazie) składała się tylko z dwóch kurierów.
Wykaz ekip Cichociemnych
numeracja ekip przyjęta przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza
Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
zobacz – wykaz zrzutów Cichociemnych
zobacz – sezony operacyjne
zobacz – zrzuty
CICHOCIEMNI (The Silent Unseen) – patriotic rap MC Sobieski, muzyka: Patryk Bielewicz, production: Anima Villis
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
- Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
- Andrzej Olejko, Krzysztof Mroczkowski – Szachownice nad okupowaną Europą, Libra, Rzeszów 2011, ISBN 978-83-89183-69-9
Stanisław Zapotoczny – Cichociemny
ps.: „Płomień”, „Bicz”, „Kąkol”
Stanisław Tadeusz Zapotoczny vel Stanisław Batużyński
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1889, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1614
ppor. cc Stanisław Zapotoczny
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 28 kwietnia 1922 w Krasnem (powiat złoczowski, obecnie Ukraina), poległ po aresztowaniu przez Niemców z gestapo 18 lutego 1944 w Wilnie (obecnie Litwa) – podporucznik łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Okręgu Wilno AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Semipałatyńsk (1940-1942), więzień gestapo, popełnił samobójstwo przy próbie aresztowania (1944), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley, End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), i in. W dniu wybuchu wojny miał 17 lat 4 miesiące; w dacie skoku do Polski 21 lat 4 miesiące
Spis treści:
Uczeń gimnazjum we Lwowie, do wybuchu wojny we wrześniu 1939 ukończył czwartą klasę, miał 17 lat.
II wojna światowa
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany, ze względu na młody wiek. Po wkroczeniu sowietów do Polski, 13 kwietnia 1940 razem z matką wywieziony na zesłanie do Semipałatyńska (Kazachstan). Funkcjonariusze NKWD zwykle dawali ok. pół godziny na spakowanie się, Polaków transportowano bydlęcymi wagonami.
Zwolniony z zesłania po układzie Sikorski – Majski. 12 lutego 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa w Czok-Pak w Kazachstanie (ok. 100 km na północny wschód od Taszkentu), przydzielony do 2 szwadronu dywizjonu rozpoznawczego 8 Dywizji Piechoty. Od 20 kwietnia 1942 w Szkole Podchorążych przy 8 Dywizji Piechoty w Teheranie. Od 20 maja w 2 kompanii Szkoły Podchorążych w El Khassa, niedaleko Jerozolimy (Palestyna). Przez Afrykę Południową dotarł statkiem m/s „Sobieski” do Wielkiej Brytanii. Od 24 września w Obozie Rozdzielczym.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności, od 5 października 1942 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, do 17 kwietnia 1943 w Szkole Podchorążych Łączności. 21 lutego 1943 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Audley End przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 21 września 1943.
Represje sowieckie wobec Polaków źródło: pamiec.pl
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 5” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXXII), z samolotu Halifax LW-276 „E” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Michał Goszczyński, pilot – F/O Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.01 z lotniska RAF Tempsford, zrzut ok. godz. 1 na placówkę odbiorczą „Lustro” 201 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mistów, 9 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Tadeusz Seeman ps. Garbus, ppor. Stanisław Skowroński ps. Widelec. Skoczkowie przerzucili 432 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników oraz jedną paczkę.
Samolot podczas lotu został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec ME-110, ale szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:
„20.IX. – miała miejsce rozmowa N.W. [Naczelnego Wodza] z gen Brooke’m i w ślad za nią m.W. wyśle list, którego projekt otrzymał 21.IX. do korekty Szef Wydz. S”. [mjr dypl. Jan Jaźwiński]. W liście tym jest podkreślone:
– niezbędne minimum potrzeb AK – 600 lotów do kwietnia 1944 r.,
– pilna organizacja Bazy Przerzutu No.2 we Włoszech i wyposażenie tej Bazy w 2 Dyony Liberatorów,
– pilność org. Bazy No.2 – ostatnia depesza Dcy A.K. – najpilniej przysłać mat. dla akcji mającej na celu przecięcie niemieckich transportów z frontu wsch. do Europy a szczeg. do Europy Płd. Chodzi tu o pilny przerzut so rej. Kowel – Dubno i Lwów (…) 21.IX. wieczorem, por. Czulak (z-ca Kwat. Wydz.S”) zatelefonował, że może już dn. 22.IX. rano nastąpi spotkanie gen. Carton de Wiart, V.C. – chodzi tu Szefowi Wydz. „S” o zbadanie, czy tą drogą nie da się urządzić rozmowy N.W. z Churchill’em. Generał ten, przybył niedawno z Włoch i ma duże możliwości a przede wszystkiem nienawidzi Sowiety i zna Polskę. Zobaczymy – trzeba próbować.” (s. 202/220)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
„nieśmiertelnik” Stanisława Zapotocznego. Foto własne, źródło: JW GROM
Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana
źródło: ABW
Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, przydzielony jako radiotelegrafista plutonu „Radio” Oddziału V Komendy Okręgu Wilno AK. Nadawał w Wilnie m.in. z ul. Słonecznej oraz z ul. Piaski na Antokolu, z mieszkania żony ppłk. Stanisława Dobrskiego ps. Żuk, komendanta Okręgu Brześć AK.
18 lutego 1944 namierzony podczas nadawania z mieszkania w Wilnie przy ul. Piaski przez niemiecki oddział goniometryczny, Podczas próby aresztowania przez gestapo, otruł się rozgryzając posiadaną szklaną kapsułkę z cyjankiem potasu. Niemcy zabrali jego ciało ze sobą, do siedziby gestapo przy ul. Ofiarnej. Miał niecałe 22 lata…
Pochowany w Wilnie na Cmentarzu Na Rossie, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy (skan własny)
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 21 września 1943
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Viruti Militari – pośmiertnie.
Życie rodzinne
Syn Stanisława oraz Marii z domu Nadały. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0324
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 201-202, Rzeszów 1996, Abres, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 440, Warszawa1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 178-179, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Stanisław Skowroński – Cichociemny
ps.: „Widelec”, „Trzynastka”, „Tulipan”, „Fala”
Stanisław Bronisław Skowroński
vel Stefan Małysz, vel Stefan Poliński, vel Stefan Staniszewski, Stefan Marciniak, Stefan Stasiak,
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1881, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1613
kpt. cc Stanisław Skowroński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 13 listopada 1919 w Horodence (obecnie Ukraina), zm. 20 kwietnia 2016 w Rio Ceballos (Argentyna) – kapitan łączności, harcerz, żołnierz Armii Czerwonej, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, Okręgu Wilno AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Swierdłowsk, Czelabińsk (1941-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 23 lata 10 miesięcy. Syn komendanta posterunku Policji Państwowej
Spis treści:
Uczył się w szkole powszechnej, następnie w Polskim Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum typu humanistycznego w Horodence. Działał w harcerstwie. W 1937 zdał egzamin dojrzałości. Uprawiał liczne sporty: biegi, skoki, kolarstwo, narciarstwo, grał w piłkę nożną. Po ukończeniu nauki podjął pracę jako sprzedawca w sklepie kolonialnym Mikołaja Olecha we Lwowie.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. Od października 1939 kierownik sklepu „Bakalia i Gastronomia” we Lwowie przy ul. Zamarstynowskiej. 22 kwietnia 1940 zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej, przyjął pseudonim „Stefan”.
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
22 kwietnia 1941 powołany do Armii Czerwonej, wcielony do 118 Dywizji Piechoty, przewieziony do Czugujewa (ok. 40 km od Charkowa). Po agresji Niemiec na ZSRR na linii obronnej w rejonie Homla, następnie Czerkasy – Kijów – Czernihów. 3 lipca 1941 wcielony do batalionu roboczego. Od września 1941 przerzucony na budowę fabryki cementu w Tambowie, od listopada w fabryce bomb oraz warsztacie samochodowym.
17 grudnia 1941 aresztowany jako sabotażysta, osadzony w więzieniu w Czelabińsku. 29 grudnia przez Trybunał Wojenny Wojsk NKWD w Swierdłowsku skazany na 6 lat łagrów. Zesłany do niewolniczej pracy w fabryce czołgów k. Czelabińska.
Zwolniony po układzie Sikorski – Majski. 6 marca 1942 wstąpił w Czok Pak do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 2 kompanii Szkoły Podchorążych 8 Dywizji Piechoty. Ewakuowany z Krasnowodska statkiem „Lazar Kaganowicz”, 22 marca dotarł do Pahlevi, 3 kwietnia do Teheranu (Iran). Statkiem „Mauretania” dopłynął do Suezu i Palestyny, następnie statkiem m/s „Alcantara” kanałem mozambickim dotarł 22 maja 1942 do Durbanu (Afryka Południowa). Stamtąd przez Pietermaritzburg, Halifax m/s „Sobieski” 24 września 1942 dotarł do Greenock (Wielka Brytania).
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 22 września 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 5” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXXII), z samolotu Halifax LW-276 „E” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Michał Goszczyński, pilot – F/O Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.01 z lotniska RAF Tempsford, zrzut ok. godz. 1 na placówkę odbiorczą „Lustro” 201 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mistów, 9 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Tadeusz Seeman ps. Garbus, ppor. Stanisław Zapotoczny ps. Płomień. Skoczkowie przerzucili 432 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot podczas lotu został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec ME-110, ale szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.
– niezbędne minimum potrzeb AK – 600 lotów do kwietnia 1944 r.,
– pilna organizacja Bazy Przerzutu No.2 we Włoszech i wyposażenie tej Bazy w 2 Dyony Liberatorów,
– pilność org. Bazy No.2 – ostatnia depesza Dcy A.K. – najpilniej przysłać mat. dla akcji mającej na celu przecięcie niemieckich transportów z frontu wsch. do Europy a szczeg. do Europy Płd. Chodzi tu o pilny przerzut do rej. Kowel – Dubno i Lwów (…) 21.IX. wieczorem, por. Czulak (z-ca Kwat. Wydz.S”) zatelefonował, że może już dn. 22.IX. rano nastąpi spotkanie gen. Carton de Wiart, V.C. – chodzi tu Szefowi Wydz. „S” o zbadanie, czy tą drogą nie da się urządzić rozmowy N.W. z Churchill’em. Generał ten, przybył niedawno z Włoch i ma duże możliwości a przede wszystkiem nienawidzi Sowiety i zna Polskę. Zobaczymy – trzeba próbować.” (s. 202/220)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Radiostacja AP-4, źródło: ABW
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie od października przydzielony do Oddziału V Komendy Głównej AK jako radiotelegrafista w batalionie „Iskry”. Pracował na nasłuchu oraz przy budowie anten radiowych przeznaczonych do wykorzystania podczas akcji Burza oraz w czasie Powstania Warszawskiego.
Od kwietnia 1944 przydzielony do Okręgu Wilno AK, jako dowódca plutonu radiołączności Oddziału V. Dowodził radiostacjami nr 19 oraz 63 w Dziewieniszkach oraz Wołkorabiszkach. Podczas operacji Ostra Brama utrzymywał łączność pomiędzy KG AK a centralą łączności radiowej Sztabu Naczelnego Wodza w Stanmore.
W lipcu 1944 aresztowany przez patrol NKWD, podczas wycofywania się polskich oddziałów do Puszczy Rudnickiej, uciekł. Od 22 sierpnia ponownie pracował na radiostacji z mieszkania w Wilnie przy ul. Słonecznej. Od października szef Oddziału V Komendy Okręgu Wilno AK.
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
27 sierpnia 1944 ponownie aresztowany przez NKWD w mieszkaniu przy ul. Ludwisarskiej, uciekł. 22 grudnia 1944 aresztowany w I Komisariacie Milicji w Wilnie, gdzie zgłosił się w celu wymiany dokumentów. Osadzony w więzieniu na Łukiszkach, następnie wywieziony do Magdalinowki, do niewolniczej pracy w kopani węgla „Woroszyłowka” w Zagłębiu Donieckim.
Na początku października 1945 wraz z dwoma zesłańcami: Tadeuszem Popławskim oraz Stanisławem Wilkiewiczem uciekł z kopalni. Pod koniec października, przez Donieck, Połtawę, Kijów, Sarny, Równe, skrajnie wycieńczony dotarł do Lwowa. Dzięki pomocy Kazimierza Stachowskiego repatriował się do Polski. Awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od 11 listopada 1944.
Po wojnie
Oddział VI SNW, Londyn
Przez Przemyśl dotarł do Warszawy, następnie do Wrocławia, Karpacza i Zabrza. Poszukiwany przez NKWD oraz UB. W październiku 1946 przez Czechy nielegalnie wyjechał z Polski. 27 lutego 1947 dotarł do miejsca stacjonowania 1 Dywizji Pancernej w Osnabruck, stamtąd samolotem 8 marca 1947 przerzucony do Londynu.
5 października 1948 wyemigrował do Argentyny. Pracował jako robotnik, uzyskał licencję na zakładanie instalacji elektrycznych, gazowych i wodociągowych, następnie prowadził własną firmę. Działał w środowisku polonijnym, m.in. jako przewodniczący Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Argentynie, przewodniczący Rady Nadzorczej Związku Polaków. Zmarł 20 kwietnia 2016 w Rio Ceballos (Argentyna).
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 22 września 1943
- porucznik – ze starszeństwem od 11 listopada 1944
- kapitan
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Order of British Empire (Wielka Brytania)
Życie rodzinne
Syn Józefa, komendanta posterunku Policji Państwowej oraz Franciszki z domu Zajączkowskiej. W 1945 zawarł związek małżeński z Joanną z domu Sawicką (ur. 1923) nauczycielką. Mieli trzy córki: Jolantę (ur. 1947) magister chemii, po mężu Dos Santos, Dolores (ur. 1949) artystę plastyka, po mężu Malony oraz Barbarę (ur. 1952) biochemika, zamężną Witek.
Upamiętnienie
tablica – Pałac Mostowskich
W 1991 na elewacji Pałacu Mostowskich w Warszawie (obecnie siedziba Komendy Stołecznej Policji) odsłonięto tablicę ku czci Cichociemnych – oficerów i podoficerów Policji Państwowej.
Na tablicy upamiętniono: mjr cc Bolesława Kontryma ps. Żmudzin, mjr cc Zygmunta Milewicza ps. Róg, mjr. cc Jana Piwnika ps. Ponury, kpt. cc Franciszka Cieplika ps. Hatrak, kpt. cc Piotra Szewczyka ps. Czer, rtm. cc Józefa Zabielskiego ps. Żbik, por. cc Tadeusza Starzyńskiego ps. Ślepowron, ppor. cc Tadeusza Kobylińskiego ps. Hiena, plut. cc Michała Paradę ps. Mapa.
Cichociemny Zygmunt Milewicz nie był oficerem Policji Państwowej, ale w kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ponadto czterech Cichociemnych wywodziło się z rodzin policyjnych: kpt. cc Marian Leśkiewicz, syn starszego przodownika policji, kpt. cc Michal Nowakowski, syn komisarza Policji Państwowej, kpt cc Stanisław Skowroński ps. Widelec, syn komendanta posterunku Policji oraz kpt. cc Henryk Zachmost ps. Zorza, syn policjanta.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0256
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t 1, s. 121-123, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 408, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 78
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Tadeusz Seeman – Cichociemny
ps.: „Garbus”, „Wstydliwy”, „Nasturcja”
Tadeusz Julian Seeman po wojnie Wiktor Popławski
vel Wiktor Popławski, vel Tadeusz Strojeń
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1886, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1965
por. cc Tadeusz Seeman
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 27 listopada 1922 w Stryju (obecnie Ukraina), zm. 6 kwietnia 1992 w Nysie – porucznik łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, Okręgu Wołyń AK, więziony i torturowany przez NKWD, dwukrotnie więzień sowieckich łagrów: Iwdiel (1940-1941) oraz Workuta, Inta, Olżeras (1944-1953), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersji, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), uzupełniające: motorowy, i in. W dniu wybuchu wojny miał 16 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 20 lat 9 miesięcy. Syn pracownika technicznego PKP
Spis treści:
odznaka PW II stopnia
Przez 14 lat mieszkał we Lwowie, przez trzy lata w Stryju. Uczył się w szkole powszechnej w Stryju, od 1935 w gimnazjum w Stryju, od 1936 w III Gimnazjum Państwowym im Króla Stefana Batorego we Lwowie. W ostatniej klasie działał w tajnej organizacji patriotycznej w gimnazjum. W czerwcu 1939 w gimnazjum w Stryju uzyskał małą maturę. Podczas wakacji 1939 uczestniczył w ćwiczeniach Przysposobienia Wojskowego. Uprawiał kolarstwo, narciarstwo, siatkówkę, grał w piłkę nożna. W chwili rozpoczęcia wojny miał zaledwie 17 lat…
II wojna światowa
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
W nocy 20 marca 1940 aresztowany w Stryju przez NKWD, oskarżony o przynależność do organizacji konspiracyjnej, osadzony w więzieniu przy ul. 3 Maja. W kwietniu 1940 jego rodzinę deportowano ze Stryja do Kazachstanu.
Skazany na 10 lat łagru, jesienią 1940 wywieziony do niewolniczej pracy w lesie na Uralu, w rejon Iwdiel, stacja Sama k. Swierdłowska. Po agresji Niemiec na ZSRR eskortowany w przemarszu do łagru w Górach Ural, od września 1941 ponownie w obozie w Iwdiel (Iwdielłag).
Po układzie Sikorski – Majski, w październiku 1941 zwolniony z łagru, do listopada 1941 w szpitalu, następnie w Kazachstanie. 24 lutego 1942 w Kustanaja wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 8 Dywizji Piechoty. Przez Taszkient i Krasnowodsk dotarł do Pahlevi i Teheranu, następnie przez Eden i Suez do Palestyny. Od 29 maja przydzielony do 2 kompanii Szkoły Podchorążych 8 Dywizji Piechoty.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przerzucony do Afryki Południowej, następnie statkiem m/s Sobieski dotarł 24 września 1942 do Wielkiej Brytanii. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 21 września 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 5” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXXII), z samolotu Halifax LW-276 „E” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Michał Goszczyński, pilot – F/O Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.01 z lotniska RAF Tempsford, zrzut ok. godz. 1 na placówkę odbiorczą „Lustro” 201 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mistów, 9 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Stanisław Skowroński ps. Widelec, ppor. Stanisław Zapotoczny ps. Płomień. Skoczkowie przerzucili 432 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także 6 zasobników i jedną paczkę. Samolot podczas lotu został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec ME-110, ale szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.
– niezbędne minimum potrzeb AK – 600 lotów do kwietnia 1944 r.,
– pilna organizacja Bazy Przerzutu No.2 we Włoszech i wyposażenie tej Bazy w 2 Dyony Liberatorów,
– pilność org. Bazy No.2 – ostatnia depesza Dcy A.K. – najpilniej przysłać mat. dla akcji mającej na celu przecięcie niemieckich transportów z frontu wsch. do Europy a szczeg. do Europy Płd. Chodzi tu o pilny przerzut so rej. Kowel – Dubno i Lwów (…) 21.IX. wieczorem, por. Czulak (z-ca Kwat. Wydz.S”) zatelefonował, że może już dn. 22.IX. rano nastąpi spotkanie gen. Carton de Wiart, V.C. – chodzi tu Szefowi Wydz. „S” o zbadanie, czy tą drogą nie da się urządzić rozmowy N.W. z Churchill’em. Generał ten, przybył niedawno z Włoch i ma duże możliwości a przede wszystkiem nienawidzi Sowiety i zna Polskę. Zobaczymy – trzeba próbować.” (s. 202/220)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Wilczej 32. Po aklimatyzacji przydzielony do Okręgu Wołyń AK, od listopada oficer łączności Inspektoratu Rejonowego Łuck AK
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Radiostacja AP-4 źródło: ABW
29 marca 1944 aresztowany przez NKWD w Nowym Musorze k. Holob, wraz ze sztabem Inspektoratu Rejonowego i Obwodu Łuck AK, w trakcie marszu na koncentrację 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Osadzony w więzieniu NKWD w Łucku przy ul. Jagiellońskiej, następnie w Kijowie przy ul. Korolenki 33. Brutalnie przesłuchiwany w ciężkim śledztwie (m.in. odbite nerki), nie ujawnił się jako spadochroniarz AK. W nocy 17/18 października 1944 pod fałszywą tożsamością Wiktor Popławski skazany „za szpiegostwo” przez Wojskowy Wojenny Trybunał na dożywotnie zesłanie.
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
Od listopada w rejonie Workuty (Republika Komi), pracował niewolniczo w parowozowni. Od 1948 w Inta (pomiędzy Peczorą a Workutą) pracował niewolniczo w kopalni, od 1951 w Olżeras (obłast kiemierowska, Kuzbas) pracował niewolniczo w Kuźnieckim Zagłębiu Węglowym.
Po przeglądzie akt sprawy przez Najwyższe Kolegium Wojskowego Trybunału w Moskwie zmniejszono wyrok do 10 lat łagrów, uniewinniony z zarzutu szpiegostwa. W 1953 zwolniony z łagru, zesłany dożywotnio do Akczatau, pracował jako mechanik w kopalni wolframu.
Po wojnie
10 kwietnia 1956 zwolniony z zesłania, przez Moskwę, Terespol, Grabanów 23 sierpnia 1956 powrócił do Polski. Od 1 października 1956 mistrz wydziału aparatury ciężkiej, kierownik wydziału przygotowania produkcji, główny mechanik Zakładu Urządzeń Przemysłowych w Nysie. Od 1 stycznia 1981 na rencie. 12 października 1973 awansowany na stopień porucznika. Zmarł 6 kwietnia 1992 w Nysie.
Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59
Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 21 września 1943
- porucznik – 12 października 1973
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
Życie rodzinne
Syn Alfreda, pracownika technicznego kolei oraz Apolonii z domu Rutkowskiej. Zawarł związek małżeński z Marią z domu Ażibek (ur. 1925). Mieli synów: Eugeniusza (ur. 1948) technika, Włodzimierza (ur. 1949) mechanika oraz Bolesława (ur. 1955) technika.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0247
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 119-120, Oleśnica 1994, Kasperowicz – Meble, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 404, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 177-178
Zobacz także – biogram w Wikipedii
