Tag Archives: znak cichociemnych

Cichociemni – nazwa, przysięga, znak

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski
przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.

 

---

Spis treści:

• Nazwa >Cichociemni<
• Pisownia słowa
• Tajemnica wojskowa
• Przysięga
• Znak Spadochronowy
  • Zwykły Znak Spadochronowy
  • Bojowy Znak Spadochronowy
  • Problemy ewidencyjne Znaków Spadochronowych
• Znak Cichociemnych – Znak dla Skoczków do Kraju
• Wykaz Znaków Spadochronowych Cichociemnych
• Maksyma Cichociemnych
• Hasło Cichociemnych
• Kontrowersje wokół liczby Cichociemnych

---

 

Nazwa

Cichociemni – to 316 spadochroniarzy, żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Podczas II wojny światowej nazywani byli ptaszkami lub zrzutkami. Oprócz starannej selekcji oraz wszechstronnego wyszkolenia do zadań specjalnych w okupowanej Polsce wyróżniali się swymi cechami charakteru (patrz: rekrutacja) oraz silną motywacją – Ich zawołaniem było hasło: „Wywalcz Jej [Polsce] wolność lub zgiń!”

Podczas II wojny światowej, funkcjonowało Polskie Państwo Podziemne, którego wojskową strukturą była Armia Krajowa, Cichociemni stanowili jej elitę. Niestety współcześnie, fenomen Polskiego Państwa Podziemnego – którego istotną częścią byli Cichociemni – jest zadeptywany przez różnych ignorantów i fałszerzy historii – którzy bez żenady publicznie bredzą o rzekomych „cichociemnych do innych krajów” czy też o tym, jakoby Armia Krajowa rzekomo była częścią „wydzierżawionych wojsk” czyli Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie…

Nazwa cichociemni prawdopodobnie powstała w 1941 roku, po raz pierwszy została oficjalnie użyta w instrukcji szkoleniowej Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza z września 1941 pt. „Codzienne życie w Kraju. Szkic dla skoczków do września 1941 r.”. W pierwszym zdaniu czytamy: „Praca niniejsza ma za zadanie ułatwienie „cicho-ciemnym” zaaklimatyzowanie się w Kraju (…)” (źródło: CAW sygn. II.52.150.1).

Wówczas nazwa definiowała raczej sposób w jaki żołnierze znikali z macierzystych oddziałów, gdy wyrazili zgodę na skok do Kraju oraz kierowani byli na tajne, specjalistyczne szkolenia. Oto relacja Władysława Stasiaka – „Po zakończeniu odprawy z dowódcą spotkaliśmy się wreszcie z kolegami. Koledzy niemal rzucili się na nas z pytaniami (…) A my zobowiązani tajemnicą odpowiadaliśmy twardo, że mamy zakaz mówienia czegokolwiek o kursie i sprawach z nim związanych. Na drugi dzień przyszedł do mnie por. Józef Wija – znany w brygadzie dowcipniś i złośliwiec. (…)  Zaczął mnie męczyć pytaniami. Odpowiedziałem mu, że przecież dobrze wie, że mamy siedzieć cicho (…)

On, złośliwie, rysując palcem kółko na czole, powiedział: „ty ciemniaku, nawet mnie nie ufasz? Taki jesteś cicho-ciemniak!”. Z biegiem czasu wszystkich uczestników szkolenia zaczęto nazywać cicho-ciemnymi” (W locie szumią spadochrony, IW PAX, Warszawa 1991, s.41-42, ISBN 83-211-1153-X).

Pierwszy zapis słowa Cichociemny – bez cudzysłowu oraz nierozdzielnie – pochodzi być może z pamiętnika Jana Górskiego, nie sposób tego zweryfikować, bowiem wnuk tego Cichociemnego… utajnił ten pamiętnik. Pod datą 30 marca 1942 ponoć zanotował:  Kochany chłopak. W Warszawie w szkole nie spodziewałem się, że on taki. Urodzony Cichociemny. (Pamiętnik Jana Górskiego, niepublikowany, źródło: wg. oświadczenia ustnego archiwum rodzinne Michała Górskiego)

 

Po wojnie znaczenie nazwy cichociemni wyjaśniono w publikacji będącej zbiorem wspomnień CC, wydanym z inicjatywy Koła Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej w Londynie:

„Kotrowersje” dot. liczby Cichociemnych – wyjaśnienie czytaj na dole strony.

 

Słowo CICHOCIEMNI zawsze było tożsame z frazą Skoczkowie do Kraju, w służbie specjalnej AK – dlatego Cichociemnymi nie byli inni polscy spadochroniarze: kurierzy oraz spadochroniarze zrzucani do innych krajów, choć niekiedy mieli za sobą podobne szkolenia, a niektórzy byli zaprzysiężeni na rotę przysięgi AK.

Nie byli jednak przydzielani do służby w Armii Krajowej w okupowanej Polsce – nie służyli w wojskowych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego.

CODZIENNE ŻYCIE W KRAJU.  Szkic dla skoczków (do września 1941) 
Instrukcja szkoleniowa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza dla kandydatów na Cichociemnych
Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. CAW sygn. II.52.150.1

 

Pisownia słowa

Pani Agata Hącia, doktor językoznawstwa z Poradni Językowej Uniwersytetu Warszawskiego autorytatywnie wyjaśnia, że słowa cichociemni (i pokrewnych) nie należy ujmować w cudzysłów, bowiem „nie są spełnione warunki stosowania tego znaku interpunkcyjnego: a) cytowanie, b) zaznaczanie ironii, c) zaznaczanie dystansu stylistycznego, d) oznaczanie nazw własnych określonego typu (…).

Określenie cichociemni jest oparte na specyficznej grze słów, pewnej figurze wyobraźni. Mamy tendencję do tego, żeby podobne określenia ujmować w cudzysłów (zwłaszcza po to, żeby podkreślić ich nowość, świeżość, być może efemeryczność). Niegdyś na stosowanie cudzysłowu w takich sytuacjach zezwalały zasady interpunkcyjne. Współcześnie jest inaczej (…).”

 

 

Tajemnica wojskowa

Rekrutacja, szkolenie, skok ze spadochronem do okupowanej Polski, już po skoku nawet wobec kolegów z Armii Krajowej, fakt bycia skoczkiem – to wszystko było objęte ścisłą tajemnicą wojskową. Rozkaz Naczelnego Wodza (L.dz. 2525/tjn.43) był jednoznaczny:

„Wszystkie bez wyjątku czynności związane z lotem do Kraju są ścisła tajemnicą wojskową. Bezwzględne przestrzeganie tej tajemnicy jest podstawowym warunkiem powodzenia samych lotów oraz całości akcji lotniczej w Kraju, jek również jedynym sposobem zabezpieczenia przed represjami rodziny skoczka.”

Każdy Cichociemny, już na etapie wstępnym, podczas rekrutacji, składał deklarację o ochotniczym zgłoszeniu do służby w Armii Krajowej:

„Zgłaszam ochotniczo swą kandydaturę do użycia mnie do pracy w Kraju.
Deklaracja niniejsza jest równoznaczna ze złożeniem przysięgi zobowiązującej do przestrzegania tajemnicy.”

Po przeszkoleniu na kursach dla Cichociemnych, przed skokiem ze spadochronem do Polski, składał kolejną deklarację:

„Ja, niżej podpisany [tu stopień, nazwisko i imię] zobowiązuję się słowem honoru, że do końca wojny:

Deklaracja por. cc Józefa Zająca

1. Zachowam całkowitą tajemnicę co do drogi, jaką przerzucony zostałem do Kraju i co do charakteru mojej pracy. Zachowanie tajemnicy zobowiązuje mnie również wobec wszystkich organów Armii w Kraju, za wyjątkiem odpowiedzi na zapytania skierowane do mnie w drodze służbowej.
2. Nie będę nadużywał alkoholu, szczególnie w lokalach publicznych.
3. Nie będę prowadził żadnej czynnej akcji politycznej.
4. Przyjmę każdy zaproponowany mi w Kraju przydział, wybierając jedynie w wypadku dania mi prawa wyboru przez przełożonych.
5. Moje stosunki z rodziną uzależnię od wskazówek udzielonych mi przez władze Armii w Kraju. W żadnym wypadku nie będę starał się nawiązać stosunków z rodziną z pominięciem władz Armii w Kraju.

Prócz tego oświadczam, że nie biorę ze sobą żadnych przedmiotów lub pism nie ujawnionych odprawiającym mnie oficerom Oddz. VI. Sztabu N.W. [Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza]”

 

Przysięga

Cichociemni po zakończeniu wszystkich szkoleń a przed skokiem do Polski składali przysięgę cichociemnych. Od utworzenia Armii Krajowej w lutym 1942 składali również rotę przysięgi AK.

Tekst przysięgi Cichociemnych:

 

Tekst przysięgi Armii Krajowej:

W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten święty Krzyż, znak męki i Zbawienia. Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczpospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia.

Prezydentowi Rzeczypospolitej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy dochowam niezłomnie cokolwiek by mnie spotkać miało.

Przyjmujący przysięgę:

Przyjmuję cię w szeregi żołnierzy Armii Polskiej walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią.

 

Znak Spadochronowy

20 czerwca 1941 gen. Władysław Sikorski podpisał rozkaz ustanawiający Znak Spadochronowy – taki sam dla wszystkich spadochroniarzy, bez względu na rodzaj akcji bojowej w której uczestniczyli. 

W rozkazie czytamy m.in.:

1. Zatwierdzam Znak Spadochronowy w kształcie spadającego do walki orła. Na obczyźnie, gdzie myśli wszystkich Polaków biegną ustawicznie do chwili powrotu – a obraz jego różne w wyobraźni przybiera kształty – ma to sens szczególny. Wojsko Polskie widzi swój powrót w walce, poświęceniu i chwale. Chcemy, by orły naszych sztandarów zwycięsko spadły na wroga, zanim spoczną na swojej oswobodzonej ziemi.
2. Ustalam dwa rodzaje Znaku Spadochronowego: bojowy i zwykły. Bojowy Znak Spadochronowy różni się od zwykłego tym, że orzeł ma złoty dziób i pazury.
3. Znak nosi się na lewej piersi powyżej orderów.
4. Na wewnętrznej stronie znaku jest wyryte hasło: „Tobie Ojczyzno” i numer ewidencyjny znaku.
5. Prawo noszenia znaku bojowego mają tylko żołnierze, którzy brali udział w bojowej akcji spadochronowej. Prawo do noszenia znaku zwykłego mają żołnierze posiadający wyszkolenie przewidziane odnośnymi rozkazami dla oddziałów spadochronowych.
6. Znak Spadochronowy bojowy nadaje Naczelny Wódz (…)

 

Projekt znaku w kształcie „nurkującego do walki orła” opracował na zamówienie złożone przez kpt. Jana Górskiego, w sierpniu 1940 w Biggar, artysta grafik, sierż. Marian Walentynowicz (źródło: Jędrzej Tucholski, Spadochroniarze, PAX, Warszawa 1991 s. 69, ISBN 83-211-1057-6). Potwierdza to odręczna notatka kpt. Jana Górskiego z grudnia 1941 (CA MSW, sygn. 295/15). Referentem projektu Znaku gen. Sikorski wyznaczył kpt. Macieja Kalenkiewicza.

 

Zwykły Znak Spadochronowy

Wyprodukowano 6550 zwykłych Znaków Spadochronowych, z tego użyto 6252. Przydzielono je m.in. Oddziałowi VI (Specjalnemu) Sztabu Naczelnego Wodza – od nr 0001 do 0500, 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej od nr 0501 do 2195.

Cichociemnym spadochroniarzom Armii Krajowej w służbie specjalnej wydano tylko 311 zwykłych Znaków Spadochronowych.  Nie wydano (nie przydzielono numerów) zwykłego Znaku Cichociemnym: Jan Lech, Józef Spychalski, Michał Tajchman, Elżbieta Zawacka. W przypadku Zawackiej było to niemożliwe, bo nie podała oficerom Oddziału VI (Specjalnego) nawet swoich danych osobowych, ponadto w dacie skoku do Polski (9/10 września 1943) nie miała nawet praw żołnierza AK (zrównanie praw kobiet i mężczyzn nastąpiło dopiero po dekrecie prezydenta R.P. z 27 października 1943 o ochotniczej służbie kobiet).

Znaki Spadochronowe otrzymali (z reguły) wszyscy spadochroniarze przeszkoleni przez Polaków w ośrodkach spadochronowych w Wielkiej Brytanii i Włoszech. Oprócz Cichociemnych zwykłe Znaki Spadochronowe otrzymali: kurierzy oraz skoczkowie do innych krajów, t.j. spadochroniarze Akcji Kontynentalnej, a także żołnierze 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Znaki Spadochronowe przyznano również spadochroniarzom z innych krajów: 238 Francuzi, 172 Norwegowie, 46 Anglicy, ponadto po 4 Belgowie i Holendrzy, po 2  Amerykanie i Czesi.

 

„Pierwsze 2700 zwykłych znaków wykonała Grupa Techniczna Ośrodka Radio Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Po jej likwidacji i przejęciu sztancy od likwidatora Brygada [1 SBS – RMZ] powierzyła wykonanie znaków od Nr 2701 szkockiej firmie Aleksander Kirkwood & Son z Edynburga. Wianek do bojowego znaku jest pozłacany i przylutowany od spodu szpon orła, co robi wrażenie, że jest on trzymany w tych szponach. Każdy znak na odwrocie ma wyryte na jednym skrzydle orła hasło „Tobie Ojczyzno” a na drugim skrzydle indywidualny numer znaku. Podobnie wianek bojowego znaku ma indywidualny numer. Od spodu w centrum znaku jest dolutowana śrubka, którą przy pomocy nakrętki znak był przyczepiany do munduru (czy ubrania). Każdy odznaczony spadochroniarz otrzymywał legitymację ze swoim nazwiskiem i szczegółami przyznania znaku, uprawniającą do noszenia go.  (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0 s. XVII)

 

Bojowy Znak Spadochronowy

Wybito 2090 wianków, w tym zidentyfikowano 1771 nazwiska odznaczonych. Spośród 316 z ustalonej liczby Cichociemnych AK zrzuconych do Polski użyto zaledwie 149 numerów wianków. Jednym z powodów był m.in. fakt, iż odznaczeni Znakiem Bojowym mieli przysyłać do 1 SBS zwykłe Znaki Spadochronowe celem przylutowania złotego wianka, wtedy też nadawano numer bojowego Znaku Spadochronowego. Nie wszyscy Cichociemni, z różnych powodów, mogli starać się o otrzymanie bojowego Znaku Spadochronowego, np. część z Nich poległa. 

 

 

Problemy ewidencyjne Znaków Spadochronowych

W ewidencji zwykłych i bojowych Znaków Spadochronowych są duże braki, powody są liczne i różne, główny to ten, że nigdy nie ustalono jednego ośrodka odpowiedzialnego za prowadzenie ewidencji Znaków oraz ich numerów.

Jedynym ośrodkiem dowódczym, który próbował prowadzić taką ewidencję było dowództwo 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, ale nie o każdym przypadku odznaczenia było informowane. Ewidencję tą stanowią cztery zeszyty A.V.20/86-1,2,3,4, przechowywane obecnie w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.  (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, s. XLV – LI)

Zbigniew S. Siemaszko – Spadochroniarze w drugiej wojnie światowej
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 108, s. 221-230

 

Jan Lorys – Uwagi o artykule „Spadochroniarze w drugiej wojnie światowej”
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 110, s. 225-226

 

 

Znak Cichociemnych – Znak dla Skoczków do Kraju

9 lat po wojnie, zarządzeniem nr L.dz. 72/54 Kierownika Ministerstwa Obrony Narodowej z 5 lutego 1954 gen. Tadeusza Malinowskiego – na wniosek skoczków zrzeszonych w londyńskim Kole Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, ustanowiono dla nich  Znak dla Skoczków do Kraju, czyli Znak Spadochronowy AK, będący wersją Znaku Spadochronowego. Jest nieco większy, wewnątrz wieńca laurowego ma umieszczoną srebrną kotwicę „Polski Walczącej”.

Zgodnie z pkt. 3 zarządzenia z 5 lutego 1954 ten „Znak może być nadany tylko tym żołnierzom, którzy zrzuceni do Kraju, wzięli udział w bojowej akcji spadochronowej”.

Zgodnie z pkt. 5 w/w zarządzenia, „Żołnierz, który posiada „Znak spadochronowy” i „Znak spadochronowy Armii Krajowej”, może nosić tylko jeden z tych znaków.”

Na wniosek przewodniczącego Koła Cichociemnych Spadochroniarzy AK płk dypl. Kazimierza Iranka – Osmeckiego, 14 maja 1954 Naczelny Wódz, rozkazem nr L.dz. 200/pers/54, nadał Znak spadochronowy Armii Krajowej imiennie 71 „żołnierzom spadochroniarzom Armii Krajowej poległym i zmarłym” oraz 75 „żołnierzom spadochroniarzom Armii Krajowej przebywającym na Zachodzie” (IPMS sygn. A.XII.85/248).

Znak spadochronowy AK był tak naprawdę odznaką pamiątkową o charakterze kombatanckim (…) Znaki spadochronowe AK mają wymiary zbliżone do bojowych znaków spadochronowych – mogą się różnić od siebie nieznacznie, w zależności od wykonawcy. Różnice występują również w kształcie symbolu Polski Walczącej. Niektórzy cichociemni uzupełnili swoje wojenne bojowe znaki spadochronowe o symbol Polski Walczącej, łącząc tym samym cechy obu odznak” (Rafał Niedziela, „Tobie Ojczyzno”. Znaki spadochronowe i szybowcowe w Polskich Siłach Zbrojnych (1941-1947), Warszawa 2021, ISBN 978-83-942317-2-9, s. 347-351)

„(…) znak dla skoczków do Kraju różnił się cokolwiek wielkością oraz znakiem Polski Walczącej, „kotwicą” wstawioną w środek wianka” (Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0 s. XVII)

 

Znak Skoczków do Kraju stał się jedynym identyfikatorem Cichociemnych. Aby zostać Cichociemnym należało pozytywnie przejść ostrą selekcję, pomyślnie ukończyć wszystkie szkolenia (nie było jednego „kursu dla cichociemnych”), złożyć przysięgę Cichociemnych, później również przysięgę Armii Krajowej oraz wykonać skok do Kraju. Dlatego Cichociemnymi nie są polscy spadochroniarze zrzucani do innych krajów, np. w ramach Akcji Kontynentalnej. Na listę 316 Cichociemnych wpisano także ośmiu oficerów przerzuconych do Polski w operacjach „Most” (Wildhorn).

Ta edycja Znaku Spadochronowego dla Skoczków do Kraju miała liczyć jedynie 316 numerowanych egzemplarzy, w praktyce było ich jeszcze mniej (patrz poniżej).

 

Cichociemni i Ich Znaki Spadochronowe

zwykłe / bojowe

 

UWAGA! Tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 30 wierszy na stronie
(kliknij w zdjęcie lub nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

 

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Źródła numerów Znaków Spadochronowych – Jan Lorys (oprac.), Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, s. 1-181, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0

 

Maksyma

Cichociemni przyjęli jako swoją maksymę słowa: Wywalcz Jej wolność lub zgiń.

Jej autorem był Cichociemny Florian Adrian, który własnoręcznie wypisał ją na mapie Polski w ośrodku szkoleniowym w Audley End. Cichociemni przyjęli ją za swoją dewizę.

Pochodziła z więziennej „Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” z drugiej połowy 1940. Najstarsze na Litwie, zlokalizowane w śródmieściu stolicy Litwy – Wilna carskie, później gestapowskie i sowieckie więzienie na Łukiszkach było miejscem kaźni Białorusinów, Litwinów, Żydów oraz tysięcy Polaków – powstańców, żołnierzy AK.

Jedna z ostatnich zwrotek „Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” brzmiała:  Nie dla medali twe trudy i blizny / Nie dla nagrody to czyn / Lecz z obowiązku miłości Ojczyzny / Wywalcz Jej wolność lub zgiń.

 

Hasło

Hasłem Cichociemnych było – TOBIE OJCZYZNO!  20 czerwca 1941 gen. Władysław Sikorski podpisał rozkaz ustanawiający Znak Spadochronowy – taki sam dla wszystkich spadochroniarzy, bez względu na rodzaj akcji bojowej w której uczestniczyli. W pkt. 4 ustalono, że „Na wewnętrznej stronie znaku jest wyryte hasło: „Tobie Ojczyzno” i numer ewidencyjny znaku”.

W akcie nadania sztandaru 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej czytamy m.in. – SURGE POLONIA! [Powstań Polsko!] Tęsknota Wasza, wybiegając naszej tęsknocie naprzeciw, wyryła na młodych znakach spadającego do walki orła ofiarne hasło: TOBIE OJCZYZNO! Jej chcecie oddać swoje myśli, swą miłość – siebie samych. Tymi to słowami sienkiewiczowski mały rycerz dławił ból serdeczny i ruszał na Dzikie Pola. I Wy zamykajcie w sobie wszystkie sprawy osobiste i przybywajcie na umiłowaną ziemię z tymi samymi słowami poświęcenia. Jakże głęboko rozumiemy uczucia Wasze, żołnierze oddaleni o lądy, morza i lata całe od Ziemi Ojczystej. Wiemy, czyją ręką zostały wyryte na Waszych znakach ofiarne Wasze hasło. Wypisała je tęsknota.

 

Pan Sobieski przeszedł się kilkakrotnie po komnacie, następnie zatrzymał się nad małym rycerzem i położył mu poufale rękę na ramieniu. – Jeśli ci łzy dotąd nie obeschły, to ci je wiatr w stepie osuszy. Harowałeś ty, żołnierzyku, przez całe życie, haruj jeszcze. A jeśli przyjdzie ci kiedy do głowy, żeć zapomniano, nie nagrodzono, spocząć nie dano, żeś wysłużył nie smarowane grzanki, ale suchy chleb, nie starostwa, ale rany, nie spoczynek, ale mękę, to jeno zęby ściśnij i powiedz: „Tobie, ojczyzno!„

Innej pociechy ci nie dam, bo nie mam, jeno chociażem nie ksiądz, przecie ci mogę dać zapewnienie, że tak służąc, dalej zajedziesz na wytartej kulbace niźli inni w poszóstnych karetach i że będą takie bramy, które się przed tobą otworzą, a przed nimi zamkną.

Tobie, ojczyzno! – rzekł w duszy pan Wołodyjowski dziwiąc się zarazem, jak hetman mógł tak bystrze tajne jego myśli przeniknąć. (Henryk Sienkiewicz – Pan Wołodyjowski, rozdział VII)

 

---

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 

 

Kontrowersje wokół liczby Cichociemnych

Dwaj „historycy IPN” niezgodnie z obiektywną prawdą historyczną kwestionują liczbę 316 Cichociemnych. Obaj: Krzysztof Tochman i Waldemar Grabowski zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII. Jeden z nich, dr Waldemar Grabowski podnosi, że:

• w przypadku przyjęcia definicji Cichociemnego jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce – wg. niego ma być 302 Cichociemnych,
• w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i wysłanego drogą lotniczą do Polski (zarówno zrzuceni na spadochronach jak i Ci wysadzeni z samolotów lądujących w Polsce) – wg niego liczba Cichociemnych ma być większa o skoczków, którzy odmówili skoku, czyli ma być 322 CC,
• czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK – post z dnia 28 września 2014 na stronie Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, Facebook [dostęp 2020-02-16] – wg niego liczba Cichociemnych byłaby większa o kolejną grupę skoczków.
  

 

Mój komentarz:

Dr Waldemar Grabowski wymyślił sobie trzy różne definicje Cichociemnych i krytykuje fakty, że do niej nie pasują. Sam się zaplątał w te definicje, bowiem wywodzi np. „w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce” – „czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK”.

Jego wywody są więc wewnętrznie sprzeczne, bowiem:

• jeśli Cichociemni to żołnierze zrzuceni do Polski – to nie „zrzucani w innych krajach europejskich”
• jeśli Cichociemni to żołnierze zaprzysiężeni na rotę przysięgi ZWZ-AK – to nie „w dużej mierze zaprzysięgani”
• skoczkowie zrzucani do innych krajów nie byli Cichociemnymi – tylko agentami SOE, tj. nie podlegali KG AK ale brytyjskiemu SOE. Kwestii podległości służbowej dr Grabowski nie „zauważył” bo jako cywil kompletnie nie rozumie jakie znaczenie ma kto jest dowódcą danego żołnierza…

Najistotniejsza jest jednak kwestia fundamentalna – dr Grabowski nie jest przez nikogo upoważniony do decydowania o tym, kto był – a kto nie był Cichociemnym. Jego wewnętrznie sprzeczne spekulacje nie mają znaczenia w świetle faktów historycznych.

Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na tekst przysięgi Cichociemnych:

W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako ŻOŁNIERZ POWOŁANY DO SŁUŻBY SPECJALNEJ [podkreśl. RMZ] przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.

Z treści przysięgi Cichociemnych jednoznacznie wynika, że byli żołnierzami (a nie kurierami) powołanymi do służby specjalnej w Armii Krajowej (czyli po skoku do Kraju). Nie byli tylko (już) kandydatami do tej służby, przeszkolonymi i po przysiędze.

Listę 316 Cichociemnych spisano wprawdzie dopiero po wojnie – jako listę skoczków odznaczonych „Znakiem [Spadochronowym] dla Skoczków do Kraju” – ale uczynił to Kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej zarządzeniem z 7 lutego 1954.

Przeciwko kształtowi tej listy nie protestował nikt, w tym żaden z kilkudziesięciu żyjących wtedy Cichociemnych. Wtedy nie było kontrowersji – te tworzone obecnie przez dr Grabowskiego można śmiało wyrzucić do kosza. Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, nie byli więc nimi kurierzy, skoczkowie zrzuceni do innych krajów lub skoczkowie zrzuceni do Polski po wojnie (po rozwiązaniu AK).

„Rewelacje” dr Grabowskiego wynikają z naciąganej definicji „cichociemnego”, nie mają oparcia w żadnym źródle historycznym. Nie potwierdza ich Studium Polski Podziemnej w Londynie ani też publikacja wydana przez samych Cichociemnych – „Drogi cichociemnych”.

 

Rzekomy problem z liczbą Cichociemnych polega na tym, że dr Grabowski wymyślił sobie rożne definicje „cichociemnego” a potem liczy spadochroniarzy, którzy mu pasują do wymyślonej niby „definicji”.

Faktycznie zaś Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza w porozumieniu z SOE wysłał do Polski 316 spadochroniarzy, których z czasem nazwano „cichociemnymi”. Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza… 

Panom: Grabowskiemu i Tochmanowi wydaje się, że lepiej od oficerów Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza wiedzą, kogo Oddział VI zrekrutował, przeszkolił i wyekspediował do okupowanej Polski… 🙁

 

Krzysztof Tochman oraz Waldemar Grabowski z premedytacją KŁAMIĄ, twierdząc jakoby polscy skoczkowie do innych krajów rzekomo byli „cichociemnymi’. Faktycznie byli to spadochroniarze  Akcji Kontynentalnej. Za to fundamentalne kłamstwo zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII.

Jak podkreśla jeden z twórców Akcji Kontynentalnej, Jan Librach – „nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami Cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej. (Jan Librach, Nota o „Akcji Kontynentalnej”, Zeszyty Literackie 1973, nr 73, s. 162).

Ryszard M. Zając

 

Polscy spadochroniarze do zadań specjalnych (Cichociemni i inni):

• Cichociemni – byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, działali w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, byli wysyłani przez wojsko i realizowali cele wojskowe. Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
• Emisariusze i kurierzy – byli cywilnymi łącznikami pomiędzy emigracyjnym rządem R.P. a cywilną strukturą w okupowanej Polsce – Delegaturą Rządu na Kraj, a także pomiędzy rządem a krajowymi partiami i stronnictwami politycznymi, byli wysyłani przez polityków i realizowali cele polityczne. Nie byli Cichociemnymi.
  
• Spadochroniarze do innych krajów – działali poza Polską oraz poza strukturami Polskiego Państwa Podziemnego. Byli wysyłani w porozumieniu z emigracyjnym rządem RP przez brytyjskie SOE (Akcja Kontynentalna) lub amerykańskie OSS (Project Eagle) jako agenci tych służb, realizowali cele polityczno – wojskowe, wskazane przez zachodnie służby specjalne: SOE lub OSS. Nie byli Cichociemnymi.
  

 

zobacz – Okradanie Cichociemnych

Zobacz także:

• Nie tylko Cichociemni
• Akcja Kontynentalna

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Koło Cichociemnych Spadochroniarzy AK – Drogi Cichociemnych, Veritas Londyn 1961, wyd. II
• Jan Lorys (oprac.) – Historia Polskiego Znaku Spadochronowego, Materiały. Dokumenty. Źródła. Archiwalia,, Zeszyt 9, Londyn 1993, ISBN 0-902508-20-2, ISBN 978-0-902508-20-0.
• Rafał Niedziela – „Tobie Ojczyzno”. Znaki spadochronowe i szybowcowe w Polskich Siłach Zbrojnych (1941-1947), Warszawa 2021, ISBN 978-83-942317-2-9
• Iwan Rafał – Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, w: Koło Historii, materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Tom 10 (2008) s. 77-106
• Agnieszka Polończyk – Cichociemni – Zarys historii formacji, w: Wojska Specjalne Rzeczypospolitej Polskiej, Bieniek Mieczysław, Mazur Sławomir M. (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2016, s. 95-105, ISBN 978-83-65208-70-5
• Władysław Klemens Stasiak – W locie szumią spadochrony…, Instytut Wydawniczy PAX, 1991, s. 16, ISBN 83-211-1153-X
• Krzysztof Tochman – „Ptaszki” i „Kociaki”, Kombatant nr 2 (242), biuletyn Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, luty 2011, s. 15, ISSN 0867-8952