Archiwa Narcyz Łopianowski - Cichociemni elita dywersji

Operacja Most 1

Operacja przerzutowa – Wildhorn I (Most 1)

mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński

W nocy z soboty na niedzielę 15/16 kwietnia 1944, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Wildhorn I” („Most 1”) – w trakcie której lądowano na polowym lądowisku – do okupowanej Polski przerzucono dwóch Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Przeprowadzono jeszcze dwie takie operacje: „Wildhorn II” („Most 2”) oraz „Wildhorn III” („Most 3”).

Wśród operacji lotniczych SOE organizowanych przez mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, oficera wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, w porozumieniu z tajną brytyjską agendą rządową Special Operations Executive, szczególny charakter miały dwustronne – połączone z lądowaniem – loty łącznikowe do okupowanej Polski. W 1944 przeprowadzono trzy operacje pod kryptonimem „MOST” (planowano jeszcze dwie kolejne), Brytyjczycy nadali im kryptonim „Wildhorn” oraz kolejne rzymskie numery. Jedna miała miejsce na terenie Okręgu Lublin AK, dwie na terenie Okręgu Kraków AK. Więcej info – operacje „Most”.

Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)

Operacje zrzutowe (także przerzutowe) planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).

Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego „Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki „Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy „Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował „Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).

Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), „Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), „Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz „Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).

Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ

zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH

1941 – 3 operacje / 8 CC: luty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC) | 1942 – 15 operacji / 72 CC: styczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC) | 1943 – 31 operacji / 99 CC: styczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC) | 1944 – 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) | (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)

sezon „Riposta”, operacja: „Wildhorn I”

Do okupowanej Polski przerzucono Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej:

Lopianowski-Narcyz-KOL_023_0153-191x250 Operacja Most 1

ppłk. Narcyz Łopianowski

mjr / ppłk cc Narcyz Łopianowski po wojnie Sarna – Łopianowski, ps. „Sarna”, „Komedia”, vel Stanisław Wilczek, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0209, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1556, ur. 29 października 1898 w Stokach (powiat wileński, obecnie Litwa), zm. 21 czerwca 1984 w Vancouver (Kanada) – rotmistrz, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), medalista międzynarodowych konkursów hippicznych, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, zastępca dowódcy Ośrodka Pancernego Komendy Obszaru Warszawskiego AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Küstrin, Sandbostel. Murnau (1944-1945), więzień NKWD, sowieckich łagrów: Putywl, Kozielsk, Grazowiec (1939 941), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, angielski, białoruski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), pancerny, łączności „Eureka – Rebeka, „S-Phone” (STS 40, Howbury Hall), sabotażu (STS 17, Brickendonbury Manor), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 40 lat; w dacie przerzutu do Polski 45 lat. Syn elektryka, działacza niepodległościowego

Kostuch-Tomasz-KOL_023_0118-178x250 Operacja Most 1

ppłk Tomasz Kostuch

por. / ppłk cc Tomasz Kostuch ps. „Bryła”, „Klin”, vel Tomasz Dulębiak, vel Tomasz Pigwa, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0211, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1566, ur. 21 listopada 1916 w Kielcach, zm. 17 kwietnia 1992 w Warszawie – podpułkownik, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Obszaru Warszawa AK, LWP, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Ożarow, Sandbostel, Lubeka (1944-1945), więzień GZI, torturowany, skazany na dożywocie (Warszawa, 1952-1956), cichociemny

Znajomość języków: francuski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), spadochronowy, i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata; w dacie przerzutu do Polski 27 lat. Syn nauczyciela, prezesa Rady Miejskiej w Kielcach

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Samolot Dakota FD-919 „I” (267 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Harrod E.J., pilot – F/L Bolesław Koprowski – Esk. 1586 / nawigator – P/O Wells J.A. / radiotelegrafista – P/O Wilcock N.) wystartował o godz. 19.32 z lotniska Campo Cassale nieopodal Brindisi (Włochy). Dowódca operacji: F/L Harrod E.J., ekipa Cichociemnych nr: XLIII.

Samolot został wyposażony w osiem dodatkowych zbiorników na paliwo, dzięki czemu przedłużono możliwość lotu do 18 godzin. W drodze do Polski samolot został ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą w rejonie Budapesztu. Dotarł pomyślnie na placówkę odbiorczą, nadlatywał na nią pięć razy na wysokości tysiąca stóp, lądując o godz. 00.40 na polowym lądowisku „Bąk” (pole koniczyny majątku Babin, położenie: N51°11′ E22° 22′), w okolicach miejscowości Matczyn, 35 km od dworca kolejowego w Lublinie. Załoga lądowiska odwrotnie ustawiła światła sygnalizacyjne, więc „Dakota” lądowała z wiatrem (zamiast pod wiatr), z trudem zatrzymując się przed zagajnikiem.

Dakota_III_Douglas-C-47-300x233 Operacja Most 1

Douglas C-47 Skytrain Dakota

Cichociemni przerzucili dwie walizki z pocztą, dolarami w banknotach, blankietami Kennkart, aparatem filmowym oraz filmami. Lądowisko obsługiwała radiostacja (typu AP) „Wanda 28”, której radiooperatorem był Cichociemny Piotr Nowak ps. Oko.

Z okupowanej Polski odlecieli: gen. Stanisław Tatar ps. Turski, ppłk. Marian Dorotycz-Malewicz ps. Roch, por. Andrzej Pomian ps. Dowmuntt oraz wysłannik Delegata Rządu Zygmunt Berezowski i przedstawiciel Stronnictwa Ludowego Stanisław Ołtarzewski. Samolot wystartował o godz. 00.55, w drodze powrotnej został ponownie ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą w rejonie Budapesztu. Powrócił szczęśliwie do bazy po locie trwającym 10 godzin 13 minut.

Trzy dni później, 19 kwietnia, ta sama załoga Dakotą KG-475 „?” przerzuciła pasażerów z Polski do Londynu, wystartowano najpierw o godz. 06 z Campo Casale, docierając po 9 godzinach i 15 minutach lotu do Gibraltaru. Po uzupełnieniu benzyny i odpoczynku samolot wystartował nocnym lotem do Portreath, gdzie dotarł po 8 godzinach i 45 minutach lotu. Następnie wystartowano do Hendon, gdzie pasażerowie dotarli po locie trwającym godzinę i 35 minut.

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„SPRAWA LOTU DWUSTRONNEGO (Wildhorn)

– L.dz. 2937/Sp. – SOE powiadamia, że Air Ministry zgodziło się na wykonanie operacji dwustronnej w październiku br. (10.IV.1943)
– L.dz. 3285/Sp. kryptonimy dla operacji dwustronnej
– L.dz. 3734/Sp. – pismo HBP/PD/4313 z dn. 5.VII.43 – wyznaczenie terminów operacji na bajor [polowe lądowisko – przyp. RMZ] MUCHA (3) i MRÓWKA (4). Depesza do Kraju z dn. 26.VOO.43 (w załączeniu oryginalne foto bajorów MUCHA i MRÓWKA).
– L.dz. 4008/Sp. – Law.1228 z 23.VOO – Położenie bajorów WAŻKA i BIEDRONKA
— L.dz. 4164/Sp. – Law. 1375 z 13.VIII. Potwierdzić terminy operacji – jak L.3734/Sp.
– L.dz. 4930/Sp. – z 14.IX.43 do O.SP. [do Oddziału VI (Specjalnego) – przyp RMZ] – HBP/PD/4706 – czy strona polska wyraża zgodę na przeprowadzenie operacji w październiku i czy potrzebne przygotowania są poczynione; – z 16.IX – do S.O.E. – szczegółowa charakterystyka bajorów MUCHA, MRÓWKA, WAŻKA i BIEDRONKA – Nr. 34, 4, 5, 6 i system sygnalizacji na bajorach i dla uruchomienia bajorów – jak L.dz. 4974/Sp.
— L.dz. 4974/Sp. – Law. 1559 z 8.IX.43 SYGNALIZACJA ŚWIETLNA I OBSŁUGA BAJORA.
– L.dz. 5231/Sp. – z dn. 28.IX. – HBP/PD/4762 – komentarz Air Min. o przydatności bajorów Nr. 3, 4, 5, 6, – wszystkie nie przydatne. Fantastyczne żądanie, aby lądowisko prowizoryczne miało podejścia z 6 kierunków i długość do lądowania ok. 1000 m., z dn. 29.IX. – depesza do Lawiny [gen. Tadeusz Komorowski, dowódca AK – przyp. RMZ] o uzupełnienie danych i wyjaśnienie wątpliwości
— L.dz. 5423/Sp. – Law. 1710/1/2/3 z dn. 7.X. – Plan czuwania dla bajoru BIEDRONKA. (18-23.X.43). Wszystkie potrzebne dane.
– L.dz. 5452/Sp. – Law. 1709 z 9.X.43. Z pośród bajorów MUCHA, MRÓWKA, WAŻKA i BIEDRONKA możliwe jest do użycia tylko lądowisko BIEDRONKA, – do SOE – podanie planu czuwania i żądanie odpowiedzi czy operacja będzie wykonana ( poufnie wiadomo, że nie poczyniono żadnych przygotowań)
– L.dz. 5587/Sp. – z dn. 15.X. – do Law. – Odwołanie operacji na BIEDRONKA – jak L.5423 – na podstawie telefonicznego oświadczenia ppłk Perkinsa (szef sekcji polskiej SOE – przyp RMZ], – z dn. 18.X. (w pierwszy dzień operacji) – HBP/PD/4833/Sp. odwołanie operacji aż do wiosny 1944 r. Mętne i bez zobowiązania wywody.

W ten sposób jeszcze jedno zobowiązanie brytyjskie zostało nie dotrzymane…” (s. 234/252)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

Kajetan Bieniecki – Wildhorn
w: Zeszyty Historyczne nr 188, s. 81 – 100, Instytut Literacki, Paryż 1989 r.

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:

Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).

Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…

Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…

cc-bagaznik2_ozn-145x250 Operacja Most 1

„Bagażnik” skoczka

Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę „kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.

Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…

Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce „fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…

Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353

Zobacz także:

Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka

Źródła:

Informacje własne (archiwum portalu)
Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
Kajetan Bieniecki – Wildhorn, Instytut Literacki Paryż, Zeszyty Historyczne nr 188, s. 81-100, ISBN 2716801185
Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
Jan Jaźwiński – Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
Krzysztof Mroczkowski – Mosty, które rozwiesiła noc…, w: Biuletyn informacyjny AK nr 1 (309) styczeń 2016, s. 39-44
Piotr Hodyra – Most którego nie było, w: Gapa. Lotniczy magazyn Historyczny nr 8, listopad 2013

Cichociemni wielu wrogów

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Spis treści:

Wstęp
Cichociemni represjonowani przez Niemców oraz Sowietów i władze „Polski Ludowej”
Cichociemni represjonowani przez Niemców i Sowietów
Cichociemni represjonowani przez Niemców i władze „Polski Ludowej”
Cichociemni represjonowani przez Sowietów i władze „Polski Ludowej”
Cichociemni represjonowani przez Niemców i/lub Sowietów i/lub władze „Polski Ludowej”

Spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej 9 zginęło w samolotach lub podczas skoku bojowego, 102 poległo podczas wojny.

organy represji Niemiec (głównie gestapo) aresztowały 129 Cichociemnych, 43 straciło życie (w tym 8 zażyło truciznę), 31 więziono w obozach koncentracyjnych, 11 (lub 13) zamordowano,

organy represji ZSRR (głównie NKWD) aresztowały 122 Cichociemnych, 6 straciło zycie, 83 zesłano do sowieckich łagrów (w tym 7 dwukrotnie),

organy represji „Polski Ludowej”, od 1952 PRL, (głównie UB) represjonowały aż 103 Cichociemnych, aresztowały 77 Cichociemnych, 19 skazano na śmierć, co najmniej 15 torturowano, 9 (lub 10) zamordowano…

CC-prezentacja-44-300x225 Cichociemni wielu wrogów

slajd – Historia Cichociemnych na slajdach”

4 Cichociemnych było represjonowanych kolejno przez Niemców, Sowietów oraz PRL, spośród Nich jeden został zamordowany. Cichociemny Andrzej Czaykowski ps. Garda przeżył na nieludzkiej ziemi sowieckie łagry w Kargopolu, Archangielsku, później dwa niemieckie więzienia i dwa obozy koncentracyjne. Zamordowali go komunistyczni oprawcy w więzieniu na Rakowieckiej, już po wojnie, w 1953.

24 Cichociemnych represjonowali najpierw Niemcy, potem Sowieci, spośród Nich dwóch zamordowano, dwóch popełniło samobójstwo. Cichociemnego Stefana Majewicza ps. Hruby zamordowali oprawcy z gestapo, Cichociemny Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica został zamordowany w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Cichociemni: Zdzisław Peszke ps. Kaszmir oraz Stanisław Zapotoczny ps. Płomień woleli popełnić samobójstwo niż doświadczyć nieludzkiego okrucieństwa.

19 Cichociemnych represjonowali podczas wojny Niemcy, a po wojnie funkcjonariusze „Polski Ludowej”, spośród Nich dwóch straciło życie. Cichociemny Bolesław Kontrym ps. Żmudzin, szef służby śledczej Polskiego Państwa Podziemnego został zamordowany na skutek PRL-owskiego bezprawia.

Aż 38 Cichociemnych doświadczyło represji ze strony zarówno Sowietów jak i funkcjonariuszy „Polski Ludowej”. Spośród Nich 5 CC straciło życie, w tym dwóch zamordowano na Zamku w Lublinie, katyńskim strzałem w tył głowy: Czesława Rossińskiego ps. Kozioł, Mieczysława Szczepańskiego ps. Dębina…

Represji co najmniej od dwóch wrogów
Niemców i/lub Sowietów i/lub funkcjonariuszy „Polski Ludowej”
doświadczyło aż 85 Cichociemnych…

Cichociemni represjonowani przez Niemców oraz Sowietów i władze „Polski Ludowej”:

Stefan Bałuk ps. Starba | Andrzej Czaykowski ps. Garda | Piotr Nowak ps. Oko | Stefan Przybylik ps. Gruch

Cichociemni represjonowani przez Niemców i Sowietów:

Cichociemni represjonowani przez Niemców i władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni represjonowani przez Sowietów i władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni represjonowani
przez Niemców i/lub Sowietów i/lub władze „Polski Ludowej”:

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Stopień	Nazwisko imię	Pseudonim	Dane nt. niewoli
gen. bryg.	Bałuk Stefan	Starba	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, uciekł (1939), NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Lamsdorf, Gross-Born (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa, skazany (1945 - 1947)
ppłk.	Bazała Leon	Striwiąż	SOWIECI: Łagry: Charków, Diagilewo, Griazowiec (1944 - 1947) PRL - Nękany przez UB (1954 - 1955)
płk	Bętkowski Jacek	Topór 2	NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Kostrzyn, Sandbostel, Murnau (po Powstaniu Warszawskim) SOWIECI - Łagry: Starobielsk, Kołyma (1940 - 1941)
płk.	Boryczka Adam	Brona	NIEMCY - Uciekł przy próbie aresztowania przez gestapo (1943) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów, torturowany, skazany na śmierć (1954 - 1967)
ppłk.	Borys Adam	Pług	NIEMCY - Obozy jenieckie: Zeithain (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów (1945), Nękany przez UB (1950 - 1952)
ppor.	Bystrzycki Przemysław	Grzbiet	SOWIECI - Łagry: Panowka, Kuszmurun (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, skazany (1945 - 1946)
ppor. łączn.	Bzdawka Bernard	Siekiera	SOWIECI - Łagry: Wilkowyszki, Juchnów, Ponoj, Juża (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więziony (1945 - 1946)
ppor. łączn.	Chmieloch Ryszard	Błyskawica	SOWIECI - Łagry: (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany, skazany na śmierć, zamordowany we Lwowie lub obóz koncentracyjny KL Dachau (1944)
por.	Chyliński Eugeniusz	Frez	NIEMCY - Aresztowany przez policję litewską, przekazany gestapo, odbity z transportu (1944) SOWIECI - Łagry: Saratow, Kutaisi (1946 - 1954)
mjr	Czaykowski Andrzej	Garda	SOWIECI - Łagry: Kargopol, Archangielsk (1940 - 1941) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, więzienia: Tomaszów Mazowiecki, Montelupich (Kraków), obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Mittelbau-Dora k. Nordhausen (1944 - 1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1951 - 1953)
por. łączn.	Czepczak Górecki Bronisław	Zwijak	SOWIECI - Łagry: Mariewka, Dymitrowka (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany (1945 - 1947), Aresztowany, więzienie Wronki, skazany (1950 - 1956)
płk. piech.	Emir Hassan Jerzy	Turek 2	SOWIECI - Łagry: m.in. Iwdiel (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienie WUBP Łódź, skazany, po zwolnieniu z więzienia szykanowany (1945)
kpt.	Gaworski Tadeusz	Lawa	SOWIECI - Aresztowany przez Sowietów: Lwów, Skolim (1939) PRL - Aresztowany przez UB, zwolniony (1945)
kpt. sł. zdr.	Golarz Teleszyński Marian	Góral 2	SOWIECI - Łagry: Samarłag k. Kujbyszewa, Pieczorłag k. Workuty (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, obóz Brześć, więzienie Warszawa Mokotów, wykupiony (1944 - 1946)
kpt.	Gromnicki Zygmunt	Gula	NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Łambinowice, Gross-Born, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, zwolniony (1952 -1953)
ppor. lot.	Hauptman Władysław	Gapa	NIEMCY - Aresztowany pod fałszywą tożsamością, pracował przy kopaniu rowów (1944) SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa (1945)
mjr łączn.	Hoffman Teodor	Bugaj	NIEMCY - Aresztowany przez żandarmerię, torturowany przez gestapo, odbity przez AK (1944) PRL - Rozpracowywany przez UB, SB od 1945, wielokrotnie namawiany do współpracy
ppłk.	Iglewski Antoni	Ponar	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć (1941) PRL - Aresztowany przez UB, więziony, skazany (1947 - 1956)
rtm. kaw.	Ignaszak Stefan	Drozd	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD pod fałszywą tożsamością, zwolniony (1939) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć (1945 - 1951)
mjr pil.	Iszkowski Jerzy	Orczyk	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć w Lublinie (1945 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB (1948 - 1956)
mjr piech.	Jabłoński Bolesław	Kalia	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD w Łodzi, zwolniony (1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany (1949 - 1955)
płk. dypl. piech.	Kobyliński Wacław	Dziad	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Łódź, zwolniony (1945) PRL - Szykanowany przez UB (1945 - 1954, od 1950) Aresztowany przez UB więzienie Warszawa Mokotów (1955 - 1956)
kpt.	Kochański Władysław	Bomba	SOWIECI - Łagry: Tiemłag, łagier nr 5 MWD, Kołyma (1945 - 1955) PRL - Rozpracowywany przez WUdsBP Kraków, Departament II ds. BP MSW, szykanowany (1956 - 1962)
mjr	Konik Bronisław	Sikora	SOWIECI - Łagry: Kandałaksza (1939 - 1941), PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, wywieziony do łagru Stalinogorsk (1944 - 1945)
mjr	Kontrym Bolesław	Żmudzin	NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Falingbostel, Gross-Born, Sandbostel, Bergen-Belsen (po Powstaniu Warszawskim), uciekł PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1948 - 1953)
mjr	Koprowski Franciszek	Dąb	NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1943) SOWIECI - Łagry: Morszańsk, Ostaszków (1944 - 1948)
kpt. piech.	Kozłowski Julian	Cichy	SOWIECI - Niewola sowiecka: Krasnojarsk (1920 - 1921), uciekł NIEMCY - Aresztowany przez Niemców, uciekł (1944)
por. łączn.	Kujawiński Stanisław	Wodnik	SOWIECI - Łagry: Obuchowce, Kazachstan (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienia: Łubianka, Butyrki (Rosja), Warszawa Mokotów, Wronki (1944 - 1945)
kpt. piech.	Kwarciński Mieczysław	Ziut	SOWIECI - Aresztowany, prawdopodobnie wskutek prowokacji NKWD, uwolniony przez AK (1944 - 1945) PRL - List gończy, skazany na śmierć (przebywał na emigracji)
kpt. łącz.	Leśkiewicz Marian	Wygoda	SOWIECI - Łagry: Biełaja Glinka, Kazachstan (1940 - 1941) PRL - Rozpracowywany przez IW, SB, podjęto próbę zwerbowania (1946 - 1960)
kpt. piech.	Luszowicz Zdzisław	Szakal	SOWIECI - Łagry: Skola, Starobielsk (1939 - 1941), SOWIECI, PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, zesłany do lagru Stalinogorsk (1944 - 1945)
mjr	Łastowski Benon	Łobuz	NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, Obóz koncentracyjny: KL Gross-Rosen (1944 - 1945) PRL - Rozpracowywany przez MSW na terenie Wielkiej Brytanii
mjr uzbr.	Łojkiewicz Adolf	Ryś	SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Grazowiec (1939 - 1941) NIEMCY - Obóz jeniecki: Woldenberg (po Powstaniu Warszawskim)
ppłk. kaw.	Łopianowski Narcyz	Sarna	SOWIECI - Łagry: Putywl, Kozielsk, Grazowiec (1939 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Küstrin, Sandbostel. Murnau (po Powstaniu Warszawskim)
por.	Łoś Ezechiel	Ikwa	SOWIECI - Łagry: Riazań, Bogorodskoje (1944 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB, SB (1951 - 1958)
por.	Majewicz Stefan	Hruby	SOWIECI - Niewola sowiecka (1939) NIEMCY - Aresztowany, Pawiak, uciekł (1943), Aresztowany przez gestapo, zamordowany (1943 - 1944)
mjr łączn.	Makarenko Anatol	Tłok	SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Gross-Born, Sandbostel, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim)
mjr dypl. piech.	Malik Franciszek	Piorun 2	SOWIECI - Łagry: Charków, Małoszujka (1939 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Sandbostel, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim)
kpt. piech.	Mostowiec Marian	Lis	SOWIECI - Łagry: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec (1945 - 1947) PRL - Aresztowany przez UB, więzienire Warszawa Mokotów (1950 - 1951)
por.	Mrazek Zbigniew	Aminius	NIEMCY - Obozy jenieckie: Pruszków, Skierniewice, Sandbostel (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, szykanowany (m.in. konfiskata mieszkania, zakaz wykonywania zawodu), (1950)
ppor. łączn.	Nowak Piotr	Oko	NIEMCY - Obozy jenieckie: Fort Mokotowski, Pruszków, Skierniewice (po Powstaniu Warszawskim), uciekł SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienia Łubianka (Moskwa), Łódź (1945)
kpt. piech.	Nowakowski Michał	Harpun	SOWIECI - Łagry: Starobielsk, Workutłag (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Inowrocław, uciekł (1946), Rozpracowywany przez UB (1951), Aresztowany przez UB, więziony, skazany (1952 - 1954), Aresztowany, zmarł w więzieniu (1959 - 1961)
mjr	Nuszkiewicz Ryszard	Powolny	NIEMCY - Więzienie: Puisgcerda nieopodal Saragossy, Francja, uciekł (1941 r.), Obóz koncentracyjny: Argeles-sur-Mer, Francja, uciekł (1941) PRL - Aresztowany przez UB (1945), Rozpracowywany przez UB (1951 - 1953), Aresztowany, więzienie Kraków, nakłaniany do współpracy jako TW (1955), Rozpracowywany przez UB (1957 - 1974)
kpt.	Ossowski Stanisław	Jastrzębiec 2	SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Sandbostel, Murnau (po Powstaniu Warszawskim)
ppłk.	Paczkowski Alfred	Wania	NIEMCY - Aresztowany przez milicję białoruską, przekazany gestapo, więzienie Pińsk, uwolniony przez AK (1942 - 1943) SOWIECI - Łagry: Diagilewo, Czerepowiec, Griazowiec (1944 - 1947)
ppor. łączn.	Peszke Zdzisław	Kaszmir	SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Aresztowany, popełnił samobójstwo (1943)
kpt. piech.	Pokultinis Alfred	Fon	SOWIECI - Łagry: Workutłag, Komi (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Fallingbostel, Gross-Born, Sandbostel, Lubeka, Bergen-Belsen (po Powstaniu Warszawskim)
por.	Poliszuk Jarosław	Arab	SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Flossenbürg (Hersbruck), KL Dachau (1944 - 1945)
kpt.	Polończyk Bolesław	Kryształ	SOWIECI - Łagry: Jegolsk (1944 - 1946) PRL - Rozpracowywany przez SB (1967)
rtm. kaw.	Prądzyński Janusz	Trzy	SOWIECI - Niewola sowiecka (1939) PRL - Szantażowany przez SB, zwerbowany do współpracy jako TW (1946 - 1957)
kpt. łączn.	Przybylik Stefan	Gruch	SOWIECI - Łagry: Workuta, Teguldet (1939 - 1941) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Łódź, uniewinniony (1945), Rozpracowywany przez UB, GZI (1948 - 1958), SB (1961 - 1988)
ppor. piech.	Psykała Mieczysław	Kalwadosik	SOWIECI - Łagry: Kamionka, Swierdłowsk (1944 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB (od lat 50-tych)
por.	Romaszkan Roman	Tatar	NIEMCY - Niewola, uciekł (1939) PRL - Szykanowany przez SB (1949), prawdopodobnie zamordowany na polecenie SB (1956)
ppor.	Rossiński Czesław	Kozioł	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin (1944 - 1945)
płk. pil. dypl.	Rudkowski Roman	Rudy	SOWIECI - Aresztowany, więzienie "Taganka" (Moskwa, 1918), Aresztowany przez SMIERSZ, więzienie Łódź (1945) PRL - Poszukiwany przez UB (1946 - 1949)
mjr kaw.	Różycki Jan	Busik	NIEMCY - Aresztowany, więzienie Modelo (Hiszpania, 1942 - 1943), zwolniony PRL - Aresztowany przez UB, skazany, uniewinniony (1949 - 1953)
kpt.	Rybka Franciszek	Kula	NIEMCY - Obóz cywilny: Pruszków (sierpień 1944), uciekł PRL - Poszukiwany przez UB, wyemigrował
ppor.	Scheller Czarny Edwin	Fordon	NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, wykupiony (1944) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Gdańsk, umiewinniony (1945 - 1946), po uniewinnieniu szykanowany przez UB
por. piech.	Skowron Marian	Olcha 2	SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB (1945)
kpt.	Skowroński Stanisław	Widelec	SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk, Czelabińsk (1941 - 1942), Dwukrotnie aresztowany przez NKWD, uciekł (1944), Aresztowany, zesłany do pracy Magdalinowka (1945), uciekł PRL - Poszukiwany przez NKWD i UB, wyemigrował
mjr lot.	Skwierczyński Leopold	Aktor	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienie Kraków, Bytom, Toszek, Gliwice, Katowice (1945)
por. piech.	Sokół Tadeusz	Bug 2	SOWIECI - Łagry: Jercewo, Mostowica, Onofrówka (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, skazany (1945 - 1947)
kpt. art.	Specylak Skrzypecki Zbigniew	Tur 2	SOWIECI - Łagry: nad rzeką Onega (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez UB, więziony (1948)
płk. piech.	Spychalski Józef	Grudzień	SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Białystok, Moskwa (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, więzienie Montelupich (Kraków), obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, być może KL Sachsenhausen, KL Mauthausen, zamordowany (1944)
mjr int.	Stocki Tadeusz	Ćma	NIEMCY - Aresztowany pod fałszywą tożsamością, obozy koncentracyjne: KL Auschwitz, KL Buchenwald PRL - Rozpracowywany przez UB, szykanowany (1949 - 1956)
ppłk.	Szydłowski Adam	Poleszuk	NIEMCY - Aresztowany, obóz koncentracyjny: Miranda de Ebro, Hiszpania (1941-1942) SOWIECI - Łagry: Ostaszków, Kalinin, Morszańsk (1944 - 1947)
kpt. art.	Szczepański Mieczysław	Dębina	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin (1945)
ppłk. dypl.	Ściegienny Wincenty	Las	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, Białystok, Warszawa, zwolniony (1945)
sierż. łączn.	Śliwa Kazimierz	Strażak	SOWIECI - Łagry: Fiediakowo (1940) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Kielce, skazany na śmierć (1945 - 1948)
ppor.	Śmietanko Władysław	Cypr	SOWIECI - Łagry: (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Sandbostel (po Powstaniu Warszawskim)
kpt. piech.	Trojanowski Czesław	Litwos	SOWIECI - Łagry: (1941) NIEMCY - Obozy jenieckie, szpital Zeithain (po Powstaniu Warszawskim)
mjr kaw.	Uklański Witold	Herold	SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Kraków, Warszawa Mokotów, Wronki, skazany na śmierć, zamordowany (1945 - 1954)
kpt. sap.	Walter Jan	Cyrkiel	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Lublin, zesłany do łagrów: Jegolsk, Swierdłowsk (1944 - 1947)
por. piech.	Wiącek Wiktor	Kanarek	SOWIECI - Łagry: Juża (1939) NIEMCY - Aresztowany na stacji kolejowej Jaszuny, uciekł (1943)
mjr sap.	Wierzejski Tomasz	Zgoda 2	SOWIECI - Łagry (1939 - 1942) NIEMCY - Obozy jenieckie: Murnau (po Powstaniu Warszawskim)
kpt.	Winter Stanisław	Stanley	SOWIECI, PRL - Aresztowany przez GZI, skazany na śmierć, zamordowany przez NKWD Poznań (1945)
kpt. piech.	Wiszniewski Otton	Topola	NIEMCY - Niewola, twierdza Belfort (1939 - 1941), uciekł PRL - Aresztowany przez UB, szykanowany, nakłaniany do współpracy (1945)
ppor. piech.	Wiśniewski Władysław	Wróbel	NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1943) PRL - Rozpracowywany przez UB (1947)
kpt. art.	Witkowski Ludwik	Kosa	NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Murnau (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Szykanowany przez UB (lata 50-te)
mjr	Wolniak Bogusław	Mięta	NIEMCY - Obóz jeniecki: Woldenberg (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB więzienie, zwolniony (1945)
por. piech.	Zabierek Lech	Wulkan	NIEMCY - Niewola niemiecka: Błonie, Monachium, Eistedt, Murnau, Elsenborn, Oberlangen (1939 - 1941), uciekł PRL - Szykanowany przez SB, pozbawiony emerytury
ppor. łączn.	Zapotoczny Stanisław	Płomień	SOWIECI - Łagry: Semipałatyńsk (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo (1944)
por.	Zyga Ryszard	Lelum	SOWIECI - Łagry: Charków, Nachodka, Magadan (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Flossenbürg (Hersbruck), KL Dachau (1944 - 1945)
ppor.	Żelechowski Tadeusz	Ring	SOWIECI - Więzienie: Drohobycz, Gorki (1940 - 1941), Uciekł podczas próby aresztowana przez NKWD (1944), Aresztowany przez NKWD uciekł (1945) PRL - Aresztowany przez Státní bezpečnost (czeska bezpieka), więzienie Sosnowiec, Warszawa Mokotów, Wronki, Rawicz, skazany (1948 - 1954), zwerbowany przez SB do współpracy jako TW
ppor. art.	Żychiewicz Antoni Piotr	Przerwa	NIEMCY - Obóz koncentracyjny: KL Sachsenhausen , schwytany w Powstaniu Warszawskim (1944 - 1945) PRL - Poszukiwany, prześladowany przez UB

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł, m.in. bazy danych zesłańców – indeks represjonowanych, powstałej dzięki pracy Ośrodka Karta (obecnie prowadzonego przez IPN). Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

zobacz:

Źródła:

informacje własne
Jędrzej Tucholski, Cichociemni, IW PAX, Warszawa 1984, 1985, 1988, ISBN 83-211-0752-4
baza danych zesłańców – indeks represjonowanych
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6

Cichociemni – walczyli o niepodległość Polski

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Spis treści:

Wstęp
Cichociemni w walce o niepodległość Polski

traktat-ryski-235x350 Cichociemni - walczyli o niepodległość Polski

ostatnia strona traktatu ryskiego…

14 lutego 1919 rozpoczęła się wojna polsko – bolszewicka, zakończona podpisaniem 18 października 1921 w Rydze traktatu pokojowego. Polska przeciwstawiła się bolszewickiej Rosji, która dążyła do podboju europejskich państw oraz przekształcenia ich w republiki sowieckie.

W listopadzie 1918 Lenin zawarł tajne porozumienie z dowództwem wojsk niemieckich o przejmowaniu przez bolszewików terenów, z których wycofywały się wojska niemieckie. Odradzające się państwo polskie walczyło o przebieg granicy wschodniej. Przyjęto koncepcję federacyjną, autorstwa Józefa Piłsudskiego, dążącego do utworzenia na wschodzie skonfederowanych z Polską tzw. państw buforowych, oddzielających nas od Rosji, tj. państw narodowych: Litwy, Białorusi, Ukrainy.

Działania wojenne wojny polsko – bolszewickiej toczyły się na frontach: północno-wschodnim i południowo-wschodnim, rozdzielonych błotami poleskimi. Słaba liczebność armii po obu stronach, nadały wojnie charakter manewrowy. Za początek tej wojny uznaje się starcie Polaków z bolszewickim Frontem Zachodnim 14 lutego 1919, w rejonie białoruskiego miasteczka Mosty.

W marcu 1919 ruszyła ofensywa wojsk polskich, zajęto Słonim, Pińsk, dotarto w rejon Lidy. Na początku kwietnia ruszyła kolejna ofensywa, wojska gen. Stanisława Szeptyckiego zajęły Lidę, Baranowicze, Nowogródek i Wilno. Polacy zajęli następnie Mińsk, Bobrujsk, Borysów. W styczniu 1920 oddziały gen. Szeptyckiego zajęły Dyneburg, który przekazano Łotwie.

CC-prezentacja-46-300x225 Cichociemni - walczyli o niepodległość Polski

slajd – Historia Cichociemnych na slajdach”

Już we wrześniu 1919 szyfry Armii Czerwonej zostały złamane przez por. Jana Kowalewskiego, dzięki czemu Polacy znali plany i rozkazy wroga. Rozstrzygające znaczenie w wojnie polsko – bolszewickiej miała stoczona w dniach 13-25 sierpnia 1920 Bitwa Warszawska, zwana „cudem nad Wisłą”. W jej wyniku Polacy pokonali bolszewików. Straty polskie wyniosły ok. 4,5 tys. poległych, 22 tys. rannych, 10 tys. zaginionych. Straty bolszewickie szacowane są na 25 tys. poległych, 60 tys. w polskiej niewoli, 45 tys. internowanych przez Niemców.

Istotne znaczenie militarne podczas wojny polsko – bolszewickiej miały także: wyprawa kijowska, kontruderzenie znad Wieprza, bitwa pod Komarowem oraz bitwa nad Niemnem.

Wschodnią granicę Polski ustalił traktat ryski. Bolszewicy do dzisiaj nie wywiązali się ze wszystkich swoich zobowiązań, w tym nie wypłacili Polsce rekompensaty – 30 mln rubli w złocie według cen z 1913 oraz nie zwrócili wszystkich zagrabnionych podczas zaborów dóbr kultury.

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych do okupowanej Polski
w latach 1918 – 1921 o niepodległość Polski walczyło 40 Cichociemnych:

(kliknij w zdjęcie, aby przejść do strony z biogramem)

Leon Bazała (1918 – 1920)	Jacek Bętkowski (1920)	Jan Biały (1918 – 1920)	Niemir Bidziński (1920)	Romuald Bielski (1919 – 1920)	Adolf Gałacki (1918 – 1920)
Stanisław Gilowski (1918 – 1920)	Jan Górski (1919 – 1920)	Antoni Iglewski (1915 – 1920)	Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920)	Wacław Kobyliński (1918 – 1920)	Bolesław Kontrym (1917 – 1918)
Franciszek Koprowski (1919 – 1921)	Tadeusz Kossakowski (1909 – 1920)	Julian Kozłowski (1918 – 1919)	Henryk Krajewski (1918 – 1920)	Leopold Krizar (1918 – 1920)	Stanisław Krzymowski (1914 – 1920)
Adolf Łojkiewicz (1918 – 1920)	Narcyz Łopianowski (1918 – 1920)	Zygmunt Milewicz (1918 – 1920)	Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913 – 1921)	Leopold Okulicki (1914 – 1920)	Mieczysław Pękala-Górski (1918 – 1920)
Edward Piotrowski (1918 – 1920)	Jan Różycki (1917 – 1920)	Roman Rudkowski (1914 – 1920)	Tadeusz Runge (1917 – 1920)	Józef Spychalski (1916 – 1920)	Tadeusz Starzyński (1920)
Tadeusz Stocki (1920)	Aleksander Stpiczyński (1917 – 1920)	Witold Strumpf (1920)	Adam Szydłowski (1918 – 1920)	Wincenty Ściegienny (1918 – 1920)	Witold Uklański (1917 – 1921)
Józef Zabielski (1920)	Józef Zając (1920)	Wiktor Zarembiński (1920)	Bronisław Żelkowski (1920)

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Źródła:

informacje własne
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6

Cichociemni w łagrach

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Spis treści:

Wstęp
Cichociemni udręczeni
Cichociemni zamordowani
Cichociemni osadzeni dwukrotnie w łagrach
Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień
Niemieckie obozy i sowieckie łagry
Inicjatywy badawcze

Organy represji ZSRR, głównie NKWD, pozbawiły wolności aż 122 Cichociemnych (2 SMIERSZ), w tym do sowieckich łagrów zesłano aż 83 Cichociemnych (7 dwukrotnie), 6 zamordowano. Gen. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek był aresztowany dwukrotnie (1941, 1945), po drugim aresztowaniu zamordowany w moskiewskim więzieniu NKWD na Łubiance.

cc-wiszniowski-workuta-300x227 Cichociemni w łagrach

1949 r. – fragment listu z Workuty Cichociemnego Romana Wiszniowskiego, skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Do sowieckich łagrów bezpośrednio przed II wojną światową, w trakcie wojny oraz po wojnie, według niepełnych danych zesłano 153 tys. Polaków! Wśród nich zesłano aż 83 Cichociemnych, aż 7 dwukrotnie! Część z nich aresztowano jeszcze zanim zostali Cichociemnymi, w latach 1939 – 1941: przy próbie przekroczenia granicy z Rumunią lub po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną. Odzyskiwali wolność dzięki układowi Sikorski – Majski wstępowali do Armii Andersa, zgłaszali się do służby w Kraju.

Druga fala aresztowań i zsyłek miała miejsce pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu, wraz z przejmowaniem Polski jako obszaru sowieckiej strefy wpływów…

Wielu z Nich zadręczono na śmierć na tej nieludzkiej ziemi, podobnie jak setki tysięcy innych Polaków… Według najnowszych ustaleń, Polacy trafiali do ponad 60 obozów NKWD. Nie zawsze wiadomo do których z nich zesłano Cichociemnych…

Nie sposób odnaleźć nawet Ich grobów – za życia byli tylko numerem w ewidencji NKWD, po śmierci chowano Ich w bezimiennych mogiłach z drewnianymi tabliczkami, na których umieszczano (inny) numer z ewidencji zmarłych. Do dzisiaj te ewidencje są tajne…

Cichociemni udręczeni

Wśród Cichociemnych udręczonych przez Sowietów był także syn zesłańca syberyjskiego z Tomska – Cezary Nowodworski ps. Głóg. Według relacji Kazimierza Iranka – Osmeckiego został aresztowany przez NKWD 21 września 1944, po przeprawieniu się w Warszawie (Praga) na drugi brzeg Wisły. Wg. jednej wersji rozstrzelano Go 22 września 1944, według innej więziony był w więzieniu w Odessie…

Wśród Cichociemnych był także syn zesłańca syberyjskiego z Nowosybirska – Longin Jurkiewicz ps. Mysz. Jego ojciec został skazany na dziesięć lat łagrów, od 1940 więziony pod Nowosybirskiem, zwolniony po układzie Sikorski – Majski. Jego matka wywieziona wraz z trójką najmłodszych dzieci w 1940 do Kazachstanu, po układzie Sikorski – Majski zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Jego dwaj kilkuletni bracia: Jurek oraz Zbyszek zmarli na zesłaniu w Uzbekistanie. Jego brat Adam, harcerz, aresztowany pod koniec 1940 przez NKWD w lipcu 1941 zamordowany i spalony przez NKWD w więzieniu w Tarnopolu…

Niektórzy z Cichociemnych uniknęli tragicznych konsekwencji spotkania z Sowietami, m.in. Antoni Nosek w 1939, po kapitulacji Lwowa nie poszedł na punkt zborny Sowietów, rzekomo po przepustkę na powrót do domu. Dzięki temu uniknął zamordowania w Katyniu. Adolf Pilch ps. Góra, Dolina uniknął sowieckiej niewoli, wyrywając się z sowieckiego okrążenia w 1944, Jego kolegów Sowieci wywieźli do więzienia na Łubiance (Moskwa). Kazimierz Bernaczyk oraz Bronisław Konik nie zgłosili się na zorganizowaną przez Sowietów „odprawę” 31 lipca 1944 w gmachu przy ul. Kochanowskiego 27 oraz w pałacu Biesiadeckich we Lwowie, dzięki czemu uniknęli aresztowania. Stanisław Sędziak nie stawił się na organizowaną przez Sowietów 17 lipca 1944 w Boguszach „odprawę” dla oficerów AK z okręgów Wilno i Nowogródek, unikając aresztowania przez NKWD. Piotr Szewczyk ps. Czer uniknął aresztowania przez NKWD, nie stawiając się na „odprawę” dla oficerów AK, zorganizowaną 31 lipca 1944, po której ok. 60 oficerów AK zesłano w głąb ZSRR wraz z ponad 2 tys. innych aresztowanych Polaków.

Pierwsza lista Cichociemnych (z brytyjskiego archiwum SOE)
aresztowanych przez NKWD – większość zesłano do łagrów GUŁAGU:

: z archiwum SOE

: z archiwum SOE

: z archiwum SOE

: z archiwum SOE

: z archiwum SOE

zobacz: gulag online

Cichociemni zamordowani:

Adam Krasiński ps. Szczur (1945 lub 1946) | Aleksander Kułakowski ps. Rywal (1944) | Cezary Nowodworski ps. Głóg (1944) | Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (1946) | Czesław Rossiński ps. Kozioł (1945) | Mieczysław Szczepański ps. Dębina (1945)

Cichociemni osadzeni dwukrotnie w łagrach:

Bronisław Konik ps. Sikora – Kandałaksza (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) | Zdzisław Luszowicz ps. Szakal – Skola, Starobielsk (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) | Kazimierz Niepla ps. Kawka – Bieriezowsk (1940 – 1942), Norylsk (1944 – 1954) | Tadeusz Seeman ps. Garbus – Iwdiel (1940 – 1941), Workuta, Inta, Olżeras (1944 – 1953) | Stanisław Skowroński ps. Widelec – Swierdłowsk, Czelabińsk (1941 – 1942), Magdalinowka (1945) | Roman Wiszniowski ps. Harcerz – Workuta (1939 – 1941), Workuta (1947 – 1955) | Henryk Zachmost ps. Zorza – łagry (miejsce nieznane): (1940 – 1942, 1944 – 1948)

Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień,
aresztowani przez Sowietów, NKWD

Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Stopień	Nazwisko imię	Pseudonim	Dane nt. niewoli	Okres
gen. bryg.	Bałuk Stefan	Starba	Aresztowany przez NKWD, uciekł	1939
ppłk.	Bazała Leon	Striwiąż	Łagry: Charków, Diagilewo, Griazowiec	1944 - 1947
płk	Bętkowski Jacek	Topór 2	Łagry: Starobielsk, Kołyma	1940 - 1941
płk. pil.	Biały Jan	Kadłub	Aresztowany przez NKWD, w więzieniach w Polsce	1945
por.	Buyno Jerzy	Gżegżółka	Aresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł	lipiec 1944
ppor.	Bystrzycki Przemysław	Grzbiet	Łagry: Panowka, Kuszmurun	1940 - 1941
ppor. łączn.	Bzdawka Bernard	Siekiera	Łagry: Juchnów, Ponoj, Juża	1939 - 1941
mjr sap.	Cetys Teodor	Wiking	Łagry: Ostaszków, Morszańsk, Brześć	1944 -1948
ppor. łączn.	Chmieloch Ryszard	Błyskawica	Łagry:	1940 - 1942
mjr	Chmielowski Antoni	Wołk	Łagry: Galimyj, Kołyma, Magadan	1945 - 1955
por.	Chyliński Eugeniusz	Frez	Łagry: Saratow, Kutaisi	1946 - 1954
mjr	Czaykowski Andrzej	Garda	Łagry: Kargopol, Archangielsk	1940 - 1941
por. łączn.	Czepczak Górecki Bronisław	Zwijak	Łagry: Mariewka, Dymitrowka	1940 - 1942
płk. piech.	Emir Hassan Jerzy	Turek 2	Łagry: m.in. Iwdiel Aresztowany przez NKWD	1939 - 1941 1945
ppor.	Flont Władysław	Grandziarz	Aresztowany przez NKWD, więzienie w Łodzi	1945
kpt. piech.	Fortuna Ludwik	Siła	Aresztowany przez NKWD Łagry: Ostaszków, Morszańsk	1944 - 1946 1946 - 1948
por. łączn.	Fuhrman Kazimierz	Zaczep	Łagry: Buchta Nachodka, Piwiek	1939 - 1941
kpt.	Gaworski Tadeusz	Lawa	Aresztowany przez Sowietów: Lwów, Skolim	1939
ppor. łączn.	Godzik Władysław	Skrzat	Łagry: Teguldat, Syberia	1940 - 1942
kpt. sł. zdr.	Golarz Teleszyński Marian	Góral 2	Łagry: Samarłag k. Kujbyszewa, Pieczorłag k. Workuty	1939 - 1941
mjr kaw.	Grodzicki Krzysztof	Jabłoń	Aresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć	1939 - 1940
ppor. lot.	Hauptman Władysław	Gapa	Aresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa	1945
ppor.	Heczko Kalinowski Gustaw	Skorpion	Aresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł	lipiec 1944
ppłk.	Iglewski Antoni	Ponar	Aresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć	1941
rtm. kaw.	Ignaszak Stefan	Drozd	Aresztowany przez NKWD pod fałszywą tożsamością, zwolniony	1939
mjr pil.	Iszkowski Jerzy	Orczyk	Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć w Lublinie	1945 - 1947
mjr piech.	Jabłoński Bolesław	Kalia	Aresztowany przez NKWD w Łodzi, zwolniony	1945
por. piech.	Kiwer Edward	Biegaj	Aresztowany przez NKWD w Kielcach, uwolniony przez AK	1945
por.	Kobyliński Tadeusz	Hiena	Aresztowany przez SMIERSZ, zwolniony	1944
płk. dypl. piech.	Kobyliński Wacław	Dziad	Aresztowany przez NKWD, Łódź, zwolniony	1945
kpt.	Kochański Władysław	Bomba	Łagry: Tiemłag, łagier nr 5 MWD, Kołyma	1945 - 1955
mjr	Konik Bronisław	Sikora	Łagry: Kandałaksza Stalinogorsk	1939 - 1941 1944 - 1945
mjr	Kopisto Wacław	Kra	Łagry: Kołyma, Komi, Magadan, Kotłas Tajszet	1944 - 1953
mjr	Koprowski Franciszek	Dąb	Łagry: Morszańsk, Ostaszków	1944 - 1948
por. łączn. lot.	Kowalik Edward	Ciupuś	Aresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa	1945
por. sap.	Kowalski Jerzy	Baba	Łagry: Workuta	1945 - 1955
kpt. piech.	Kozłowski Julian	Cichy	Niewola sowiecka: Krasnojarsk, uciekł	1920 - 1921
ppłk.	Krajewski Henryk	Trzaska	Aresztowany przez UB, NKWD, torturowany, skazany, uwolniony z transportu przez DSZ	1944 - 1945
ppor.	Krasiński Adam	Szczur	Łagry: Tajszet, zamordowany w OŁP nr 2 Rzeszoty	1944 - 1945 lub 1946
mjr	Krzymowski Stanisław	Kostka	Aresztowany przez UB, osadzony w więzieniu NKWD, Łódź	1945
por. łączn.	Kujawiński Stanisław	Wodnik	Łagry: Obuchowce, Kazachstan	1940 - 1942
kpt. art.	Kułakowski Aleksander	Rywal	Aresztowany przez IW, przesłuchiwany przez NKWD, skazany na śmierć, rozstrzelany	1944
kpt. piech.	Kwarciński Mieczysław	Ziut	Aresztowany, prawdopodobnie wskutek prowokacji NKWD, uwolniony przez AK	1944 - 1945
kpt. łącz.	Leśkiewicz Marian	Wygoda	Łagry: Biełaja Glinka, Kazachstan	1940 - 1941
st. sierż.	Lewandowski Aleksander	Wiechlina	Łagry: Diagilewo	1944 - 1947
ppor.	Lewko Kazimierz	Palec	Łagry: Swierdłowsk	1941 - 1942
mjr lot.	Lewkowicz Bronisław	Kurs	Niewola sowiecka	1939
kpt. piech.	Luszowicz Zdzisław	Szakal	Łagry: Skola, Starobielsk Stalinogorsk	1939 - 1941 1944 - 1945
mjr uzbr.	Łojkiewicz Adolf	Ryś	Łagry: Kozielsk, Grazowiec	1939 - 1941
ppłk. kaw.	Łopianowski Narcyz	Sarna	Łagry: Putywl, Kozielsk, Grazowiec	1939 - 1941
por.	Łoś Ezechiel	Ikwa	Łagry: Riazań, Bogorodskoje	1944 - 1947
por.	Majewicz Stefan	Hruby	Niewola sowiecka	1939
mjr łączn.	Makarenko Anatol	Tłok	Łagry: Swierdłowsk	1941 - 1942
ppor. łączn.	Makagonow Makagon Aleksander	Wschód	Łagry	1940 - 1942
mjr dypl. piech.	Malik Franciszek	Piorun 2	Łagry: Charków, Małoszujka	1939 - 1941
por. piech.	Matula Zbigniew	Radomyśl	Łagry: Kozielsk, Griazowiec	1940 - 1941
ppor. łączn.	Mazur Stanisław	Limba	Łagry: Charków, Sorokłag	1940 - 1941
kpt. piech.	Mostowiec Marian	Lis	Łagry: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec	1945 - 1947
płk. piech.	Nadolczak Bruno	Piast	Aresztowany przez NKWD, zwolniony	1945
płk. piech.	Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław	Kruk 2	Łagry: Syberia	1945 -1955
ppor.	Niepla Kazimierz	Kawka	Łagry: Bieriezowsk Norylsk	1940 - 1942 1944 - 1954
kpt.	Nowacki Józef	Horyń	Łagry: ok. Peczora, Komi	1939 - 1941
ppor. łączn.	Nowak Piotr	Oko	Aresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa	1945
kpt. piech.	Nowakowski Michał	Harpun	Łagry: Starobielsk, Workutłag	1940 - 1941
ppor. kaw.	Nowobilski Tadeusz	Dzwon	Łagry: Riazań, Diagilewo	1944 - 1947
kpt. art.	Nowodworski Cezary	Głóg	Prawdopodobnie rozstrzelany przez NKWD	1944
gen. bryg.	Okulicki Leopold	Niedźwiadek	Aresztowany przez NKWD, Warszawa, Moskwa Aresztowany przez NKWD, Pruszków, Moskwa, zamordowany na Łubiance	1941 1945 - 1946
ppłk. piech.	Olszewski Stanisław	Bar	Łagry: Workuta, Norylsk, Tajszet	1945 - 1955
kpt.	Ossowski Stanisław	Jastrzębiec 2	Łagry: Kozielsk, Griazowiec	1940 - 1941
ppor. łączn.	Ostrowiński Henryk	Smyk	Łagry: Kazachstan Aresztowany przez NKWD, uciekł	1940 - 1942 1944
ppłk.	Paczkowski Alfred	Wania	Łagry: Diagilewo, Czerepowiec, Griazowiec	1944 - 1947
plut.	Parczewski Jan	Kraska	Łagry: Kazachstan	1940 - 1942
por. piech.	Pentz Karol	Skała 2	Łagry: Wiedlaszcz, Uchtiżemłag	1940 - 1941
por. piech.	Perekładowski Feliks	Przyjaciel 2	Łagry: Kandałaksza	1940 - 1941
ppor. łączn.	Peszke Zdzisław	Kaszmir	Łagry: Swierdłowsk	1941 - 1942
kpt. art.	Piekarski Aleksander	Turkuć	Łagry: Wołkowysk, Diagilewo, Czerepowiec	1944 - 1947
por. łączn.	Pieniak Czesław	Bór	Łagry: Borowicze, Swierdłowsk	1944 - 1946
kpt. piech.	Pokultinis Alfred	Fon	Łagry: Workutłag, Komi	1940 - 1941
por.	Poliszuk Jarosław	Arab	Łagry: Swierdłowsk	1941 - 1942
kpt.	Polończyk Bolesław	Kryształ	Łagry: Jegolsk	1944 - 1946
mjr piech.	Pospieszalski Antoni	Curie	Aresztowany przez NKWD, przewieziony do Moskwy	1945
rtm. kaw.	Prądzyński Janusz	Trzy	Niewola sowiecka	1939
kpt. łączn.	Przybylik Stefan	Gruch	Łagry: Workuta, Teguldet	1939 - 1941
ppor. piech.	Psykała Mieczysław	Kalwadosik	Łagry: Kamionka, Swierdłowsk	1944 - 1947
mjr	Pukacki Franciszek	Gzyms	Łagry: Riazań, Griazowiec	1944 - 1948
mjr piech.	Raszplewicz Kazimierz	Tatar 2	Łagry	1939 - 1941
ppor.	Rossiński Czesław	Kozioł	Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin	1944 - 1945
płk. pil. dypl.	Rudkowski Roman	Rudy	Niewola sowiecka Aresztowany, więzienie "Taganka" (Moskwa), Aresztowany przez SMIERSZ, Łódź	1914 - 1916 1918 1945
por. piech.	Rydzewski Lech	Grom	Łagry: Riazań, Bogorodskoje	1944 - 1947
por. łączn.	Seeman Tadeusz	Garbus	Łagry: Iwdiel Workuta, Inta, Olżeras	1940 - 1941 1944 - 1953
ppor. łączn.	Siakiewicz Władysław	Mruk	Łagry: Swierdłowsk	1940 - 1942
por. piech.	Skowron Marian	Olcha 2	Łagry: Kozielsk, Griazowiec	1939 - 1941
ppor. łączn.	Skowroński Ryszard	Lechita	Łagry: Wodopad, Archangielsk	1940 - 1941
kpt.	Skowroński Stanisław	Widelec	Łagry: Swierdłowsk, Czelabińsk, Dwukrotnie aresztowany przez NKWD, uciekł, Aresztowany, zesłany do pracy Magdalinowka, uciekł	1941 - 1942 1944 1945
mjr lot.	Skwierczyński Leopold	Aktor	Aresztowany przez NKWD w Krakowie, zwolniony	1945
kpt.	Smela Jan	Wir	Łagry: Kalinin, Ostaszków, Morszańsk	1944 - 1947
por. piech.	Sokół Tadeusz	Bug 2	Łagry: Jercewo, Mostowica, Onofrówka	1940 - 1941
kpt. art.	Specylak Skrzypecki Zbigniew	Tur 2	Łagry: nad rzeką Onega	1940 - 1942
płk. piech.	Spychalski Józef	Grudzień	Aresztowany przez NKWD, Białystok, Moskwa	1940 - 1942
kpt. art.	Szczepański Mieczysław	Dębina	Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin	1945
ppor. łączn.	Sztrom Jerzy	Pilnik	Łagry	1940 - 1942
ppłk.	Szydłowski Adam	Poleszuk	Łagry: Ostaszków, Kalinin, Morszańsk	1944 - 1947
ppłk. dypl.	Ściegienny Wincenty	Las	Aresztowany przez NKWD, Białystok, Warszawa, zwolniony	1945
sierż. łączn.	Śliwa Kazimierz	Strażak	Łagry: Fiediakowo	1940
ppor.	Śmietanko Władysław	Cypr	Łagry	1940 - 1941
kpt. piech.	Trojanowski Czesław	Litwos	Łagry	1941
mjr piech.	Trondowski Stanisław	Grzmot 2	Łagry: Riazań, Dubrowłag	1945 - 1956
mjr kaw.	Uklański Witold	Herold	Łagry: Kozielsk, Griazowiec	1940 - 1941
kpt. sap.	Walter Jan	Cyrkiel	Łagry: Jegolsk, Swierdłowsk	1944 - 1947
kpt. piech.	Waruszyński Zbigniew	Dewajtis 2	Łagry: Starobielsk, Nachodka, Magadan, Duskania	1940 - 1941
por. kaw.	Whitehead Alfred	Dolina 2	Łagry: Riazań	1944 - 1947
por. piech.	Wiącek Wiktor	Kanarek	Łagry: Juża	1939
por. sap.	Wiechuła Ludwik	Jeleń	Aresztowany przez NKWD, Kielce, uwolniony przez AK	1945
mjr sap.	Wierzejski Tomasz	Zgoda 2	Łagry	1939 - 1942
kpt.	Wilczewski Michał	Uszka	Przy próbie aresztowania przez NKWD popełnił samobójstwo	1945
kpt.	Winter Stanisław	Stanley	Aresztowany przez GZI, skazany na śmierć, zamordowany przez NKWD Poznań	1945
por.	Wiszniowski Roman	Harcerz	Łagry: Workuta Aresztowany przez NKGB, łagry: Workuta	1939 - 1941 1945 - 1955
kpt. łączn. cw	Zachmost Henryk	Zorza	Łagry Łagry	1940 - 1942 1944 - 1948
ppor. łączn.	Zapotoczny Stanisław	Płomień	Łagry: Semipałatyńsk	1940 - 1942
por.	Zyga Ryszard	Lelum	Łagry: Charków, Nachodka, Magadan	1940 - 1942
por. łączn.	Żakowicz Józef	Tabu	Łagry	1940 - 1942
ppor.	Żelechowski Tadeusz	Ring	Więzienie: Drohobycz, Kijów, Gorki Uciekł podczas próby aresztowana przez NKWD Aresztowany przez NKWD uciekł	1940 - 1941 1944 1945

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów
skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Cichociemni aresztowani przez NKWD, SMIERSZ
w większości zesłani do łagrów ZSRR:

barak-gulag-300x225 Cichociemni w łagrach

Rekonstrukcja baraku mieszkalnego GUŁagu. Muzeum Okupacji Ryga, 2011, Foto: Marcin Szala/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów, skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Wzruszający list z 1941, napisany przez 19 polskich rodzin wywiezionych do obwodu archangielskiego w 1930
skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Niemieckie obozy i sowieckie łagry

Niemieckie obozy i sowieckie łagry
w: Biuletyn IPN, kwiecień 2009, nr 4 (99)

dr Marciniak Wojciech Franciszek (UŁ) – Problematyka pracy w łagrach na Kołymie w relacjach polskich więźniów
w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2008. Referaty, Warszawa 2009, s. 80?89

Inicjatywy badawcze

cc-zeslani-1024x934 Cichociemni w łagrach

plansza z wystawy w projekcie „Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód” prof. Krzysztofa Heyke oraz Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

Wiedza, jaką dysponujemy na temat Cichociemnych zesłanych w głąb byłego ZSRR jest bardzo nikła. Aby to zmienić, m.in. projekt Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód w 2018 podjęli: prof. zw. dr hab. Krzysztof Hejke z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Bogdan Rowiński, prezes Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

Losy 94 Cichociemnych zesłanych w głąb ZSRR [wg. ustaleń naszego portalu prof. Hejke się myli, „w głąb ZSRR” tj. do łagrów zesłano 83 Cichociemnych] są do dziś niezbadane. Używani jako niewolnicza siła robocza, zamiast nazwisk zaopatrzeni jedynie w numery namalowane na roboczych drelichach, pracowali Oni do kresu sił w najcięższych kopalniach wraz z milionami innych Bezimiennych, za życia pozbawionych wszystkiego co ludzie, a po śmierci chowanych w cichych mogiłach z drewnianymi tabliczkami z zachowaniem szczególnej uwagi, aby zmienić ich numery obozowe na numery z kartoteki umarłych, pod którymi byli chowani… – pisze prof. Krzysztof Hejke.

Efekty tego projektu zaprezentowano m.in. na wystawach w Warszawie i Krakowie oraz na spotkaniu 9 stycznia 2018 w Auli Małej Audytorium Maximum na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po naszej weryfikacji okazało się, że Cichociemni wskazywani przez prof. Hejke jako „zesłani w głąb ZSRR” to lista nierzetelna. Oprócz faktycznie zesłanych do łagrów także Cichociemni aresztowani przez NKWD, niektórzy byli więzieni w Polsce, niektórzy w Moskwie, niektórzy uciekli, niektórych rozstrzelano, zatem żadnego z Nich nie można uznać jako „zesłanego w głąb ZSRR”.

Portal elitadywersji.org stale podejmuje działania, aby przybliżyć te nieznane karty naszej tragicznej historii. Udało się m.in. sporządzić unikalny wykaz Cichociemnych represjonowanych przez NKWD i inne sowieckie organy represji, a także w oparciu o publikacje, relacje, wspomnienia, dane ośrodka „Karta” ustalić miejsca zesłania kilkunastu Cichociemnych. Rzetelna, zweryfikowana lista Cichociemnych – zesłanych do łagrów, aresztowanych oraz w niewoli sowieckiej znajduje się (patrz powyżej) w opublikowanej bazie danych portalu.

Wystawa – Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód:

: Rejon Workuty – Komi

: CC – Workuta – Komi

: Republika Komi

: CC – Komi

: Kazachstan

: CC – Kazachstan

: Rejon Workuty

: CC – Workuta

: Kołyma

: CC – Kołyma

: CC – Kołyma

: Zesłani do ZSRR

: CC – zesłani

zobacz:

Zobacz także:

Nika Kłosowska-Wohlman – Wspomnienia. Dwa lata więzienia Instytut Literacki, Zeszyty Historyczne 116 (pdf)
Wojciech Marciniak – Problematyka pracy w łagrach na Kołymie w relacjach polskich więźniów z lat 1944 – 1956 (pdf)

Polecamy publikacje:

Przemysław Bystrzycki – Wiatr Kuszmurumu. Opowieść autobiograficzna
Wacław Kopisto – Droga Cichociemnego do łagrów Kołymy
Narcyz Łopianowski – Rozmowy z NKWD

Źródła:

informacje własne (archiwum portalu)
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
baza danych zesłańców – indeks represjonowanych

Cichociemni – w Powstaniu Warszawskim

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Spis treści:

Wstęp
Wykaz Cichociemnych w Powstaniu Warszawskim
Lista Cichociemnych wraz z ich przydziałem w AK
Komenda Główna AK
Zgrupowanie Radosław
Stare Miasto
Śródmieście
Śródmieście Południowe
Ochota
Mokotów
Żoliborz
Puszcza Kampinoska
Pozostali

W Powstaniu Warszawskim (będącym elementem Akcji Burza) uczestniczyło – według moich ustaleń zweryfikowanych w oparciu o dane m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego (baza uczestników Powstania) – 95 Cichociemnych (dotąd podawano 91, w oparciu o dane IPN). Oprócz 95 Cichociemnych uczestniczących w Powstaniu, kolejnych 4 Cichociemnych było obecnych w Warszawie podczas Powstania, ale z różnych powodów nie uczestniczyli w nim (są w wykazie).

Cichociemny ppor. Edwin Scheller – Czarny ps. Fordon, leczył się po torturach gestapo (chodził o lasce), nie mógł walczyć zbrojnie, ale uczestniczył w Powstaniu współpracując wywiadowczo z oddziałami Pułku Baszta oraz wraz z żona zbierał lekarstwa dla Powstańców…

Spośród Cichociemnych uczestniczących w Powstaniu Warszawskim, co najmniej 20 było rannych lub ciężko rannych (niektórzy kilkakrotnie), 18 poległo w walce lub zmarło z powodu odniesionych ran.

Spośród dziewięciu osób z dowództwa Powstania Warszawskiego, dwóch było Cichociemnymi: gen. Leopold Okulicki ps. Kobra, I zastępca szefa sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej oraz płk. Kazimierz Iranek – Osmecki ps. Heller, szef Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej Armii Krajowej.

Ponadto dziewięciu Cichociemnych było w składzie Komendy Głównej Armii Krajowej (I rzut), pięciu Cichociemnych w składzie KG AK (II rzut) oraz dwóch Cichociemnych w dowództwie oddziału łączności nr 39 / osłonowego KG AK.

Cichociemni pełnili funkcje dowódcze w oddziałach Armii Krajowej, służyli w wywiadzie AK oraz pracowali na wszystkich radiostacjach Powstania Warszawskiego, o kryptonimach: Wanda 1, 2, 3, 4, 7, 9, 13, 23, 23A.

Ryszard M. Zając – Cichociemni w Powstaniu Warszawskim
w: Biuletyn Informacyjny AK nr 6 (410) czerwiec 2024, s. 15-23

WYKAZ CICHOCIEMNYCH
W POWSTANIU WARSZAWSKIM

Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę.
Można wybrać dowolną ilość wierszy, bez wpływu na wynik wyszukiwania.
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Kliknij w imię i nazwisko aby przejść do biogramu na naszym portalu
Kolumna „MPW” zawiera link do biogramu cc na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Stopień (skok)	Stopień akt.	Nazwisko imię	Pseudonim	Przydział w Powstaniu	Uwagi	Dzielnica	MPW
ppor.	gen. bryg.	Bałuk Stefan	Starba	od 8-09 oficer odziału łączności / osłony KG AK \| do 13-08 dca drużyny plutonu "Agaton", batalion "Pięść"		Wola, Stare Miasto, Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. lot.	por. lot.	Bator Ignacy	Opór	III Oddział KG AK Wydział Lotnictwa "Bociany"	poległ po 5-08-1944 prawdopodobnie ul. Chałubińskiego	Śródmieście	1944.pl
por.	mjr.	Bąkiewicz Zbigniew	Zabawka	oficer Oddziału VI KG AK \| od 29-09 oficer Batalionu "Ostoja"		Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. art.	ppor.	Benedyk Tadeusz	Zahata	przydział nie ustalony (IV Obwód "Grzymała")		Ochota	1944.pl
mjr. piech.	płk	Bętkowski Jacek	Topór 2	dca odcinka taktycznego "Topór" Podobwód Śródmieście Południe		Śródmieście Południowe	1944.pl
ppłk. pil.	płk. pil.	Biały Jan	Kadłub	III Oddział KG AK Wydział Lotnictwa "Bociany"			1944.pl
sierż. lot.	st. sierż. lot.	Biedrzycki Stanisław	Opera	III Oddział KG AK \| radiotelegrafista Grupy "Północ" \| od ok. 5-09 radiostacja Wydziału Lotnictwa KG AK (ul. Wilcza)	ciężko ranny 14-09, poległ 17-09-1944	Stare Miasto, Śródmieście Południowe	1944.pl
mjr. sap.	ppłk. sap.	Bielski Romuald	Bej	III Oddział KG AK	zaginał		1944.pl
pchor. piech.	ppor.	Bienias Jan	Osterba	dca pododdziału w kompanii "Zgody" nast.. kompanii "Piotra", Czata 49	poległ ok. 7-09-1944		1944.pl
por. sap.	mjr. sap.	Bilski Kazimierz	Rum	od 12-08 dca Batalionu "Rum"		Śródmieście	1944.pl
por. art.	ppłk.	Borys Adam	Pług	do 6-08 dca Batalionu Parasol, Zgrupowanie Radosław			1944.pl
por. łączn.	mjr. łączn.	Burdziński Tadeusz	Malina	dca zgrupowania radiostacji \| od 16-08 także zca szefa łączności Sztab Grupy Północ \| od ok. 1-09 dca radiostacji nr 3 \| od 11-09 radiostacji "Zenona" (Mokotów)		Stare Miasto, Śródmieście, Mokotów	1944.pl
ppor. piech.	por. piech.	Busłowicz Michał	Bociek	odwodowa Brygada "Młot" \| od 24-08 oficer broni \| dca 1 plutonu batalion "Wigry"		Stare Miasto	1944.pl
rtm.	mjr.	Czaykowski Andrzej	Garda	do 19 sierpnia zca dcy 2 batalionu Pułk "Baszta" \| do 15-09 dca Batalionu "Ryś" \| później zca dcy Batalionu "Oaza-Ryś" \| zca dcy Pułku "Waligóra" p.o. dcy Zgrupowania "Mokotów"	ranny	Mokotów	1944.pl
plut. lot.	por.	Człapka Kazimierz	Pionek	radiotelegrafista radiostacji 23 A	ranny	Żoliborz	1944.pl
pchor. piech.	ppor. piech.	Dąbrowski Adam	Puti	dca 3 plutonu oddział osłony Komendy Okręgu Warszawskiego AK	poległ 6-09-1944 w gmachu PKO	Śródmieście	1944.pl
kpt. łączn.	ppłk. łącz.	Dzikielewski Feliks	Oliw	oficer Dowództwa Wojsk Łączności KG AK			1944.pl
por. mar.	kpt.	Gałacki Adolf	Maszop	Oddział II (informacyjno - wywiadowczy) KG AK			1944.pl
ppor.	kpt.	Gaworski Tadeusz	Lawa	od 17-08 dca plutonu specjalnego, od 17-09 dca kompanii szturmowej Pułk "Palmiry - Młociny"		Puszcza Kampinoska	1944.pl
ppor. mar. cw	ppor.	Gołuński Norbert	Bombram	Oddział II KG AK, oficer kontrwywiadu i bezpieczeństwa Komendy Podobwodu Śródmieście Południowe		Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. mar.	kpt.	Gromnicki Zygmunt	Gula	Oddział II KG AK, oficer szefa kwatery Komendy Okręgu Warszawskiego		Śródmieście	1944.pl
ppor. piech.	kpt. piech.	Grun Bronisław	Szyb		nie uczestniczył w walkach	Praga
pchor. art.	ppor. art.	Harasymowicz Stanisław	Lalka	dca drużyny kompania "Zgoda \| od 6-08 dca plutonu „Mieczyków”, Czata 49	poległ 10-08-1944		1944.pl
kpr. lot.	ppor. lot.	Hauptman Władysław	Gapa	radiostacja Wydziału Lotnictwa KG AK (ul. Wilcza)		Śródmieście Południowe	1944.pl
por.	rtm. kaw.	Ignaszak Stefan	Drozd	Oddział II KG AK, oficer informacyjny Zgrupowania "Golski"		Śródmieście Południowe	1944.pl
ppłk.	płk.	Iranek Osmecki Kazimierz	Heller	szef Oddziału II KG AK			1944.pl
ppor. piech.	por. piech.	Jachciński Henryk	Kret	dca plutonu ckm kompania "Gustawa" Reduta "Kaliska" \| od 19-08 dca plutonu ckm kompania "Gustawa" batalion "Ryś"		Ochota, Mokotów	1944.pl
pchor. piech.	por.	Jakubowski Ewaryst	Brat	adiutant dcy Brygady Broda 53, Zgrupowanie Radosław	poległ 31-08-1944		1944.pl
ppor.	kpt.	Jankowski Stanisław	Agaton	od 4-09 dca odziału łączności / osłony KG AK \| od 2-08 do 13-08 dca plutonu "Agaton", batalion "Pięść"			1944.pl
ppor. piech.	kpt. piech.	Jaworski Tadeusz Stanisław	Bławat	od 15-09 dca 3 kompanii batalionu "Odwet 2" Zgrupowania "Golski" \| od 26-08 do 2-09 dca plutonu szturmowego \| wcześniej oficer batalionu "Iwo"	dwukrotnie ranny	Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. art.	kpt. art.	Jeziorański Nowak Jan	Zych	Oddział VI KG AK, radiostacja Błyskawica			1944.pl
por. pil.	mjr. pil.	Jokiel Jan	Ligota		nie uczestniczył w walkach	Ochota
kpt. piech.	ppłk.	Kamieński Jan	Cozas	oficer Oddziału \| od października szef Oddziału III KG AK		Wola, Stare Miasto, Śródmieście Północ, Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. piech.	mjr. piech.	Klimowski Tadeusz	Klon	od 12-09 dca batalionu "Ostoja", wcześniej zca dcy batalionu "Iwo"		Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor. piech.	ppor. piech.	Konstanty Ignacy	Szmaragd	pluton saperów II Obwód "Żywiciel"		Żoliborz	1944.pl
por. piech.	mjr.	Kontrym Bolesław	Żmudzin	dca 4 kompanii Zgrupowanie "Bartkiewicz", także dca odcinka taktycznego Królewska - Kredytowa - pl. Małachowskiego	czterokrotnie ranny	Śródmieście Śródmieście Północ	1944.pl
gen. dyw.	gen. dyw.	Kossakowski Tadeusz	Krystynek	od 28-08 kierownictwo produkcji środków walki Komendy Podobwodu Śródmieście Południowe \| od 8-09 także dowódca Legii Oficerskiej		Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. br. panc.	ppłk. br. panc.	Kostuch Tomasz	Bryła	do 27-08 adiutant Komendanta Podobwodu Śródmieście Południowe \| od 27-08 oficer odcinka taktycznego "Sarna"		Śródmieście Południowe	1944.pl
st. sierż. lotn.	por. łączn. lot.	Kowalik Edward	Ciupuś	Oddział III KG AK, radiostacja Wydziału Lotnictwa KG AK (ul. Wilcza)		Śródmieście Południowe	1944.pl
por. piech.	kpt. piech.	Kozłowski Julian	Cichy	batalion "Oaza" \| oficer Pułk "Waligóra"	poległ ok. 18/19-08-1944	Mokotów, Wilanów	1944.pl
ppor. sap.	kpt. sap.	Kryszczukajtis Mirosław	Szary	szef służb saperskich Komendy Podobwodu Śródmieście Południowe	poległ 17-09-1944 na ul. Mokotowskiej	Śródmieście Południowe	1944.pl
por. br. panc.	mjr. br. panc.	Kwiatkowski Bohdan	Lewar	od 14-08 oficer operacyjny Komendy Podobwodu Śródmieście Południowe \| od 28-08 szef sztabu Komendy Podobwodu		Śródmieście Południowe	1944.pl
kpt. lot.	mjr. lot.	Lewkowicz Bronisław	Kurs	oficer plutonu odbioru zrzutów 1 kompania "Zetesa" Pułk "Palmiry - Młociny"		Puszcza Kampinoska	1944.pl
kpt. uzbr.	mjr. uzbr.	Łojkiewicz Adolf	Ryś	od 25-08 dca Zgrupowania "Leśnik", m.in.. obrona PWPW	ranny		1944.pl
rtm. kaw.	ppłk. kaw.	Łopianowski Narcyz	Sarna	od 13-08 dca odcinka taktycznego "Sarna"	dwukrotnie ranny	Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. art.	por.	Majewicz Stefan	Hruby		zamordowany na Pawiaku
mjr. sap.	ppłk.	Majorkiewicz Felicjan	Iron	oficer operacyjny Oddziału III KG AK			1944.pl
st. strz. łączn.	mjr. łączn.	Makarenko Anatol	Tłok	oficer radio Komendy Obszaru Warszawskiego \| dca radiostacji nr 02	ranny	Śródmieście	1944.pl
por. piech.	mjr. dypl. piech.	Malik Franciszek	Piorun 2	dca Batalionu "Piorun", wcześniej zca dcy odcinka taktycznego "Litwin" \| 23-08 dowodził atakiem na "Małą PAST-ę"		Śródmieście Południowe	1944.pl
por. lot. tech.	kpt. lot.	Marynowski Edmund	Sejm	Oddział III KG AK, oficer kompanii lotniczej „Bazy Warszawskiej”		Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor.	por.	Messing Janusz	Bekas	Oddział II KG AK, oficer batalionu "Odwet 2" Zgrupowania "Golski"		Śródmieście Południowe	1944.pl
por.	kpt.	Mich Stefan	Jeż	szef Oddziału III KG AK \| do 10-09 dca kompanii "Koszta" \| od 10-09 dca Zgrupowania "Sosna" \| 19 - 23-08 m.in. udział w ataku na gmach PAST-y		Śródmieście	1944.pl
ppor. piech.	por.	Miciek Władysław	Młot	przydział nie ustalony	poległ 6-08-1944 na ul. Elektoralnej	Wola	1944.pl
por.	kpt.	Milewicz Zygmunt	Róg	do ok 1-09 komórka odbioru zrzutów \| od września zca dcy batalion Czata 49	ranny	Śródmieście	1944.pl
pchor. br. panc.	por.	Mrazek Zbigniew	Aminius	oficer do zleceń dcy Pułku "Baszta"	ranny	Mokotów	1944.pl
ppor. art.	mjr. art.	Nosek Antoni	Kajtuś	IV Obwód "Grzymała", przydział nie ustalony		Ochota	1944.pl
sierż. łączn.	ppor. łączn.	Nowak Piotr	Oko	od 9-08 radiotelegrafista radiostacji nr 3 Komendy Okręgu Warszawskiego \| od 11-09 radiostacji "Zenona" (Mokotów)		Śródmieście, Mokotów	1944.pl
por. piech.	kpt. piech.	Nowakowski Michał	Harpun	p.o. adiutanta dcy, następnie II oficer taktyczny i dca pododcinka Zgrupowania "Golski"		Śródmieście Południowe	1944.pl
por. art.	kpt. art.	Nowodworski Cezary	Głóg	od 3-08 dca plutonu, od 26-08 dca kompanii "Zgody", Czata 49	dwukrotnie ranny, poległ 22-09 (przeprawa Wisły)	Stare Miasto, Śródmieście	1944.pl
płk. piech.	gen. bryg.	Okulicki Leopold	Niedźwiadek	od 6-09 p.o. szefa sztabu KG AK		Śródmieście Północ oraz Południowe	1944.pl
por. piech.	kpt.	Ossowski Stanisław	Jastrzębiec 2	dca kompanii szturmowej odcinka taktycznego "Bogumił"	ciężko ranny w walkach o ambasadę chińską	Śródmieście Południowe	1944.pl
ppor. piech.	por. piech.	Osuchowski Kazimierz	Rosomak	dca plutonu saperskiego z miotaczami ognia odcinek taktyczny "Bogumił"	poległ 9-08-1944 w rejonie Sejmu	Śródmieście Południowe	1944.pl
por.	ppłk.	Paczkowski Alfred	Wania	zca szefa Komendy Obwodu Mokotów, Oddział III KG AK		Mokotów	1944.pl
sierż. łączn.	sierż.	Parada Michał	Mapa	radiotelegrafista kompania radio Komendy Okręgu Warszawskiego	poległ 10-08-1944	Śródmieście	1944.pl
ppor. piech.	por. piech.	Pentz Karol	Skała 2	dca 6 kompanii "Wawer" Zgrupowanie batalionu "Kiliński"	ciężko ranny, poległ 9-09-1944	Śródmieście	1944.pl
pchor. łączn.	por. łączn.	Pieniak Czesław	Bór	do 16-09 dca kompanii "Radio" Komendy Okręgu Warszawskiego		Śródmieście	1944.pl
por. tech lot.	mjr. tech lot.	Pijanowski Wacław	Dym	doradca techniczy w wytwórniach środków walki (Krucza 13, Wilcza 9, Marszłkowska 79)		Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor. piech.	mjr.	Pilch Adolf	Góra, Dolina	dca Pułk "Palmiry - Młociny"		Puszcza Kampinoska	1944.pl
ppor. piech.	kpt. piech.	Piotrowski Julian	Rewera 2	adiutant dowódcy odcinka taktycznego "Topór"		Śródmieście Południowe	1944.pl
por. piech.	kpt. piech.	Pokultinis Alfred	Fon	dca kompani łączności Grupy "Północ" \| od 5-09 dca kompani łączności Komendy Okręgu Warszawskiego		Stare Miasto, Śródmieście	1944.pl
ppor.	rtm. kaw.	Prądzyński Janusz	Trzy	Oddział II KG AK, adiutant dowódcy Zgrupowania "Golski"		Śródmieście Południowe	1944.pl
por. br. panc.	kpt. br. panc.	Rachwał Bronisław	Glin	oficer operacyjny Komenda Obwodu Śródmieście	poległ 2-09-1944 na ul. Jasnej	Śródmieście	1944.pl
kpt. piech.	ppłk.	Runge Tadeusz	Osa	dca Batalionu Czata 49, Zgrupowanie Radosław		Wola, Stare Miasto, Śródmieście	1944.pl
ppor. piech.	kpt.	Rybka Franciszek	Kula		nie uczestniczył w walkach	Ochota
por. obs.	kpt.	Sawicki Zygmunt	Samulik	od 7-08 szef łączności Sztab Grupy "Północ"	ranny	Stare Miasto	1944.pl
pchor.	ppor.	Scheller Czarny Edwin	Fordon	nie uczestniczył w walkach (chodził o lasce po torturach gestapo), odznaczony VM za udział w Powstaniu	współpracował wywiadowczo z oddziałami Pułku "Baszta", zbierał leki dla Powstańców	Okręg Warszawa	1944.pl
por. adm. lot.	mjr. lot.	Skwierczyński Leopold	Aktor	przydział nieustalony, IV Obwód "Grzymała"			1944.pl
por. art.	kpt. art.	Specylak Skrzypecki Zbigniew	Tur 2	zca dcy Zgrupowania "Kryska" oraz dca Batalionu "Tur"	ciężko ranny	Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor. łączn.	por. łączn.	Starzyński Leszek	Malewa	radiotelegrafista Komendy Obszaru Warszawskiego		Śródmieście	1944.pl
ppor. piech.	kpt. piech.	Starzyński Tadeusz	Ślepowron	Oddział II KG AK, referat 998 (kontrwywiad)		Śródmieście	1944.pl
ppor.	kpt. piech.	Strumpf Witold	Sud	oficer kwatermistrzostwa Komendy Podobwodu Śródmieście Południowe		Śródmieście Południowe	1944.pl
kpt. piech.	płk.	Szternal Kazimierz	Zryw	od ok. 1-06 szef sztabu i zca dcy Pułku "Baszta" \| od 25 września p.o. dcy Pułku "Baszta"	ranny	Mokotów	1944.pl
rtm. kaw.	ppłk.	Szymański Jerzy	Boga	oficer operacyjny Komendy Podobwodu Śródmieście Północ \| od 28-08 oficer sztabu Komendy podokręgu		Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor. łącz.	ppor.	Śmietanko Władysław	Cypr	radiotelegrafista radiostacji nr 02 Komenda Obszaru Warszawskiego		Śródmieście	1944.pl
kpt. lot.	mjr. pil.	Tajchman Michał	Mikita	Komenda Obszaru Warszawskiego, referat lotnictwa	poległ 4-08-1944		1944.pl
ppor. piech.	ppor.	Tomaszewski Tadeusz	Wąwóz	pluton "Motyla", batalion Czata 49, Zgrupowanie "Radosław"	ciężko ranny 5-08-1944 r., zaginał		1944.pl
por. piech.	kpt. piech.	Trojanowski Czesław	Litwos	dca grupy technicznej Batalionu KB "Sokół"	trzykrotnie ciężko ranny	Śródmieście Południowe	1944.pl
pchor. kaw.	rtm. kaw.	Ulm Zygmunt	Szybki	oficer ordynansowy Zgrupowanie "Róg" \| we wrześniu zca dcy kompanii (Śródmieście)		Stare Miasto, Śródmieście	1944.pl
kpt. sap.	mjr. sap.	Wierzejski Tomasz	Zgoda 2	do 28-08 dca kompanii "Zgody", Batalion Czata 49	trzykrotnie ranny, w tym ciężko	Stare Miasto, Śródmieście	1944.pl
pchor. piech.	ppor.	Wilczkiewicz Zbigniew	Kij	dca plutonu w 9 kompanii "Romańskiego" \| 1 kompania IV Zgrupowanie "Gurt"		Śródmieście	1944.pl
pchor. piech.	por. piech.	Winiarski Zdzisław	Przemytnik	do ok. 1-09 oficer 6 kompanii "Wawer" Zgrupowanie batalionu "Kiliński" \| potem dca plutonu i zca dcy 1 kompanii batalionu Rum		Wola, Śródmieście	1944.pl
pchor. piech.	kpt. piech.	Wiszniewski Otton	Topola	dca plutonu kompanii "Radio" Komendy Okręgu Warszawskiego \| dca radiostacji nr 265 \| od 8-08 radiostacji nr 266, 267, 268		Śródmieście	1944.pl
por. art.	kpt. art.	Witkowski Ludwik	Kosa	dca oddziału osłony Komendy Okręgu Warszawskiego AK		Śródmieście	1944.pl
mjr. łączn.	mjr.	Wolniak Bogusław	Mięta	oficer Dowództwa Wojsk Łączności KG AK (II rzut)			1944.pl
pchor. piech.	por. piech.	Zabierek Lech	Wulkan	oficer do zleceń dcy Pułk "Palmiry - Młociny", zca dcy kompanii		Puszcza Kampinoska	1944.pl
plut. pchor.	por. piech.	Zając Józef	Kolanko	do 9-09 zca dowódcy 9 kompanii "Romańskiego" Zgrupowanie batalionu "Kiliński" \| od 9-09 zca dowódcy 9 kompanii "Rimańskiego" Batalion "Rum"	dwukrotnie ranny	Śródmieście	1944.pl
por.	gen. bryg.	Zawacka Elżbieta	Zo	referentka w sztabie Wojskowej Służby Kobiet KG AK		Śródmieście Północ	1944.pl
ppor. mar. cw	kpt. mar. cw	Żórawski Bogusław	Mistral	Oddział II KG AK			1944.pl
pchor. art.	ppor. art.	Żychiewicz Antoni Piotr	Przerwa		do połowy sierpnia uczestniczył w walkach, ujęty przez Niemców	Mokotów

Lista Cichociemnych wraz z ich przydziałem w AK
według stanu na koniec lipca 1944

Komenda Główna AK (I rzut):

gen. brygady Leopold Okulicki ps. Kobra – od 6 września p.o. szefa sztabu
pułk. dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki ps. Heller, Antoni – szef Oddziału II KG AK
por. Adolf Gałacki ps. Maszop – Oddział II KG AK
kpt. Bogusław Żórawski ps. Mistral – Oddział II KG AK
por. Tadeusz Starzyński ps. Ślepowron – Oddział II KG AK, referat 998 (kontrwywiad)
ppłk. dypl. Felicjan Majorkiewicz ps. Iron – oficer operacyjny Oddziału III, ranny
ppłk. Romuald Bielski ps. Bej – Oddział III KG AK, zaginął
mjr dypl. Jan Kamieński ps. Cozas – oficer Oddziału III
por. Ignacy Bator ps. Opór – Oddział III, poległ po 3 sierpnia

powstanie_warszawskie_21-300x200 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Powstanie Warszawskie
w zbiorach NAC

Oddział łączności nr 39 / oddział osłonowy KG AK:

por. Stanisław Jankowski ps. Burek, Agaton – od 3 września dowódca oddziału
por. Stefan Bałuk ps. Starba, Kubuś – od 8 września oficer oddziału

Komenda Główna AK (II rzut):

mjr Feliks Dzikielewski ps. Oliw – oficer Dowództwa Wojsk Łączności
mjr Bogusław Wolniak ps. Mięta – oficer Dowództwa Wojsk Łączności
kpt. Elżbieta Zawacka ps. Zo – referentka w sztabie Wojskowej Służby Kobiet
por. Zdzisław Jeziorański ps. Zych – radiostacja Błyskawica, Oddział VI
por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, Andrzej – do 29 września oficer Oddziału VI

Zgrupowanie Radosław

37-1613-1-300x220 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Żołnierze Batalionu Miotła w rejonie włazu kanałowego, ul. Warecka
w zbiorach NAC

Brygada Broda 53:

ppor. Ewaryst Jakubowski ps. Brat – adiutant dowódcy brygady, poległ.

Batalion Parasol:

kpt. Adam Borys ps. Pług – dowódca batalionu do 6 sierpnia, ciężko ranny

Batalion Czata 49:

mjr Tadeusz Runge ps. Witold, Osa – dowódca batalionu
mjr Zygmunt Milewicz ps. Róg, Witold – od września zca dowódcy batalionu, ranny
kpt. Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 – dowódca kompanii „Zgody” do 28 sierpnia, ciężko ranny
por. Cezary Nowodworski ps. Głóg – od 3 sierpnia dowódca plutonu w kompanii „Zgody”, od 26 sierpnia dowódca kompanii, dwukrotnie ranny, poległ 22 września podczas próby przeprawy Wisły na praski brzeg
Powstanie Warszawskie
w zbiorach NAC

ppor. Jan Bienias ps. Osterba – dowódca pododdziału w kompanii „Zgody”, ranny, poległ
ppor. Stanisław Harasymowicz ps. Lalka – dowódca drużyny w kompanii „Zgody”, od 6 sierpnia dowódca plutonu „Mieczyków”, poległ 10 sierpnia
ppor. Tadeusz Tomaszewski ps. Wąwóz, ranny, zaginął

Batalion „Pięść”:

por. Stanisław Jankowski ps. Burek, Agaton – dowódca plutonu „Agaton” do 13 sierpnia
por. Stefan Bałuk ps. Starba, Kubuś – dowódca drużyny w plutonie „Agaton” do 13 sierpnia

Zgrupowanie „Leśnik”:

mjr Adolf Łojkiewicz ps. Ryś 2 – szef sztabu, od 25 sierpnia dowódca zgrupowania, ranny

Stare Miasto

powstanie-warszawskie-17-300x188 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Powstanie Warszawskie
w zbiorach NAC

Sztab Grupy „Północ”:

ppor. Michał Busłowicz ps. Bociek – od 24 sierpnia oficer broni, wcześniej w odwodowej brygadzie „Młot”, ranny, we wrześniu w Śródmieściu dowódca 1. plutonu w resztce batalionu „Wigry”
kpt. Zygmunt Sawicki ps. Samulik – od 7 sierpnia szef łączności, ranny
kpt. Tadeusz Burdziński ps. Malina, Zenon – dowódca zgrupowania radiostacji, od 16 sierpnia także zastępca szefa łączności
sierż. Stanisław Biedrzycki ps. Opera, Wrona – radiotelegrafista Grupy „Północ”
por. Alfred Pokultinis ps. Fon – dowódca kompanii łączności Grupy „Północ”

Zgrupowanie „Róg”:

ppor. Zygmunt Ulm ps. Szybki – oficer ordynansowy zgrupowania, we wrześniu w Śródmieściu zastępca dowódcy kompanii

Śródmieście

37-1613-2-205x300 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Żołnierz plutonu „Rafałków” z Powiśla
w zbiorach NAC

Komenda Okręgu Warszawskiego:

por. Ludwik Witkowski ps. Kosa – dowódca oddziału osłonowego kwatery Komendy Okręgu
ppor. Adam Dąbrowski ps. Puti – dowódca 3. plutonu w oddziale osłonowym kwatery Komendy Okręgu, poległ
por. Zygmunt Gromnicki ps. Gula – Oddział II KG AK, oficer do zleceń szefa kwatery Komendy Okręgu
por. Alfred Pokultinis ps. Fon – od 5 września dowódca kompanii łączności Okręgu
ppor. Czesław Pieniak ps. Bór, Mak – dowódca kompanii radio Okręgu do 16 września
ppor. Otton Wiszniewski ps. Topola – dowódca plutonu w kompanii radio
plut. Michał Parada ps. Mapa, Dąb – radiotelegrafista w kompanii radio, poległ 10 sierpnia
st. sierż. Piotr Nowak ps. Oko – od 9 sierpnia radiotelegrafista radiostacji nr 03, od 11 września radiostacji „Zenona” na Mokotowie
kpt. Tadeusz Burdziński ps. Malina, Zenon – od ok. 1 września dowódca radiostacji 03, od 11 września radiostacji na Mokotowie

Komenda Obszaru Warszawskiego:

37-1587-219x300 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Żołnierz z powstańczym miotaczem ognia podczas walk o PAST-ę
w zbiorach NAC

kpt. dypl. Stefan Mich ps. Jeż, Kmita – szef Oddziału III KG AK, do 10 września dowodził w linii kompanią „Koszta”
mjr Michał Tajchman ps. Nikita – Referat Lotnictwa, poległ 4 sierpnia 1944 r.
ppor. Anatol Makarenko ps. Tłok, Goździk – oficer radio, dowódca radiostacji nr 02, ranny
ppor. Władysław Śmietanko ps. Cypr – radiotelegrafista radiostacji 02
ppor. Leszek Starzyński ps. Malewa – radiotelegrafista

Komenda Obwodu Śródmieście:

kpt. dypl. Bronisław Rachwał ps. Glin – oficer operacyjny, poległ
mjr Zygmunt Milewicz ps. Róg, Witold – do ok 1 września w składzie komórki odbioru zrzutów

Zgrupowanie „Sosna”:

kpt. dypl. Stefan Mich ps. Jeż, Kmita – od 10 września dowódca zgrupowania

Zgrupowanie „Bartkiewicz”:

kpt. Bolesław Kontrym ps. Żmudzin – dowódca 4. kompanii, ranny cztery razy

37-1586-4-1-218x300 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Płonący gmach PAST-y podczas Powstania
w zbiorach NAC

Zgrupowanie batalionu „Kiliński”:

por. Karol Pentz ps. Skała 2 – dowódca 6. kompanii „Wawer”, zmarł z odniesionych ran
ppor. Zdzisław Winiarski ps. Przemytnik – do ok. 1 września oficer 6. kompanii „Wawer”
por. Józef Zając ps. Kolanko – do 9 września zastępca dowódcy 9. kompanii „Romańskiego”
ppor. Zbigniew Wilczkiewicz ps. Kij – dowódca plutonu w 9. kompanii, następnie w Zgrupowaniu „Gurt”

Batalion „Rum”:

kpt. dypl. Kazimierz Bilski ps. Rum – dowódca batalionu
ppor. Zdzisław Winiarski ps. Przemytnik – od ok. 1 września dowódca plutonu i zastępca dowódcy 1. kompanii
por. Józef Zając ps. Kolanko (mój Dziadek) – od 9 września nadal zastępca dowódcy 9. kompanii „Romańskiego”, ranny.

Śródmieście Południowe

Komenda Podobwodu Śródmieście Południowe:

37-1683-5-1-300x221 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Jeńcy niemieccy wzięci do niewoli w gmachu PAST-y
w zbiorach NAC

kpt. Bohdan Kwiatkowski ps. Lewar – oficer operacyjny, od 28 sierpnia szef sztabu Podobwodu
mjr dypl. Jerzy Szymański ps. Boga – oficer operacyjny, od 28 sierpnia oficer sztabu
por. Mirosław Kryszczukajtis ps. Szary – szef służb saperskich, poległ
por. Witold Strumpf ps. Sud, Fosa – oficer kwatermistrzostwa
gen. dyw. Tadeusz Kossakowski ps. Krystynek – od 28 sierpnia kierownictwo produkcji środków walki, wcześniej w walce, od 8 września także dowódca Legii Oficerskiej
por. Tomasz Kostuch ps. Bryła – do 27 sierpnia adiutant Komendanta Podobwodu
ppor. Norbert Gołuński ps. Bombram – Oddział II KG AK, oficer kontrwywiadu i bezpieczeństwa

Odcinek taktyczny „Topór”:

ppłk. Jacek Bętkowski ps. Topór 2 – dowódca odcinka
por. Julian Piotrowski ps. Rewera 2 – adiutant dowódcy odcinka

37-1683-6-300x228 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Jeńcy niemieccy z PAST-y, wprowadzani do Żandarmerii AK ul. Jasna
w zbiorach NAC

Zgrupowanie „Golski”:

por. Stefan Ignaszak ps. Drozd, Nordyk – Oddział II KG AK, oficer informacyjny zgrupowania
por. Janusz Prądzyński ps. Trzy, Janek – Oddział II KG AK, adiutant dowódcy zgrupowania
kpt. Michał Nowakowski ps. Harpun – p.o. adiutanta, następnie II oficer taktyczny i dowódca pododcinka
por. Tadeusz Stanisław Jaworski ps. Bławat – od 15 września dowódca 3. kompanii w batalionie „Odwet 2”
ppor. Janusz Messing ps. Bekas – Oddział II KG AK, oficer batalionu „Odwet 2”

Batalion „Piorun”:

kpt. Franciszek Malik ps. Piorun 2 – dowódca batalionu, wcześniej zastępca dowódcy odcinka taktycznego „Litwin”
kpt. Edmund Marynowski ps. Sejm – Oddział III KG AK, oficer kompanii lotniczej „Bazy Warszawskiej”

37-1601-3-222x300 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Powstańcy warszawscy: ojciec i syn na ul. Wareckiej
w zbiorach NAC

Odcinek taktyczny „Sarna”:

mjr Narcyz Łopianowski ps. Sarna – dowódca odcinka
por. Tomasz Kostuch ps. Bryła – od 27 sierpnia oficer taktyczny odcinka

Batalion KB „Sokół”:

por. Czesław Trojanowski ps. Litwos – dowódca grupy technicznej, ciężko ranny

Batalion „Ostoja”:

kpt. Tadeusz Klimowski ps. Ostoja – od 12 września dowódca batalionu, wcześniej zastępca dowódcy batalionu „Iwo”
por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, Andrzej – od 29 września oficer batalionu

Odcinek taktyczny „Bogumił”:

por. Stanisław Ossowski ps. Jastrzębiec 2 – dowódca kompanii szturmowej odcinka, ciężko ranny
por. Tadeusz Stanisław Jaworski ps. Bławat – od 26 sierpnia do 2 września dowódca plutonu szturmowego, wcześniej oficer batalionu „Iwo”, dwukrotnie ranny;
por. Kazimierz Osuchowski ps. Rosomak – dowódca patrolu saperskiego z miotaczami ognia, poległ

powstanie-warszawskie-kilinski-300x200 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Żołnierze batalionu Kiliński

Zgrupowanie „Kryska”:

kpt. Zbigniew Specylak ps. Tur 2 – zastępca dowódcy zgrupowania oraz dowódca batalionu „Tur”, ciężko ranny

Radiostacja Wydziału Lotnictwa KG AK (ul. Wilcza):

st. sierż. Edward Kowalik ps. Ciupuś
plut. Władysław Hauptman ps. Gapa
st. sierż. Stanisław Biedrzycki ps. Opera – w radiostacji od ok. 5 września, zmarł wskutek odniesionych ran

Wytwórnie środków walk (ul.: Krucza 13, Wilcza 9, Marszałkowska 79):

major Wacław Pijanowski ps. Dym – doradca techniczny

Ochota (Reduta „Kaliska”):

ppor. Henryk Jachciński ps. Kret – dowódca plutonu ckm w kompanii „Gustawa”
ppor. Tadeusz Benedyk ps. Zachata – przydział nie ustalony, IV Obwód „Grzymała”
por. Antoni Nosek ps. Kajtuś – przydział nie ustalony, IV Obwód „Grzymała”
kpt. Leopold Skwierczyński ps. Aktor – przydział nie ustalony, IV Obwód „Grzymała”

Mokotów

Komenda Obwodu Mokotów:

kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania – zastępca szefa, Oddział III KG AK

Pułk „Baszta”:

mjr Kazimierz Szternal ps. Zryw – od ok. 1 czerwca szef sztabu i zastępca dowódcy pułku, od 25 września p.o. dowódcy pułku, ranny
ppor. Zbigniew Mrazek ps. Aminius – oficer do zleceń dowódcy pułku, ranny
rotm. Andrzej Czaykowski ps. Garda – do 19 sierpnia zastępca dowódcy 2. batalionu

Pułk „Waligóra”:

rotm. Andrzej Czaykowski ps. Garda – do 15 września dowódca batalionu „Ryś”, następnie zastępca dowódcy batalionu „Oaza-Ryś”, potem zastępca dowódcy pułku, ranny, p.o. dowódcy Zgrupowania „Mokotów” po przejściu kanałem do Śródmieścia
ppor. Henryk Jachciński ps. Kret – od 19 sierpnia dowódca plutonu ckm w kompanii „Gustawa” batalionu „Ryś”
kpt. Julian Kozłowski ps. Cichy – poległ podczas uderzenia na Wilanów

Żoliborz:

plut. Kazimierz Człapka ps. Pionek, Sokół – radiotelegrafista radiostacji 23 A, ranny
ppor. Ignacy Konstanty ps. Szmaragd – pluton saperów II Obwód „Żywiciel”

Puszcza Kampinoska

Pułk „Palmiry-Młociny”:

por. Adolf Pilch ps. Góra, Dolina – dowódca pułku
ppor. Lech Zabierek ps. Wulkan – oficer do zleceń dowódcy pułku, zastępca dowódcy kompanii
por. Tadeusz Gaworski ps. Lawa – od 17 sierpnia dowódca szturmowej kompanii lotniczej, do Kampinosu dotarł po wyprowadzeniu oddziału z Warszawy po nieudanym ataku na Okęcie i przemarszu przez lasy Sękocińskie i Chojnowskie
mjr Bronisław Lewkowicz ps. Kurs – oficer specjalnego plutonu odbioru zrzutów

Pozostali

37-1616-3-300x218 Cichociemni - w Powstaniu Warszawskim

Chłopcy roznoszący wodę podczas Powstania
w zbiorach NAC

Przydział nie ustalony:

por. Władysław Miciek ps. Młot, Mazepa – poległ 6 sierpnia 1944 na Woli | ppor. Antoni Żychiewicz ps. Przerwa – krótko uczestniczył w walkach na Mokotowie, w połowie sierpnia ujęty przez Niemców.

Udziału w walkach nie wzięli:

płk. Jan Biały ps. Kadłub, po ataku na Okęcie powrócił do konspiracji | por. Bronisław Grun ps. Szyb, został na Pradze | por. Jan Jokiel ps. Ligota – po ataku na Okęcie pozostał na Ochocie | por. Stefan Majewicz ps. Hruby, Jontek, zamordowany w sierpniu więzień Pawiaka | por. Franciszek Rybka ps. Kula, został na Ochocie

Znak Spadochronowy AK

1 sierpnia 1944 w Warszawie i Puszczy Kampinoskiej działało blisko stu Cichociemnych. Część miało tam stałe przydziały, niektórzy przyjechali tuż po skoku do okupowanego kraju.

Gen. dyw. Tadeusz Kossakowski ps. „Krystynek” w nocy 29/30 maja 1944 przerzucony do Polski w operacji Wildhorn II (Most 2) pod Tarnowem. Powstanie wybuchło, zanim zdążył objąć stanowisko w Komendzie Głównej AK. Przez dwa pierwsze dni walk budował barykadę na ul. Kruczej. Potem walczył jako szeregowy, dowodził nim podchorąży. Dopiero 15 sierpnia został kierownikiem powstańczych wytwórni broni. Podlegało mu ok. 800 ludzi, organizował warsztaty naprawy uzbrojenia, produkcji miotaczy ognia. Pod jego dowództwem wyprodukowano 35 tys. granatów.

Kpt. Zbigniew Specylak ps. Tur 2 skoczył w nocy 30/31 lipca 1944 niedaleko Grodziska Mazowieckiego. Następnego dnia przyjechał do Warszawy, zdążył się zameldować w lokalu konspiracyjnym. O godz. 17 wybuchły walki. Nie mając kontaktu z podziemiem, na kilka dni dołączył do grupy ochotników, którzy uzbrojeni w butelki z benzyną polowali na niemieckie czołgi. Dopiero po 13 dniach walk objął na Czerniakowie dowództwo baonu, który od jego pseudonimu nazwano „Tur”.

Jacek Sawicki – Grupa Kampinos w Powstaniu Warszawskim
w: Biuletyn Informacyjny AK, wrzesień 2021, nr 9, s. 20-29

do góry strony

Źródła:

informacje własne (archiwum portalu)
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. I, Kasperski Meble, Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. II, Abres, Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. III, Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. IV, Stowarzyszenie Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6

Narcyz Łopianowski – Cichociemny

ps.: „Sarna”, „Komedia”

po wojnie Narcyz Sarna – Łopianowski vel Stanisław Wilczek

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0209, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1556

Lopianowski-Narcyz-elitadywrsji-org-188x250 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

ppłk cc Narcyz Łopianowski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

ur. 29 października 1898 w Stokach (powiat wileński, obecnie Litwa), zm. 21 czerwca 1984 w Vancouver (Kanada) – rotmistrz, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), medalista międzynarodowych konkursów hippicznych, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, zastępca dowódcy Ośrodka Pancernego Komendy Obszaru Warszawskiego AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Küstrin, Sandbostel. Murnau (1944-1945), więzień NKWD, sowieckich łagrów: Putywl, Kozielsk, Grazowiec (1939 941), Cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, angielski, białoruski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), pancerny, łączności „Eureka – Rebeka, „S-Phone” (STS 40, Howbury Hall), sabotażu (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 40 lat 10 miesięcy; w dacie przerzutu do Polski 45 lat 4 miesięcy. Syn elektryka, działacza niepodległościowego

Spis treści:

II wojna światowa
„Willa szczęścia” w Małachówce
Cichociemny
Powstanie Warszawskie
Po wojnie
Awanse i odznaczenia
Sukcesy sportowe
Życie rodzinne

Uczył się w szkole powszechnej w majątku Stoki, następnie w szkole średniej w Wilnie. Od października 1918 w plutonie szkolnym Samoobrony Wileńskiej Od listopada przydzielony do szwadronu zapasowego 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Białymstoku, w kwietniu 1919 w obronie Wilna, ranny w walce wręcz na bagnety.

cc-Lopianowski_żona_Irena_Warszawa-247x350 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

z żoną Ireną w Warszawie

Uczestniczył w wojnie polsko – bolszewickiej, w składzie 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich, następnie 21 Pułku Ułanów Nadwiślańskich w Równem. Od września 1925 do lipca 1927 w szkole oficerskiej, po jej ukończeniu awansowany do stopnia podporucznika. Przydzielony jako dowódca plutonu 2 szwadronu 1 Pułku Ułanów Krechowieckich w Augustowie, następnie zastępca dowódcy, od 1929 dowódca 1 szwadronu karabinów maszynowych.

Od 1931 uczestnik oraz medalista wielu międzynarodowych konkursów hippicznych, m.in. na klaczy „Sarna”, od której wziął pseudonim.

Od 28 grudnia 1936 oficer mobilizacyjny 1 Pułku Ułanów Krechowieckich oraz komendant rejonu (powiat augustowski) Przysposobienia Wojskowego konnego „Krakusów” przy 1 PUK. Awansowany na stopień rotmistrza, ze starszeństwem od 19 marca 1937. Do września 1939 prowadził prace spiętrzające wody Kanału Augustowskiego oraz rzeki Biebrzy w celu utworzenia bagien, utrudniających przejście oddziałów zmotoryzowanych i pancernych.

II wojna światowa

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Od 1 września 1939 organizator ewakuacji rodzin wojskowych z garnizonu w Augustowie do Parczewa. Następnie wyjechał do Grodna, potem do Białegostoku, wraz ze szwadronem zapasowym pułku dotarł do Wołkowyska. Przydzielony jako dowódca 2 szwadronu do 101 Pułku Ułanów w Brygadzie Kawalerii dowodzonej przez płk Edmunda Heldut – Tarnasiewicza (Grupa Operacyjna „Wołkowysk”).

Od 14 do 16 września przygotowywał szwadron do uzyskania pełnej gotowości bojowej w Biskupicach k. Wołkowyska, następnie przedostał się przez Niemen, dotarł do Grodna. 21 września 1939 uczestniczył w obronie Grodna, m.in. z karabinu przeciwpancernego trafił sowiecki czołg, uniemożliwiając przedarcie się Sowietów przez most do miasta. 22 września, wraz ze swym szwadronem uczestniczył w składzie 101 Pułku Ułanów w zwycięskiej bitwie z sowieckimi czołgami pod Kodziowcami nad Czarną Hańczą, zniszczył 17 czołgów, ranny w nogę. Było to największe zwycięstwo w wojnie polsko – sowieckiej 1939.

IR-łopianowski-1-300x150 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

źródło: Indeks Represjonowanych

Od 23 września leczony na Litwie, w rejonie Stanowisk, Olity, następnie Rakiszek. Pod koniec grudnia internowany w obozie w Kalwarii, wstąpił do Tajnej Organizacji Niepodległościowej. Po przejęciu obozu przez Sowietów 19 lipca 1940, następnego dnia wywieziony przez Mińsk, Smoleńsk do Suchenicz, stamtąd w kolumnie marszowej 13 lipca dotarł do łagru w Kozielsku. Był to obóz specjalny NKWD w Kozielsku k. Kaługi, w którym od lata 1940 przejściowo zgromadzono ok. 2,6 tys. polskich jeńców internowanych w krajach nadbałtyckich. Wiosną 1941 ok. 1,4 tys. jeńców wywieziono do obozu NKWD w miejscowości Ponoj w obwodzie murmańskim nad Morzem Białym (Rosja) na budowę NKWD nr 106, tj. do przymusowej pracy przy budowie lotniska wojskowego. Na przełomie czerwca i lipca 1941 ok. 1,2 tys. pozostałych jeńców ewakuowano do obozu NKWD w Griazowcu na Wołogdą (Rosja).

37-1045-285x400 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

ppłk. Narcyz Łopianowski
źródło: NAC

Na rozkaz gen. bryg. Wacława Przeździeckiego (któremu Sowieci zaproponowali tworzenie Armii Polskiej w ZSRR, wyraził zgodę jeśli zaakceptuje to rząd R.P. w Londynie) zadeklarował gotowość współpracy z Sowietami. Miał rozpoznać sowieckie działania oraz ustalić nazwiska polskich oficerów kolaborujących z NKWD. 9 października 1940 z grupą oficerów przewieziony do Moskwy, osadzony początkowo w celi nr 74 więzienia Butyrki, po dwóch dniach w celi nr 62 więzienia NKWD na Łubiance.

Siedziba NKWD i więzienie śledcze na Łubiance, Moskwa

Tak wspomina ten pobyt – „Stłoczeni w małej celi, do której nie dochodziło światło dzienne, pod wpływem ostrego światła palącej się w dzień i w nocy lampki elektrycznej zaczęliśmy odczuwać silne bóle głowy i oczu. Jedynym urozmaiceniem był dwudziestominutowy spacer na dachu cztero – czy pięciopiętrowego budynku i to w jakby skrzyni żelaznej o ścianach wysokich na trzy metry. Widoczne były stamtąd wieże Kremla i nic więcej. Dozorował nas żołnierz z NKWD, umieszczony w żelaznej budce nad drzwiami wejściowymi.”

Podczas swojego uwięzienia na Łubiance przesłuchiwany przez płk NKWD Siergieja Jegorowa w pokoju nr 523. Tak wspomina pierwsze spotkanie:

„Znaleźliśmy się w dużym pokoju o szarym obiciu luksusowo urządzonym. Naprzeciwko drzwi przy oknie stało biurko z dwoma aparatami telefonicznymi i z tabliczką rozdzielczą o rożnego koloru guzikach. Przy lewej ścianie był stół zawalony stosem papierów obok którego stał młody człowiek z długimi czarnymi włosami. Wzdłuż prawej ściany ustawiona była ogromna szafa której jasny kolor nie harmonizował z ogólnym tłem co sprawiało, że mebel ten od razu rzucał się w oczy.

Za biurkiem siedziała dobrze ubrana kobieta lat około czterdziestu o starannie ułożonych włosach. Pułkownik NKWD stanął przed nią w postawie na baczność pełnej wyczekiwania. Kobieta podniosła słuchawkę telefonu powiedziała Można. I wręczyła pułkownikowi kluczyk z chromowej stali. Pułkownik podszedł do szafy ofiarowanym sobie kluczykiem otworzył drzwi tego niezwykłego mebla i wszedł do wewnątrz. W międzyczasie kobieta znów nacisnęła jakiś guzik i za chwilę weszli moi dwaj dozorcy. Kazano mi obrócić się twarzą do ściany. Po pewnym czasie „głos z szafy” polecił strażnikom wprowadzić mnie do wewnątrz. Po wejściu do szafy zobaczyłem jakieś drzwi zasłonięte ciemnoczerwoną kotarą i posłyszałem głos zapraszający mnie do wnętrza. Odsunąłem kotarę i wszedłem. Towarzyszący mi pułkownik wycofał się dyskretnie.” (Narcyz Łopianowski, Rozmowy z NKWD 1940-1941, IW Pax, Warszawa 1990, OSBN 83-211-1423-7).

W tym czasie NKWD planowała z przewiezionych do Moskwy 28 polskich oficerów, z różnych rodzajów broni i służb, po odpowiedniej indoktrynacji, utworzyć zalążek sztabu planowanej polskiej dywizji w ZSRR. Przesłuchiwany w dzień oraz w nocy przez płk NKWD Siergieja Jegorowa, późniejszego szefa zarządu obozów Gułag NKWD.

Od 25 grudnia 1940 w tzw. willi szczęścia, tj. daczy nr 20 w ośrodku NKWD pod Moskwą. Tak wspominał pierwsze chwile w tym ośrodku NKWD:

„Po pewnym czasie samochody zatrzymały się przed olbrzymich rozmiarów bramą. Pułkownik NKWD wysiadł z samochodu, zbliżył się do furtki i zadzwonił. Furtka otworzyła się i w przejściu pokazał się żołnierz sowiecki. Po krótkiej wymianie zdań żołnierz otworzył bramę i obydwa samochody wjechały po rozkopanym śniegu poza ogrodzenie, zatrzymując się przed parterową willą.
Na nasze powitanie wyszła na ganek gromadka mężczyzn. Niektórzy byli w polskich mundurach, inni w ubraniach cywilnych. Wśród nich znajdowali się znani już nam uprzednio płk Gorczyński i płk Berling (…) W ślad za nimi skierowaliśmy się do niedużej jadalni w której stały trzy stoły nakryte białymi obrusami, z nakryciami bez zarzutu, tak, jak to bywało ongiś w zamożnych domach dworskich. Na stołach były jajka, kawa, mleko, cukier, konfitury, chleb i cały szereg smakołyków, których od dawna już nie widzieliśmy. Do stołu usługiwały dwie Rosjanki w białych fartuchach. Jednym słowem wyglądało to wszystko jak w bajce z tysiąca i jednej nocy. Podwieczorek uprzyjemniała nam muzyka z głośnika radiowego. Jakże to wszystko było odmienne od dotychczasowych warunków więziennych!”

„Jest to willa przy kazańskiej szosie w odległości ok. 40 km od Moskwy. Willa ta otoczona była wysokim płotem bez szpar i położona w lesie. Wewnątrz ogrodzenia mieliśmy złudzenie swobody, mogliśmy odbywać spacery bez ograniczeń od godz. 8.oo do 21.oo codziennie. Obwód wewnątrz płotu mierzony moimi krokami stanowił około 600 kroków. Za płot ani wychodzić ani wyglądać nie było można. Willa posiadała centralne ogrzewanie, łóżka sprężynowe, obsługę kobiecą oraz kucharza i stróża. Ponadto było paru żołnierzy sowieckich. Wyżywienie więcej niż bardzo dobre.” (Oświadczenie Narcyza Łopianowskiego, Tatiszczewo, 21 października 1941, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Kol. 204)

Według publikacji Jana Nowaka pt. „Sprawa generała Berlinga” – „Willa urządzona była luksusowo, wyposażona w głośniki i dobrze zaopatrzoną bibliotekę – wyżywienie było wykwintne, służba składała się z kucharza, dwóch przystojnych pokojówek i dozorcy. Po długim okresie spędzonym w obozach jenieckich i więzieniach wydawała się lokatorom „willą rozkoszy”. I ta nazwa do niej przylgnęła.” („Zeszyty Historyczne” nr 37, Instytut Literacki, Paryż, 1976. s. 50) W późniejszym czasie używano także nazwy „willa szczęścia”. Historyk Stanisław Jaczyński zauważa, że „dla ludzi którzy przez przeszło rok przebywali w trudnych warunkach więziennych i obozowych, był to bez mała raj na ziemi. Budynek składał się z 7 pokoi i kuchni. Willa była bardzo dobrze urządzona pod każdym względem. Wyposażenie domu wydawało się także luksusowe: poduszki, miękkie fotele, pikowane narzuty i wygodne materace. Do tego jeszcze centralne ogrzewania i prysznice.” („Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940-1941) w: Przegląd Historyczno – Wojskowy nr 12 (63)/3 (236) 2011, s. 71).

Protestował, gdy w „willi szczęścia” zawieszono na polecenie Zygmunta Berlinga mapę, na której nie było Polski. Warto odnotować, że w swoich wspomnieniach Berling ujawnił po wojnie, że w 1940 zgodził się na propozycję NKWD przerzucenia go do okupowanej Polski w celu zorganizowania w kraju sowieckiej siatki dywersyjno-szpiegowskiej. W „willi szczęścia” Berling propagował m.in. włączenie Polski do ZSRR jako 17 republiki…

Rtm. Narcyz Łopianowski, po odmowie podpisania „deklaracji lojalności” oraz proteście wobec zawieszenia portretów m.in. Lenina i Stalina, od 26 marca 1941 osadzony w celi nr 95 więzienia na Butyrkach, następnie więzienia w Putywlu. Po układzie Sikorski – Majski, zwolniony w sierpniu 1941. Wybitny historyk Zbigniew S. Siemaszko (W sowieckim osaczeniu”, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1991, s.. 121-122), wskazuje, że nadzór nad pensjonariuszami „willi szczęścia” sprawował płk NKWD Wiktor Kondratik. Historyk podkreśla, że „sowiecki eksperyment z „willą szczęścia” nie był udany, gdyż doprowadził do pozyskania dla Sowietów jedynie kilku oficerów spośród ogólnej ilości kilkunastu tysięcy”. W związku z układem Sikorski – Majski odstąpiono od ich osądzenia, chociaż kodeks karny przewidywał za kolaborację karę śmierci.

Stanisław Jaczyński – „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich
do współpracy politycznej i wojskowej (1940-1941)
w: Przegląd Historyczno – Wojskowy nr 12 (63)/3 (236) 2011, s. 57 – 82

Po zwolnieniu z więzienia, od sierpnia 1941 w Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do dywizjonu rozpoznawczego 5, następnie 8 Dywizji Piechoty. W marcu 1942 ewakuowany wraz z Armią do Iranu, od maja w Palestynie.

Od października 1942 w Wielkiej Brytanii, przydzielony jako dowódca plutonu 1 Pułku Rozpoznawczego 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

Cichociemny

Douglas C-47 Skytrain Dakota

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w broni pancernej, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 23 września 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 16 kwietnia 1944.

Brindisi_1-300x199 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Przerzucony do Polski w nocy 15/16 kwietnia 1944, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej MOST 1, brytyjski kryptonim: „Wildhorn 1” (dowódca operacji: F/L Harrod E.J., ekipa Cichociemnych nr: XLIII), na placówkę odbiorczą „Bąk”. Samolot Dakota FD-919 „I” (267 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Harrod E.J., pilot – F/L Bolesław Koprowski – Esk. 1586 / nawigator – P/O Wells J.A. / radiotelegrafista – P/O Wilcock N.) wystartował z lotniska Campo Cassale nieopodal Brindisi (Włochy), w drodze do Polski został ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą w rejonie Budapesztu. Nadlatywał na placówkę odbiorczą pięć razy, wylądował o godz. 00.40 na polowym lotnisku w okolicach miejscowości Matczyn, 35 km od Lublina. Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka

Razem z nim przerzucono Cichociemnego: por. Tomasza Kostucha ps. Bryła. Cichociemni przerzucili dwie walizki z pocztą, dolarami w banknotach, blankietami Kennkart, aparatem filmowym oraz filmami. Lądowisko obsługiwała radiostacja (typu AP) „Wanda 28”, której radiooperatorem był Cichociemny Piotr Nowak ps. Oko. Samolotem z Polski odlecieli: gen. Stanisław Tatar ps. Turski, ppłk. Marian Dorotycz-Malewicz ps. Roch, por. Andrzej Pomian ps. Dowmuntt oraz wysłannik Delegata Rządu Zygmunt Berezowski i przedstawiciel Stronnictwa Ludowego Stanisław Ołtarzewski. Samolot wystartował o godz. 00.55, w drodze powrotnej został ponownie ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą w rejonie Budapesztu. Powrócił szczęśliwie do bazy po locie trwającym 10 godzin 13 minut.

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„SPRAWA LOTU DWUSTRONNEGO (Wildhorn)

– L.dz. 2937/Sp. – SOE powiadamia, że Air Ministry zgodziło się na wykonanie operacji dwustronnej w październiku br. (10.IV.1943)
– L.dz. 3285/Sp. kryptonimy dla operacji dwustronnej
– L.dz. 3734/Sp. – pismo HBP/PD/4313 z dn. 5.VII.43 – wyznaczenie terminów operacji na bajor [polowe lądowisko – przyp. RMZ] MUCHA (3) i MRÓWKA (4). Depesza do Kraju z dn. 26.VOO.43 (w załączeniu oryginalne foto bajorów MUCHA i MRÓWKA).
– L.dz. 4008/Sp. – Law.1228 z 23.VOO – Położenie bajorów WAŻKA i BIEDRONKA
— L.dz. 4164/Sp. – Law. 1375 z 13.VIII. Potwierdzić terminy operacji – jak L.3734/Sp.
– L.dz. 4930/Sp. – z 14.IX.43 do O.SP. [do Oddziału VI (Specjalnego) – przyp RMZ] – HBP/PD/4706 – czy strona polska wyraża zgodę na przeprowadzenie operacji w październiku i czy potrzebne przygotowania są poczynione; – z 16.IX – do S.O.E. – szczegółowa charakterystyka bajorów MUCHA, MRÓWKA, WAŻKA i BIEDRONKA – Nr. 34, 4, 5, 6 i system sygnalizacji na bajorach i dla uruchomienia bajorów – jak L.dz. 4974/Sp.
— L.dz. 4974/Sp. – Law. 1559 z 8.IX.43 SYGNALIZACJA ŚWIETLNA I OBSŁUGA BAJORA.
– L.dz. 5231/Sp. – z dn. 28.IX. – HBP/PD/4762 – komentarz Air Min. o przydatności bajorów Nr. 3, 4, 5, 6, – wszystkie nie przydatne. Fantastyczne żądanie, aby lądowisko prowizoryczne miało podejścia z 6 kierunków i długość do lądowania ok. 1000 m., z dn. 29.IX. – depesza do Lawiny [gen. Tadeusz Komorowski, dowódca AK – przyp. RMZ] o uzupełnienie danych i wyjaśnienie wątpliwości
— L.dz. 5423/Sp. – Law. 1710/1/2/3 z dn. 7.X. – Plan czuwania dla bajoru BIEDRONKA. (18-23.X.43). Wszystkie potrzebne dane.
– L.dz. 5452/Sp. – Law. 1709 z 9.X.43. Z pośród bajorów MUCHA, MRÓWKA, WAŻKA i BIEDRONKA możliwe jest do użycia tylko lądowisko BIEDRONKA, – do SOE – podanie planu czuwania i żądanie odpowiedzi czy operacja będzie wykonana ( poufnie wiadomo, że nie poczyniono żadnych przygotowań)
– L.dz. 5587/Sp. – z dn. 15.X. – do Law. – Odwołanie operacji na BIEDRONKA – jak L.5423 – na podstawie telefonicznego oświadczenia ppłk Perkinsa (szef sekcji polskiej SOE – przyp RMZ], – z dn. 18.X. (w pierwszy dzień operacji) – HBP/PD/4833/Sp. odwołanie operacji aż do wiosny 1944 r. Mętne i bez zobowiązania wywody.

W ten sposób jeszcze jedno zobowiązanie brytyjskie zostało nie dotrzymane…” (s. 234/252)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

Po skoku oraz aklimatyzacji do realiów okupacyjnych, od maja 1944 przydzielony jako zastępca dowódcy, mjr. Stanisława Łętowskiego ps. Mechanik, do Ośrodka Pancernego Komendy Obszaru Warszawskiego AK.

Kajetan Bieniecki – Wildhorn
w: Zeszyty Historyczne nr 188, s. 81 – 100, Instytut Literacki, Paryż 1989 r.

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

Powstanie Warszawskie

W Powstaniu Warszawskim, początkowo jako dowódca odwodu utworzonego z Ośrodka Pancernego Obszaru Warszawa w 2 Rejonie Obwodu Śródmieście AK. Od 8 sierpnia w Podobwodzie Śródmieście – Południe AK, od 13 sierpnia dowódca odcinka taktycznego „Sarna” (rejon pomiędzy Alejami Jerozolimskimi, Hożą, Marszałkowską i Nowym Światem). Walczył w Śródmieściu Południowym, dwukrotnie ranny: 21 sierpnia oraz 11 września. 22 września 1944 odznaczony Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.

Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, w stalagu Küstrin (Kostrzyn nad Odrą), następnie w oflagu Sandbostel i Murnau. 29 kwietnia 1945 uwolniony przez wojska amerykańskie.

Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992

Po wojnie

Oddzial-VI-Londyn-300x253 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

25 czerwca 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza, przydzielony do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, następnie do Ośrodka Zapasowego. Po demobilizacji przez 3 lata pracował w Londynie jako technik dentystyczny.

W 1954 wyjechał do Kanady, zamieszkał w Montrealu, następnie w Vancouver. Działał w środowisku polonijnym, m.in. w Polskim Towarzystwie „Zgoda”, Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów.

Wieloletni delegat Rządu R.P. na uchodźstwie na Kanadę. Korespondent tygodnika „Głos Polski” (pod ps. Sarna), publicysta „Gwiazdy Polarnej” (USA). Autor książki pt. Rozmowy z NKWD 1940 – 1941.

Zmarł 21 czerwca 1984 w Vancouver, pochowany na miejscowym cmentarzu.

Awanse

podporucznik – lipiec 1927
rotmistrz – ze starszeństwem od 19 marca 1937
major – ze starszeństwem od 16 kwietnia 1944
podpułkownik – 1955

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 22 września 1944
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 27 lutego 1962
Krzyż Walecznych – 22 września 1944
Srebrny Krzyż Zasługi
Kings Medal for Courage in the Cause of Freedom (Wielka Brytania)

Sukcesy sportowe

6 miejsce – Mistrzostwa Polski w Skokach przez Przeszkody (Łazienki), 4 października 1931
3 miejsce – Międzynarodowy Konkurs Hippiczny w Warszawie (Konkurs Otwarcia), czerwiec 1933
3 miejsce – Międzynarodowy Konkurs Hippiczny w Warszawie (Konkurs Armii Zagranicznych), 6 czerwca 1936

Życie rodzinne

Syn Ignacego, elektryka, działacza niepodległościowego oraz Marii z domu Woronkow. W 1933 zawarł związek małżeński z Ireną z domu Jaworowską (1913-1987), absolwentką Wyższej Szkoły Handlowej, uczestniczką Powstania Warszawskiego, podporucznik, łączniczką ps. Irena na odninku „Sarna”. Mieli dwóch synów: Narcyza Marka (ur. 1934) inżyniera elektronika, Andrzeja (ur. 1937) lekarza oraz córkę Elżbietę (ur. 1948).

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Narcyz Łopianowski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Narcyz Łopianowski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

Źródła:

informacje własne (archiwum portalu)
Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0153
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 103-106, ISBN 83-902499-5-2
Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny

Zobacz także:

spektakl Teatru Telewizji pt. Willa szczęścia
biogram w Wikipedii

Tag Archives: Narcyz Łopianowski

Operacja Most 1

Operacja przerzutowa – Wildhorn I (Most 1)

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:

Zobacz także:

Źródła:

Cichociemni wielu wrogów

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej 9 zginęło w samolotach lub podczas skoku bojowego, 102 poległo podczas wojny.

organy represji Niemiec (głównie gestapo) aresztowały 129 Cichociemnych, 43 straciło życie (w tym 8 zażyło truciznę), 31 więziono w obozach koncentracyjnych, 11 (lub 13) zamordowano,

organy represji ZSRR (głównie NKWD) aresztowały 122 Cichociemnych, 6 straciło zycie, 83 zesłano do sowieckich łagrów (w tym 7 dwukrotnie),

organy represji „Polski Ludowej”, od 1952 PRL, (głównie UB) represjonowały aż 103 Cichociemnych, aresztowały 77 Cichociemnych, 19 skazano na śmierć, co najmniej 15 torturowano, 9 (lub 10) zamordowano…

Represji co najmniej od dwóch wrogów Niemców i/lub Sowietów i/lub funkcjonariuszy „Polski Ludowej” doświadczyło aż 85 Cichociemnych…

Cichociemni represjonowani przez Niemców oraz Sowietów i władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni represjonowani przez Niemców i Sowietów:

Cichociemni represjonowani przez Niemców i władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni represjonowani przez Sowietów i władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni represjonowani przez Niemców i/lub Sowietów i/lub władze „Polski Ludowej”:

Źródła:

Cichociemni – walczyli o niepodległość Polski

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Źródła:

Cichociemni w łagrach

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

Druga fala aresztowań i zsyłek miała miejsce pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu, wraz z przejmowaniem Polski jako obszaru sowieckiej strefy wpływów…

Wielu z Nich zadręczono na śmierć na tej nieludzkiej ziemi, podobnie jak setki tysięcy innych Polaków… Według najnowszych ustaleń, Polacy trafiali do ponad 60 obozów NKWD. Nie zawsze wiadomo do których z nich zesłano Cichociemnych…

Nie sposób odnaleźć nawet Ich grobów – za życia byli tylko numerem w ewidencji NKWD, po śmierci chowano Ich w bezimiennych mogiłach z drewnianymi tabliczkami, na których umieszczano (inny) numer z ewidencji zmarłych. Do dzisiaj te ewidencje są tajne…

Cichociemni udręczeni

Cichociemni zamordowani:

Cichociemni osadzeni dwukrotnie w łagrach:

Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień, aresztowani przez Sowietów, NKWD

Cichociemni aresztowani przez NKWD, SMIERSZ w większości zesłani do łagrów ZSRR:

Niemieckie obozy i sowieckie łagry

Inicjatywy badawcze

Zobacz także:

Źródła:

Cichociemni – w Powstaniu Warszawskim

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

WYKAZ CICHOCIEMNYCH W POWSTANIU WARSZAWSKIM

Lista Cichociemnych wraz z ich przydziałem w AK według stanu na koniec lipca 1944

Komenda Główna AK (I rzut):

Oddział łączności nr 39 / oddział osłonowy KG AK:

Komenda Główna AK (II rzut):

Zgrupowanie Radosław

Brygada Broda 53:

Batalion Parasol:

Batalion Czata 49:

Batalion „Pięść”:

Zgrupowanie „Leśnik”:

Stare Miasto

Sztab Grupy „Północ”:

Zgrupowanie „Róg”:

Śródmieście

Komenda Okręgu Warszawskiego:

Komenda Obszaru Warszawskiego:

Komenda Obwodu Śródmieście:

Zgrupowanie „Sosna”:

Zgrupowanie „Bartkiewicz”:

Zgrupowanie batalionu „Kiliński”:

Batalion „Rum”:

Śródmieście Południowe

Komenda Podobwodu Śródmieście Południowe:

Odcinek taktyczny „Topór”:

Zgrupowanie „Golski”:

Batalion „Piorun”:

Odcinek taktyczny „Sarna”:

Batalion KB „Sokół”:

Batalion „Ostoja”:

Odcinek taktyczny „Bogumił”:

Zgrupowanie „Kryska”:

Radiostacja Wydziału Lotnictwa KG AK (ul. Wilcza):

Wytwórnie środków walk (ul.: Krucza 13, Wilcza 9, Marszałkowska 79):

Ochota (Reduta „Kaliska”):

Mokotów

Komenda Obwodu Mokotów:

Pułk „Baszta”:

Pułk „Waligóra”:

Żoliborz:

Puszcza Kampinoska

Pułk „Palmiry-Młociny”:

Represji co najmniej od dwóch wrogów
Niemców i/lub Sowietów i/lub funkcjonariuszy „Polski Ludowej”
doświadczyło aż 85 Cichociemnych…

Cichociemni represjonowani
przez Niemców i/lub Sowietów i/lub władze „Polski Ludowej”:

Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień,
aresztowani przez Sowietów, NKWD

Cichociemni aresztowani przez NKWD, SMIERSZ
w większości zesłani do łagrów ZSRR:

WYKAZ CICHOCIEMNYCH
W POWSTANIU WARSZAWSKIM

Lista Cichociemnych wraz z ich przydziałem w AK
według stanu na koniec lipca 1944

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921: