Tag Archives: UB

Cichociemni w niewoli „Polski Ludowej”

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Spis treści:


 

29_wiezienie-Warszawa-Mokotow-2-250x167 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"

Cela więzienia Warszawa Mokotów

prl Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Organy represji „Polski Ludowej” (od 1952 PRL), głownie UB, SB, represjonowały 103 Cichociemnych, w procesach będących parodią prawa skazano 40 Cichociemnych, 15 torturowano, 9 (lub 10) zamordowano (6 w więzieniu Warszawa-Mokotów, 3 w więzieniu na Zamku w Lublinie), 77 aresztowano (w tym 13 aresztowało NKWD, 5 wspólnie NKWD i UB), 19 skazano na śmierć, co najmniej 2 na dożywotnie pozbawienie wolności, 22 na więzienie.

Czasy powojenne nie były dla Nich wcale lepsze:  32 Cichociemnych pozostało na emigracji poza Polską (głównie w Wielkiej Brytani), aż 59 zmuszonych było uciekać z PRL (po jakimś czasie 21 powróciło).

 

Wronki-300x178 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"

Więzienie we Wronkach

prl Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Cichociemnych pozostałych w Polsce ścigały organy represji, niejednokrotnie wraz z sowieckim NKWD.  Po wojnie w Polsce (od 1952 PRL) represjonowano aż 103 Cichociemnych, aresztowano 77 Cichociemnych, w tym 13 aresztowało NKWD i przekazało UB, 5 CC aresztowało wspólnie UB i NKWD. Niektórzy Cichociemni doświadczali represji kolejno: od Niemców, Sowietów, funkcjonariuszy „Polski Ludowej”…
W polskich więzieniach (w tym Warszawa Mokotów) pozbawiono wolności 58 Cichociemnych, w procesach będących parodią prawa skazano  40 Cichociemnych, w tym aż 20 CC skazano na śmierć, co najmniej 2 skazano na dożywocie, co najmniej  15 torturowano, 9  (lub 10) zamordowano. Nieliczni Cichociemni byli „tylko” szykanowani przez PRL-owską bezpiekę…

 

Komunistyczne represje wobec Cichociemnych

Komunistyczne władze Polski w latach 1945-1954 więziły i zamordowały w więzieniu Warszawa Mokotów (ul. Rakowiecka 37) sześciu Cichociemnych. Co najmniej trzech z Nich torturowano: Stefana Górskiego ps. Brzeg (1948, o Jego smierci powiadomiono rodzinę dopiero po ok. 11 latach!), Stanisława Wintera ps. Stanley (1945) oraz Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora. W chwili śmierci, choć miał tylko 30 lat, wyglądał jak starzec – z siwymi włosami, wybitymi zębami, połamanymi rękami, nosem i żebrami oraz zerwanymi paznokciami. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!

Także w więzieniu przy Rakowieckiej władze Polski zamordowały Cichociemnych: Andrzeja Czaykowskiego ps. Garda (1953), Bolesława Kontryma ps. Żmudzin (1953), Witolda Uklańskiego ps. Herold (1954). W więzieniu na Zamku w Lublinie oprawcy „Polski Ludowej” zamordowali Cichociemnych: Aleksandra Kułakowskiego ps. Rywal (1944), Czesława Rossińskiego ps. Kozioł (1945), Mieczysława Szczepańskiego ps. Dębina (1945). Prawdopodobnie na polecenie SB został zamordowany Cichociemny Roman Romaszkan 14 lutego 1956 śmiertelnie potrącony przez samochód ciężarowy braci Inglorów.

Warszawa-Mokotow-300x200 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"

Warszawa – Mokotów, ul. Rakowiecka 37

Cichociemny Adam Boryczka ps. Brona spędził za kratami komunistycznych więzień 13 lat, Cichociemny Piotr Szewczyk ps. Czer był osadzony za kratami więzień 11 lat. Cichociemny Marian Gołębiewski ps. Ster był za kratami więzienia 10 lat.  Antoni Chmielowski ps. Wołk został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego i… zesłany do łagrów nad Kołymą oraz w Magadanie, powrócił po 10 latach. Cichociemny Antoni Iglewski ps. Ponar był osadzony w więzieniu 9 lat. Cichociemny Bolesław Jabłoński ps. Kalia był w komunistycznych więzieniach 6 lat, Jego żonę podczas wizyty w więzieniu „przypadkowo” zastrzelił funkcjonariusz NKWD.

Cichociemny Tadeusz Żelechowski ps. Ring, aresztowany przez Státní Bezpečnost (czeska bezpieka) był za kratami 6 lat…  Cichociemny Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak był dwukrotnie aresztowany, skazany i więziony, najpierw 3 lata (1945-1947), później 6 lat (1950-1956).

Zamek-Lubelski-300x192 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"

Zamek Lubelski – więzienie

Cichociemny Jan Różycki ps. Busik został aresztowany przez UB w Krakowie oraz oskarżony m.in…. spowodowanie katastrofy samolotu, w której zginął tragicznie gen. Władysław Sikorski. Jego syn Bohdan, harcerz Szarych Szeregów, jako 13-latek uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. W 1950 reaktywował organizację samokształceniową licealistów, aby zbrojnie odbić ojca z więzienia. Wraz z przyjacielem przeprowadził dwie akcje rozbrojenia milicjantów, w kwietniu 1950 trzecią, nieudaną w pobliżu Wawelu. Bohdan Różycki zginął w strzelaninie z MO, jego przyjaciela z liceum Marka Kubińskiego po brutalnym śledztwie skazano na śmierć…

Cichociemni: Henryk Krajewski ps. Trzaska oraz Ludwik Wiechuła ps. Jeleń zostali uwolnieni z łap oprawców przez żołnierzy Armii Krajowej…

 

 

Cichociemni torturowani:

prl Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Adam Boryczka ps. Brona | Hieronim Dekutowski ps. Zapora | Stefan Górski ps. Brzeg | Bolesław Jabłoński ps. Kalia | Henryk Januszkiewicz ps. Spokojny | Tomasz Kostuch ps. Bryła | Henryk Krajewski ps. Trzaska | Stanisław Krzymowski ps. Kostka |  Jan Matysko ps. Oskard | Marian Pokładecki ps. Zoll | Stanisław Sędziak ps. Warta | Tadeusz Starzyński ps. Ślepowron | Piotr Szewczyk ps. Czer | Adam Trybus ps. Gaj | Stanisław Winter ps. Stanley

 

 

Cichociemni skazani na śmierć:

prl Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Adam Boryczka ps. Brona | Antoni Chmielowski ps. Wołk | Andrzej Czaykowski ps. Garda | Hieronim Dekutowski ps. Zapora | Marian Gołębiewski ps. Ster | Stefan Górski ps. Brzeg | Stefan Ignaszak ps. Drozd | Jerzy Iszkowski ps. Orczyk | Bolesław Kontrym ps. Żmudzin | Aleksander Kułakowski ps. Rywal | Mieczysław Kwarciński ps. Ziut | Mieczysław Szczepański ps. Dębina | Czesław Rossiński ps. Kozioł | Stanisław Sędziak ps. Warta | Tadeusz Starzyński ps. Ślepowron | Piotr Szewczyk ps. Czer | Kazimierz Śliwa ps. Strażak | Witold Uklański ps. Herold | Stanisław Winter ps. Stanley

 

 

candle-300x225 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Cichociemni zamordowani w „Polsce Ludowej”, PRL:

prl Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"Andrzej Czaykowski ps. Garda | Hieronim Dekutowski ps. Zapora | Stefan Górski ps. Brzeg | Bolesław Kontrym ps. Żmudzin | Aleksander Kułakowski ps. Rywal | Roman Romaszkan ps. Tatar (prawdopodobnie zamordowany na polecenie SB) | Czesław Rossiński ps. Kozioł | Mieczysław Szczepański ps. Dębina | Witold Uklański ps. Herold | Stanisław Winter ps. Stanley

 

Weryfikacji w/w danych dot. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Poniżej lista Cichociemnych – represjonowanych przez władze „Polski Ludowej” (od 1952 PRL), aresztowanych przez UB. NKWD, więzionych, torturowanych, zamordowanych…

 

Cichociemni represjonowani przez władze „Polski Ludowej”  (od 1952 PRL)
aresztowani przez UB, NKWD, więzieni, torturowani,
skazani na śmierć, zamordowani:

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonimDane nt. represji
gen. bryg.
BALUK-Stefan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Bałuk StefanStarbaAresztowany przez UB, więzienie: Warszawa, skazany (1945 - 1947)
ppłk.
BAZALA-Leon Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Bazała LeonStriwiążNękany przez UB (1954 - 1955)
kpt.
BENRAD-Adam Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Benrad AdamDrukarzAresztowany przez UB (1945)
płk. pil.
BIALY-Jan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Biały JanKadłubAresztowany przez UB, więzienie: Bytom, Katowice (1952 - 1953)
ppor. lot. cw
BIEZUNSKI-Jan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Bieżuński JanOrzycNękany przez UB (1946)
płk.
BORYCZKA-Adam Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Boryczka AdamBronaAresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów, torturowany, skazany na śmierć (1954 - 1967)
ppłk.
BORYS-Adam Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Borys AdamPługAresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów (1945), Nękany przez UB (1950 - 1952)
ppor.
BYSTRZYCKI-Przemyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Bystrzycki PrzemysławGrzbietAresztowany przez UB, skazany (1945 - 1946)
ppor. łączn.
BZDAWKA-Bernard Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Bzdawka Bernard SiekieraAresztowany przez UB, więziony (1945 - 1946)
mjr
CHMIELOWSKI-Antoni Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Chmielowski Antoni WołkAresztowany przez MBP, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, przekazany sowieckiemu MGB (1945 - 1955)
mjr
CZAYKOWSKI-Andrzej Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Czaykowski Andrzej GardaAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1951 - 1953)
por. łączn.
CZEPCZAK-GORECKI-Bronisław Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Czepczak Górecki BronisławZwijakAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany (1945 - 1947),
Aresztowany, więzienie Wronki, skazany (1950 - 1956)
płk.
DEKUTOWSKI-Hieronim Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Dekutowski HieronimZaporaAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany na śmierć, zamordowany (1947 - 1949)
kpt. piech.
DMOWSKI-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Dmowski StanisławPodlasiakAresztowany przez UB, zwolniony (1946)
ppłk. łącz.
DZIKIELEWSKI-Feliks Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Dzikielewski FeliksOliwAresztowany przez UB, zwolniony, szykanowany (1950 - 1951)
płk. piech.
EMIR-HASSAN-Jerzy Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Emir Hassan JerzyTurek 2Aresztowany przez NKWD, więzienie WUBP Łódź, skazany, po zwolnieniu z więzienia szykanowany (1945)
kpt.
FIJALKA-Michal Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Fijałka MichałKawaAresztowany przez UB, więzienie Lublin, skazany (1944 - 1945)
ppor.
FLONT-Wladyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Flont WładysławGrandziarzAresztowany przez NKWD, więzienie w Łodzi (1945 r.)
kpt.
GAWORSKI-Tadeusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Gaworski TadeuszLawaAresztowany przez UB, zwolniony (1945)
kpt. sł. zdr.
GOLARZ-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Golarz Teleszyński MarianGóral 2Aresztowany przez UB i NKWD, obóz Brześć, więzienie Warszawa Mokotów, wykupiony (1944 - 1946)
płk. piech.
GOLEBIEWSKI-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Gołębiewski MarianSterAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, dwukrotnie na dożywocie (1946 - 1956)
Aresztowany przez SB, skazany, więziony, szykanowany (1970 - 1974)
Zatrzymany 13 grudnia 1981
ppor.
GORSKI-Stefan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Górski StefanBrzegAresztowany przez UB, torturowany, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1947 - 1948)
kpt.
GROMNICKI-Zygmunt Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Gromnicki ZygmuntGulaAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, zwolniony (1952 -1953)
mjr łączn.
HOFFMANN-Teodor Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Hoffman TeodorBugajRozpracowywany przez UB, SB od 1945, wielokrotnie namawiany do współpracy
ppłk.
IGLEWSKI-Antoni Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Iglewski AntoniPonarAresztowany przez UB, więziony, skazany (1947 - 1956)
rtm. kaw.
IGNASZAK-Stefan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Ignaszak StefanDrozdAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć (1945 - 1951)
mjr pil.
ISZKOWSKI-Jerzy Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Iszkowski JerzyOrczykAresztowany przez NKWD, więzienie Lublin, skazany na śmierć (1945 - 1947)
Rozpracowywany przez UB (1948 - 1956)
mjr piech.
JABLONSKI-Boleslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Jabłoński BolesławKaliaAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany (1949 - 1955)
mjr
JACKIEWICZ-Boleslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Jackiewicz BolesławŁabędźAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów (1945 - 1947)
kpt.
JANUSZKIEWICZ-Henryk Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Januszkiewicz HenrykSpokojnyAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany, po zwolnieniu z więzienia szykanowany przez UB (1945 - 1950)
mjr piech.
KLINICKI-Maksymilian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Klinicki MaksymilianWierzba 2Aresztowany przez UB, zwolniony (1945)
płk. dypl. piech.
KOBYLINSKI-Waclaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kobyliński WacławDziadAresztowany przez NKWD, więzienie Łódź, zwolniony (1945)
Szykanowany przez UB (1945 - 1954, od 1950)
Aresztowany przez UB więzienie Warszawa Mokotów (1955 - 1956)
kpt.
KOCHANSKI-Wladyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kochański Władysław BombaRozpracowywany przez WUdsBP Kraków, Departament II ds. BP MSW, szykanowany (1956 - 1962)
mjr
KONIK-Bronislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Konik Bronisław SikoraAresztowany przez UB i NKWD, wywieziony do łagrów (1944 - 1945)
ppor. piech.
KONSTANTY-Ignacy Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Konstanty Ignacy SzmaragdRozpracowywany przez MBP (1949 - 1954), zwerbowany jako TW
mjr
KONTRYM-Bolesław Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kontrym BolesławŻmudzinAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1948 - 1953)
mjr
KOPISTO-Waclaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kopisto WacławKraRozpracowywany przez UB
ppłk. dypl. br. panc.
KOSTUCH-Tomasz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kostuch TomaszBryłaAresztowany przez GZI, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany na dożywocie (1952 - 1956)
por. łączn. lot.
KOWALIK-Edward Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kowalik EdwardCiupuśAresztowany przez NKWD, więzienie Łódź, Moskwa (1945)
ppłk.
KRAJEWSKI-Henryk Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Krajewski HenrykTrzaskaAresztowany przez UB, NKWD, torturowany, skazany, uwolniony z transportu przez DSZ (1944 - 1945)
mjr
KRZYMOWSKI-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Krzymowski StanisławKostkaAresztowany przez UB, więzienie Łódź, torturowany, skazany na śmierć (1945)
Aresztowany przez UB, więzienie Kielce, uciekł (1946).
Rozpracowywany przez MBP od lat 50-tych
por. łączn.
KUJAWINSKI-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kujawiński StanisławWodnikAresztowany przez NKWD, więzienia: Łubianka, Butyrki (Rosja), Warszawa Mokotów, Wronki (1944 - 1945)
kpt. art.
KULAKOWSKI-Aleksander Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kułakowski AleksanderRywalAresztowany przez IW, więzienie Lublin, skazany na śmierć, zamordowany (1944)
kpt. piech.
KWARCINSKI-Mieczyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Kwarciński MieczysławZiutList gończy, skazany na śmierć (przebywał na emigracji)
kpt. łącz.
LESKIEWICZ-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Leśkiewicz MarianWygodaRozpracowywany przez IW, SB, podjęto próbę zwerbowania (1946 - 1960)
kpt. piech.
LIPINSKI-Wojciech Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Lipiński WojciechLawinaRozpracowywany przez MBP, MSW (1945 - 1950), od 1950 zwerbowany jako TW
kpt. piech.
LUSZOWICZ-Zdzislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Luszowicz ZdzisławSzakalAresztowany przez UB i NKWD, zesłany do lagrów (1944 - 1945)
st. sierż.
LAKOMY-Albin Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Łakomy AlbinTwornikAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany (1952 - 1954)
mjr
LASTOWSKI-Benon Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Łastowski BenonŁobuzRozpracowywany przez MSW na terenie Wielkiej Brytanii
por.
LOS-Ezechiel Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Łoś EzechielIkwaRozpracowywany przez UB, SB (1951 - 1958)
mjr br. panc.
MACKUS-Adam Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Mackus Adam ProstyAresztowany przez UB, więzienie Kraków, skazany (1945 - 1946)
ppłk.
MAJORKIEWICZ-Felicjan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Majorkiewicz FelicjanIronRozpracowywany przez IW, UB (1947 - 1953), od 1953 zwerbowany do współpracy jako TW
ppor. łączn.
MAKAGONOW-Aleksander Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Makagonow Makagon AleksanderWschódRozpracowywany przez SB (1956 - 1957), od 1966 podjął współpracę jako TW
por. łączn.
MATYSKO-Jan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Matysko JanOskardAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Praga, Warszawa Mokotów, torturowany, skazany (1945 - 1948)
kpt. piech.
MOSTOWIEC-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Mostowiec MarianLisAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów (1950 - 1951)
por.
MRAZEK-Zbigniew Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Mrazek ZbigniewAminiusAresztowany przez UB, szykanowany (m.in. konfiskata mieszkania, zakaz wykonywania zawodu), (1950)
mjr art.
NOSEK-Antoni Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Nosek AntoniKajtuśAresztowany przez UB, zwolniony (1945)
ppor. łączn.
NOWAK-Piotr Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Nowak PiotrOkoAresztowany przez NKWD, więzienia Łubianka (Moskwa), Łódź (1945)
kpt. piech.
NOWAKOWSKI-Michal Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Nowakowski Michał HarpunAresztowany przez UB, więzienie Inowrocław, uciekł (1946)
Rozpracowywany przez UB (1951)
Aresztowany przez UB, więziony, skazany (Warszawa, 1952 - 1954),
Aresztowany, zmarł w więzieniu (Warszawa, Kamińsk, Barczewo, 1959 - 1961)
mjr
NUSZKIEWICZ-Ryszard-e1461496984302 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Nuszkiewicz RyszardPowolnyAresztowany przez UB (1945),
Rozpracowywany przez UB (1951 - 1953),
Aresztowany, więzienie Kraków, naklaniany do współpracy jako TW (1955),
Rozpracowywany przez UB (1957 - 1974)
mjr sap.
PEKALA-Mieczyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Pękała Górski MieczysławBosakAresztowany przez UB, więzienie Warszawa III, skazany, więziony w Rawiczu (1948 - 1954)
kpt. art.
PIEKARSKI-Aleksander Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Piekarski AleksanderTurkućAresztowany przez UB (1951)
por. łączn.
PIENIAK-Czeslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Pieniak Czesław BórSzykanowany przez UB (1945)
mjr
PIOTROWSKI-Edward Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Piotrowski EdwardMemaAresztowany przez UB (1946)
Rozpracowywany przez MBP (od 1949)
kpt. piech.
PIOTROWSKI-Julian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Piotrowski JulianRewera 2Szykanowany przez UB (1947 - 1950), od 1950 zwerbowany do współpracy jako TW
por. lot.
POKLADECKI-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Pokładecki MarianZollAresztowany przez UB, więzienie Łódź, torturowany (1945)
Szykanowany przez UB 1950 - 1952)
kpt.
POLONCZYK-Boleslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Polończyk BolesławKryształRozpracowywany przez SB (1967)
rtm. kaw.
PRADZYNSKI-Janusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Prądzyński Janusz TrzySzantażowany przez SB, zwerbowany do współpracy jako TW (1946 - 1957)
kpt. łączn.
PRZYBYLIK-Stefan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Przybylik StefanGruchAresztowany przez UB, więzienie Łódź, uniewinniony (1945)
Rozpracowywany przez UB, GZI (1948 - 1958), SB (1961 - 1988)
ppor. piech.
PSYKALA-Mieczyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Psykała Mieczysław KalwadosikRozpracowywany przez UB (od lat 50-tych)
por.
ROMASZKAN-Roman Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Romaszkan RomanTatarSzykanowany przez SB (1949), prawdopodobnie zamordowany na polecenie SB (1956)
ppor.
ROSSINSKI-Czeslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Rossiński CzesławKoziołAresztowany przez NKWD, więzienie Lublin, skazany na śmierć, zamordowany (1944 - 1945)
mjr kaw.
ROZYCKI-Jan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Różycki JanBusikAresztowany przez UB, skazany, uniewinniony (1949 - 1953)
płk. pil. dypl.
RUDKOWSKI-Roman Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Rudkowski RomanRudyAresztowany przez SMIERSZ, więzienie Łódź, zwolniony (1945 - 1946)
Poszukiwany przez UB (1946 - 1949)
kpt.
RYBKA-Franciszek Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Rybka FranciszekKulaPoszukiwany przez UB, wyemigrował
ppor.
SCHELLER-CZARNY-Edwin Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Scheller Czarny EdwinFordonAresztowany przez UB, więzienie Gdańsk, umiewinniony (1945 - 1946), po uniewinnieniu szykanowany przez UB
mjr
SERAFINSKI-Fryderyk Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Serafiński FryderykDrabinaAresztowany przez UB, więzienie Częstochowa, zwolniony (1945)
ppłk.
SEDZIAK-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Sędziak Stanisław WartaAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany na śmierć, więziony Wronki, Rawicz, Strrzelce Opolskie (1947 - 1957)
por. piech.
SIKORSKI-Zenon Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Sikorski ZenonPożarAresztowany przez UB, skazany, więzienia Katowice, Mysłowice, Wronki (1945 - 1949), od 1958 zwerbowany do współpracy jako TW
por. piech.
SKOWRON-Marian Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Skowron MarianOlcha 2Aresztowany przez UB (1945)
kpt.
SKOWRONSKI-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Skowroński StanisławWidelecPoszukiwany przez NKWD i UB, wyemigrował
mjr lot.
SKWIERCZYNSKI-Leopold Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Skwierczyński LeopoldAktorAresztowany przez NKWD, więzienie Kraków, Bytom, Toszek, Gliwice, Katowice (1945)
por. piech.
SOKOL-Tadeusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Sokół TadeuszBug 2Aresztowany przez UB, skazany (1945 - 1947)
kpt. art.
SPECYLAK-Zbigniew Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Specylak Skrzypecki Zbigniew Tur 2Aresztowany przez UB, więziony (1948)
kpt. piech.
STARZYNSKI-Tadeusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Starzyński TadeuszŚlepowronAresztowany przez UB, torturowany, skazany na śmierć, więzienie Warszawa Mokotów, Wronki (1945 - 1955)
mjr int.
STOCKI-Tadeusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Stocki Tadeusz ĆmaRozpracowywany przez UB, szykanowany (1949 - 1956)
kpt. art.
SZCZEPANSKI-Mieczyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Szczepański MieczysławDębinaAresztowany przez NKWD, więzienie Lublin, skazany na śmierc, zamordowany (1945)
mjr piech.
SZEWCZYK-Piotr Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Szewczyk PiotrCzerAresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, Wronki, torturowany, skazany na śmierć (1945 - 1956)
ppłk. dypl.
SCIEGIENNY-Wincenty Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Ściegienny WincentyLasAresztowany przez NKWD, więzienie Białystok, Warszawa Mokotów (1945)
sierż. łączn.
SLIWA-Kazimierz-e1461497024533 Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Śliwa KazimierzStrażakAresztowany przez UB, więzienie Kielce, skazany na śmierć (1945 - 1948)
mjr piech.
TRYBUS-Adam Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Trybus AdamGajAresztowany przez UB, torturowany, skazany, więzienia Łódź, Wronki (1950 - 1955)
Rozpracowywany przez SB (1956 - 1963), zatrzymany (1970), aresztowany przez SB 13 grudnia 1981
mjr kaw.
UKLANSKI-Witold Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Uklański WitoldHeroldAresztowany przez UB, więzienie Kraków, Warszawa Mokotów, Wronki, skazany na śmierć, zamordowany (1945 - 1954)
kpt. sap.
WALTER-Jan Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Walter JanCyrkielAresztowany przez UB, więzienie Lublin, zesłany do łagru (1944 - 1947)
por. sap.
WIECHULA-Ludwik Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Wiechuła LudwikJeleńAresztowany przez NKWD, więzienie Kielce, uwolniony przez oddział AK (1945)
kpt.
WINTER-Stanislaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Winter StanisławStanleyAresztowany przez GZI, torturowany, skazany na śmierć, zamordowany (1945)
kpt. piech.
WISZNIEWSKI-Otton Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Wiszniewski OttonTopolaAresztowany przez UB, szykanowany, nakłaniany do współpracy (1945)
ppor. piech.
WISNIEWSKI-Wladyslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Wiśniewski WładysławWróbelRozpracowywany przez UB (1947)
kpt. art.
WITKOWSKI-Ludwik Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Witkowski LudwikKosaSzykanowany przez UB (lata 50-te)
mjr
WOLNIAK-Boguslaw Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Wolniak BogusławMiętaAresztowany przez UB więzienie, zwolniony (1945)
por. piech.
ZABIEREK-Lech Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Zabierek LechWulkanSzykanowany przez SB, pozbawiony emerytury
gen. bryg.
ZAWACKA-Elżbieta Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Zawacka ElżbietaZoAresztowana przez UB, więzienie Fordon, Grudziądz, Bojanów, skazana (1951 - 1955)
ppor.
ZELECHOWSKI-Tadeusz Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Żelechowski TadeuszRingAresztowany przez Státní bezpečnost (czeska bezpieka), więzienie Sosnowiec, Warszawa Mokotów, Wronki, Rawicz, skazany (1948 - 1954), zwerbowany przez SB do współpracy jako TW
ppor. art.
ZYCHIEWICZ-Antoni Cichociemni w niewoli "Polski Ludowej"
Żychiewicz Antoni PiotrPrzerwaPoszukiwany, prześladowany przez UB

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

 

 

Rozpracowanie Cichociemnych przez komunistyczny aparat represji

 


UWAGA dane osobowe CC mających współpracować ze służbami specjalnymi „Polski Ludowej”
pochodzą z mało rzetelnej publikacji dr Krzysztofa A. Tochmana (patrz poniżej)
nie sposób ich zweryfikować (autor tylko w kilku przypadkach podał bliższe dane)
brak podanego kontekstu społecznego i osobistego ewentualnego podjęcia takiej współpracy
ponadto rzetelność tego autora może budzić uzasadnione wątpliwości:
patrz
Rocznica pełna błędówOdpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana

Podane osoby mogą być bezpodstawnie wskazane jako współpracownicy służb…


Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59

 

 

zobacz:

 

Zobacz także:

 

 

Źródła:
  • informacje własne
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6

 

Elżbieta Zawacka – Cichociemna

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Elżbieta Zawacka - Cichociemnaps.: „Zelma”, „Sulica”, „Zo”

vel Elisabeth Kubitza, vel Elise Riviere, vel Elizabeth Watson, vel Elżbieta Grochowska, vel Elżbieta Nowak, vel Elizabeth van Braunug

 

Zawacka-Elzbieta-KOL_023_0326-179x250 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

gen. Elżbieta Zawacka

ur. 19 marca 1909 w Toruniu, zm. 10 stycznia 2009 tamże – generał brygady, profesor nauk humanistycznych, nauczycielka, żołnierz Wojska Polskiego, oficer Działu Łączności Zagranicznej Oddziału Łączności Konspiracyjnej Komendy Głownej Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, kurierka Komendy Głównej AK, szefowa Wojskowej Służby Kobiet KG AK, oficer  Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, uczestniczka obrony Lwowa, Powstania Warszawskiego, więzień UB (Fordon, Grudziądz, Bojanów, 1951-1955), działaczka na rzecz praw kobiet, jedyna cichociemna
Znajomość języków: niemiecki; szkolenia (kursy): spadochronowy. W dniu wybuchu wojny miała 30 lat; w dacie skoku do Polski 34 lata

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Elżbieta Zawacka - CichociemnaSpis treści:


 

 

cc-Zawacka-234x350 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Elżbieta Zawacka
kolor – Mirosław Szponar

W latach 1915 – 1922 uczyła się w niemieckiej szkole wydziałowej, następnie w Miejskim Gimnazjum Żeńskim  w Toruniu. W 1927 zdała egzamin dojrzałości, następnie na Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W czerwcu 1935 zdobyła dyplom magistra filozofii w zakresie matematyki.

Od września 1931 nauczycielka matematyki, fizyki i ćwiczeń cielesnych w średniej szkole niemieckiej w Sompolnie k. Konina. Od września 1934 w szkole średniej sióstr Urszulanek w Otorowie (pow. Szamotuły). W latach 1935-1936 nauczycielka fizyki i gramatyki, opiekunka koła sportowego w Miejskim Gimnazjum Żeńskim w Toruniu. W latach 1936-1937 nauczycielka matematyki w Państwowym Gimnazjum Żeńskim i Liceum Raciborzanek w Tarnowskich Górach.

Od 1930  społeczna instruktorka i komendantka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, w powiatach: Koło, Szamotuły, Tarnowskie Góry. Od 1938 komendantka Rejonu Śląskiego PWK.

 

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej przygotowuje pełnometrażowy film fabularny o jedynej kobiecie Cichociemnej

 

II wojna światowa
elzbieta_zawacka_1943 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Elżbieta Zawacka, 1943 r. źródło: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej

We wrześniu 1939 zmobilizowana jako instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, 2 września wraz z drużyną instruktorek ewakuowana z Katowic. Pieszo, m.in. przez Olkusz, Racławice, Sandomierz, Kraśnik dotarła 8 września do Lublina. Przydzielona do Lwowa, początkowo jako komendantka Kobiecej Służby Przeciwlotniczej Komitetu Obywatelskiego Obrony Lwowa, następnie przy produkcji przeciwczołgowych butelek zapalających w drużynach ppanc. Lwowskiego Kobiecego Batalionu Pomocniczej Służby Wojskowej.

Po kapitulacji Lwowa, w październiku 1939 powróciła do Torunia. Pod koniec października dotarła do Warszawy, wstąpiła do Służby Zwycięstwu Polsce. Zaprzysiężona 2 listopada 1939, pod pseudonimem „Zelma”, przydzielona na Śląsk, z ok. setki członkiń PWK zbudowała siatkę konspiracyjną SZP.  Wraz z Organizacją Orła Białego współorganizatorka Zagłębiowskiego Podokręgu SZP-ZWZ, szef łączności w jego sztabie, następnie szef łaczności Okręgu ZWZ Śląsk. Osobista kurierka jego dowódcy, ppłk Henryka Kowalówki, ps. Oset, Topola. Współorganizowała tajne nauczanie w Zagłębiu Dąbrowskim.

ZAWACKA_Zo-182x300 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

książka Katarzyny Minczykowskiej pt. Elżbieta Zawacka. „Zelma”, „Sulica”, „Zo”, wyd. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Toruń 2016

Od grudnia 1940 w Dziale Łączności Zagranicznej Oddziału Łączności Konspiracyjnej Komendy Głównej ZWZ, pod pseudonimem „Zo”. Jako kurierka wyjeżdżała co kilka tygodni do Berlina. Do kwietnia 1942 posługując się fałszywymi dokumentami przekroczyła granice ponad sto razy. Podczas pobytów w Warszawie uczestniczyła w tajnym nauczaniu, w latach 1941 – 1942 studiowała pedagogikę społeczną na tajnych kompletach Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Od wiosny 1942 ponownie na Śląsku, objęła dodatkowo funkcję kierowniczki referatu Komendy Okręgu Śląskiego Armii Krajowej. Pod ps. „Sulica” zorganizowała struktury obwodu WSK, rozpoczęła szkolenia.

Jako kurierka Komendanta Głównego AK kontaktowała się z rezydentem polskiego wywiadu w Berlinie kpt. Alfonsem Jakubiańcem, ps. Kuba, ekspediującym przekazywaną pocztę przez Szwecję do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Uczestniczyła w wielu brawurowych akcjach, m.in. 22 maja 1942, śledzona przez agentów gestapo od punktu kontaktowego w Sosnowcu musiała wyskoczyć z pędzącego pociągu w rejonie Żyrardowa. Poszukiwana listem gończym (Fahndungsbuch nr 237).

cc-Zawacka-sprawozd-250x181 Elżbieta Zawacka - CichociemnaOd czerwca 1942 emisariuszka Komendanta Głównego AK, 20 grudnia wyruszyła do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie z zadaniami polepszenia łączności, w tym kurierskiej oraz poprawy sytuacji kobiet – żołnierzy w AK. Przez Berlin i Strasburg dotarła do Paryża, z powodu „spalenia” trasy przerzutu w grudniu 1942 r powróciła do Warszawy.

17 lutego 1943 wyruszyła ponownie z dwoma meldunkami KG AK dla Naczelnego Wodza. Dotarła do Paryża, następnie przez Vichy, Tuluzę, Foix i Tarascom do granicy z Andorą, następnie z Hiszpanią. 29 marca w konsulacie angielskim w Barcelonie nawiązała kontakt ze Sztabem NW w Londynie. Koleją dojechała do Bristolu, 4 maja 1943 zameldowała się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Przecz cztery miesiące pobytu w Wielkiej Brytanii przekonywała do uznania kobiet za żołnierzy służby zasadniczej, odwiedzała także kobiece jednostki angielskie i belgijskie.

 

„Zo” Elżbieta Zawacka, IPN tv Bydgoszcz 2016 r.

 

 

Cichociemna
STS20-Chalfont-St-Giles-300x183 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

STS20 Chalfont St Giles

button-zrzuty_200-150x150 Elżbieta Zawacka - CichociemnaUkończyła kurs spadochronowy. Oczekiwała na lot do Polski w ośrodku SOE w Pollards Park House, Chalfont, St. Giles, Buckinghamshire, gdzie znajdowały się: stacja wyczekiwania (na lot do Polski) „Marta” (STA XXA) oraz Specjalna Szkoła Treningowa (STS 20B), szkoląca m.in. w zakresie „czarnej propagandy”. Przez dziesięć dni mieszkała tam w jednym pokoju z Sue Ryder, pozostały przyjaciółkami do końca życia.

Skoczyła ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 9/10 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 4” (dowódca operacji: S/L Stanisław Król, ekipa skoczków nr: XXIX), z samolotu Halifax JD-171 „P” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Kłosowski, pilot – W/O Wincenty Mąka / nawigator – S/L Stanisław Król / radiotelegrafista – W/O Henryk Ptasiewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Masłoń / strzelec – F/S Janusz Barcz / despatcher – W/O Józef Chodyra). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Tempsford-300x222 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Lotnisko RAF, Tempsford

Start o godz. 18.15 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Solnica”, w okolicach miejscowości Osowiec, 7 km od Grodziska Mazowieckiego. Razem z nią skoczyli: por. Bolesław Polończyk ps. Kryształ, ppor. Fryderyk Serafiński ps. Drabina. Skoczkowie przerzucili 252 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników i jedną paczkę.

W drodze na zrzutowisko samolot został ostrzelany nad Danią przez niemiecką artylerie przeciwlotniczą, w drodze powrotnej zaatakowały go dwa niemieckie myśliwce – Messerschmitt’y. Podziurawiony Halifax, na resztkach paliwa, szczęśliwie powrócił jednak na tajne lotnisko RAF Tempsford.

 

Halifax-mk3-300x225 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Handley Page Halifax

Mechanik pokładowy Stanisław Masłoń: „Parę minut przed startem przyjechała limuzyna ze (…) skoczkami, w tym jedna kobieta, piękna blondynka. Cichociemni zajęli swoje miejsce i o godz. 18.15 nastąpił start (…) Mijaliśmy snem pogrążone wioski i miasteczka, aż dotarliśmy do miejsca placówki. Trzy światełka w trójkącie, wymiana sygnałów i przelot z zrzutami, najpierw skoczków, a za drugim zasobniki. Zadanie wykonane, ostry skręt na kurs do Anglii (…).

Trasa powrotna biegła przez Danię i tu rozpoczeły się kłopoty. Zostaliśmy zaatakowani przez dwa myśliwca (…) Strzelali jak do kaczki, pociski przeszywały kadłub i płaty skrzydeł, które miały dźwięk, jakby ktoś rzucał garściami grochu o ścianę. Lecieliśmy na resztkach paliwa i trzeba było przełączyć na zapasowe zbiorniki, by silniki nie przestały równo grać, co zrobiłem z dużym trudem, bo samolotem rzucało a zawory były umieszczone za tylnym wzmocnieniem skrzydeł. (…) Naszym ocaleniem były małe chmurki, umiejętność pilota i duża doza szczęścia. (…) Z trudnością dowlekliśmy się do bazy w Tempsford (…)”.

Masłoń, „Królewska załoga”, Jednodniówka, XV Zjazd Lotników, 1984, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 86

 

1994-lotnicze-wsparcie-AK-209x300 Elżbieta Zawacka - CichociemnaElżbieta Zawacka:  „(…) Nad Danią nasz Halifax został ostrzelany przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą. Od wybrzeży szwedzkich zeszliśmy na wysokość około 300 metrów przelatując dawniejszą granicę Polski. Pod nami była wstęga Wisły, która miała nas doprowadzić do miejsca zrzutu. Wkrótce samolot zatoczył łuk, szukając świateł na polanie. Było nas troje „ptaszków”. Jako jedyna kobieta miałam skakać pierwsza. Otworzono klapę w podłodze, nad którą usiadłam oczekując rozkazu. Równocześnie z okrzykiem sierżanta: Go! zsunęłam się w ciemność. Po kilku sekundach, silne szarpnięcie i ujrzałam nad sobą olbrzymią czaszę spadochronou. Opadałam powoli w dół i wkrótce dotknęłam stopami polskiej ziemi. W ciemności słychać było głosy biegnących żołnierzy placówki AK. Dowódca (przyjętym zwyczajem) chwytał w objęcia ludzi stamtąd. Ściskając mnie odskoczył nagle z okrzykiem – Kobieta!”

Kopf, „Zo”, Kobieta i życie 1981 nr 31, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 86-87

 

Jan-Jazwinski-251x350 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

Dn. 9.IX. wszedł w życie Plan Startu – wariant 7 lotów – to zn. na wszystkie placówki przyjęte przez Air Min. na dzień 9.IX.43. Plan ten jest następujący: – op. Nr. 53/76, Neon 1 – (3-6-1), plac. odb. GARNEK lub SITO, nawig. kpt. ZBUCKI, op. Nr. 54/77, Neon 4 – (3-6-1), plac. odb. Solnica lub Latarnia II, nawig. mjr KRÓL, – op. Nr. 58/78, FLAT 1 – (0-6-6), plac. odb. KILIM lub SERWETKA, nawig. por. FREYER, – op. Nr. 59/79, FLAT 2 – (0-6-6), plac. odb. Lichtarz lub Łuczywo, nawig. por. KRYWDA. – op. Nr. 60/80, FLAT 6 – (0-6-6), plac. odb. Bast. RYGIEL lub Klamka, nawig. kpt. KUŹMICKI, – op. Nr. 61/81, FLAT 7 – (0-6-6), plac. odb. Bast. RYGIEL lub Klamka, nawig. por. MALINOWSKI, – op. Nr. 62/82, FLAT 8 – (0-6-6), plac. odb. POKRYWA lub OBRAZ, nawig. kpt. Gębik.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW czasie od godz. 18.05 do godz. 18.43 wystartowały wszystkie loty, za wyjątkiem lotu Nr. 61/81 – nawalili mnechanicy bryt. – za późno przygotowali samolot. W ten sposób zostal niewykorzystany Bast. RYGIEL.

Dn. 10.IX. Wynik operacji: – wykonano loty Nr. 54/76, 58/78, 59/79 i 62/92. – na plac. odb. zasadn. SOLNICA, KILIM, LICHTARZ i POKRYWA. – zawrócił z drogi lot Nr. 60

/80 – rozbity zbiornik z benzyną – z konwoju na Baltyk o lot Nr. 53/76 – nawigator skalkulował, że braknie mu czasu na powrót w nocy. (…)

W ekipie Neon 1 przerzuceni zostali skoczkowie: Kryształ, Drabina i Zofja (1-sza kobieta – skoczek). Pieniądze – dol. am. 252000, rmk. 100000. .” (s. 191)

 

Ponownie przydzielona do działu łączności Komendy Głównej AK. Po jego dezorganizacji wskutek aresztowania przez gestapo ok stu osób (marzec 1944), zagrożona aresztowaniem otrzymała rozkaz ukrycia się w klaszorze sióstr Niepokalanek w Szymanowie k. Sochaczewa.  Od lipca 1944 w Warszawie, jako szefowa Wojskowej Służby Kobiet Komendy Głównej AK.

Aleksandra Pietrowicz – Legendarna „Zo”
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 18 – 28

 

Elżbieta Skerska – Operacja „Neon 4”
w: Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej 2017 (nr 67), s. 86 – 91

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Elżbieta Zawacka - Cichociemna

W Powstaniu Warszawskim, m.in. jako referentka w sztabie Wojskowej Słuzby Kobiet Komendy Głównej AK (II rzut). Awansowana na stopień kapitana 2 października 1944, tego dnia  wyruszyła z Warszawy do Krakowa, aby odtworzyć łączność KG AK. W grudniu 1944 zorganizowała przerzut do Szwajcarii  emisariusza „Zycha”, czyli Zdzisława Jeziorańskiego vel Jana Nowaka oraz jego żony „Grety” (Jadwiga Wolska vel Zaleska). Wytyczyła szlaki kurierskie przez południowe Niemcy i Austrię do Szwajcarii. Zorganizowała pomocnicze placówki kurierskie w Katowicach, Sosnowcu i Wiedniu.

W ostatniej trasie kurierskiej w styczniu 1945  przewiozła pocztę Komendanta Głównego AK gen. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek do bazy w Kappel k. Freiburga. Powróciła z kurierką Wacławą Zastocką ps. Baśka, przez Wiedeń do Sosnowca, następnie do Częstochowy i Krakowa. Tam zdemobilizowana.

zobacz publikację IPN – Generał brygady Elżbieta Zawacka (1909 – 2009):

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie
Tablica_pamiątkowa_gen_Zawacka_ul_Gagarina_132-138_Torun-269x300 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

tablica na budynku przy ul. Gagarina 132-138 w Toruniu

2014-Cichociemna-General-Elzbieta-Zawadzka-Zo-OWRytm-500px-207x300 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW lutym 1945 powróciła do Torunia, następnie wyjechała do Warszawy. Nawiązała kontakt z mjr Zofią Franio ps. Doktor, szefową łączności i kolportażu Obszaru Centralnego Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Mianowana szefem łączności i kolportażu Obszaru Zachodniego DSZ, od marca 1945 w Poznaniu, zorganizowała komórkę DSZ, kolportaż prasy podziemia niepodległościowego m.in. w Ostrowie, Lesznie, Gnieznie, Środzie, Wrześni, Łodzi, Gdyni, Toruniu, Bydgoszczy i Szczecinie. Na przełomie sierpnia i września 1945 podjęła nieudaną próbę wyjazdu do polskich środowisk kobiecych na Zachodzie. Do czerwca 1946 kolportowała niepodległościową prasę WIN.

Pod koniec 1946 podjęła studia z pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Łódzkim.  Od czerwca 1946 referentka szkolenia w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Gdańsku i Warszawie. Od 1947 komendantka Centrum Wyszkolenia Instruktorek. Od stycznia 1948 nauczycielka matematyki w szkołach dla dorosłych w Łodzi, Toruniu oraz w liceum w Olsztynie. W latach 1948 – 1951 podjęła studia doktoranckie.

Elżbieta Zawacka – „Przejście” (fragmenty wspomnień, Toruń czerwiec 2007 r.)
w: Biuletyn IPN nr 1 – 2 (96-97) styczeń – luty 2009, s. 176 – 183

 

Wojciech Markert – Służba kurierska Elżbiety Zawackiej ps. „Zo”
w: Biuletyn informacyjny AK nr 1 (321) styczeń 2017, s. 20 – 25

 

cc-Zawacka-01-213x300 Elżbieta Zawacka - Cichociemna5 września 1951 aresztowana przez funkcjonariuszy UB w Olsztynie, po roku śledztwa oskarżona o kontakt z Cichociemnym mjr Andrzejem Czaykowskim ps. Garda, jako „jedna z agentek siatki szpiegowskiej Czaykowskiego” oraz…  przechowywania „banknotu 10-cio dolarowego”.  23 stycznia 1952 wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie skazana na pięć lat więzienia. Po rewizji Naczelnego Prokuratora Wojskowego oraz ponownym rozpatrzeniu sprawy 26 sierpnia skazana na 7 lat więzienia.  Po skardze rewizyjnej obrońcy (na korzyść) oraz Naczelnej Prokuratury Wojskowej (na niekorzyść), 23 października ponownie uchylono wyrok. 

Po rozpoznaniu sprawy po raz trzeci, wyrokiem z 28 listopada przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazana na dziesięć lat więzienia. Osadzona początkowo w więzieniu w Fordonie, następnie w Grudziądzu i Bojanowie. Po amnestii zwolniona 24 lutego 1955.

cc-Zawacka-02-213x300 Elżbieta Zawacka - CichociemnaDo 1965 nauczycielka, min. w szkołach w Toruniu. W 1995 obroniła stopień doktora nauk humanistycznych, wykładowca, adiunkt w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku (późniejszy Uniwersyt Gdański). Do 1975 obroniła  habilitację oraz zdobyła docenturę. Do sierpnia 1978 docent na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Mianowana profesorem nauk humanistycznych w 1996. Represjonowana przez funkcjonariuszy bezpieki.

cc-Zawacka-03-211x300 Elżbieta Zawacka - CichociemnaOd 1 września 1978 na emeryturze, zaangażowana w dokumentowanie wojennej historii konspiracji pomorskiej, także działań kobiet na frontach II wojny światowej. Od 1981 wiceprzewodnicząca Rady Kombatantów  przy NSZZ „S” w Gdańsku, szefowa Komisji Historycznej. W stanie wojennym represjonowana.

W 1986 inicjatorka powstania Klubu Historycznego AK, pod koniec 1988 współzałożycielka Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej, późniejszego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W 1989 założycielka fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, od 2002 pod nazwą Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Polek”, od marca 2002 Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Polek.

Dożyła prawie stu lat, po śmierci pochowana na cmentarzu św. Jerzego w  Toruniu.

 

Generał Elżbieta Zawacka

 

 

Awanse

 

Odznaczenia
 

 

Upamiętnienie

Elżbieta_Zawacka_pomnik_Torun-300x225 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

pomnik Elżbiety Zawackiej ps. Zo, odsłonięty w Toruniu 23 września 2014 r.

W styczniu 1993 Rada Miejska Torunia nadała Jej tytuł Honorowego Obywatela Miasta.

W 2002  otrzymała od prezesa IPN  nagrodę „Kustosz Pamięci Narodowej”.

9 marca 2002 Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Polek”. przyjęła nazwę Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Polek”.

W 2005 powstał film dokumentalny pt. „Elżbieta Zawacka. Miałam szczczęśliwe życie” (zobacz film na You Tube) Fundacji Filmowej Armii Krajowej dla Muzeum Powstania Warszawskiego.

W 2008 została Honorowym Obywatelem Piastowa.

W 2009 imię gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej przyjęły: Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu (4 listopada), Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Zegrzu (8 listopada); 19 marca 2010 Gimnazjum nr 2 w Toruniu oraz Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1 i Technikum nr 1 w Zespole Szkół Ekonomicznych w Toruniu.

W 2013 Jej imię otrzymał Region Wsparcia Teleinformatycznego w Bydgoszczy (11 czerwca) oraz nowy most drogowy w Toruniu (24 października).

Tablica_most_Elzbieta_Zawacka_Torun-300x225 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

tablica na moście drogowym im. Elżbiety Zawackiej w Toruniu

23 września 2014 odsłonięto w Toruniu pomnik Elżbiety Zawackiej ps. Zo.

W 2014 Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej oraz Oficyna Wydawnicza „Rytm” opublikowała biografię gen. Elżbiety Zawackiej, autorstwa Jej wieloletniej współpracowniczki Katarzyny Minczykowskiej, w książce pt. Cichociemna. Generał Elżbieta Zawacka 1909-2009. Publikacja otrzymała nagrodę Klio I stopnia w kategorii autorskiej.

W 2014 w Toruniu odsłonięto pamiątkową tablicę na budynku przy ul. Gagarina 132-138, w którym mieszkała gen. prof. Elżbieta Zawacka.

We wrześniu 2016 IPN Bydgoszcz opublikował film pt.  „Zo” Elżbieta Zawacka (zobacz na You Tube)

cc-Zawacka-scan_049-300x214 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Z paszportu „Cichociemni”, żródło: PWPW

W grudniu 2016 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy „Cichociemni”.

W marcu 2018 Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej wyprodukowała poświęcony gen. Elżbiecie Zawackiej teaser pt. „Emisariuszka„,  obecnie przygotowuje o Niej pełnometrażowy film fabularny (zobacz stronę Fundacji).

4 października 2018 Regionalne Centrum Informatyki Bydgoszcz  przyjęło imię gen. Elżbiety Zawackiej ps. „Zo” jako patrona.

1 marca 2019 imię Generał Elżbiety Zawackiej nadano 8 Kujawsko – Pomorskiej Brygadzie Obrony Terytorialnej.

 

 

Życie rodzinne
Torun_grob_gen_Zawacka-225x300 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

grób gen. prof. Elżbiety Zawackiej na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu

Córka Władysława, urzędnika Sądu Powiatowego oraz Marii z domu Nowak. Rodziny nie założyła.

 

 

Zobacz:
  • reportaż Żanety Walentyn o ELżbiecie Zawackiej pt. „Bo ja nazywam się cichociemna”, Polskie Radio  (nagranie dźwiękowe – wywiad z gen. prof. Elżbietą Zawacką)
  • film dokumentalny o prof. dr hab. Elżbiecie Zawackiej pt. „Elżbieta Zawacka. Miałam szczczęśliwe życie” (zobacz film na You Tube)
  • film IPN tv Bydgoszcz pt.  „Zo” Elżbieta Zawacka (zobacz na You Tube)
  • audycja TV Trwam pt. Elżbieta Zawacka. „Zelna”, „Sulica”, „Zo” (zobacz na You Tube)
  • zbiory Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej on-line w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej

 

 

Miałam szczęśliwe życie

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Elżbieta Zawacka - Cichociemnajw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Elżbieta Zawacka - Cichociemnacc-pomnik-powazki--300x213 Elżbieta Zawacka - CichociemnaW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Elżbieta Zawacka - Cichociemna

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Rzeszów: Wydawnictwo OS „Ostoja”, 2002, s. 123 – 131. ISBN 83-910535-4-7
  • Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
  • Katarzyna Minczykowska: Elżbieta Zawacka. „Zelma”, „Sulica”, „Zo”, wyd. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Toruń 2016
  • Katarzyna Minczykowska: Elżbieta Zawacka. „Zelma”, „Sulica”, „Zo”, wyd. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Toruń 2016 – publikacja elektroniczna (jęz. ang.), pdf do pobrania – Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej
  • biogram na stronie zawacka.pl

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Ludwik Witkowski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Ludwik Witkowski - Cichociemnyps.: „Kosa”, „Pocisk”, „Michał”

vel Ludwik Wiertek vel Jan Konstanty Kobudziński vel Michał Gładysz

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0114, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1573

 

Witkowski-Ludwik-KOL_023_0316-179x250 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Kpt. Ludwik Witkowski

ur. 5 czerwca 1914 w Niwce (obecnie dzielnica Sosnowca), zm. 23 lutego 2004 w Warszawie – kapitan dyplomowany artylerii, oficer dyplomowany Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, zastępca komendanta Kedywu Okręgu Warszawa AK, m.in. dowódca oddziału dyspozycyjnego tzw. Batalionu Saperów Praskich, dowódca oddziału dyspozycyjnego „Kolegium B”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Lamsdorf, Murnau (1944-1945), cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour),  podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat; w dacie skoku do Polski 28 lat

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Ludwik Witkowski - CichociemnySpis treści:


 

cc-Witkowski-Lidwik-1937-223x300 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Ludwik Witkowski, 1937

37-1194-208x300 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Ludwik Witkowski, plik NAC

Od 1919 w Warszawie, w 1927 ukończył tam szkołę powszechną. W związku ze śmiercią ojca (1926), po ukończeniu szkoły wyjechał do stryja do Sosnowca, w 1934 uzyskał tam świadectwo dojrzałości.

Od września 1934 do marca 1935 na kursie unitarnym Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią, od kwietnia 1935 przydzielony do 31 Pułku Artylerii Lekkiej. Od 16 lipca w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Po jej ukończeniu 11 listopada 1937 awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 1 października 1937. Przydzielony jako dowódca plutonu, później baterii do 10 Pułku Artylerii Ciężkiej w Przemyślu.

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Ludwik Witkowski - CichociemnyW kampanii wrześniowej 1939 do 21 września jako oficer zwiadowczy XXIV Dywizjonu Artylerii Ciężkiej 24 Dywizji Piechoty (Armia Karpaty). Wraz z dywizjonem dotarł do Lasów Janowskich oraz Żydaczewa pod Lwowem, następnie powrócił do Przemyśla. Dwukrotnie zatrzymywany i aresztowany przy próbach przekroczenia granicy z Węgrami.

28 października 1939 przekroczył granicę z Węgrami, następnie w koszarach wojskowych w Miszkolcu. Po otrzymaniu w połowie grudnia paszportu w ambasadzie polskiej w Budapeszcie, przez Jugosławię i Węgry dotarł do Francji 18 grudnia 1939.  W Besieres (Paryż), 5 stycznia 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony m.in. jako instruktor w Szkole Podoficerskiej do Camp de Coëtquidan.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Witkowski-Crowford-1940-250x189 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Lidwik Witkowski (2 od prawej), Crowford, 1940

Po upadku Francji wraz z oddziałem ewakuowany z La Rochelle węglowcem brytyjskim, 25 czerwca 1940 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). 

1 lipca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 1 dywizjonu 1 Pułku Artylerii Ciężkiej w Dundee.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

button-zrzuty_200-150x150 Ludwik Witkowski - Cichociemny Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 29 listopada 1942 w Audley End.  Awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od 20 marca 1941.

Halifax-mk3-300x225 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Handley Page Halifax

Tak wspominał okres szkolenia strzeleckiego – Kogóż nie bawi strzelanie. Zużyliśmy tam amunicji – na całą wojnę by chyba starczyło. Każdy dostawał amunicji ile chciał, każdy dostawał stena, dwa magazynki i był taki wąwóz. W tym wąwozie co jakiś czas pokazywały się tarcze. Więc to było coś w rodzaju skoków – dwa, trzy kroki padnij! W międzyczasie strzelanie. Gdzieś tam w środku magazynek się wyczerpał trzeba było zmienić. Wpuszczano nas do ciemnej chatki i tylko po szmerze podnoszonych figur orientowaliśmy się gdzie jest cel, no i wtedy w ciemno, po hałasie, trzeba było strzelać. 

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 20/21 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „File” (dowódca operacji: F/O Karol Gębik, ekipa skoczków nr: XXIII), z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Jan Miszewski, pilot – F/O Stanisław Machej / nawigator – F/O Karol Gębik / i in. ). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Tempsford-300x222 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Słoń” w okolicach miejscowości Kotlice (20 km. od Chęcin) oraz Borszowice (12 km od Pińczowa). Skakał razem z radiostacją, został mocno poturbowany podczas lądowania, ciągnięty przez spadochron. Razem z nim skoczyli: por. Walery Krokay ps. Siwy, por. Ryszard Nuszkiewicz ps. Powolny, ppor. Witold Pic ps. Cholewa. Skoczkowie przerzucili 192 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK (tylko tyle miał kwatermistrz VI Oddziału w kasie, a mjr Perkins nie mógł wypłacić większej gotówki z banku w sobotę). Zrzucono także sześć zasobników oraz dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 37 minut.

 

1973-kedywiacy-191x300 Ludwik Witkowski - CichociemnyLudwik Witkowski: „Samolot zaczął schodzić w dół. Sierżant odsunął klapę nakrywającą otwór w podłodze samolotu. Orzeźwił nas wdzierający się do wnętrza silny, zimny strumień powietrza. Siedzimy już gotowi do skoku i z naprężoną ciekawością wpatrujemy się w szybko i coraz bardziej przesuwającą się pod nami ziemię. Czy są światła sygalizacyjne?… Czy czekają na nas?… Na razie nic nie widać. Samolot zatacza koło szykując się do podejścia pod wiatr. Są, są światła! Wyraźnie widzę migające w dole światełka ustawione w trójkąt. Sierżant dotknął mojego ramienia. Spojrzałem na niego… – Niech was Bóg prowadzi i pozdrówcie od nas Polskę! – krzyknął mi do ucha.

Skinąłem ręką na podziękowanie i pożegnanie i już w następnej sekundzie spadałem w dół wyprostowany jak świeca. Rzuciło mną potężnie… – Silny wiatr – pomyślałem (…) W tej chwili poczułem szarpnięcie. Dobra jest, otworzył się! – pomyślałem z radością (…) już rzuciło mną o ziemię (…) Wleczony przez pędzony wiatrem spadochron pruję jak pług przez bruzdy. Zginam ręce na tyle, na ile pozwalają blokujące je szelki i łokaciami staram się znaleźc jakieś oparcie. (…) Rozglądam się dokoła starając się odnaleźć wzrokiem kolegów. Z dala widzę jakieś sylwetki biegnące w mym kierunku. Sięgam po „Colta” i zdrętwiałymi palcami odciągam kurek, ale jednocześnie słyszę  nawoływania „Janek, Janek!”. To było nasze hasło, więc odkrzykuję (…) po chwili podbiega do mnie trzech młodych chłopaków. Porywają mnie w ramiona i niemal duszą w uściskach. Czekali na nas już trzecią noc, dwa razy odwoływano pogotowie i gdy już niemal zwątpili w naszy przylot, właśnie tej ostatniej trzeciej nocy zjawiliśmy się na placówce.”

Ludwik Witkowski – Kedywiacy, IW PAX Warszawa 1973, s. 163-165

 

Jan-Jazwinski-251x350 Ludwik Witkowski - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

O godz. 11.oo zarządzono pogotowie do wykonania czterech naszych operacyj: RIVET, FILE, BRICK i WINDOW. O godz. 11.30 wezwano Szefa Wydziału „S” do Naczelnego Wodza – N.W. zapytał: „Jak Pan uważa – czy ja powinienem przybyć na start ekip?” Szef Wydz. „S” odpowiedział: „Jedno jest niewątpliwe, że obecność Pana generała utwierdzi ministrów brytyjskich w przekonaniu, że Pan generał żywo interesuje się operacjami do Kraju – to wpłynie b. pozytywnie na dalsze szybsze rozwiązanie zagadnienia przerzutu. (…)”.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Ludwik Witkowski - Cichociemny20.II. doszły do skutku następujące operacje: – lot 28/39, ekipa RIVET, nawig. por. Walczak (ostatni jego lot w obecnej turze operacyjnej), plac. odb. zasadn. OKOŃ, zapas. GĘŚ, start godz. 18.40 – 4 skoczków, 2 bag. A., 6-7904 i 398000 dol., – lot 31/40, ekipa FILE, nawigator por. Gębik, plac. odb. zasadn. SŁOŃ, zapas. KALINA, start godz. 18.52 – 4 skoczków, 2 bag. A., 6-7904 i 192000 dol.

21.II. Wynik lotów, w/g meldunków nawigatorów – wprost na plac. odb. zasadn. – OKOŃ i SŁOŃ.” (s. 154)

 

Witkowski-oddzial-KolegiumB-250x175 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Żołnierze oddziału Kolegium B

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, od marca 1943 przydzielony do Kedywu Okręgu Śląsk AK, jednak przydział nie został zrealizowany. Po wyleczeniu z obrażeń podczas skoku oraz z choroby (czerwonka) przydzielony do Kedywu Okręgu Warszawa AK, od lipca 1943 jako dowódca oddziału dyspozycyjnego tzw. Batalionu Saperów Praskich kpt. Józefa Pszennego ps. Chwacki.

cc-Witkowski-Ludwik-1943-219x300 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Ludwik Witkowski, 1943

Od 1 sierpnia 1943 dowódca oddziału dyspozycyjnego „Kosy”, od sierpnia 1943 pod nazwą „Kolegium B”. Współdziałał z oddziałem „Skryty” Cichociemnego  por. Józefa Czumy ps. Skryty. Od listopada także jako zastępca komendanta Kedywu Okręgu Warszawa AK. Jego zastępcą  oraz dowódcą patrolu w oddziale dyspozycyjnym był od lutego 1943 jego starszy brat, Henryk Witkowski ps. Boruta.

Do 31 lipca 1944 przeprowadził wraz z oddziałem kilkadziesiąt brawurowych akcji bojowych, m.in. podjął próbę opanowania stacji kolejowej Skruda (11/12 września 1943), zdobył amunicję z pociągu transportowego; opanował stację Dębe Wielkie zatrzymując pociąg towarowy (4/5 października 1943); zaatakował niemiecki samochód policyjny przeprowadzający tzw. łapankę uliczną na ul Świętokrzyskiej w Warszawie oraz 4 samochody z żandarmami, zorganizował akcję na niemieckie samochody pelengacyjne (kwiecień 1944), przeprowadzał akcje likwidacyjne. Od 26 lipca 1944  dowódca Oddziału Osłony Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa AK.

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Ludwik Witkowski - Cichociemny

W Powstaniu Warszawskim nadal jako dowódca swojego oddziału, przekształconego w Oddział Osłony Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa AK. 26 lipca 1944, wykonując rozkaz koncentracji, zgrupował dowodzone przez siebie plutony w budynkach przy ul. Jasnej 20, Szpitalnej 12 oraz narożnym budynku u zbiegu ulic Sienkiewicza i Marszałkowskiej (obecnie siedziba oddziału PKO BP).

Witkowski-Znak-Spadochr-250x176 Ludwik Witkowski - Cichociemny1 sierpnia 1944, pół godziny przed godz. 17 jeden z plutonów zaatakował hotel „Victoria” (ul. Jasna 22), który został zdobyty po ciężkiej walce. W ataku na hotel „Victoria” wzięli też udział zołnierze Cichociemnego mjr Bolesława Kontryma ps. Żmudzin. W zdobytym budynku ulokował się sztab Okręgu AK z płk. Antonim Chruścielem ps. Monter. Później sztab przeniesiono do gmachu PKO oraz kina „Palladium”.

8 i 20 sierpnia 1944 uczestnik ataku na gmach PAST-y (ul. Zielna), komendę policji oraz kościół św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu, a także ataku na Hale Mirowskie. 15 września 1944  odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy, dwa dni później awansowany na stopień kapitana. Walczył w Śródmieściu. Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, w obozie w Lamsdorf i Oflagu VII A Murnau (nr jeniecki 102403). 29 kwietnia 1945 uwolniony przez wojska amerykańskie.

 

 

Po wojnie

Oddzial-VI-Londyn_500px-300x253 Ludwik Witkowski - Cichociemny29 czerwca 1945  zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. W lipcu 1946  ukończył VI kurs Wyższej Szkoły Wojennej, mianowany oficerem dyplomowanym. Do września 1946 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; od 16 września do października 1948 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Polski_Korpus_Przysposobienia_i_Rozmieszczenia-1-300x249 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Ulotka PKPiR

Pod koniec 1948 powrócił do Polski. Od lutego 1949 do lipca 1952 kierownik referatu Departamentu Zagranicznego NBP. Od grudnia 1952 do marca 1957 naczelnik Wydziału Importu Centralnego Zarządu Zaopatrzenia Przemysłu Ciężkiego. Prześladowany przez PRL-owską bezpiekę. 

Od 1957 aż do przejścia na emeryturę w lipcu 1978 ponownie w NBP jako starszy kontroler rachunkowy w Departamencie Zagranicznym, następnie naczelnik wydziału Departamentu Informatyki. Zmarł 23 lutego (wg. K.A. Tochmana – stycznia) 2004 w Warszawie.

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Ludwik Witkowski - Cichociemny
  • podporucznik – 11 listopada 1937, ze starszeństwem od 1 października 1937
  • porucznik – ze starszeństwem od 20 marca 1941
  • kapitan – 17 września 1944
 
Odznaczenia

 

 

Upamiętnienie

Ludwik Witkowski wraz z bratem Henrykiem napisał książkę „Kedywiacy”, wydaną przez Instytut Wydawniczy Pax w 1973.

1973-kedywiacy-191x300 Ludwik Witkowski - CichociemnyW 1989 roku wystąpił w filmie dokumentalnym „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski) wraz z cichociemnymi: Stefan Bałuk ps. Starba, Bronisław Czepczak – Górecki ps. Zwijak, Stefan Ignaszak ps. Nordyk, Stanisław Jankowski ps. Agaton, Wacław Kopisto ps. Kra, Tomasz Kostuch ps. Bryła, Józef Nowacki ps. Horyń.

Spadkobiercą tradycji Oddziału Dyspozycyjnego ,,B’’ Kedywu Okręgu Warszawa AK – zwanego również Kolegium „B” jest Służba Ochrony Państwa.

Na początku 2016  Fundacja dla Demokracji  wystąpiła (bezskutecznie) do prezydenta Sosnowca Arkadiusza Chęcińskiego o uhonorowanie Ludwika Witkowskiego poprzez nadanie imienia tego wybitnego Sosnowiczanina jednej z ulic w mieście.

14 lutego 2019, w rocznicę powołania Armii Krajowej, Fundacja dla Demokracji wystąpiła (bezskutecznie) z wnioskiem o godne uhonorowanie Ludwika Witkowskiego do Rady Miejskiej w Sosnowcu.

 

 

Życie rodzinne

Syn Ludwika, urzędnika pocztowego oraz Anny Naszydłowskiej. W 1952 zawarł związek małżeński z Krystyną z Kruszewskich (ur. 1924). urzędniczką bankową, mającą dwójkę dzieci: córkę Joannę (ur. 1954), pracownicę banku oraz syna Michała (ur. 1956), technika elektronika. Zmarł 23 stycznia 2004 w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Marysinie Wawerskim.

Jego starszy brat Henryk Witkowski (1912 – 1982) był także żołnierzem AK, m.in. dowódcą jednego z plutonów w Jego oddziale, następnie zastępcą dowódcy kompanii Osłony Kwatery Głównej Komendy Okręgu AK Warszawa. Po upadku Powstania razem z bratem dostał się do niemieckiej niewoli; po wojnie wstąpił do oddziału komandosów Korpusu gen. Andersa.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Ludwik Witkowski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Ludwik Witkowski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Ludwik Witkowski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Ludwik Witkowski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Ludwik Witkowski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Ludwik Witkowski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Ludwik Witkowski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Ludwik Witkowski - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0316)
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 196–198. ISBN 83-902499-5-2.
  • Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 436. ISBN 8321105378.
  • Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 135 – 136.

 

zobacz: biogram w Wikipedii