• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: NIE

Cichociemni – Żołnierze Wyklęci

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni - Żołnierze WyklęciSpis treści:


 

Nardowy-Dzien-Pamieci-zolnierze-wykleci-300x193 Cichociemni - Żołnierze WyklęciPod koniec oraz po zakończeniu II wojny światowej co najmniej 18 Cichociemnych pozostało w konspiracji w AK lub poza strukturami wojskowymi, m.in. zajmowali się przerzucaniem ludzi na Zachód albo ze wschodu do Polski centralnej i zachodniej. M.in. Cichociemni: kpt. Mieczysław Szczepański oraz ppor. Czesław Rossiński planowali (zaniechany) zamach na przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta oraz przewodniczącego PKWN Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Obaj Cichociemni zostali zamordowani 12 kwietnia 1945 po północy, na schodach podziemi Zamku w Lublinie.

Co najmniej 63 Cichociemnych jako żołnierze wyklęci walczyło w Polsce antykomunistycznych strukturach wojskowych (NIE, DSZ, WiN, in.), w działaniach błędnie określanych przez niektórych powstaniem antykomunistycznym.

M.in. Cichociemny ppłk Jan Kamieński pod ps. Klimaszewski był inspektorem Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych, do 6 sierpnia 1945 pod ps. Litwin komendantem Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny płk Marian Gołębiewski od czerwca 1945 był szefem sztabu oraz zastępcą komendanta Okręgu Lublin Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj; działał w opozycji antykomunistycznej aż do 1989. Cichociemny mjr Bogusław Wolniak był szefem łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj w Warszawie.

Archiwista – Zestawienie wydarzeń dotyczących kierowania konspiracją w Kraju po Powstaniu Warszawskim
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1973,  nr 26, s. 207 – 216

 
Organizacja “NIE”

organizacja-NIE-250x253 Cichociemni - Żołnierze WyklęciOk. 30 Cichociemnych w 1944 wytypowano i przydzielono do pracy w kadrowej organizacji “NIE”, jej komendantem mianowano Cichociemnego gen. bryg. Leopolda Okulickiego. Nie ma pełnych danych, wiadomo że działali w niej także: mjr Antoni Chmielowski, ppłk Antoni Iglewski,  ppłk Jan Kamieński, por. Jerzy Kowalski, por. Kazimierz Niepla, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, mjr Adam Trybus, kpt. Michał Wilczewski (samobójstwo 14 lutego 1945 przy próbie aresztowania przez NKWD), por. Roman Wiszniowski. Część z Nich zaangażowała się później w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

Według historyka Janusza Kurtyki, prawdopodobnie wśród Nich byli również CC przydzieleni do pracy w II rzucie Komendy Głównej AK: ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Zdzisław Jeziorański, mjr Bogusław Wolniak, kpt. Elżbieta Zawacka.

 

Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj

Delegatura_SZ_1945-300x317 Cichociemni - Żołnierze Wyklęci43 Cichociemnych zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Przemysław Bystrzycki, por. Bronisław Czepczak-Górecki, por. Kazimierz Czerwiński, mjr. Hieronim Dekutowski, ppłk. Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, kpt. Tadeusz Gaworski, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, ppłk Jan Kamieński, mjr Eugeniusz Kaszyński, por. Tadeusz Kobyliński, por. Edward Kowalik, kpt. Wojciech Lipiński, mjr Benon Łastowski, mjr Adam Mackus, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Jerzy Niemczycki, kpt. Michał Nowakowski, plut. Jan Parczewski, por. Feliks Perekładowski, por. Marian Pokładecki, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, ppor. Edwin Scheller-Czarny, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak, por. Zenon Sikorski, mjr Zdzisław Sroczyński, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Adam Trybus, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, kpt. Otton Wiszniewski, mjr Bogusław Wolniak, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka, ppor. Tadeusz Żelechowski.

Cichociemny mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora był dowódcą oddziału dywersyjnego DSZ, następnie WiN, przeprowadził wiele akcji bojowych w województwie lubelskim, rzeszowskim, kieleckim. Cichociemny płk Marian Gołębiewski był dowódcą oddziałow w sile ok. 4,5 tys. żołnierzy, szefem sztabu i zastępcą komendanta Okręgu Lublin DSZ, wydawał niepodległościową prasę (“Wieści”, “Nowy Zew”), przeprowadzał wiele akcji bojowych, m.in. 21 lutego 1945 akcję na Komunalna Kasę Oszczędności. Cichociemny por. Zenon Sikorski był inspektorem Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny mjr Adam Trybus zwerbował do współpracy kilkunastu funkcjonariuszy bezpieki “władzy ludowej”, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję bojową na areszt PUBP w Pabianicach, uwalniając bez żadnych strat 10 więzionych żołnierzy antykomunistycznej konspiracji.

 

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN)

krzyz-WiN-250x272 Cichociemni - Żołnierze Wyklęci32 Cichociemnych działało także w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Bernard Bzdawka, mjr Antoni Chmielowski, por. Bronisław Czepczak-Górecki, mjr Hieronim Dekutowski, ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski,  mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, por. Edward Kiwer, por. Tadeusz Kobyliński, kpt. Stanisław Kolasiński, por. Stanisław Kujawiński, kpt. Mieczysław Kwarciński, mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, płk. Bruno Nadolczak ps. Piast – był autorem raportu WiN o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków, por. Kazimierz Niepla radiooperator Obszaru Północno-Wschodniego, kpt. Michał Nowakowski, kpt. Franciszek Rybka, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka.

Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji “Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.

 

Inne formacje antykomunistyczne

Cichociemni działali także w innych formacjach antykomunistycznych:

Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN)
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1990, zeszyt 94, s. 13-35

 

 

Emigracyjne formacje antykomunistyczne

SIS Cichociemni - Żołnierze WyklęciCichociemni angażowali się także w organizacjach i strukturach działających na emigracji:

CIA Cichociemni - Żołnierze WyklęciWspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji “Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.

 

CC-prezentacja_66-300x224 Cichociemni - Żołnierze Wyklęci

Cichociemny płk Adam Boryczka działał w WiN od 1945 aż do 1952, kilkakrotnie przyjeżdżał do PRL jako kurier, następnie szef łączności Delegatury Zagranicznej WiN. Był rozpracowywany przez służby specjalne PRL, w ramach gry operacyjnej “Cezary”. Cichociemny mjr Benon Łastowski, działał w WiN od 1945 aż do 1952, prawdopodobnie od lat pięćdziesiątych związał się z amerykańskimi (CIA) lub brytyjskimi (SIS) służbami specjalnymi. Cichociemny mjr Zdzisław Sroczyński w 1946 został zrzucony do Polski w nieustalonych jeszcze okolicznościach, prawdopodobnie w operacji specjalnej amerykańskiego wywiadu, po wykonaniu zadania powrócił do Londynu. Cichociemny mjr Witold Uklański  24 listopada 1945 przyjechał do Polski pod fałszywą tożsamością, trzy dni później aresztowany, 17 marca 1947 skazany na śmierć (po dwóch miesiącach wyrok zmieniono na dożywotnie więzienie), 3 maja 1954 zamordowany w więzieniu we Wronkach…

Cichociemny płk Marian Gołębiewski działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, potem w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, następnie aż do 1989 w opozycji demokratycznej PRL (m.in. współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela)…

Wytyczne ideowe Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1979, zeszyt 48, s. 84-87

 
Cichociemni – żołnierze wyklęci:

rtm Stefan Bałuk – DSZ, WiN | płk Adam Boryczka – DSZ, WiN, DZ WiN, NiD, SIS, CIA | ppor. Bernard Bzdawka – WiN | ppor. Przemysław Bystrzycki – DSZ | mjr Antoni Chmielowski – NIE, WiN | por. Bronisław Czepczak-Górecki – DSZ, WiN | por. Kazimierz Czerwiński – DSZ | mjr Hieronim Dekutowski – DSZ, WiN | płk Feliks Dzikielewski – prawd. NIE, DSZ, WiN | kpt. Adolf Gałacki – DSZ, WiN | kpt. Tadeusz Gaworski – DSZ | płk Marian Gołębiewski – DSZ, WiN, ROPCiO | płk Antoni Iglewski – NIE, DSZ, WiN | mjr Bolesław Jackiewicz – DSZ, WiN | kpt. Henryk Januszkiewicz – DSZ, WiN | ppłk Jan Kamieński – NIE, DSZ, NSZ | mjr Eugeniusz Kaszyński – DSZ | por. Edward Kiwer – WiN | por. Tadeusz Kobyliński – DSZ, WiN | kpt. Stanisław Kolasiński – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | por. Edward Kowalik – DSZ | por. Jerzy Kowalski – NIE | kpt. Mieczysław Kwarciński – WiN | mjr Bohdan Kwiatkowski – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Wojciech Lipiński – DSZ | mjr Benon Łastowski – DSZ, WiN, DZ WiN, SIS, CIA | mjr Adam Mackus – DSZ | por. Jan Matysko – DSZ, WiN | ppor. Stanisław Mazur – NIE, DSZ, WiN | płk Bruno Nadolczak – WiN | kpt. Jerzy Niemczycki – DSZ | por. Kazimierz Niepla – WiN | kpt. Jan Nowak-Jeziorański – prawd. NIE, NiD, RWE, SIS, CIA | kpt. Michał Nowakowski – DSZ, WiN | gen. bryg, Leopold Okulicki – NIE | plut. Jan Parczewski – DSZ | por. Feliks Perekładowski – DSZ | por. Marian Pokładecki – DSZ | kpt. Stefan Przybylik – NIE, DSZ | mjr Kazimierz Raszplewicz – DSZ | por. Czesław Rossiński – prawd. NIE | kpt. Franciszek Rybka – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | ppor. Edwin Scheller-Czarny – DSZ | mjr Fryderyk Serafiński – DSZ, WiN | ppłk Stanisław Sędziak – DSZ, WiN, OAK | por. Zenon Sikorski – DSZ | mjr Zdzisław Sroczyński – DSZ, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Tadeusz Starzyński DSZ, WiN | kpt. Mieczysław Szczepański – prawd. NIE | mjr Piotr Szewczyk – DSZ, WiN | ppłk dypl. Wincenty Ściegienny – ROAK | mjr Adam Trybus – DSZ, ROAK | mjr Witold Uklański – DSZ, WiN | kpt. Bernard Wiechuła – DSZ, WiN | kpt. Michał Wilczewski – NIE | kpt. Otton Wiszniewski – DSZ | por. Roman Wiszniowski – NIE | mjr Bogusław Wolniak – prawd. NIE, DSZ | por. Lech Zabierek – DSZ, WiN | kpt. Elżbieta Zawacka – prawd. NIE, DSZ, WiN | ppor. Tadeusz Żelechowski – DSZ

 

Zobacz także:

 

 

CICHOCIEMNI – ŻOŁNIERZE WYKLĘCI

Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę.
Można wybrać dowolną ilość wierszy, bez wpływu na wynik wyszukiwania.
Klikając w imię i nazwisko można przejść do biogramu na naszym portalu
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonimOrganizacja
gen. bryg.
BALUK-Stefan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Bałuk StefanStarbaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
mjr sap.
BILSKI-Kazimierz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Bilski KazimierzRumcentrala "Hel" (1945 - 1947)
płk.
BORYCZKA-Adam Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Boryczka AdamBronaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1946-1954); Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA
ppor.
BYSTRZYCKI-Przemyslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Bystrzycki PrzemysławGrzbietDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
ppor. łączn.
BZDAWKA-Bernard Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Bzdawka Bernard SiekieraZrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
mjr
CHMIELOWSKI-Antoni Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Chmielowski Antoni Wołkorganizacja NIE (1945)
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
por. łączn.
CZEPCZAK-GORECKI-Bronisław Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Czepczak Górecki BronisławZwijakDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
por. br. panc.
CZERWINSKI-Kazimierz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Czerwiński KazimierzBryzgaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
płk.
DEKUTOWSKI-Hieronim Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Dekutowski HieronimZaporadowódca oddziału, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1947)
ppłk. łącz.
DZIKIELEWSKI-Feliks Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Dzikielewski FeliksOliwprawdopod. NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
kpt.
GALECKI-Adolf Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Gałacki AdolfMaszopDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
kpt.
GAWORSKI-Tadeusz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Gaworski TadeuszLawaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
płk. piech.
GOLEBIEWSKI-Marian Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Gołębiewski MarianSterdowódca oddziałów (ok. 4,5 tys. zołnierzy), szef sztabu, zastepca komendanta Okręgu Lublin DSZ, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946), Ruch (1965-1970), ROPCiO (1976-1981)
ppłk.
IGLEWSKI-Antoni Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Iglewski AntoniPonarorganizacja NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945),
rtm. kaw.
IGNASZAK-Stefan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Ignaszak StefanDrozdPozostał w konspiracji, prawdopodobnie Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
mjr pil.
ISZKOWSKI-Jerzy Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Iszkowski JerzyOrczykPozostał w konspiracji
mjr
JACKIEWICZ-Boleslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Jackiewicz BolesławŁabędźSzef Oddziału III Sztabu Obszaru Zachodniego Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), szef Wydziału Organizacyjnego Komendy Obszaru Zachodniego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (I Zarząd, 1945)
kpt.
JANUSZKIEWICZ-Henryk Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Januszkiewicz HenrykSpokojnyDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
ppłk.
KAMIENSKI-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kamieński JanCozaskomendant Obszaru Zachodniego organizacji NIE (1945), komendant Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Inspektor Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych (1945)
mjr piech.
KASZYNSKI-Eugeniusz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kaszyński EugeniuszNurtDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945)
por. piech.
KIWER-Edward Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kiwer EdwardBiegajPozostał w konspiracji, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
por.
KOBYLINSKI-Tadeusz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kobyliński TadeuszHienaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
mjr
KOLASINSKI-Stanislaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kolasiński StanisławŚmiga, UlewaZrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA
por. łączn. lot.
KOWALIK-Edward Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kowalik EdwardCiupuśDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (RFN, 1951-1953)
por. sap.
KOWALSKI-Jerzy Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kowalski JerzyBabaPozostał w konspiracji, organizacja NIE (1945)
ppłk.
KRAJEWSKI-Henryk Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Krajewski HenrykTrzaskaPozostał w konspiracji
mjr
KRZYMOWSKI-Stanislaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Krzymowski StanisławKostkaPozostał w konspiracji
kpt. piech.
KWARCINSKI-Mieczyslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kwarciński MieczysławZiutZrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
mjr
KWIATKOWSKI-Bohdan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Kwiatkowski BohdanLewarZrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA
kpt. piech.
LIPINSKI-Wojciech Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Lipiński WojciechLawinaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945)
mjr
LASTOWSKI-Benon Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Łastowski BenonŁobuzDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA (1945-1952)
mjr br. panc.
MACKUS-Adam Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Mackus Adam ProstyDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por. łączn.
MATYSKO-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Matysko JanOskardDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
ppor. łączn.
MAZUR-Stanislaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Mazur StanisławLimbaorganizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
płk. piech.
NADOLCZAK-Bruno Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Nadolczak Bruno PiastZrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), autor raportu o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków
płk. piech.
NAKONIECZNIKOFF-KLUKOWSKI-Przemyslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Nakoniecznikoff Klukowski PrzemysławKruk 2Pozostał w konspiracji
kpt. piech.
NIEMCZYCKI-Jerzy Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Niemczycki JerzyJanczarDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por.
NIEPLA-Kazimierz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Niepla KazimierzKawkaorganizacja "NIE" (1945)
ppor. łączn.
NOWAK-Piotr Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Nowak PiotrOkoDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
kpt. art.
NOWAK-JEZIORANSKI-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Jeziorański Nowak JanZychPrawd. organizacja NIE (1945), Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA (dyrektor RWE 1952-1976)
kpt. piech.
NOWAKOWSKI-Michal Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Nowakowski Michał HarpunDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
gen. bryg.
OKULICKI-Leopold Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Okulicki LeopoldNiedźwiadekorganizacja "NIE" (1945)
ppor. łączn.
OSTROWINSKI-Henryk Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Ostrowiński HenrykSmykPozostał w konspiracji
plut.
PARCZEWSKI-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Parczewski JanKraskaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por. piech.
PEREKLADOWSKI-Feliks Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Perekładowski FeliksPrzyjaciel 2Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por
PLUTA-Wilhelm Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Pluta WilhelmPionPozostał w konspiracji
por. lot.
POKLADECKI-Marian Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Pokładecki MarianZollDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
kpt. łączn.
PRZYBYLIK-Stefan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Przybylik StefanGruchorganizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
mjr piech.
RASZPLEWICZ-Kazimierz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Raszplewicz KazimierzTatar 2organizacja "NIE" Okręg Śląski (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945),
ppor.
ROSSINSKI-Czeslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Rossiński CzesławKoziołPozostał w konspiracji, prawdopodobnie organizacja NIE
płk. pil. dypl.
RUDKOWSKI-Roman Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Rudkowski RomanRudyPozostał w konspiracji, SIS, CIA (1949 - 1954)
kpt.
RYBKA-Franciszek Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Rybka FranciszekKulaZrzeszenie "Wolność i Niezawisłość" (1945) ,Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA 1945 - 1950)
ppor.
SCHELLER-CZARNY-Edwin Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Scheller Czarny EdwinFordondowódca oddziału dyspozycyjnego Delegaturu Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
mjr
SERAFINSKI-Fryderyk Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Serafiński FryderykDrabinaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
ppłk.
SEDZIAK-Stanislaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Sędziak Stanisław WartaObywatelska Armia Krajowa (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
por. piech.
SIKORSKI-Zenon Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Sikorski ZenonPożarInspektor Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
mjr piech. sap.
SROCZYNSKI-Zdzislaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Sroczyński ZdzisławKompresororganizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA, w 1946 ponownie zrzucony do Polski w operacji CIA
kpt. piech.
STARZYNSKI-Tadeusz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Starzyński TadeuszŚlepowronDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
kpt. art.
SZCZEPANSKI-Mieczyslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Szczepański MieczysławDębinaPozostał w konspiracji, prawd. organizacja "NIE"
mjr piech.
SZEWCZYK-Piotr Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Szewczyk PiotrCzerDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
ppłk. dypl.
SCIEGIENNY-Wincenty Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Ściegienny WincentyLasRuch Oporu Armii Krajowej (1944-1945)
sierż. łączn.
SLIWA-Kazimierz-e1461497024533 Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Śliwa KazimierzStrażakPozostał w konspiracji
mjr piech.
TRYBUS-Adam Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Trybus AdamGajNIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Ruch Oporu Armii Krajowej, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję na areszt PUBP w Pabianicach (uwolniono 10 osób)
mjr kaw.
UKLANSKI-Witold Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Uklański WitoldHeroldDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
kpt. sap.
WALTER-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Walter JanCyrkielPozostał w konspiracji
kpt. piech.
WARUSZYNSKI-Zbigniew Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Waruszyński ZbigniewDewajtis 2Pozostał w konspiracji
por. piech.
WIACEK-Jan Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wiącek WiktorKanarekPozostał w konspiracji
kpt. sap.
WIECHULA-Bernard Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wiechuła BernardMarudaPozostał w konspiracji, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
kpt.
WILCZEWSKI-Michal Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wilczewski MichałUszkaPozostał w konspiracji, organizacja "NIE" (1944-1945), popełnił samobójstwo przy próbie aresztowania przez NkWD
kpt. piech.
WISZNIEWSKI-Otton Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wiszniewski OttonTopolaDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por.
WISZNIOWSKI-Roman Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wiszniowski RomanHarcerzPozostał w konspiracji, radiotelegrafista organizacji "NIE" (1945)
mjr
WOLNIAK-Boguslaw Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Wolniak BogusławMiętaprawd. organizacja "NIE", szef łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945)
por. piech.
ZABIEREK-Lech Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Zabierek LechWulkanDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945)
gen. bryg.
ZAWACKA-Elżbieta Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Zawacka ElżbietaZoprawd. organizacja "NIE", Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946)
ppor.
ZELECHOWSKI-Tadeusz Cichociemni - Żołnierze Wyklęci
Żelechowski TadeuszRingDelegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945)

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

 

Witold Bagieński, Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza
polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej
w: Biuletyn Informacyjny, wrzesień 2016, nr 09 (317), s. 113-120

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN), w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1990, zeszyt 94, s. 13-35
  • Zygmunt Woźniczka – Środowiska postsanacyjne w Polsce po 1945 r. (zarys problemu), w: Dzieje Najnowsze 1996, nr 2, s. 109-119
  • Witold Bagieński – Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej, w: Biuletyn Informacyjny, wrzesień 2016, nr 09 (317), s. 113-120
  • Zbigniew S. Siemaszko – Działalność generała Tatara (1943-1949), Norbertinum, Lublin 2004, ISBN 83-7222-192-8
  • Andrzej Friszke, Jerzy Poksiński – Pomiędzy Londynem a Warszawą. Rozmowa z Marianem Utnikiem, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 108, s. 121-138
  • Franciszek Grabowski – Ostiary i nie tylko. Lotnicy polscy w operacjach specjalnych SIS, OPC i CIA w latach 1949-1965, w: Pamięć i Sprawiedliwość 2009, nr 8/1 (14), s. 305-341
  • Wojciech Frazik – Operacja “Cezary”. Prowokacyjna V Komenda WiN, w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 167-170
  • Filip Musiał – Wierni testamentowi Polski Niepodległej, w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 3-12
  • Wojciech Frazik – Agent “Roman” – członek tzw. V Komendy WiN, w: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989, IPN Rzeszów 2011, nr 1 (8-9) s. 139-151
  • oprac. Wojciech Frazik – Operacja “Cezary” – ubecka analiza “gry” z WiN-em, Zeszyty Historyczne WiN-u, nr 15/2001
  • Andrzej Zaćmiński – Współpraca Delegatury Zrzeszenia WiN za granicą “Dardanele” z Zawiązkiem Sztabu Głównego, w: Ludzie. Idee. Wojny. Studia z dziejów Europy Środkowowschodniej. Księga pamiątkowa z okazji 70. rocznicy urodzin profesora Włodzimierza Jastrzębskiego, Bydgoszcz 2009, s. 124-141
  • Arkadiusz Studniarek – Dionizy Sosnowski. Niezłomny z Dołów pod Goniądzem, Towarzystwo Przyjaciół Goniądza, Goniądz / Białystok 2020
  • Sprawozdanie Komisji do Rozpatrzenia spraw łączności z Krajem, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1987, zeszyt 79, s. 4-73
  • Wniosek ministra sprawiedliwości K. Okulicza o wszczęcie sprawy Bergu przed Sądem Obywatelskim, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1987, zeszyt 79, s. 73-87
  • Andrzej Zaćmiński – Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji z 26 października 1952 r., w: Dzieje Najnowsze, Rocznik LI – 2019, nr 4, s. 123-144
  • Stanisław Jan Rostworowski – Delegatura WiN za granicą (1946-1948), w: Zeszyty Historyczne WiN-u, czerwiec 1993, nr 3, s. 5-27
  • Paweł Ziętara – Misja ostatniej szansy. Próba zjednoczenia polskiej emigracji politycznej w latach 1952-1956, w: Przegląd Historyczny 1993, nr 84/2, s. 199-220
  • Jerzy Cezary Malinowski – Główne elementy myśli politycznej WiN (1945-1947), w: Czasy Nowożytne 1998 nr 4, s. 189-200
  • Filip Musiał – Procesy pokazowe jako forma represji. Rozprawy Zarządów Głównych WiN, w: Zeszyty Historyczne WiN-u, 2006, nr 25, s. 67-76
  • red. Leszek Żebrowski – Wywiadowcza i kontrwywiadowcza działalność podziemia narodowego 1944-1956, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Warszawa 2019, ISBN 978-83-953038-6-9
  • Archiwista – Zestawienie wydarzeń dotyczących kierowania konspiracją w kraju po Powstaniu Warszawskim, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1973, zeszyt 26, s. 207-216
  • Intendent – Kilka uwag o gospodarce pieniężnej polskich władz w Londynie w latach 1944-1946, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1973, zeszyt 26, s. 203-206
  • Marian Utnik – Likwidacja Oddziału VI, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1982, zeszyt 62, s. 201-205

 

 

Roman Wiszniowski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Roman Wiszniowski - Cichociemnyps.: “Harcerz”, “Irys”, “Tarcza”, “Sosna”, “Opacz”, “Orion”, “Wicher”, “Wiatr”, “Joasia”

Roman Władysław Wiszniowski 

vel Roman Wisznia, vel Ludwik Bielik, vel Zbigniew Wysocki

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1875

 

Wiszniowski-Roman-elitadywersji-org-184x250 Roman Wiszniowski - Cichociemny

por. cc Roman Wiszniowski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Roman Wiszniowski - Cichociemnyur. 13 kwietnia 1920 w Stanisławowie (obecnie Ukraina), zm. 17 lutego 1989 w Lublinie – porucznik łączności, harcerz, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, uczestnik kampanii wrześniowej, oficer Armii Krajowej, radiotelegrafista, instruktor łączności Obszaru Lwów AK, dwukrotnie więzień NKWD oraz sowieckich łagrów: Workuta (1939-1941 oraz 1945-1955), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Sekcja Szkolna Ośrodka Radio Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 4 miesiące; w dacie skoku do Polski 23 lata 5 miesięcy

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Roman Wiszniowski - CichociemnySpis treści:


 

 

krzyz-harcerski-zhp-300x301 Roman Wiszniowski - CichociemnyW 1939 ukończył Liceum Matematyczno – Fizyczne im. Zawiszy Czarnego w Stanisławowie, uzyskując świadectwo dojrzałości. W latach 1937 – 1939 ukończył trzystopniowe kursy Przysposobienia Wojskowego. Działał w ZHP jako drużynowy drużyny im. Zawiszy Czarnego w Stanisławowie. Służył w 9 Samodzielnym Batalionie Junackich Hufców Pracy w rejonie Kochłowic.

 

 

II wojna światowa
Wiszniowski-03-9-Sam-Bat-Junackich-Hufcow-Pracy-sierpien-1939-250x131 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Junacki Hufiec Pracy, sierpień 1939

uklad-sikorski-majski-250x188 Roman Wiszniowski - CichociemnyWe wrześniu 1939  zgłosił się jako ochotnik do 75 Pułku Piechoty, później walczył w 6 Pułku Strzelców Podhalańskich 22 Dywizji Piechoty Górskiej. Dostał się do niemieckiej niewoli, ale następnego dnia uciekł. Po powrocie do Stanisławowa zorganizował konspiracyjną drużynę harcerzy “Awangarda”. Wraz z grupą oficerów wyruszył na Węgry. Przy próbie przekroczenia granicy aresztowany przez NKWD. Skazany na 5 lat sowieckich łagrów, wywieziony do łagru w okolicach Workuty. Zwolniony z łagru 20 września 1942, po układzie Sikorski – Majski.

Wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, od 27 marca w Iranie oraz Iraku w składzie 4 kompanii 7 Dywizji Piechoty. Od 20 maja w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej 8 Dywizji Piechoty, od 20 lipca do 15 października w kompanii sztabowej 20 Pułku Piechoty. Od października 1942 w Wielkiej Brytanii, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Roman Wiszniowski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Zgłosił się do służby w Kraju. 8 listopada 1942 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, od 18 listopada 1942 do 17 kwietnia 1943 na szkoleniu łączności typu Szkoła Podchorążych Łączności. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji i łączności, przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Mianowany na stopień podporucznika 14 września 1943.

skan1264-300x372 Roman Wiszniowski - Cichociemny

pismo brata do SNW, skan wlasny, źródło: JW GROM

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji lotniczej “Neon 7” (dowódca operacji: F/O Antoni Freyer, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-362 “L” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Henryk Bober, pilot – F/S Stanisław Kozłowski / nawigator – F/O Antoni Freyer / radiotelegrafista – Sgt. Alfred Pawlitta / mechanik pokładowy – Sgt. Jan Prymus / strzelec – Sgt. Jan Wernikowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.55 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Spodek” 209 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mariańskie Porzecze, Łucznica, 8 km od stacji kolejowej Garwolin. Razem z nim skoczyli: ppor. Kazimierz Fuhrman ps. Zaczep oraz ppor. Franciszek Żaak ps. Mamka. Skoczkowie przerzucili 252 tys. dolarów w banknotach, 100 tys. marek na potrzeby AK oraz pas z pieniędzmi dla Delegatury Rządu na Kraj. Zrzucono także sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut. Skoczków podjęli wspólnie: oddział Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich z rejonu Wilga, dowodzony przez komendanta rejonu Wacława Rybarczyka ps. Opór.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Roman Wiszniowski - CichociemnyW “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Roman Wiszniowski - CichociemnyDn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16,

ABW-455E_00004-266x350 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW

Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. “S” stwierdził w samolotach “T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: “Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

skan1262-300x387 Roman Wiszniowski - Cichociemny

pismo SPP Londyn do The War Office Records Centre w sprawie depozytu por. Romana Wiszniowskiego, Skan własny, źródło: JW GROM

AK-opaska-300x201 Roman Wiszniowski - CichociemnyAklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy Al. Waszyngtona 20. Od 14 listopada 1943 w Oddziale V Łączności Obszaru Lwów AK  jako radiotelegrafista, następnie instruktor. Od 1 lutego 1944 dowódca plutonu łączności radiowej “Palma” i “Opacz”.

23 listopada 1943 aresztowany przez Niemców w drodze do lokalu konspiracyjnego w Malechowie (plebania) z działającą radiostacją. Aresztowano wówczas kilkanaście osób, w tym księdza i radiotelegrafistę. Zwolniony dzięki dobrej “legendzie”, wkrótce poszukiwany przez gestapo.

skan1261-300x371 Roman Wiszniowski - Cichociemny

pismo SNW, 23 marca 1943, skan własny, źródło: JW GROM

Powiększył pluton łączności do stanu 30 osób, zorganizował pluton szkoleniowy, pluton nasłuchu BBC, rozpoczął organizację plutonu zaopatrzenia “Łada”. Uruchomił radiostację nr 36, nawiązał łączność z radiostacjami nr 35 (Londyn) oraz nr 94 (Włochy). Przygotował do pracy radiostacje nr 37, 38, 37/153, 157, 78, 38/175.  Po “wpadce” 31 maja 1944 radiostacji Cichociemnego Franciszka Żaaka ps. Hiacynt, wysłany na urlop, następnie przydzielony do oddziału partyzanckiego kpt.  Dragana Sotiroviča ps. Draży z 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich AK.

W dniach 22 – 26 lipca 1944 uczestniczył w walkach o Lwów podczas akcji Burza, ranny przy ul. Batorego, odznaczony Krzyżem Walecznych.

Jacek Janiec – Biogram cichociemnego Obszaru Lwów
por. Romana Władysława Wiszniowskiego pseudonim Harcerz, Irys (1920-1989)
w: Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej
Środowisko Żołnierzy AK Obszaru Lwowskiego
marzec 2016 nr 23, s. 34 – 37

 

 

Po wojnie
cc-wiszniowski-workuta-300x227 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Fragment listu por. Romana Wiszniowskiego z Workuty, 1949, skan własny, źródło: JW GROM

organizacja-NIE-250x253 Roman Wiszniowski - CichociemnyPozostał w konspiracji, działał w organizacji NIE, kierował pracą radiostacji. 5 czerwca 1945 aresztowany przez NKGB podczas nadawania w okolicach Czyszek pod Lwowem. 22 września 1945 skazany przez Wojenny Trybunał Wojskowy NKWD na 20 lat łagrów. Ponownie wywieziony do Workuty.

Powtórnie skazany 24 września 1947 przez Wojenny Trybunał Wojskowy MWD przy Workuckim Zagłębiu Węglowym na 7 lat łagrów. Pracował niewolniczo, osadzony w łagrze nr 6 w Workucie, zwolniony  26 września 1955.

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Roman Wiszniowski - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Powrócił do Polski pod koniec 1955. Zamieszkał w Lublinie, pracował w Lubelskim Zjednoczeniu Budownictwa, m.in. jako kierownik Branżowego Ośrodka Organizacji i Normowania Pracy. W 1980 przeszedł na emeryturę. Od 1956 działał w ZHP, także w Zespole Historycznym Cichociemnych w Warszawie. Zmarł 17 lutego 1989 w Lublinie, pochowany na Cmentarzu Komunalnym – Majdanek, sektor S3R6, rząd 6, grób 26.

 

 

Rodziny Cichociemnych o swoich Krewnych:
Józefie Zabielskim, Bolesławie Polończyku, Antonim Żychiewiczu, Romanie Wiszniowskim
Ewa Korsak, Magdalena Kowalska – Sendek “Gen Cichociemnego”
w: Polska Zbrojna nr 6 (842) czerwiec 2016 r., s.132 -138

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Bartłomiej Szyprowski – Cichociemny “Mamka” przed Wojskowym Sądem Specjalnym Komendy Głównej AK
Przegląd Historyczno – Wojskowy 2013 r., nr 14 965)/3 (245), s. 202 – 206

 

 

Awanse  Virtuti-Militari-272x350 Roman Wiszniowski - Cichociemny
 
Odznaczenia

 

 

Życie rodzinne
Wiszniowski-07-kwiecien-1943-przepustka-z-bratem-250x272 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Na przepustce z bratem, Wielka Brytania, sierpień 1943

cc-wiszniowski-znak-jasna-gora-263x400 Roman Wiszniowski - CichociemnySyn Antoniego oraz Heleny z d. Berger. Miał czterech braci: Mieczysława (mjr, walczył w PSP, baza Blackpool w Wielkiej Brytanii), Kazimierza, Stanisława (kpt., walczył w obronie Helu, następnie w niewoli niemieckiej), Bronisława.

Zawarł związek małżeński ze Stefanią z d. Lechowicz, żołnierzem i łączniczką AK ps. Grażyna, Dewajtis, skazaną na 10 lat łagrów, osadzoną m.in. w  obozach: Czusowoj na Uralu oraz w Krasnojarskim Kraju  (ur. 1922). Mieli syna Jana (ur. 1961). 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Roman Wiszniowski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Roman Wiszniowski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Roman Wiszniowski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Roman Wiszniowski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Roman Wiszniowski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Roman Wiszniowski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Roman Wiszniowski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Roman Wiszniowski - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0314
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 117-119, Zwierzyniec – Rzeszów 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 435, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 83-211-0537-8
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 170-171, Wojskowy Instytut Historyczny, 1984

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Zdzisław Sroczyński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyps.: “Kompresor”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0242, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2023

 

Sroczynski-Zdzislaw-elitadywersji-org-185x250 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

mjr cc Zdzisław Sroczyński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyur. 22 września 1906 w Ozorkowie, zm. 23 stycznia 1996 w Birmingham (Wielka Brytania) – major saperów, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, instruktor minerstwa 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz wyklęty, oficer NIE, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, działacz Delegatury Zagranicznej NIE, współpracownik SIS/ CIA, ponownie zrzucony do Polski w operacji CIA w 1946, Cichociemny
Znajomość języków: angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności lotnik – ziemia: Eureka-Rebeka,  S-Phone (STS 40, Howbury); uzupełniające: przeciwgazowy, saperski,  i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 38 lat 3 miesiące

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zdzisław Sroczyński - CichociemnySpis treści:


 

2_pulk_saperow_kolejowych_-_Jablonna-250x239 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyUczył się w Szkole Realnej w Łęczycy, w 1926 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 września 1927 w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, następnie praktyka w 35 Pułku Piechoty. Od 1 września 1928 w Szkole Podchorążych Saperów. Po jej ukończeniu awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 15 sierpnia 1931.

Od sierpnia 1931 do stycznia 1934 dowódca plutonu 4 kompanii 2 Batalionu Mostów Kolejowych w Jabłonnie 3 Brygady Saperów. Awansowany na stopień porucznika 1 stycznia 1933. Od stycznia 1934 do września 1935 na kursie mechaników PKP, od stycznia do marca 1938 uczestnik kursu przeciwgazowego. Od marca 1936 oficer ewidencji personalnej, od marca 1938 dowódca 2 kompanii saperów kolejowych. Awansowany na stopień kapitana, ze starszeństwem od 19 marca 1939.

 

 

II wojna światowa
odznaka-CWSap-250x243 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Odznaka CWSap.

W kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca 13 kompanii kolejowej w Legionowie, wraz z kompanią od 1 do 7 września w Sandomierzu, naprawiał tory kolejowe na szlaku Sandomierz – Skarżysko. 8 września w Rozwadowie, 9 września w Lublinie, od 10 do 12 września naprawiał tory w rejonie Dorohuska, Chełma, odbudowywał most na rzece Bug, następnie w rejonie Lublina, Rejowca i Chełma, 15 września w rejonie Kowla oraz Równego.

Od 17 września w odwrocie w kierunku Łucka, 21 września przekroczył pod Jabłonną granicę z Węgrami, internowany w obozie balatońskim. 24 listopada wyruszył  do Budapesztu, po otrzymaniu paszportu 26 listopada dotarł do Modane (Francja). Od 27 listopada w Paryżu, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako dowódca kompanii saperów w Centrum Wyszkolenia Saperów w Sainte Gemmes sur Loire k. Angers.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany z St. Jean de Luz, 24 czerwca 1940 dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do zgrupowania oficerskiego saperów w Crawford, od 1 października 1940 w składzie patrolowego pociągu pancernego. Od 1 września 1940  do 8 sierpnia 1943 oficer kontraktowy Armii Brytyjskiej w Sierra Leone (Nigeria, Afryka Zachodnia).

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 15 października 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, 12 kwietnia 1944 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień majora 23 lutego 1945, ze starszeństwem od 26 grudnia 1944.

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 26/27 grudnia 1944 w sezonie operacyjnym “Odwet”, w operacji lotniczej “Staszek 2” (dowódca operacji: S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz, ekipa skoczków nr: LXIII), z samolotu Liberator BZ 965 “V” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Grabowski / despatcher – F/S Stanisław Baran). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 16.20 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę “Wilga 1” w okolicach miejscowości Szczawa, w rejonie Mogielicy (Beskid Wyspowy), 23 km od Nowego Targu, w rejonie góry Mogielnica. Był to ostatni zrzut cichociemnych, po upadku Powstania Warszawskiego. Razem z nim skoczyli: por. Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak, kpt. Stanisław Dmowski ps. Podlasiak, por. Jan Matysko ps. Oskard, plt. Jan Parczewski ps. Kraska, mjr Witold Uklański ps. Herold. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (22/23 listopada, 25/26 grudnia) nie można było wykonać zadania.

Skoczkowie przerzucili 589 800 dolarów w banknotach oraz 6 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 15 zasobników i 5 paczek. Zasobniki i paczki zrzucono w pierwszym nalocie na placówkę o godz. 20.50, skoczkowie (po dwóch) wyskoczyli o godz. 21.09 dopiero w czwartym, piątym i szóstym nalocie samolotu na placówkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 01.15, po locie trwającym 8 godzin 55 minut.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Dawid Golik – Od “Sroki” do “Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625

 

Po skoku w dyspozycji 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, wykładowca minerstwa na kursach dowódców kompanii oraz dowódców plutonów. 13 stycznia 1945  uczestnik ewakuacji sprzętu radiowego oraz pieniędzy zrzutowych z miejsca zakwaterowania pułku.

Dawid Golik – Alianccy lotnicy, cichociemni i “peżetki” z Krakowa
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 48 – 53

 

 

Po wojnie

Delegatura_SZ_1945-300x317 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyorganizacja-NIE-250x253 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyPozostał w konspiracji, działał w strukturach organizacji NIE oraz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. W drugiej połowie 1945 wraz z Cichociemnym Zbigniewem Waruszyńskim ps. Dewajtis, jego żoną Władysławą, Cichociemnym Marianem Skowronem ps. Olcha, Kazimierzem Raszplewiczem ps. Tatar wyjechał z Polski, 3 października 1945 dotarł do Pilzna (Czechosłowacja) w amerykańskiej strefie okupacyjnej. Wraz z Cichociemnym Marianem Skowronem ps. Olcha przetransportowany samolotem do Londynu, 27 października 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.

Oddzial-VI-Londyn-300x253 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

W listopadzie 1950 Delegatura Zagraniczna Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zawarła umowę z władzami amerykańskimi w sprawie współpracy w działaniach na terenie komunistycznej Polski. Dzięki otrzymanemu wsparciu, także finansowemu, Delegatura rozpoczęła szkolenie dywersantów, w celu przerzucenia do kraju.

Delegatura Zagraniczna Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, współpracowała m.in. z komórką ds. łączności z krajem o kryptonimie “Zbiornica”, powołaną w związku z likwidacją Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Kierował nią Bohdan Sałaciński vel Andrzej Pomian, delegat  gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego ds. kontaktów z konspiracją w Polsce, działał w niej m.in. Cichociemny Bohdan Kwiatkowski. Jej kierownikiem łączności oraz emisariuszem był Cichociemny Adam Boryczka. Na terenie RFN działał Cichociemny Stanisław Kolasiński ps. Ulewa; szefem placówki łączności w Mannheim był Cichociemny Franciszek Rybka ps. Kula. Prawdopodobnie we współpracy ze “Zbiornicą” oraz CIA do Polski został zrzucony w drugiej dekadzie maja 1952 Cichociemny Benon Łastowski.

krzyz-WiN-250x272 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyDelegatura m.in. zorganizowała trzy szkolenia: dwa w Niemczech, jedno w Londynie, na których przygotowywano dywersantów WiN do pracy konspiracyjnej w komunistycznej Polsce. Pierwszy kurs trwał od lutego do 31 lipca 1952, obejmował głównie obsługę radiostacji, szkolenie spadochronowe, posługiwanie się bronią oraz sprzętem bojowym, walkę wręcz, ale także podstawy dywersji, sabotażu, minerstwo, terenoznawstwo, przetrwania w terenie oraz udzielania pierwszej pomocy. Istotną częścią szkolenia były zajęcia praktyczne oraz terenowe.

Skrzyszowski-Sosnowski-250x158 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyDwaj przeszkoleni kursanci – Dionizy Sosnowski oraz Stefan Skrzyszowski, w nocy 4/5 listopada 1952 zostali zrzuceni w okolicach Koszalina, po starcie samolotu z polską załogą z lotniska w Wiesbaden. Obaj aresztowani 6 grudnia 1952, skazani na śmierć przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie 18 lutego 1953, wyrok wykonano 15 maja 1953. Ich szczątki odnaleziono dopiero w maju 2013 w kwaterze “Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Zaangażowani w działalność WiN byli nieświadomi zdrady Stefana Sieńki, byłego kierownika Biura Studiów Wydziału Informacji IV Zarządu Głównego WiN. Umożliwiło to kadrowemu pracownikowi UB Henrykowi Wendrowskiemu ps. Zygmunt, Józef, pozorowanie utworzenia tzw. V Komendy WiN, w ramach gry operacyjnej MBP i NKWD pod kryptonimem “Cezary”.

 


 

Operacja “Cezary” MBP i NKWD

Wojciech Frazik – Operacja “Cezary”
w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 167 – 170

 

 

Wojciech Frazik – Agent “Roman” – członek tzw. V Komendy WiN
w: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989, IPN Rzeszów 2011, nr 1 (8-9) s. 139 – 151

 
Operacje specjalne SIS, OPC oraz CIA 1949 – 1965

Franciszek Grabowski – Ostiary i nie tylko.
Lotnicy polscy w operacjach specjalnych SIS, OPC i CIA w latach 1949-1965,
w: Pamięć i Sprawiedliwość 2009, nr 8/1 (14), s. 305-341

 


 

Udział w operacji specjalnej CIA

CC-prezentacja_64-300x224 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

1024px-Central_Intelligence_Agency-300x300 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyPrawdopodobnie we współpracy z komórką ds. łączności z krajem o kryptonimie “Zbiornica” oraz CIA zrzucony do Polski w pierwszej połowie 1946. Niestety, brak informacji nt. tej operacji specjalnej. Po wykonaniu zadania pomyślnie powrócił do Londynu. 

17 września 1946 zdemobilizowany z PSZ,  do 17 września 1948 w Polskim Korpusie Rozmieszczenia i Przysposobienia. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zamieszkał w Aberdeen oraz Birmingham. Zmarł 23 stycznia 1996 w Birmingham (Wielka Brytania).

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny
  • podporucznik – ze starszeństwem od 15 sierpnia 1931
  • porucznik – 1 stycznia 1933
  • kapitan – ze starszeństwem od 19 marca 1939
  • major – 23 lutego 1945, ze starszeństwem od 26 grudnia 1944

 

 

Ordery i odznaczenia36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

 

 

Życie rodzinne

Syn Marcelego oraz Anieli z domu Skałeckiej. Przed wojną zawarł związek z NN. Mieli syna Zdzisława (ur. 1939).

Podczas wojny zawarł związek małżeński z Winifred z domu Robertson. Mieli trzech synów: Josefa (obecnie Scott), Michaela (ur. 1941) i  Jana oraz dwie córki: Annę, po mężu Dorrington i Krystynę po mężu Fogg.

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0268
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, s. 193-195, Zwierzyniec – Rzeszów 2011, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 413, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 264, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Leopold Okulicki – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Leopold Okulicki - Cichociemnyps.: “Niedźwiadek”, “Sęp”, “Jan”, “Kula”, “Kobra 2”, “Termit”, “Agronom 2”, “Osa 2” 

vel Jan Mrówka, vel Johann Muller, vel Leopold Miller

 

Okulicki-Leopold-elitadywersji-org-186x250 Leopold Okulicki - Cichociemny

gen. bryg. cc Leopold Okulicki
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Leopold Okulicki - Cichociemnyur. 12 listopada 1898 (wg. wpisu w księgach parafialnych) lub 11 listopada 1898 (wg. własnych deklaracji oraz dokumentów SNW) we wsi Bratucice (pow. bocheński) poległ w więzieniu prawdopodobnie zamordowany przez Sowietów 24 grudnia 1946 w Moskwie – generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik walk o niepodległość Polski (1914-1920),  szef sztabu Armii Polskiej gen. Andersa, współtwórca Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, komendant Ośrodka Wyszkolenia nr 10 w Ostuni, szef sztabu Komendy Głównej AK, zwolennik rozpoczęcia oraz uczestnik Powstania Warszawskiego, ostatni dowódca Armii Krajowej, komendant główny NIE, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, po “procesie szesnastu” w Moskwie prawdopodobnie zamordowany przez NKWD (1946), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, komendant ośrodka wyszkolenia kandydatów na Cichociemnych (baza nr 10) w Ostuni; uzupełniające: Wyższa Szkoła Wojenna, i in. W dniu wybuchu wojny miał 40 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 45  lat 6 miesięcy. Syn rolnika

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Leopold Okulicki - CichociemnySpis treści:


 

Zwiazek-strzelecki-odznaka-250x295 Leopold Okulicki - CichociemnyUkończył szkołę powszechną w Okulicach, w latach 1909 – 1915 uczył się  w gimnazjum w Bochni. Ukończył 6 klas, w 1919 uzyskał świadectwo dojrzałości jako ekstern.

Legiony-Polskie-211x300 Leopold Okulicki - CichociemnyOd 3 maja 1913 w Związku Strzeleckim, od maja 1914 podoficer. 6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, zwolniony z powodów zdrowotnych, następnie od 24 września 1915 przydzielony do 3 Pułku Piechoty 11 Brygady Legionów. 5 lipca 1916  lekko ranny pod Polską Górą, w październiku awansowany na stopień sierżanta.

Od 1917 uczestnik kursu oficerskiego w Zegrzu, po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 wcielony do armii austriackiej 18 września. Na początku 1918  ukończył szkołę oficerów rezerwy w Koszycach. 1 listopada sformował pluton z uczniów gimnazjum, od 14 listopada wraz z nimi w składzie 5 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów pod Lwowem na froncie z Ukraińcami. Ranny na początku lutego 1919 w trakcie nocnych walk w Malechowie nieopodal Lwowa.

Jacek Pawłowicz – Generał Leopold Okulicki “Niedźwiadek” (1898 -1946)

 

Okulicki-Anders-250x180 Leopold Okulicki - Cichociemny

Od lewej: płk. dypl. Leopold Okulicki, gen. Władysław Anders (w swoim gabinecie)

okulicki-leopold-282x400 Leopold Okulicki - Cichociemny

gen. bryg. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek

Od 24 sierpnia dowódca kompanii, walczył z Sowietami w rejonie Wołkowyska. Mianowany na stopień podporucznika 1 czerwca 1918, na stopień porucznika 1 kwietnia 1920, na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. Na początku czerwca 1920 ranny nad Bereczyną. Od 22 grudnia 1920 do 15 marca 1921 dowódca 8 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów na linii demarkacyjnej Suwałki – Sejny.

Od listopada 1923 do października 1925 słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po jej ukończeniu mianowany kapitanem dyplomowanym, przydzielony jako kierownik referatu mobilizacyjnego w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr III w Grodnie. Od lutego 1928 szef Oddziału Ogólnego, kierownik Okręgowego Urzędu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego. Awansowany na stopień majora, ze starszeństwem od 1 stycznia 1928. Od kwietnia 1930 do 10 lipca 1931 dowódca batalionu w Rybniku. 

cc-Okulicki-odznaka4PPL-300x294 Leopold Okulicki - Cichociemny

Odznaka 4 PPLeg.

Od 11 listopada wykładowca taktyki broni połączonych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od 21 kwietnia 1934  do 20 września 1935 szef sztabu 13 Dywizji Piechoty w Równem. Od 21 września w Sztabie Głównym jako szef Wydziału “Wschód” w Oddziale II operacyjnym. W marcu 1936 awansowany na stopień podpułkownika. Od 1 kwietnia 1939  szef Wydziału Sytuacyjnego oraz zastępca szefa Oddziału III Sztabu Głównego.

 

 

II wojna światowa

cc-Okulicki-Ostunia-szyfrogram-300x249 Leopold Okulicki - CichociemnyW nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 jako oficer dyżurny w Sztabie Głównym przyjmował pierwsze meldunki o działaniach wojennych. Po opuszczeniu Warszawy 6 września przez Sztab Naczelnego Wodza, pozostał jako oficer ds. operacyjnych ekspozytury Kwatery Głównej Naczelnego Wodza.

Od 10 września ochotniczo w obronie Warszawy jako szef sztabu odcinka Warszawa – Zachód, od 18 września jako dowódca zgrupowania na Woli kierował natarciem w celu ułatwienia przebicia się do stolicy żołnierzom armii “Pomorze” oraz “Poznań”.

Po kapitulacji Warszawy przystąpił do Służby Zwycięstwu Polski, zaprzysiężony 28 września 1939. Od października jako dowódca wojewódzki SZP w Łodzi, od stycznia 1940 komendant Okręgu Łódź Związku Walki Zbrojnej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ w lutym 1940 przez komendanta głównego ZWZ.Posługiwał się w tym czasie fałszywymi dokumentami na nazwisko Johann Muller, pseudonimami “Kula”, “Jan”, “Leopold”. 1 lipca 1940 awansowany na stopień pułkownika.

1943-rekrutacja-do-Ostunii-Okulicki-300x205 Leopold Okulicki - Cichociemny

Wobec dekonspiracji mieszkania i zagrożenia aresztowaniem, 14 sierpnia odwołany z funkcji komendanta Okręgu, przeniesiony jako inspektor do Komendy Głównej ZWZ.  Od października 1940 komendant okupacji sowieckiej we Lwowie (obszary: Białystok i Lwów).

wiezienie-lefortowo-300x233 Leopold Okulicki - Cichociemny

Więzienie Lefortowo

W związku z infiltracją siatki ZWZ przez NKWD aresztowany w nocy z 21 na 22 stycznia 1941 we Lwowie, w mieszkaniu przy ul. Zadwórzańskiej 117. Wywieziony do Moskwy, osadzony w więzieniu NKWD na Łubiance, następnie w Lefortowie.

Zwolniony 12 sierpnia 1941 po układzie Sikorski – Majski, wstąpił do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa. Mianowany szefem sztabu armii, uczestniczył (4 grudnia 1941 oraz 18 marca 1942) w rozmowach gen. Andersa z Józefem Stalinem. Od marca 1942 dowódca 7 Dywizji Piechoty, sformowanej w Kermine (Uzbekistan). Od 26 czerwca 1943 w dyspozycji SNW, od 1 października 1943 organizator i komendant Ośrodka Wyszkolenia (bazy nr 10) w Ostuni k. Bari (Włochy), w której szkolono Cichociemnych.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny

button-zrzuty_200-150x150 Leopold Okulicki - Cichociemnycc-Okulicki-zgloszenie-300x183 Leopold Okulicki - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Leopold Okulicki - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29)
UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeniesiony do dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza. Wg. Tochmana od 25 lutego 1944, wg. bardziej wiarygodnych dokumentów z teki personalnej od 7 kwietnia 1944 na stacji wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy). Wg. depeszy z 30 marca 1944 do komendanta GBP mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, miał odlecieć do GBP 31 marca 1944, wyraził życzenie m.in. “niespotykania się z innymi skoczkami i kadrą”. Wg. tej depeszy, termin odlotu tej ekipy do Polski ustalał Naczelny Wódz.

Halifax-mk3-300x225 Leopold Okulicki - Cichociemny

Handley Page Halifax

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 maja 1944 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji “Weller 29” (dowódca operacji: S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz, ekipa skoczków nr: LIII), z samolotu Halifax JP-222 “E” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Gerard Kunowski, pilot – P/O Witold Graczyk / nawigator – S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz / radiotelegrafista – P/O Kazimierz Kujawa / mechanik pokładowy – Sgt. Piaścik / strzelec – F/O Olgierd Łuczkowski / despatcher – F/S Piotr Straub). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Brindisi_1-300x199 Leopold Okulicki - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą “Kos” 407 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints),  w okolicach miejscowości Wierzbno k. Proszowic (24 km od Krakowa). Po skoku, 22 maja 1944 awansowany na stopień generała brygady, używał pseudonimu “Kobra 2”. Jego ochronę osobistą stanowili cichociemni: ppor. Zbigniew Waruszyński oraz por. Marian Golarz vel Teleszyński. Razem z nim skoczyli: rtm. Krzysztof Grodzicki ps. Jabłoń, por. Marian Golarz ps. Góral 2, ppor. Władysław Marecki ps. Żabik 2,  kpt. Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 oraz ppor. Zbigniew Waruszyński ps. Dewajtis 2.

Na placówkę odbiorczą poleciały dwa samoloty. Halifax JP-236 “A” zrzucił 12 zasobników i 12 paczki, w dwóch nalotach na bastion, w godz. 00.37 – 00.50. Drugi “Halifax” JP-222 “E” (oba 1586 Eskadra PAF) nadleciał na placówkę odbiorczą cztery minuty później, w trzech nalotach zrzucił ekipę sześciu Cichociemnych oraz 12 zasobników i 4 paczki. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy, “Halifax” JP-222 “E” (z którego zrzucono skoczków) wylądował na lotnisku Campo Casale niedaleko Brindisi (Włochy) o godz. 05.20 po dziewięciu godzinach lotu, natomiast Halifax JP-236 “A” (zrzut materiałowy) wylądował piętnaście minut później. Zrzut przyjmowały wspólnie: oddział partyzancki Armii Krajowej oraz oddział Batalionów Chłopskich, pod dowództwem Jana Latały ps. Topór.

 

1994-lotnicze-wsparcie-AK-209x300 Leopold Okulicki - CichociemnyNawigator Eugeniusz Arciuszkiewicz: Już o godzinie siódmej rano mjr Jaźwiński, dowódca Bazy Przerzutowej [Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano pod Brindisi – RMZ] zjawił się na lotnisku i dał do zrozumienia, że czeka nas specjalne zadanie (…) Sześciu skoczków z “bagażem”. Placówka “Kos”, 9 mil od m. Niepołomice, sygnał n, czas zrzutu godz. 00.00 – 00.10 (…) Na dwie godziny przed startem przyjechała przed nasz dom ciężarówka, z której wyszło 6-ciu osobników i znikło w drzwiach pokoju, przeznaczonego na ostatnie przygotowanie do lotu. Tam szukano kompromitujących przedmiotów, sprawdzano dokumenty, instrukcje, wydano pasy z pieniędzmi, broń i truciznę na wypadek wsypy no i – “ostatnia wieczerza”. Byłem zaintrygowany ważnością misji. W końcu jeden z szóstki szepnął mi go ucha – “W ekipie jest “Niedźwiadek” – płk Okulicki, ze specjalną ważną misją. (…)

Przed nami ciemna plama Puszczy Niepołomickiej. 00.40 – na dużej polanie Niepołomice. Kurs 019°, za 3 minuty będzie “Placówka”. Schodzimy do 600 stóp, nadajemy literę rozpoznawczą. Na ziemi latarka natychmiast odpowiada umówionym sygnałem – “placówka” gotowa do odbioru. (…) Godz. 00.54, posuwamy się wzdłuż linii świateł, jesteśmy prawie nad placówką. Krzyczę: – “Skok”. Despatcher trąca ramię skoczka. Jeden po drugim znikają w ciemnym otworze przy akompaniamencie części bagażu. (…) Na odprawie gratulują. “Placówka” potwierdziła odbiór zrzutu. (…).

Eugeniusz Arciuszkiewicz – Lot nr 43 – 21 maj 1944. Jednodniówka. XI Zjazd, 1976, w: Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 167-168

 

ppor Jerzy Migas, dowódca placówek zrzutowych: Przy Lesie Wierzbińskim, na drodze w kierunku wsi Szarbia, ustawiło się osiem furmanek konnych, a w “koszu” bazy umieszczeni zostali żołnierze z elektrycznymi lampkami sygnalizacyjnymi. Lampki wyznaczały znak krzyża, który ustawiony był zgodnie z kierunkiem wiejącego wiatru. Na najwyższym, w stosunku do terenu, miejscu znajdował się żołnierz z silną lampą do sygnalizacji alfabetem Morse’a. Wszyscy czekają w napięciu. W powietrzu cisza. Dopiero o godzinie 00.37 do uszu dociera daleki warkot samolotu. Samolot zbliża się, pada rozkaz “Sygnał świetlny w górę”. Sygnały przekazywane są  alfabetem Morse’a. Rozpoznanie dwustronnie stwierdzone. Żołnierze ustawieni w kształcie krzyża świecą lampkami. Samolot dwukrotnie dolatuje do “kosza” placówki “KOS”. lecą zasobniki i paczki.

zrzutowisko-sygnaly-300x148 Leopold Okulicki - CichociemnyPo nim pojawia się drugi samolot, który z wysokości około 2000 stóp dokonuje zrzutu sześciu skoczków, a następnie zasobników i paczek. Na nierównym polu wznoszącym się lekkim skosem w kierunku lasu, rosną ziemniaki, utrudniające poruszanie się skoczków, którzy ciągną za sobą białe czasze spadochronów. Skoczkowie całują ziemię. Uściski rąk. W grupie skoczków zebranych pod lasem jeden wyraźnie kuleje. Doznał kontuzji stopy przy lądowaniu. Teraz siedzi i odpoczywa. Na zrzutowisku wyłapywane są zrzucane z samolotu pojemniki.

Jerzy Migas – w:  O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej, oprac. Mateusz Serwatowski, w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne “Bojowe Schrony Proszowice”

 

opr. Mateusz Serwatowski – O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej
w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne “Bojowe Schrony Proszowice”

 

Jan-Jazwinski-251x350 Leopold Okulicki - CichociemnyW swoim pamiętniku mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Leopold Okulicki - CichociemnyW okresie od 1 maja 1944 r. nadeszło do mnie ponad 60 depesz związanych z opracowaniem planu przerzutu zwanego “Odwet” jaki ma rozpocząć się od 1 sierpnia b.r. Tatar zastrzegł sobie wyłącznie koordynację tego planu z dowódcą AK. Tę masę depesz charakteryzuje zupełna nieznajomość organizacji i kompetencji władz brytyjskich, tak we Włoszech jak i w Londynie. Usiłuję cierpliwie naświetlić sytuację i warunki pracy Bazy Jutrzenka, kładąc nacisk na przysłanie załóg polskich. Załogi te są w kompetencji Air Ministry i polskiego Inspektora Lotnictwa. Ciągle mam nadzieję, że szef Sztabu gen. Kopański dotrzyma swego przyrzeczenia, że osobiście dopilnuje wysłania załóg dla polskiego dyonu. Nie rozumiem dlaczego gen. Kopański milczy i nawet nie odpowiada mnie, kto te załogi wstrzymuje. (…)

cc-Okulicki-list-gonczy-gestapo-240x350 Leopold Okulicki - Cichociemny

List gończy wystawiony przez gestapo

W rezultacie mam obecnie: bardzo dobrą współpracę z dowódcą AK i bardzo dobrze funkcjonujący aparat przyjęcia zrzutów w Kraju. Ze strony szefa Sztabu NW i podległego mu O. Spec. mam tylko masę depesz zupełnie błędnych i ani jednego awiza o przysłaniu załóg polskich. To wszystko co przychodzi z O. Sp. nie ma żadnego logicznego związku z pracą Bazy i kiedy przyjdzie czas na opracowanie planu przerzutu trzeba to będzie zrobić na Bazie Jutrzenka. (…)

25 maja otrzymałem pocztę prywatną, drogą przez kuriera SOE z Londynu we Włoszech. Jeden list od Wandy, wypełniony ściśle prywatnymi sprawami, drugi list od Podolskiego. Pod podaje używając kryptonimów: (…) Perkins [szef polskiej sekcji SOE] rozmawiał dwukrotnie z Tatarem. Ja tłumaczyłem. Perkins powiedział mnie: Wystarczą te dwa razy. Tatar damned fool [głupi jak but – tłum Kajetan Bieniecki] nie ma pojęcia o roli A.K., albo usiłuje zniszczyć A.K. w oczach Aliantów albo, na co wskazują dane z wywiadu brytyjskiego, kontaktuje się ze znanym nam agentem ambasady sowieckiej. Nominacja Tatara na pewno nie pomoże ani Sosnkowskiemu ani też Mikołajczykowi, który go popiera.” (Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego, przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6, tom II, s. 55-57)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: “Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

AK-opaska-300x201 Leopold Okulicki - CichociemnyOd 3 czerwca 1944 Szef Operacji oraz I Zastępca Szefa Sztabu Komendy Głównej AK. Od 27 lipca komendant główny organizacji NIE (Niepodległość). Od 5 września, w zastępstwie rannego gen. Tadeusza Pełczyńskiego szef sztabu KG AK.

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Leopold Okulicki - Cichociemny

DSCN0969-235x400 Leopold Okulicki - Cichociemny

plakietka dla gen. Leopolda Okulickiego, projekt Bronisław Czepczak-Górecki, foto własne, źródło: JW GROM

O wybuchu Powstania przesądziła decyzja z 21/22 lipca 1944 trzech generałów: Tadeusza Bór-Komorowskiego, Tadeusza Pełczyńskiego, Leopolda Okulickiego. Podjęli ją następnego dnia po sensacyjnych informacjach o puczu w Berlinie oraz zamachu na Hitlera, przeprowadzonym przez płk. Staufenberga. Dość przytomnie liczyli na chaos w niemieckim Wermachcie – choć nie było widać oznak tego chaosu, a puczyści zostali dość szybko schwytani i straceni.

Do zwolenników Powstania należeli (oprócz trójki wymienionych): w kraju – m.in. gen. Antoni Chruściel, płk. Jan Rzepecki, Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski, przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak; w Londynie – premier Stanisław Mikołajczyk, gen. Kazimierz Sosnkowski. Potem niektórzy politycy twierdzili, że zawsze byli przeciw. Przed Powstaniem jednoznacznie przeciwko opowiadali się m.in. płk Kazimierz Iranek-Osmecki, płk Janusz Bokszczanin. Ten ostatni proroczo mówił: “Ja ich [Sowietów] znam, oni nie przybędą, pozostawią nas samych Niemcom”...

Po wybuchu Powstania Warszawskiego, jako komendant NIE miał pozostać w konspiracji. Od 6 września pełnił obowiązki szefa sztabu Komendy Głównej AK. 28 września 1944 uczestniczył w naradzie siedmiu najwyższych oficerów AK z delegatem rządu Janem Stanisławem Jankowskim, na której podjęto decyzję o kapitulacji Powstania. Po kapitulacji Powstania wyznaczony dowódcą AK przez udającego się do niewoli dotychczasowego dowódcę AK, gen. dyw. Tadeusza “Bór” Komorowskiego.

ostatni-rozkaz-AK-228x350 Leopold Okulicki - Cichociemny

Ostatni rozkaz dowódcy AK

Wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną, od 2 października 1944 poza Warszawą, m.in. w Milanówku, Pruszkowie, Podkowie Leśnej. Używał pseudonimów: “Niedźwiadek” (w kraju) oraz “Termit” (w łączności ze Sztabem NW w Londynie).  Dopiero 21 grudnia 1944 mianowany przez prezydenta R.P. Władysława Raczkiewicza dowódcą sił zbrojnych w Kraju.

3 stycznia 1945 wieczorem, w leśniczówce Zalesie, uczestniczył w spotkaniu z brytyjską misją wojskową “Freston“. W jej składzie Cichociemny mjr Antoni Pospieszalski jako Anthony Currie; w spotkaniu uczestniczył także Cichociemny płk Roman Rudkowski.

 

O wysłanie brytyjskiej (lub brytyjsko-amerykańskiej) misji wojskowej do Polski Polacy zabiegali od drugiej połowy 1943. W marcu 1944 dowódca AK gen. Tadeusz Bór Komorowski depeszował do Naczelnego Wodza (L.d.2792/tjn.44) – „Nalegamy na przysłanie droga powietrzną Komisji Alianckiej, która byłaby świadkiem poczynań Sowietów i mogła im przeciwdziałać”. Na ten polski postulat Amerykanie nie reagowali, podobnie byli mu niechętni Brytyjczycy (zwłaszcza Foreign Office). Ostatecznie, także dzięki przychylności SOE, w kwietniu 1944 skompletowano skład ekipy skoczków, 4 września 1944 zgodę na wysłanie misji wyraził Winston Churchill. Początkowo przewidywano nawet wysłanie kolejnych pięciu „podmisji” (m.in. „Fernham” oraz „Flamstead”)…

Okulicki-rozkaz-rozwiazanie-AK-174x250 Leopold Okulicki - Cichociemny

Rozkaz rozwiązujący AK

Szef Oddziału VI (Specjalnego) płk Marian Utnik, w depeszy z 21 października 1944 do Okręgu Radom-Kielce AK, wskazał jako cele misji: „obserwowanie działalności AK i meldowanie władzom brytyjskim w Londynie o sytuacji, planach, nastrojach i potrzebach AK, meldowanie o stosunkach między AK a innymi zgrupowaniami partyzanckimi (NSZ, BCh, AL) i Armią Czerwoną”. Głównym celem misji miało być rozpoznanie nastrojów w Polsce, nawiązanie kontaktu z dowództwem Armii Krajowej oraz “ułatwienie kontaktów z Armią Czerwoną”. Rzecz jasna, ten naiwny cel misji nie mógł zostać zrealizowany, bowiem Stalin miał inne plany wobec Polski. Brytyjczycy chcieli także (po misji „Denham” Józefa Retingera) uzyskać bez pośrednictwa polskich władz informacje o sytuacji w Polsce.

Po latach Antoni Pospieszalski (jako Anthony Currie) wspominał – “Niechętnie wracam pamięcią do tej misji. Tyle było w niej pretensjonalnego absurdu, a osiągnęła tak niewiele. Jedynym jej rezultatem jest entuzjastyczny raport D.T. Hudsona o Armii Krajowej i Polsce Podziemnej, przedstawiony po powrocie Churchillowi i od tego czasu spoczywający zapewne w aktach gabinetu wojennego jako historyczne curiosum.”

19 stycznia 1945 wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. W związku z aresztowaniami żołnierzy i oficerów AK przeprowadzanymi przez UB i NKWD sprzeciwiał się ujawnianiu żołnierzy, zalecał ukrywanie ludzi oraz broni.

gen. Leopold Okulicki “Niedźwiadek” – Sytuacja wojskowa i polityczna w Kraju
(do Prezydenta R.P., 9 grudnia 1944 r.) w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 25 – 29

 

Marek Ney-Krwawicz – Generał Leopold Okulicki “Niedźwiadek”. Ostatni Komendant Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (246) październik 2010, s. 38 – 44

 

 

Proces szesnastu
Proces_szesnastu_-_tablica_pamiątkowa-300x169 Leopold Okulicki - Cichociemny

tablica przed willą w Pruszkowie, ul. Armii Krajowej

Po przyjęciu formalnego “zaproszenia” od gen. “Iwanowa” (Iwan Sierow, gen. NKWD) jako przedstawiciela I Frontu Białoruskiego, w celu “omówienia form współpracy”, 27 marca 1945 przybył na mające się odbyć następnego dnia spotkanie do willi w Pruszkowie przy ul. Pęcickiej 3 (obecnie ul. Armii Krajowej).

Okulicki_NKVD-300x207 Leopold Okulicki - Cichociemny

Leopold Okulicki po aresztowaniu przez NKWD, 1941

Aresztowany wraz z 15 innymi przedstawicielami podziemnych władz RP, przetransportowany samolotem do Moskwy i osadzony (ponownie) w więzieniu NKWD na Łubiance. Więcej info – Proces szesnastu.

CC-Okulicki-swiadectwo-lekarski-nt-przyczyn-smierci-300x218 Leopold Okulicki - Cichociemny

Świadectwo lekarskie nt. przyczyn śmierci

W pokazowym procesie szesnastu (18 – 21 czerwca 1945), przeprowadzonym z rażącym pogwałceniem prawa międzynarodowego, 12 osób skazano,  3 uniewinniono.

Leopold Okulicki otrzymał najwyższy wyrok – 10 lat więzienia. Do 24 grudnia 1946 więziony w celi nr 62 w więzieniu NKWD na Łubiance, tego dnia prawdopodobnie zamordowany. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie – Aleja Zasłużonych rz. 1 gr. 85.86.

 

Gen. Leopold Okulicki ps. Niedżwiadek przed sowieckim sądem w Moskwie

Marek Ney-Krwawicz – Generał Leopold Okulicki  (1898 -1946). Moskwa nie dała mu szans przeżycia
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (200)  grudzień 2006, s. 25 – 30

 

Mocarstwa zachodnie zaakceptowały stalinowskie wyroki. Jako jeden z nielicznych negatywnie ocenił proces George Orwell

Polacy zostali oskarżeni o to, że usiłowali zachować niepodległość własnego państwa, jednocześnie przeciwstawiając się narzuconemu ich krajowi marionetkowemu rządowi, jak również o to, że pozostali wierni rządowi w Londynie, który był w tym czasie uznawany przez cały świat, wyjąwszy ZSRR.

Tadeusz Płużański – Sowiecka zbrodnia na dowódcy Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 2 (262) luty 2012, s. 25 – 29

 

 

AwanseOrder-Orla-Bialego-300x255 Leopold Okulicki - Cichociemny

 

 

OdznaczeniaVirtuti-Militari-272x350 Leopold Okulicki - Cichociemny

 

 

Życie rodzinne

Syn   Błażeja  rolnika (właściciela gospodarstwa 8 ha) oraz  Anny  Korcy.  W 1922 zawarł związek małżeński z Władysławą z d. Jabłońską (1900-1989). Mieli syna Zbigniewa (1924-1944), jako podchorąży 1 Pułku Artylerii 2 Korpusu poległ 8 lipca 1944 pod Osimo k. Ankony.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Leopold Okulicki - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Leopold Okulicki - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

W 1996 w Bochni odsłonięto pomnik gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka”, posadowiony w centralnym miejscu placu Jego imienia. Monument z brązu waży ponad 7 tin, zaprojektował go prof. Czesław Dźwigaj z krakowskiej ASP.

W 1998  na budynku LXXXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Leopolda Okulickiego w Warszawie przy ul. Saskiej 78 odsłonięto pamiątkową tablicę.

 

 

Leopold_Okulicki_tablica_Warszawa-300x400 Leopold Okulicki - Cichociemny

tablica pamiątkowa na LO w Warszawie

poczta-polowa-cc-300x278 Leopold Okulicki - CichociemnyW 1986  nielegalna Kresowa Oficyna Podziemna wydała serię / bloczek znaczków o nominale 4 x 1 zł pt. Spadochroniarzom Armii Krajowej poległym w walce z Sowietami.

Znaczki upamiętniają ppłk Macieja Kalenkiewicza ps. Kotwicz, kpt. Franciszka Cieplika ps. Hatrak, rtm. Jana Skrochowskiego ps. Ostroga, ppor. Adama Krasińskiego ps. Szczur oraz gen. bryg. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek.

 

obelisk-Okulicki-grodzisk-300x400 Leopold Okulicki - Cichociemny

obelisk w Grodzisku Mazowieckim

W 1987  cichociemny, por. Bronisław Czepczak – Górecki zaprojektował medal upamiętniający Cichociemnych, w tym Leopolda Okulickiego.

 

Pomnik_Okulickiego_Bochnia-300x225 Leopold Okulicki - Cichociemny

Pomnik Leopolda Okulickiego w Bochni

Pamiątkowe tablice poświęcone Leopoldowi Okulickiemu odsłonięto m.in. w Bratucicach, Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze, na kościele Kapucynów w Krakowie przy ul. Loretańskiej 11, na budynku w którym mieszkał w Rybniku przy ul. Franciszka Chrószcza 1, na pomniku Armii Krajowej w Opolu (27 września 2006 r.), w katedrze w Łodzi oraz przed willą w Pruszkowie, na obecnej ul. Armii Krajowej.

 

Obeliski upamiętniające gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka” postawiono m.in. w Piastowie (11 listopada 1997) oraz w Grodzisku Mazowieckim, w Parku Leopolda Okulickiego.

cc-Okulicki-scan_045-300x214 Leopold Okulicki - Cichociemny

Z paszportu “Cichociemni”, żródło: PWPW

10 października 1993  poświęcono Jemu oraz wszystkim cichociemnym pomnik oraz tablicę w Wierzbnie k. Krakowa.

Imię gen. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek nadano wielu ulicom, placom oraz placówkom szkolnym w Polsce.

W grudniu 2016 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy “Cichociemni”.

22 lutego 2019 minister obrony narodowej nadał imię gen. bryg. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek 11 Małopolskiej Brygadzie Obrony Terytorialnej

 

 

 


Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

logo_pl_negatyw_czerowny-300x89 Leopold Okulicki - Cichociemny

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości


 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Leopold Okulicki - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Leopold Okulicki - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Leopold Okulicki - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Leopold Okulicki - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Leopold Okulicki - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Leopold Okulicki - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Leopold Okulicki - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Leopold Okulicki - Cichociemny

 

Zobacz:

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0193
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Abres, 1994, s. 97-99, ISBN 8390249901
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • T. Kryska Karski, S. Żurakowski – Generałowie Polski Niepodległej, Wyd. Editions Spotkania, Warszawa 1991
  • H.P. Kosk – Generalicja polska, t. 2, Oficyna Wydawnicza Ajaks, Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0
  • Kurtyka Janusz, Pawłowicz Jacek – Generał Leopold Okulicki 1898-1946, Warszawa: IPN, 2010, ISBN 978-83-7629-216-8
  • Zbigniew Mierzwiński – Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990, Wydawnictwo Polonia, s. 183-194, ISBN 83-7021-096-1
  • Andrzej Krzysztof Kunert – Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945, t. 2, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1987, s. 138-141, ISBN 83-211-0758-3
  • Wojciech Roszkowski – Historia Polski 1939-1993, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, ISBN 83-01-11637-4

 

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

 

 

Stanisław Mazur – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stanisław Mazur - Cichociemnyps.: “Limba”, “Hawrań”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 3407, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1601

 

Mazur-Stanislaw-elitadywersji-org-186x250 Stanisław Mazur - Cichociemny

ppor. cc Stanisław Mazur
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stanisław Mazur - Cichociemnyur. 8 października 1919 w Zawoi (powiat suski), zm. 27 sierpnia 1990 prawdopodobnie w Abroath (Szkocja, Wielka Brytania) – podporucznik łączności, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, dowódca radiostacji 40 C placówki zrzutowej, oficer NIE,  Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Charków, Sorokłag (1940-1941), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 25 lat 1 miesiąc

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stanisław Mazur - CichociemnySpis treści:


 

Uczył się w szkole powszechnej, następnie w VI Państwowym Gimnazjum we Lwowie, zdał egzamin dojrzałości jako ekstern.

 

 

II wojna światowa
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Stanisław Mazur - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

3 września 1939 wstąpił jako ochotnik do kompanii szkolnej batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza “Wilejka”, do 18 września jako strzelec wyborowy w kampanii wrześniowej. Od 19 września w niewoli sowieckiej, 8 października uciekł. Od 2 grudnia 1939 w Związku Walki Zbrojnej we Lwowie (odcinek Łyczaków), zaprzysiężony przez kpt. Edwarda Sarneckiego.

uklad-sikorski-majski-250x188 Stanisław Mazur - Cichociemny13 marca 1940 aresztowany we Lwowie przez NKWD, skazany na 10 lat łagrów, osadzony w Kijowie, Charkowie, następnie w obozie pracy przymusowej Sorokłag nad Morzem Białym (obwód Archangielski).

Po układzie Sikorski – Majski zwolniony 1 października 1941, wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa. Od października 1942 w 2 kompanii Szkoły Podchorążych Piechoty 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty, po jej ukończeniu w lipcu 1942 mianowany podchorążym, przydzielony na praktykę jako drużynowy do 2 kompanii 14 Pułku Piechoty 5 Dywizji Piechoty. Po ewakuacji do Iranu, od października 1942  przydzielony do 11 batalionu 4 Brygady.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Stanisław Mazur - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Stanisław Mazur - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stanisław Mazur - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Stanisław Mazur - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Zgłosił się do służby w Kraju. Od lutego 1943 w Ośrodku Zapasowym, przerzucony do Wielkiej Brytanii, od marca 1943 przydzielony do Ośrodka Wyszkoleniowego Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, od 29 marca do 23 października 1943 uczestnik kursu łączności radiowej, od 21 do 31 sierpnia uczestnik kursu spadochronowego. Awansowany na stopień kaprala podchorążego, 10 października 1943. zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 19 stycznia 1944 w Chicheley  przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.

Od marca 1944 radiotelegrafista w bazie nr 11 w Ostuni (Włochy), utrzymywał łączność z okupowanym krajem.

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Stanisław Mazur - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

ABW-455E_00004-266x350 Stanisław Mazur - Cichociemny

Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 22/23 listopada 1944 w sezonie operacyjnym “Odwet”, w operacji lotniczej Kazik 1 (dowódca operacji: F/O Mikołaj Jarynicz, ekipa skoczków nr: LXII), z samolotu Liberator KG-994 “R” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – F/O Mikołaj Jarynicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Granowski / despatcher – Sgt. Józef Bulik). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

 

Start o godz. 17.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą “Wilga”, w okolicach miejscowości Szczawa, Mogielicy (Beskid Wyspowy), 24 km od Nowego Targu. Razem z nim skoczyli: ppor. Bernard Bzdawka ps. Siekiera, ppor. Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet, mjr Adam Mackus ps. Prosty, mjr Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2, por. Marian Skowron ps. Olcha 2. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (18/19 listopada) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 579 563 dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także piętnaście zasobników oraz trzy paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Przemysław Bystrzycki: Znów siedziałem od strony ogona. Noc, ciemność pachnąca benzyną. Dłużące się godziny. Sen, nie sen, porwane myśli, nieoczekiwane skojarzenia (…) Motory przycichły. Zeszliśmy nieco. Raptem poderwało maszynę, z trudem ustałem. Z komór bombowych wystrzeliły zasobniki ze sprzętem dla oddziałów. Poszły kontenery. Wyglądam oknem. Nie widzę parasoli, pewnie spłynęły za nami, poniżej ogona (…) Biorę zatrzask [centralny spadochronu – RMZ] do gołej dłoni. Jest chłodny, ciężki. Kiwam głową: “okay”. (…) Robię pół kroku, siadam. Jak na skokach ćwiczebnych, z komendą skokową w myśli, wypycham się obiema rękami. Świst w uszach, serce pod gardłem, szybkość nadana maszyną kładzie na plecy. Przez ułamek sekundy widzę czarny kontur Liberatora, nawet światła na skrzydłach. Kontur oddala się, milknie. Gwałtowne szarpnięcie w ramionach. Spoglądam ku górze. Nad głową biała kopuła.

cc-klamra-spadochronu-300x207 Stanisław Mazur - Cichociemny

oryginalna klamra spadochronu CC

Powietrze dzwoni w uszach – taka cisza wokół. Stanąłem w miejscu, nie opadam. Wiem, że to złudzenie, kecz wrażenie powraca. Za każdym razem równie mocno. Biała płachta buja leniwie. Gaszę nieduże wahania, poprawiam szelki na udach. Czarne skupisko lasu wyraźnieje. Wyżej polana, na której wciąż różowieją światła, poniżej jakiś bezdrzewny zagonek, wertepy. Płaty rzadkiego śniegu w rozpadlinach. Zniosło trochę. Byle nie lądować na drzewach.

Nocą trudno obliczyć odległość. Dlatego wcześniej podkurczam nogi, jak najwyżej chwytam szelki, dłońmi prawie dosięgam linek. Czekam sekundę, podciągam się, kulę, gotowy do machnięcia przewrotki. Stopy ciągle bujają w powietrzu. Puszczam linki, wychylam zza łokci głowę, chcę spojrzeć w dół, stwierdził ile jeszcze metrów. Walę całym ciężarem o matkę naszą rodzoną – i siadam na tyłku. O dziwo! Zupełnie miękko. No tak, koczuję na spłachciu śniegu. Więc Polska.  Przemysław Bystrzycki – Znak Cichociemnych,  PIW, Warszawa 1985, ISBN 83-06-00893-6, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 325-326

 

AK-opaska-300x201 Stanisław Mazur - Cichociemny

Po skoku, do stycznia 1945 na terenie operacyjnym 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, jako dowódca radiostacji 40 C placówki zrzutowej.

Dawid Golik – Od “Sroki” do “Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625

 

 

Po wojnie

krzyz-WiN-250x272 Stanisław Mazur - CichociemnyDelegatura_SZ_1945-300x317 Stanisław Mazur - CichociemnyPo rozwiązaniu AK w styczniu 1945 pozostał w konspiracji. Do 1 listopada 1945 działał jako dowódca komórki łączności radiowej (radiostacje nr 200, 201, 206) w strukturach organizacji NIE, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, na terenie Okręgu Kraków. We wrześniu 1945 rozpoczął studia polonistyczne i anglistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, studiował do września 1946.

13 stycznia 1947 uciekł z Polski, m.in. dzięki pomocy swej przyszłej żony Susan Patience, poznanej podczas szkolenia Cichociemnych w Szkocji,  pracującej w ambasadzie brytyjskiej w Warszawie. 20 stycznia 1945 dotarł do angielskiej strefy okupacyjnej w Niemczech, zameldował się w sztabie 1 Dywizji Pancernej, następnie po tygodniu zameldował się w Komisji Likwidacyjnej PSZ w Londynie (Wielka Brytania). Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zamieszkał w Szkocji. Zmarł 27 sierpnia 1990, pochowany na cmentarzu w Abroath.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Memoriał Zrzeszenia “Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne
cc-Mazur-Finavon_Castle-300x225 Stanisław Mazur - Cichociemny

Finavon Castle

Syn Klemensa oraz Marii z domu Kawulak. W 1949 zawarł związek małżeński z Susan Patience z domu Greenhill Gardyne (1917-1979), szkocką baronówną, dziedziczką zamku oraz posiadłości Finavon Castle k. Forfar. Poznali się podczas szkolenia Cichociemnych w Szkocji, gdy Susan działała w F.A.N.Y. (Firs Aid Nursing Yeomanry, pomocnicza służba wojskowa kobiet). Po wojnie jako pracowniczka ambasady Wielkiej Brytanii w Warszawie pomogła Mu w zorganizowaniu ucieczki.

Mieli trójkę dzieci: Iana Davida (ur. 1954), Carolyne Sarah Jane (ur. 1958) oraz Andrew Stanislawa (ur. 1962)

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stanisław Mazur - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stanisław Mazur - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stanisław Mazur - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stanisław Mazur - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stanisław Mazur - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stanisław Mazur - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stanisław Mazur - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stanisław Mazur - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0169
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 139-140, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 366, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 261

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Antoni Iglewski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Antoni Iglewski - Cichociemnyps.: “Antoni”, “Igła”, “Ponar”, “Suseł”, “Nieczuja”, “Vanadi”, “Kujawiak”, “Mazecki”

vel Władysław Drożdżewski, vel Jan Barański, vel Nikodem Gralewski, vel Józef Sikorski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0132, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1616

 

Iglewski-Antoni-elitadywersji-org-185x250 Antoni Iglewski - Cichociemny

ppłk cc Antoni Iglewski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Antoni Iglewski - Cichociemnyur. 1 stycznia 1899 w Radziejowie, zm. 27 stycznia 1979 we Wrocławiu – podpułkownik, urzędnik samorządowy, uczestnik walk o niepodległość Polski (1915-1920), żołnierz POW, uczestnik Powstania Wielkopolskiego, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Okręgu Kraków AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, NIE, dowódca Samodzielnego Batalionu Szturmowego “Suszarnia” 106 Dywizji Piechoty AK, więzień NKWD, przesłuchiwany przez szefa NKWD Ławrientija Berię, skazany na śmierć (Łubianka, 1941), więzień UB (Kraków, Sieradz, 1947-1956), żołnierz wyklęty, Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), oficerski kurs motoryzacji (Dowództwo I Dywizjonu Pociągów Pancernych), i in. W dniu wybuchu wojny miał 40 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 45 lat 1 miesiąc

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Antoni Iglewski - CichociemnySpis treści:


 

skan9753-300x241 Antoni Iglewski - Cichociemny

skan: FdD, źródło: JW GROM

Od 1916 w Polskiej Organizacji Wojskowej jako sekcyjny w Komendzie Lokalnej Radziejów I obwodu. Od 1917 instruktor grup bojowych. Od sierpnia 1918 dowódca oddziału lotnego (bojówki) POW, m.in. kolportował ulotki, podpalił tartak, zastrzelił szpicla i  walczył z żandarmerią. 11 listopada wstąpił do Wojska Polskiego, jako plutonowy 5 Pułku  Piechoty Legionów, 14 oraz 31 Pułku Piechoty  brał udział w Powstaniu Wielkopolskim oraz  w wojnie polsko-bolszewickiej. Od czerwca 1922 do listopada 1933 jako starszy sierżant w 81 Pułku Piechoty Strzelców Grodzieńskich w Grodnie.

W 1933 ukończył gimnazjum matematyczno – przyrodnicze w Krakowie. Odszedł z wojska, pracował jako zastępca kierownika finansowego w Szefostwie Budownictwa Wojskowego Okręgu Korpusu nr III w Grodnie. Od października 1935 naczelnik Wydziału Przedsiębiorstw Miejskich w Zarządzie Miejskim Grodna. Przeszkolony w Oddziale II Sztabu Głównego w zakresie dywersji pozafrontowej w Prusach Wschodnich.

 

 

II wojna światowa
cc-Antoni-Iglewski-deklaracja-283x400 Antoni Iglewski - Cichociemny

deklaracja Cichociemnego
ppor. Antoniego Iglewskiego

ponar-wspomnienia-211x300 Antoni Iglewski - Cichociemny22 sierpnia 1939 zmobilizowany, 1 września wyjechał do Suwałk, po powrocie udał się do Wilna. Sformował z niedobitków ok. 200 – osobowy oddział z którym przedarł się do Wołkowyska. Po agresji sowieckiej, 19 września wraz z oddziałem stoczył potyczkę z dywersantami bolszewickimi w okolicach Skidla, od 21 do 22 września bronili Grodna przed Sowietami, po okrążeniu oddział wycofał się, przeprawiając na lewy brzeg Niemna.

Współzałożyciel organizacji “Polska Armia w Kraju – Odcinek Łomża-Grodno”. Od 15 października 1939 zastępca dowódcy wojewódzkiego Służby Zwycięstwu Polski Białystok. Od kwietnia 1940 pełniący obowiązki komendanta Okręgu Białystok Związku Walki Zbrojnej. W łączności z KG ZWZ sprawnie kierował okręgiem Białystok, m.in. zorganizował kurierów i bazę przerzutową, ucieczkę rannych oficerów i podoficerów ze szpitala, akcje sabotażowo – dywersyjne. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK pod koniec sierpnia 1940 w Warszawie.

uklad-sikorski-majski-250x188 Antoni Iglewski - CichociemnyZlikwidował i rozbroił prowokacyjną organizację “Bataliony Śmierci Strzelców Kresowych” (kierowaną przez agenta Gestapo Konecznego vel Skonecznego), uniemożliwił jej napad na garnizon sowiecki w Hajnówce. Udaremnił działalność nacjonalistycznej organizacji “Czornyj Orioł” (kierowanej przez byłego oficera carskiego Szymczuka). W sierpniu 1940 odznaczony Krzyżem Walecznych przez gen. “Grota”. Od października 1940 szef Oddział I (organizacyjny) oraz IV (kwatermistrzowski)  Obszaru nr 2 Białystok. 

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Antoni Iglewski - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

W nocy z 17 na 18 listopada 1940, na skutek zdrady jednego z członków, aresztowany przez NKWD we wsi Morusy jako Jan Barański, wraz z komendantem ppłk “Maciejem”. Osadzony w Białymstoku, następnie w Mińsku Białoruskim, tam zdekonspirowany.

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Antoni Iglewski - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Osadzony w więzieniu NKWD na Łubiance (Moskwa), przesłuchiwany przez szefa NKWD Ławrientija Berię. 24 czerwca 1941 skazany przez Najwyższy Sąd Wojenny NKWD na śmierć. Zwolniony po układzie Sikorski – Majski.

Od sierpnia do grudnia 1941 szef kancelarii Naczelnego Dowództwa w Armii gen. Andersa, mianowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 15 września 1941.  Służył m.in.  w Moskwie, Archangielsku, Murmańsku. Od 2 marca 1942 w Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Antoni Iglewski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Antoni Iglewski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Antoni Iglewski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

skan341-300x230 Antoni Iglewski - Cichociemny

skan: Fundacja dla Demokracji
źródło: JW GROM

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony m.in. w dywersji i broni pancernej. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 17 lutego 1943.

Tempsford-300x222 Antoni Iglewski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 17/18 lutego 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Wall” (dowódca operacji: F/O Mieczysław Kuźnicki, ekipa skoczków nr: XXI), z samolotu Halifax DT-725 “J” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Mierniczek, pilot – F/S Leopold Pęczek / nawigator – F/O Mieczysław Kuźnicki / radiotelegrafista – F/S Edward Janik / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Chętkowski / strzelec – F/O Zdzisław Markiewicz). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.50 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę “Lis”, w okolicach miejscowości Cegłów i Zgiechów, 14 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Tadeusz Jaworski ps. Gont, ppor. Władysław Wiśniewski ps. Wróbel, ppor. Antoni Żychiewicz ps. Przerwa. Skoczkowie przerzucili 450 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników i dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Antoni Iglewski - CichociemnyW “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Antoni Iglewski - CichociemnyO godz. 9.oo Szef Wydziału “S” przekazał do S.O.E. plan startu na dz.17-19.II.: = lot 28/35, ekipa RIVET, pilot sgt. Smith, plac. PIES i rej. zapas. start godz. 18.42 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze, = lot 29/36, ekipa FLOOR, pilot squ/ldr. Boxer, plac. PUHACZ i rej zapas., start godz. 18.40 =  4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 339000 dol., = lot 30/37, ekipa WALL, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. LIS i rej. zapas., start godz. 18.52 (opóźniony powrotem lotu 28/35) = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 450000 dol.

Start nastąpił 17.II. = jak wyżej. Lot 28/35 zawrócił tuż po starcie – nawalił szybkościomierz. Na lot o 90 min. póxniej Szef Wydz. “S” nie zgodził się – załoga angielska, mało czasu na odszukanie plac. w terminie jej czuwania.

18.II. Wynik operacji, w/g meldunków nawigatorów, jest następujący: = lot 29/36 i 30/37 wykonane całkowicie – na plac. odb. 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne. CHWAŁA CI WIELKI BOŻE .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie “Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

skan1017-235x300 Antoni Iglewski - Cichociemny

List napisany dzień przed skokiem do Polski, skan własny, źródło: JW GROM

AK-opaska-300x201 Antoni Iglewski - CichociemnyDo końca 1943 w dyspozycji KG AK, następnie od marca 1944 w sztabie Komendy Okręgu Kraków AK. Organizował dywersję na terenie Inspektoratu Miechów, szkolił dowódców, tworzył plutony. W kwietniu 1944 zorganizował pierwszy, 24 – osobowy oddział partyzancki “Skrzetuski”, którym dowodził por. “Kmita”. Uczestniczył w utworzeniu pod koniec lipca 1944 tzw. Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej.

cc-Iglewski-Antoni-300x227 Antoni Iglewski - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

Od 28 lipca 1944 dowódca Samodzielnego Batalionu Szturmowego “Suszarnia” 106 Dywizji Piechoty AK, operującego w składzie czterech kompanii w Inspektoracie Miechów AK. Jego zastępcą mianowano Cichociemnego Walerego Krokay ps. Siwy.

Od kwietnia 1944 do stycznia 1945 dowodzone przez niego oddziały przeprowadziły ok. 184 akcje bojowe i dywersyjne. Za wyróżnienie się w walkach i osobistą odwagę 1 stycznia 1945 odznaczony przez dowódcę AK gen. “Niedźwiadka” Virtuti Militari V klasy.

Włodzimierz Nowak – Samodzielny Batalion Szturmowy “Suszarnia”
w: Kolekja Włodzimierza Nowaka, Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej, sygn. CATL 47_1_1_1

 

 

Po wojnie
skan9811-300x206 Antoni Iglewski - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

krzyz-WiN-250x272 Antoni Iglewski - CichociemnyPo wkroczeniu Armii Czerwonej wyjechał do Ostrowa Wielkopolskiego. Pozostał w konspiracji, działał w konspiracyjnej organizacji “NIE”, Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszeniu “Wolność i Niezawisłość”.

Ujawnił się w październiku 1945, przeniósł na Wybrzeże, pracował jako kierownik zaopatrzenia w Gdyni, następnie w Gdańsku. Od maja 1947 prokurent w firmie “Przetwory Zbożowe” we Wrocławiu.

 

grób_Ponara_-300x225 Antoni Iglewski - Cichociemny17 grudnia 1947 aresztowany przez UB we Wrocławiu, przewieziony i osadzony w WUB w Krakowie, skazany przez Sąd Wojewódzki w Krakowie 30 maja 1953 na osiem lat więzienia.  Po ogłoszeniu amnestii, wyszedł na wolność w czerwcu 1956 z więzienia w Sieradzu.

Powrócił do Wrocławia, pracował do 30 czerwca 1965 m.in. jako naczelnik zaopatrzenia przy Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków, kierownik działu organizacyjnego we Wrocławskim Przedsiębiorstwie Budowlanym. W 1957 zweryfikowany w stopniu podpułkownika. Zmarł we Wrocławiu, pochowany w grobowcu rodzinnym w Radziejowie Kujawskim.

Memoriał Zrzeszenia “Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015

 

Virtuti-Militari-272x350 Antoni Iglewski - Cichociemny

Awanse

 

 

Odznaczenia36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Antoni Iglewski - Cichociemny

 

 

Twórczość

Współautor książkiPONAR – Wspomnienia z lat 1939-1945″

 

 

Życie rodzinne

Syn Franciszka i Julii Mazeckiej. Zawarł związek małżeński z Marią z domu Ulatowską (1901-1975), urzędniczką. Nie mieli dzieci.

 

 

Upamiętnienie

Ponar_tablica_Radziejów-300x225 Antoni Iglewski - Cichociemny

tablica – LO Radziejów

cc-Stpiczynski-Iglewski-pomnik-Wloclawek2-250x185 Antoni Iglewski - Cichociemny

Pomnik we Włocławku

15 sierpnia 1999 roku odsłonięto tablicę pamiątkową w Miechowie.

W 2010 roku odsłonięto tablicę pamięci ppłk. Antoniego Iglewskiego ps. Ponar na budynku Liceum Igólnokształcącego w Radziejowie.

 

Ponar_tablica_Miechów-300x204 Antoni Iglewski - Cichociemny

tablica w Miechowie

10 czerwca 2022 we Włocławku, przy ul. Okrzei 94 A, dzięki staraniom społeczności Zespołu Szkół Akademickich im. Obrońców Wisły 1920 roku, odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, upamiętniający ppłk cc Antoniego Iglewskiego oraz mjr cc  Aleksandra Stpiczyńskiego.

 

 

 

 


Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

logo_pl_negatyw_czerowny-300x89 Antoni Iglewski - Cichociemny

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości


 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Antoni Iglewski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Antoni Iglewski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Antoni Iglewski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Antoni Iglewski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Antoni Iglewski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Antoni Iglewski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Antoni Iglewski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Antoni Iglewski - Cichociemny

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0075
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 60-64, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 325, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 147-148

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

 

 

1