Spośród 316 cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski, ogółem 102 poległo podczas wojny, w tym 9 zginęło w samolocie lub podczas skoku bojowego, 18 w Powstaniu Warszawskim.
(1 września 1939 – 8 maja 1945)
UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Data śmierci | Miejsce śmierci | Okoliczności |
---|---|---|---|---|---|---|
kpt. | ![]() | Adrian Florian | Liberator | 23 czerwca 1944 | Suchednióww | zamordowany przez gestapo |
por. lot. | ![]() | Bator Ignacy | Opór | po 3 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. | ![]() | Benedyk Tadeusz | Zahata | kwiecień 1945 | KL Buchenwald | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
ppor. | ![]() | Bichniewicz Jerzy | Błekitny | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
st. sierż. lot. | ![]() | Biedrzycki Stanisław | Opera | 17 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppłk. sap. | ![]() | Bielski Romuald | Bej | po 1 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. | ![]() | Bienias Jan | Osterba | 6 lub 7 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
por. piech. | ![]() | Busłowicz Michał | Bociek | grudzień 1944 | Niemcy albo Holandia | prawdopodobnie zastrzelony |
ppor. łączn. | ![]() | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | po 14 lutego 1944 | Lwów lub KL Dachau | aresztowany przez Niemców |
kpt. piech. | ![]() | Cieplik Franciszek | Hatrak | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (obecnie Białoruś) | zamordowany przez Sowietów po bitwie |
por. | ![]() | Czuma Józef | Skryty | po 19 lipca 1944 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
ppor. piech. | ![]() | Dąbrowski Adam | Puti | 4 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
kpt. | ![]() | Dziadosz Rudolf | Zasaniec | 7 października 1944 | rejon Sancygniowa | podczas rozbrajania miny |
por. | ![]() | Eckhardt Mieczysław | Bocian | po 19 listopada 1942 | Dawidgródek | Aresztowany przez Niemców |
por. | ![]() | Farenholc Oskar | Sum | po lipcu 1944 | Warszawa lub KL Gross-Rosen | Aresztowany przez Niemców |
kpt. | ![]() | Garczyński Marian | Skała | 13 listopada 1943 | Brześć nad Bugiem | Po chorobie |
mjr sap. | ![]() | Górski Jan | Chomik | 17 kwietnia 1945 | Lengenfeld, filia KL Flossenbürg | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
ppor. piech. | ![]() | Grycz Jan | Dziadzio | po 6 sierpnia 1943 | pod Hłuszą (Białoruś) | w walce, podczas obławy Niemców, Ukraińców i Węgrów |
por. | ![]() | Hencel Stanisław | Pik | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
ppor. | ![]() | Hörl Jan | Frog | 7 maja 1943 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
kpt. | ![]() | Ipohorski Lenkiewicz Wiesław | Zagroda | po 8 marca 1943 | prawdopodobnie w Kijowie (Ukraina) | Aresztowany przez Abwehrę |
por. | ![]() | Jagielski Stanisław | Gacek | 6 marca 1944 | Kurów | zamordowany przez gestapo |
por. | ![]() | Jakubowski Ewaryst | Brat | 31 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. | ![]() | Jasieński Stefan | Alfa | po 3 stycznia 1944 | KL Auschwitz | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
por. piech. | ![]() | Jastrzębski Antoni | Ugór | w styczniu 1943 | w Michniowie lub pod Lechowem | podczas akcji likwidacyjnej agenta gestapo |
ppor. | ![]() | Jaworski Tadeusz | Gont | 9 marca 1945 | KL Buchenwald | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
rotm. | ![]() | Jurecki Marian | Orawa | 28 grudnia 1941 | Brzozów Stary (powiat sochaczewski) | w walce z Niemcami, pierwszy poległy CC |
ppor. | ![]() | Jurkiewicz Longin | Mysz | po listopadzie 1943 | Wilno (obecnie Litwa) | zamordowany przez gestapo |
ppłk. | ![]() | Kalenkiewicz Maciej | Kotwicz | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (obecnie Białoruś) | w walce z Sowietami |
ppor. piech. | ![]() | Kamiński Bronisław | Golf | 8 maja 1944 | Łęg (Kraków) | w walce z Niemcami |
sierż. | ![]() | Kazimierczak Stanisław | Ksiądz | w lipcu 1943 | prawdopodobnie Białystok lub KL Neuengamme | Aresztowany przez gestapo |
por. | ![]() | Klimowicz Władysław | Tama | w styczniu 1943 | Warszawa | Aresztowany przez Niemców, prawdopodobnie samobójstwo |
por. | ![]() | Kochański Jan | Jarema | 16 lutego 1944 | Warszawa | aresztowany przez Abwehrę |
por. sap. | ![]() | Kotorowicz Stanisław | Kron | 20 maja 1943 | Celestynów | w walce, podczas akcji odbicia więźniów |
ppor. sap. | ![]() | Kowalski Ryszard | Benga | 18 listopada 1943 | Równe (Ukraina) | zamordowany przez gestapo |
kpt. piech. | ![]() | Kozłowski Julian | Cichy | 18/19 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
kpt. dypl. | ![]() | Kożuchowski Henryk | Hora | w lipcu 1943 | w rejonie Michałowa (powiat Tomaszów Mazowiecki) | wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego Państwa Podziemnego, zrehabilitowany 1-02-1980 |
ppor. | ![]() | Krasiński Adam | Szczur | prawdopodobnie w czerwcu 1945 | Rzeszoty (Kraj Krasnojarski, Rosja) | zamordowany w sowieckim łagrze |
ppłk. piech. | ![]() | Krizar Leopold | Czeremosz | 16/17 października 1944 | k. Sokołowa/Dziebałtowa (gmina Końskie) | podczas skoku |
kpt. sap. | ![]() | Kryszczukajtis Mirosław | Szary | 17 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. | ![]() | Kuczyński Marian | Zwrotnica | po 25 czerwca 1944 | Drohobycz | aresztowany przez policję ukraińską, wydany gestapo |
kpt. art. | ![]() | Kułakowski Aleksander | Rywal | 13 grudnia 1944 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
mjr | ![]() | Lech Jan | Granit | po 24 czerwca 1944 | Lwów (obecnie Ukraina) | aresztowany przez gestapo |
ppor. piech. | ![]() | Lech Włodzimierz | Powiślak | 8 maja 1944 | Lęg (kraków) | w walce z Niemcami |
ppor. | ![]() | Lewko Kazimierz | Palec | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
mjr lot. | ![]() | Lewkowicz Bronisław | Kurs | 4 listopada 1944 | k. Huty (powiat przysuski) | w walce z Niemcami |
por. kaw | ![]() | Linowski Artur | Karp | 2 lipca 1943 | Tomaszow Mazowiecki | aresztowany przez gestapo, popelnil samobójstwo |
ppor. | ![]() | Łada Lech | Żagiew | w 1942 lub 1943 | prawdopodobnie Wygórow | wskutek zatargu z Gruzinem kpt. „Aloszą” |
kpt. | ![]() | Łagoda Hieronim | Lak | po 12 lutym 1945 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
por. | ![]() | Majewicz Stefan | Hruby | 13 sierpnia 1944 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
por. | ![]() | Marek Jan | Walka | po 13 maja 1943 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
por. piech. | ![]() | Matula Zbigniew | Radomyśl | 31 października 1944 | Słona (powiat tarnowski) | w walce z Niemcami |
por. | ![]() | Miciek Władysław | Młot | 6 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
por. piech. | ![]() | Motylewicz Piotr | Grab | 7 stycznia 1944 | pod Mikuliszkami (powiat oszmiański) | w walce z Niemcami |
ppor. | ![]() | Niedzielski Rafał | Mocny | 4 września 1943 | w Wólce Plebańskiej (pow. konecki) | w walce z Niemcami |
kpt. art. | ![]() | Nowodworski Cezary | Głóg | po 21 września 1944 | prawdopodobnie w Warszawie | prawdopodobnie zamordowany przez NKWD |
ppor. art. | ![]() | Odrowąż Szukewicz Bolesław | Bystrzec | 17 lutego 1943 | Bratków nad Czarną (gm. Aleksandrów) | podczas skoku |
por. piech. | ![]() | Osuchowski Kazimierz | Rosomak | 9 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
sierż. | ![]() | Parada Michał | Mapa | po 10 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
por. piech. | ![]() | Pentz Karol | Skała 2 | 9 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. łączn. | ![]() | Peszke Zdzisław | Kaszmir | pod koniec października 1943 | prawdopodobnie Milanówek | aresztowany przez gestapo, popelnił samobójstwo |
por. | ![]() | Piasecki Zbigniew | Orlik | po 23 marca 1945 | KL Mittelbau-Dora | prawdopodobnie zamordowany w obozie koncentracyjnym |
kpt. | ![]() | Piątkowski Bohdan | Mak | po 6 lutym 1943 | Mińsk Litewski (obecnie Białoruś) | aresztowany przez gestapo |
ppor. | ![]() | Pic Witold | Cholewa | 22 marca 1944 | w Kaskach (powiat grodziski) | ciężko ranny w walce, popełnił samobójstwo |
płk. | ![]() | Piwnik Jan | Ponury | 16 czerwca 1944 | pod Jewłaszami (Białoruś) | w walce z Niemcami |
ppor. piech. | ![]() | Poznański Jan | Pływak | 22 października 1943 | Opole Lubelskie | w walce, w akcji likwidacji konfidentów niemieckich |
ppor. | ![]() | Przetocki Jacek | Oset | 25 maja 1944 | Rychcice (obecnie Ukraina) | w walce z Niemcami |
kpt. br. panc. | ![]() | Rachwał Bronisław | Glin | 2 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
rotm. | ![]() | Raczkowski Stanisław | Bułany | 29 lipca 1944 | Suchedniów | w walce z Niemcami |
ppor. | ![]() | Riedl Adam | Rodak | po 27 kwietnia 1944 r. | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
por. | ![]() | Rogowski Jan | Czarka | 16 lutego 1944 | Radom | zamordowany przez gestapo |
ppor. | ![]() | Rossiński Czesław | Kozioł | 12 kwietnia 1945 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
por. | ![]() | Rostek Jan | Dan | po 14 stycznia 1943 | Kijów | prawdopodobnie zamordowany przez Abwehrę |
ppor. | ![]() | Rostworowski Jan | Mat | 22 września 1944 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
por. | ![]() | Rzepka Kazimierz | Ognik | 26 listopada 1943 | Lesienice (Lwów, obecnie Ukraina) | w walce z Niemcami, po akcji |
kpt. piech. | ![]() | Serafin Jan | Czerchawa | 20 maja 1944 | Opatkowice | podczas skoku |
ppor. łączn. | ![]() | Siakiewicz Władysław | Mruk | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
ppor. łączn. | ![]() | Skowroński Ryszard | Lechita | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
rotm. | ![]() | Skrochowski Jan | Ostroga | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (Białoruś) | w walce z Sowietami |
mjr dypl. | ![]() | Sokołowski Tadeusz | Trop | 6/7 lutego 1943 | Mińsk (Białoruś) | zamordowany przez gestapo |
por. piech. | ![]() | Sołtys Stanisław | Sowa | 8 czerwca 1944 | Rzeszów | zamordowany przez gestapo |
płk. piech. | ![]() | Spychalski Józef | Grudzień | 31 grudnia 1944 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncenctracyjnym |
ppor. | ![]() | Stołyhwo Olgierd | Stewa | 7 maja 1943 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
kpt. piech. | ![]() | Strumpf Witold | Sud | w styczniu 1945 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncenctracyjnym |
kpt. art. | ![]() | Szczepański Mieczysław | Dębina | 12 kwietnia 1945 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
por. | ![]() | Szpakowicz Wiesław | Pak | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
ppor. łączn. | ![]() | Sztrom Jerzy | Pilnik | w czerwcu 1944 | w Lidzie (obecnie Białoruś) | w walce z Niemcami |
kpt. art. | ![]() | Szubiński Władysław | Dach | w grudniu 1942 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
ppor. | ![]() | Szwiec Waldemar | Robot | 14 października 1943 | Wielka Wieś (powiat Końskie) | w walce z Niemcami |
kpt. | ![]() | Świątkowski Andrzej | Amurat | 28 grudnia 1941 | Brzozów Stary (powiat sochaczewski) | w walce z Niemcami |
mjr pil. | ![]() | Tajchman Michał | Mikita | 4 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
ppor. | ![]() | Tomaszewski Tadeusz | Wąwóz | po 5 sierpnia 1944 | Warszawa | prawdopodobnie podczas Powstania Warszawskiego |
por. art. | ![]() | Twardy Zbigniew | Trzask | 6 października 1944 | Chełm | w walce z Niemcami, po akcji |
ppor. | ![]() | Wątróbski Józef | Jelito | 8 maja 1944 | Łęg (Kraków) | w walce z Niemcami |
kpt. | ![]() | Wilczewski Michał | Uszka | 14 lutego 1945 | Lwów | przy próbie aresztowania przez NKWD popełnił samobójstwo |
por. | ![]() | Zalewski Janusz | Chinek | po 8 marca 1943 | Kijów (Ukraina) | aresztowany przez Abwehrę |
kpt. art. | ![]() | Zaorski Wacław | Ryba | 8 grudnia 1942 | Mińsk (Białoruś) | aresztowany przez gestapo |
ppor. łączn. | ![]() | Zapotoczny Stanisław | Płomień | 18 lutego 1944 | Wilno (litwa) | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
mjr kaw. | ![]() | Zarembiński Wiktor | Zrąb | po 17 kwietnia 1943 | Lwów (obecnie Ukraina) | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
por. | ![]() | Zawadzki Alfred | Kos | w grudniu 1942 | Cieszyn | zamordowany przez gestapo |
ppor. łączn. | ![]() | Żaak Franciszek | Mamka | 19 lipca 1944 | Lwów (obecnie Ukraina) | zamordowany przez Niemców |
mjr piech. | ![]() | Żelkowski Bronisław | Dąbrowa | 11 listopada 1942 | Warszawa | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.
W nocy 29/30 października 1942 r., podczas operacji lotniczej Pliers polegli: ppor. sap. Jerzy Bichniewicz ps. Błękitny | por. sap. Stanisław Hencel ps. Pik | por. piech. Wiesław Szpakowicz ps. Pak | Samolot Halifax nr W 773 rozbił się o wysoką skałę Iljansbuknuten, znajdującą się na wybrzeżu Norwegii pomiędzy Hellerem a Resfland. Nieznana jest przyczyna katastrofy. Albo była to pomyłka w nawigacji, albo samolot został ostrzelany przez obronę przeciwlotniczą, następnie usiłował lądować awaryjnie. Polegli Cichociemni wraz z załogą Halifaxa, pod dowództwem kpt. naw. Mariusza Wodzickiego. Wszyscy spoczywają na cmentarzu w Egersund.
W nocy 16/17 lutego 1943 r., podczas operacji lotniczej Saw poległ ppor. art. Bolesław Odrowąż-Szukiewicz ps. Bystrzec | Podczas skoku nie otworzył się spadochron.
W nocy 14/15 września 1943 r., podczas operacji lotniczej Neon 9 polegli: ppor. łączn. Kazimierz Lewko ps. Palec | ppor. łączn. Władysław Siakiewicz ps. Mruk | ppor. łączn. Ryszard Skowroński ps. Lechita | Samolot został zestrzelony nad Danią, w rejonie Esbjerg. Polegli Cichociemni wraz z załogą Halifaxa, pod dowództwem F/O A.J.M. Milne’a. Wszyscy spoczywają na cmentarzu w Esbjerg.
W nocy 19/20 maja 1944 r., podczas operacji lotniczej Weller 18 poległ kpt. dypl. piech. Jan Serafin ps. Czerchawa | Podczas skoku nie otworzył się spadochron.
W nocy 16/17 października 1944 r., podczas operacji lotniczej Poldek 1 poległ ppłk. piech. Leopold Krizar ps. Czeremosz | Podczas skoku splątały się taśmy spadochronu poza samolotem. Odcięty przez dyspozytora na pokładzie, spadł z nierozwiniętym spadochronem.
zobacz:
vel Wiesław Sieniawski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0715
W 1919 powrócił do Polski, uczył się w Gimnazjum Męskim Towarzystwa im. J. Zamoyskiego w Warszawie, w 1925 zdał egzamin dojrzałości. W 1925 podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu im. J. Piłsudskiego w Warszawie, w 1929 obronił dyplom magistra prawa. Podjął pracę jako adwokat był m.in. radcą prawnym komisarycznego zarządu miasta stołecznego Warszawy.
Od 13 sierpnia 1929 do 27 czerwca 1930 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Berezie Kartuskiej (9 batalion). Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 1 stycznia 1933. W latach 1933 -1939 działał w Związku Oficerów Rezerwy oraz Związku Adwokatów Polskich w Warszawie. Odbył ćwiczenia rezerwy w 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”. Od 1934 działacz Obozu Narodowo – Radykalnego.
Zmobilizowany 28 sierpnia 1939 jako kurier Sztabu Naczelnego Wodza. Dostarczał pocztę m.in. do gen. A. Szyllinga w Krakowie, Brześcia nad Bugiem, Lidy, Wilna, do gen. T. Piskora w Lublinie, gen. S. Dąb – Biernackiego w Puławach, gen. Rommla w Garwolinie, gen. T. Kutrzeby oraz gen. Szyllinga w Biłgoraju. Od 13 września w Kwaterze Głównej Sztabu Naczelnego Wodza.
18 września przekroczył granicę z Rumunią, internowany w obozie Vatra Dornei, następnie od 1 października w Tulcea oraz w Bals. Uciekł, 23 listopada dotarł do Bukaresztu, następnie przez Jugosławię i Włochy 28 listopada dotarł do Menton (Francja), potem do Parthenay i Bressuire. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od maja 1940 przydzielony do 3 batalionu 7 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji ewakuowany 21 czerwca 1940 z Le Palais (na wyspie Belle – Ile), 23 czerwca dotarł do Plumouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od lipca 1940 przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w kraju. Od 18 sierpnia 1942 w dyspozycji Oddziału V Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, awansowany na stopień porucznika 20 marca 1941, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.
Miał skoczyć ze spadochronem do okupowanej Polski w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Pliers” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: XVII), w nocy 29/30 października 1942.
Samolot Halifax W-7773 „S” (załoga: pilot – F/S Franciszek Sobkowiak, W/O Franciszek Zaremba / nawigator: F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Franciszek Pantkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – F/S Wacław Żuk, F/S Tadeusz Madejski) wystartował z lotniska RAF Tempsford pod Londynem, rozbił się ok. godz. 3.30 w nocy o skałę o nazwie Iljansbuknuten [N58°26′ E06°11′], pomiędzy miejscowościami Helleren i Refsland, 10 km na północny wschód od Egersund (Norwegia). Po upadku samolotu nastąpiło kilka eksplozji, samolot zapalił się, pożar trwał do rana. Szczątki samolotu leżą do dzisiaj na terenie posiadłości norweskiego farmera Tollef Hellerena. Roman Żetelski, jeden z dziesięciu polskich jeńców którzy grzebali załogę oraz Cichociemnych, podczas powojennej rozprawy w Norwegii niemieckiego generała Nikolausa von Falkenborsta zeznał, iż na miejscu katastrofy znaleziono dziesięć spalonych zwłok, w tym trzy zwęglone.
Tragiczny lot Halifaxa trwał ok. 9 godzin 45 min., samolot prawdopodobnie powracał do bazy, ponieważ z powodu złej widoczności nie odnalazł placówki odbiorczej w Polsce. Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Razem z nim polegli cichociemni: ppor. Jerzy Bichniewicz ps. Błękitny oraz por. Stanisław Hencel ps. Pik oraz członkowie załogi: pilot nawigator Mariusz Wodzicki, pilot Franciszek Sobkowiak, pilot Franciszek Zaremba, radiooperator Franciszek Pantkowski. mechanik Czesław Kozłowski. Przerzucali m.in. 156 tys. dolarów i 70 tys. marek niemieckich na potrzeby AK.
Ich ciała odnaleziono na „wzgórzu 40”, obok wybrzeża, ok. 4 km. na północny zachód od miejscowości Ogna. Wraz z pozostałymi uczestnikami operacji „Pliers” i załogą samolotu początkowo przewieziono szczątki poległych do Brusand, niedaleko miejscowości Ogna, gdzie pochowano je w wykopanych przez jeńców grobach. Po wojnie ekshumowano wszystkich oraz pochowano ponownie na cmentarzu w Egersund. W 1953 szczątki poległych przeniesiono na historyczny cmentarz Vestre Gravlund w Oslo (obok zamku królewskiego).
Początkowo w operacji „Pliers” miała lecieć ekipa skoczków ppor. Adolfa Pilcha ps. Góra: ppor. Michał Busłowicz ps. Bociek, ppor. Henryk Januszkiewicz ps. Spokojny, ppor. Bolesław Odrowąż-Szukiewicz ps. Bystrzec. Jednak dwuminutowe spóźnienie przesądziło o tym, że poleciała ekipa skoczków następna w kolejce.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
„Dnia 26.X. „żółty alarm” – dla 3 lotów (ekipy Brace i Pliers oraz Wrenc) [powinno być: Wrench]. O godz. 14.30 operacja odwołana. (…) Dnia 28.X.- „żółty alarm”. Ekipy cofnięte z drogi na lotnisko – zły komunikat meteorologiczny. (…)
Dnia 29.X. – o godz. 11.oo – „żółty alarm”, gotowość dla ekip „Brace” (lotnicza) i „Pliers” (poczta i instrukcje specjalne) oraz dla ekspedycji „Wrenc” [powinno być: Wrench] (bombardowanie). Sytuacja z załogami kiepska. – W nocy 28/29.X. polskie załogi latały nad Francją i na noc 29/30.X. są tylko dwie załogi polskie (…).
O godz. 14.30 Air Ministry zapowiedziało alarm „purpurowy” (lepszy stopień od czerwonego). O godz. 17.oo meteorolodzy zapowiedzieli bardzo dobrą pogodę na trasie do Polski i w Polsce a złą nad Francją. Komunikat z Polski z godz. 16.oo – wyjątkowo dobry. Zapadła decyzja lotu.
Nastąpił start: – godz. 17.51 – lot Nr. 21/26 – ekipa Brace – 6 ludzi, 4 containery, 2 bagażniki (A.A. i Z. – MSWewn.), 171.000 dol. i poczta MSWewn. DR 16/9, 17/9 i 18/0 – nawigator por. Walczak – plac. odb. Bratek (415); – godz. 17.55 – lot Nr.19/24 – ekipa Pliers – 3 ludzi, 6 containerów, 1 bagażnik, 156.000 dol. i 70.000 rm., poczta 4000 – nawigator por. Wodzicki – plac. odb. „Kur” (407); – godz. 18.oo – lot Nr. 20/25 – eksp. „Wrenc” [powinno być: Wrench] – bomby: 2 po 500 i 4 po 250 funtów – cel – Kw. główna Gestapo w Warszawie – nawigator kpt. Krół. (…)
O g. 8.20 mjr Perkins podał Kier. Sam. Ref. „S” smutną wiadomość: – samolot por. Walczaka – ekipa „Brace” – lot. 21/26 – powrócił i lądował w Yorkshire, – samolot por. Wodzickiego – brak wiadomości (godz. 12.oo – również brak wiadomości). Godz. 15.oo – dca dyonu 138 uznał załogę za „missing”. – samolot kpt. Króla – wodował blisko brzegów Anglii. Załoga uratowana, samolot zatonął.” (s. 102-103)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Autor książki „Dzienniki cichociemnego”, wyd. IPN Rzeszów, 2014.
Bjorn Bratbak – Pamięci załogi samolotu Halifax II
w: „Kombatant”, grudzień 2002, nr 12 (142), s. 16 – 17
Syn Jana, adwokata oraz Bronisławy z domu Szwarc. W 1931 zawarł związek małżeński z Heleną Sieniawską (1900-1975), absolwentką konserwatorium (klasa fortepianu). Mieli syna Jana Józefa (ur. 1938), architekta.
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Zobacz także