Pod koniec oraz po zakończeniu II wojny światowej co najmniej 18 Cichociemnych pozostało w konspiracji w AK lub poza strukturami wojskowymi, m.in. zajmowali się przerzucaniem ludzi na Zachód albo ze wschodu do Polski centralnej i zachodniej. M.in. Cichociemni: kpt. Mieczysław Szczepański oraz ppor. Czesław Rossiński planowali (zaniechany) zamach na przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta oraz przewodniczącego PKWN Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Obaj Cichociemni zostali zamordowani 12 kwietnia 1945 po północy, na schodach podziemi Zamku w Lublinie.
Co najmniej 63 Cichociemnych jako żołnierze wyklęci walczyło w Polsce antykomunistycznych strukturach wojskowych (NIE, DSZ, WiN, in.), w działaniach błędnie określanych przez niektórych powstaniem antykomunistycznym.
M.in. Cichociemny ppłk Jan Kamieński pod ps. Klimaszewski był inspektorem Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych, do 6 sierpnia 1945 pod ps. Litwin komendantem Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny płk Marian Gołębiewski od czerwca 1945 był szefem sztabu oraz zastępcą komendanta Okręgu Lublin Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj; działał w opozycji antykomunistycznej aż do 1989. Cichociemny mjr Bogusław Wolniak był szefem łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj w Warszawie.
Archiwista – Zestawienie wydarzeń dotyczących kierowania konspiracją w Kraju po Powstaniu Warszawskim
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1973, nr 26, s. 207 – 216
Ok. 30 Cichociemnych w 1944 wytypowano i przydzielono do pracy w kadrowej organizacji „NIE”, jej komendantem mianowano Cichociemnego gen. bryg. Leopolda Okulickiego. Nie ma pełnych danych, wiadomo że działali w niej także: mjr Antoni Chmielowski, ppłk Antoni Iglewski, ppłk Jan Kamieński, por. Jerzy Kowalski, por. Kazimierz Niepla, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, mjr Adam Trybus, kpt. Michał Wilczewski (samobójstwo 14 lutego 1945 przy próbie aresztowania przez NKWD), por. Roman Wiszniowski. Część z Nich zaangażowała się później w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
Według historyka Janusza Kurtyki, prawdopodobnie wśród Nich byli również CC przydzieleni do pracy w II rzucie Komendy Głównej AK: ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Zdzisław Jeziorański, mjr Bogusław Wolniak, kpt. Elżbieta Zawacka.
43 Cichociemnych zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Przemysław Bystrzycki, por. Bronisław Czepczak-Górecki, por. Kazimierz Czerwiński, mjr. Hieronim Dekutowski, ppłk. Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, kpt. Tadeusz Gaworski, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, ppłk Jan Kamieński, mjr Eugeniusz Kaszyński, por. Tadeusz Kobyliński, por. Edward Kowalik, kpt. Wojciech Lipiński, mjr Benon Łastowski, mjr Adam Mackus, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Jerzy Niemczycki, kpt. Michał Nowakowski, plut. Jan Parczewski, por. Feliks Perekładowski, por. Marian Pokładecki, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, ppor. Edwin Scheller-Czarny, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak, por. Zenon Sikorski, mjr Zdzisław Sroczyński, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Adam Trybus, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, kpt. Otton Wiszniewski, mjr Bogusław Wolniak, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka, ppor. Tadeusz Żelechowski.
Cichociemny mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora był dowódcą oddziału dywersyjnego DSZ, następnie WiN, przeprowadził wiele akcji bojowych w województwie lubelskim, rzeszowskim, kieleckim. Cichociemny płk Marian Gołębiewski był dowódcą oddziałow w sile ok. 4,5 tys. żołnierzy, szefem sztabu i zastępcą komendanta Okręgu Lublin DSZ, wydawał niepodległościową prasę („Wieści”, „Nowy Zew”), przeprowadzał wiele akcji bojowych, m.in. 21 lutego 1945 akcję na Komunalna Kasę Oszczędności. Cichociemny por. Zenon Sikorski był inspektorem Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny mjr Adam Trybus zwerbował do współpracy kilkunastu funkcjonariuszy bezpieki „władzy ludowej”, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję bojową na areszt PUBP w Pabianicach, uwalniając bez żadnych strat 10 więzionych żołnierzy antykomunistycznej konspiracji.
32 Cichociemnych działało także w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Bernard Bzdawka, mjr Antoni Chmielowski, por. Bronisław Czepczak-Górecki, mjr Hieronim Dekutowski, ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, por. Edward Kiwer, por. Tadeusz Kobyliński, kpt. Stanisław Kolasiński, por. Stanisław Kujawiński, kpt. Mieczysław Kwarciński, mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, płk. Bruno Nadolczak ps. Piast – był autorem raportu WiN o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków, por. Kazimierz Niepla radiooperator Obszaru Północno-Wschodniego, kpt. Michał Nowakowski, kpt. Franciszek Rybka, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka.
Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji „Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.
Cichociemni działali także w innych formacjach antykomunistycznych:
Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN)
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1990, zeszyt 94, s. 13-35
Cichociemni angażowali się także w organizacjach i strukturach działających na emigracji:
Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji „Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.
Cichociemny płk Adam Boryczka działał w WiN od 1945 aż do 1952, kilkakrotnie przyjeżdżał do PRL jako kurier, następnie szef łączności Delegatury Zagranicznej WiN. Był rozpracowywany przez służby specjalne PRL, w ramach gry operacyjnej „Cezary”. Cichociemny mjr Benon Łastowski, działał w WiN od 1945 aż do 1952, prawdopodobnie od lat pięćdziesiątych związał się z amerykańskimi (CIA) lub brytyjskimi (SIS) służbami specjalnymi. Cichociemny mjr Zdzisław Sroczyński w 1946 został zrzucony do Polski w nieustalonych jeszcze okolicznościach, prawdopodobnie w operacji specjalnej amerykańskiego wywiadu, po wykonaniu zadania powrócił do Londynu. Cichociemny mjr Witold Uklański 24 listopada 1945 przyjechał do Polski pod fałszywą tożsamością, trzy dni później aresztowany, 17 marca 1947 skazany na śmierć (po dwóch miesiącach wyrok zmieniono na dożywotnie więzienie), 3 maja 1954 zamordowany w więzieniu we Wronkach…
Cichociemny płk Marian Gołębiewski działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, potem w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, następnie aż do 1989 w opozycji demokratycznej PRL (m.in. współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela)…
Wytyczne ideowe Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1979, zeszyt 48, s. 84-87
rtm Stefan Bałuk – DSZ, WiN | płk Adam Boryczka – DSZ, WiN, DZ WiN, NiD, SIS, CIA | ppor. Bernard Bzdawka – WiN | ppor. Przemysław Bystrzycki – DSZ | mjr Antoni Chmielowski – NIE, WiN | por. Bronisław Czepczak-Górecki – DSZ, WiN | por. Kazimierz Czerwiński – DSZ | mjr Hieronim Dekutowski – DSZ, WiN | płk Feliks Dzikielewski – prawd. NIE, DSZ, WiN | kpt. Adolf Gałacki – DSZ, WiN | kpt. Tadeusz Gaworski – DSZ | płk Marian Gołębiewski – DSZ, WiN, ROPCiO | płk Antoni Iglewski – NIE, DSZ, WiN | mjr Bolesław Jackiewicz – DSZ, WiN | kpt. Henryk Januszkiewicz – DSZ, WiN | ppłk Jan Kamieński – NIE, DSZ, NSZ | mjr Eugeniusz Kaszyński – DSZ | por. Edward Kiwer – WiN | por. Tadeusz Kobyliński – DSZ, WiN | kpt. Stanisław Kolasiński – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | por. Edward Kowalik – DSZ | por. Jerzy Kowalski – NIE | kpt. Mieczysław Kwarciński – WiN | mjr Bohdan Kwiatkowski – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Wojciech Lipiński – DSZ | mjr Benon Łastowski – DSZ, WiN, DZ WiN, SIS, CIA | mjr Adam Mackus – DSZ | por. Jan Matysko – DSZ, WiN | ppor. Stanisław Mazur – NIE, DSZ, WiN | płk Bruno Nadolczak – WiN | kpt. Jerzy Niemczycki – DSZ | por. Kazimierz Niepla – WiN | kpt. Jan Nowak-Jeziorański – prawd. NIE, NiD, RWE, SIS, CIA | kpt. Michał Nowakowski – DSZ, WiN | gen. bryg, Leopold Okulicki – NIE | plut. Jan Parczewski – DSZ | por. Feliks Perekładowski – DSZ | por. Marian Pokładecki – DSZ | kpt. Stefan Przybylik – NIE, DSZ | mjr Kazimierz Raszplewicz – DSZ | por. Czesław Rossiński – prawd. NIE | kpt. Franciszek Rybka – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | ppor. Edwin Scheller-Czarny – DSZ | mjr Fryderyk Serafiński – DSZ, WiN | ppłk Stanisław Sędziak – DSZ, WiN, OAK | por. Zenon Sikorski – DSZ | mjr Zdzisław Sroczyński – DSZ, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Tadeusz Starzyński DSZ, WiN | kpt. Mieczysław Szczepański – prawd. NIE | mjr Piotr Szewczyk – DSZ, WiN | ppłk dypl. Wincenty Ściegienny – ROAK | mjr Adam Trybus – DSZ, ROAK | mjr Witold Uklański – DSZ, WiN | kpt. Bernard Wiechuła – DSZ, WiN | kpt. Michał Wilczewski – NIE | kpt. Otton Wiszniewski – DSZ | por. Roman Wiszniowski – NIE | mjr Bogusław Wolniak – prawd. NIE, DSZ | por. Lech Zabierek – DSZ, WiN | kpt. Elżbieta Zawacka – prawd. NIE, DSZ, WiN | ppor. Tadeusz Żelechowski – DSZ
Zobacz także:
Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę.
Można wybrać dowolną ilość wierszy, bez wpływu na wynik wyszukiwania.
Klikając w imię i nazwisko można przejść do biogramu na naszym portalu
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Organizacja |
---|---|---|---|---|
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr sap. | Bilski Kazimierz | Rum | centrala "Hel" (1945 - 1947) | |
płk. | Boryczka Adam | Brona | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1946-1954); Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA | |
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Chmielowski Antoni | Wołk | organizacja NIE (1945) Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) |
|
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. br. panc. | Czerwiński Kazimierz | Bryzga | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
płk. | Dekutowski Hieronim | Zapora | dowódca oddziału, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1947) | |
ppłk. łącz. | Dzikielewski Feliks | Oliw | prawdopod. NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Gałacki Adolf | Maszop | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
płk. piech. | Gołębiewski Marian | Ster | dowódca oddziałów (ok. 4,5 tys. zołnierzy), szef sztabu, zastepca komendanta Okręgu Lublin DSZ, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946), Ruch (1965-1970), ROPCiO (1976-1981) | |
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | organizacja NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), | |
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | Pozostał w konspiracji, prawdopodobnie Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | Pozostał w konspiracji | |
mjr | Jackiewicz Bolesław | Łabędź | Szef Oddziału III Sztabu Obszaru Zachodniego Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), szef Wydziału Organizacyjnego Komendy Obszaru Zachodniego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (I Zarząd, 1945) | |
kpt. | Januszkiewicz Henryk | Spokojny | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. | Kamieński Jan | Cozas | komendant Obszaru Zachodniego organizacji NIE (1945), komendant Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Inspektor Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych (1945) | |
mjr piech. | Kaszyński Eugeniusz | Nurt | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945) | |
por. piech. | Kiwer Edward | Biegaj | Pozostał w konspiracji, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. | Kobyliński Tadeusz | Hiena | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Kolasiński Stanisław | Śmiga, Ulewa | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA | |
por. łączn. lot. | Kowalik Edward | Ciupuś | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (RFN, 1951-1953) | |
por. sap. | Kowalski Jerzy | Baba | Pozostał w konspiracji, organizacja NIE (1945) | |
ppłk. | Krajewski Henryk | Trzaska | Pozostał w konspiracji | |
mjr | Krzymowski Stanisław | Kostka | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Kwiatkowski Bohdan | Lewar | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA | |
kpt. piech. | Lipiński Wojciech | Lawina | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945) | |
mjr | Łastowski Benon | Łobuz | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA (1945-1952) | |
mjr br. panc. | Mackus Adam | Prosty | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. łączn. | Matysko Jan | Oskard | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppor. łączn. | Mazur Stanisław | Limba | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
płk. piech. | Nadolczak Bruno | Piast | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), autor raportu o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków | |
płk. piech. | Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław | Kruk 2 | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Niemczycki Jerzy | Janczar | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. | Niepla Kazimierz | Kawka | organizacja "NIE" (1945) | |
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
kpt. art. | Jeziorański Nowak Jan | Zych | Prawd. organizacja NIE (1945), Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA (dyrektor RWE 1952-1976) | |
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
gen. bryg. | Okulicki Leopold | Niedźwiadek | organizacja "NIE" (1945) | |
ppor. łączn. | Ostrowiński Henryk | Smyk | Pozostał w konspiracji | |
plut. | Parczewski Jan | Kraska | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. piech. | Perekładowski Feliks | Przyjaciel 2 | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por | Pluta Wilhelm | Pion | Pozostał w konspiracji | |
por. lot. | Pokładecki Marian | Zoll | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr piech. | Raszplewicz Kazimierz | Tatar 2 | organizacja "NIE" Okręg Śląski (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), | |
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | Pozostał w konspiracji, prawdopodobnie organizacja NIE | |
płk. pil. dypl. | Rudkowski Roman | Rudy | Pozostał w konspiracji, SIS, CIA (1949 - 1954) | |
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość" (1945) ,Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA 1945 - 1950) | |
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | dowódca oddziału dyspozycyjnego Delegaturu Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr | Serafiński Fryderyk | Drabina | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. | Sędziak Stanisław | Warta | Obywatelska Armia Krajowa (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. piech. | Sikorski Zenon | Pożar | Inspektor Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr piech. sap. | Sroczyński Zdzisław | Kompresor | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA, w 1946 ponownie zrzucony do Polski w operacji CIA | |
kpt. piech. | Starzyński Tadeusz | Ślepowron | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | Pozostał w konspiracji, prawd. organizacja "NIE" | |
mjr piech. | Szewczyk Piotr | Czer | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. dypl. | Ściegienny Wincenty | Las | Ruch Oporu Armii Krajowej (1944-1945) | |
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | Pozostał w konspiracji | |
mjr piech. | Trybus Adam | Gaj | NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Ruch Oporu Armii Krajowej, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję na areszt PUBP w Pabianicach (uwolniono 10 osób) | |
mjr kaw. | Uklański Witold | Herold | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Waruszyński Zbigniew | Dewajtis 2 | Pozostał w konspiracji | |
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | Pozostał w konspiracji | |
kpt. sap. | Wiechuła Bernard | Maruda | Pozostał w konspiracji, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Wilczewski Michał | Uszka | Pozostał w konspiracji, organizacja "NIE" (1944-1945), popełnił samobójstwo przy próbie aresztowania przez NkWD | |
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. | Wiszniowski Roman | Harcerz | Pozostał w konspiracji, radiotelegrafista organizacji "NIE" (1945) | |
mjr | Wolniak Bogusław | Mięta | prawd. organizacja "NIE", szef łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
gen. bryg. | Zawacka Elżbieta | Zo | prawd. organizacja "NIE", Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946) | |
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) |
Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.
Witold Bagieński, Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza
polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej
w: Biuletyn Informacyjny, wrzesień 2016, nr 09 (317), s. 113-120
ps.: „Las”, „Olcha”, „Adam”, „Pilica”
Bartłomiej Wincenty Ściegienny
vel Wincenty Bartłomiejczyk, vel Stanisław Wydrychiewicz, vel Stanisław Bobowicz
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0523
1 listopada 1918 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego, przydzielony do batalionu zapasowego 56 Pułku Piechoty. Od grudnia 1918 do stycznia 1919 w rezerwie, do sierpnia 1919 przydzielony do 1 Lotniczego Batalionu Uzupełnień przy Bazie Wojsk Lotniczych w Warszawie, następnie w batalionie rezerwowym 5 Pułku Piechoty Legionów.
Od 1 października 1919 do 31 maja 1920 w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Od 1 czerwca do 20 listopada 1920 jako dowódca plutonu uczestnik wojny polsko – bolszewickiej, w składzie 101 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 października 1920, przydzielony do batalionu rezerwowego 5 Pułku Piechoty Legionów. Od maja 1922 do listopada 1924 w rezerwie. W 1922 zdał jako ekstern egzamin dojrzałości w Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Warszawie. Podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie oraz pracę w banku.
Od grudnia 1924 w wojsku, awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 grudnia 1924. Przydzielony jako dowódca plutonu oraz zastępca dowódcy kompanii litewsko – białoruskiego 79 Pułku Piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy w Słonimiu 20 Dywizji Piechoty. Od grudnia 1928 dowódca plutonu, od marca 1930 adiutant 89 Pułku Strzelców Poleskich 30 Dywizji Piechoty w Pińsku. Od września 1931 instruktor Batalionu Podchorążych rezerwy Piechoty 5a w Cieszynie, od czerwca 1932 dowódca kompanii 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie (21 Dywizji Piechoty Górskiej).
Od listopada 1933 słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, po jej ukończeniu w październiku 1935 (XIV promocja) mianowany oficerem dyplomowanym. Awansowany na stopień kapitana 1 stycznia 1935, przydzielony jako kierownik referatu do Dowództwa Okręgu Korpusu V w Krakowie. Od grudnia 1937 dowódca kompanii 35 Pułku Piechoty 9 Dywizji Piechoty w Brześciu nad Bugiem, od lutego 1939 kierownik referatu Oddziału I Sztabu Głównego WP w Warszawie.
W kampanii wrześniowej 1939 od 3 września jako oficer w sztabie Armii „Karpaty”, od 19 września w sztabie Frontu Południowego dowodzonego przez gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, na szlaku Kraków – Skierniewice – Lublin – Lwów – Gródek Jagielloński – Janów – Lwów.
19 września przez Przełęcz Tatarską przekroczył granicę z Węgrami, od 25 września internowany w obozie Lengyeltoti. 18 października uciekł, od 19 października w Budapeszcie, po otrzymaniu paszportu w polskiej ambasadzie, 15 listopada wyruszył do Francji. 19 listopada 1939 w Paryżu (Francja) wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako oficer sztabu 3 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji 23 czerwca ewakuowany z St. Jean de Luz, 27 czerwca dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 14 lipca 1940 przydzielony jako oficer sztabu 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 7 kwietnia 1942 w Londynie. Od 14 kwietnia 1942 w dyspozycji Oddziału V Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień majora, ze starszeństwem od 3 września 1942.
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rheumatism” (dowódca operacji: F/L Stanisław Król, ekipa skoczków: IX), z samolotu Halifax W-7774 „T” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Stanisław Kłosowski, pilot – F/S Franciszek Sobkowiak / nawigator – F/L Stanisław Król / radiotelegrafista – F/S Walenty Wasilewski / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Ugór”, w okolicach miejscowości Łyszkowice, 3,2 km od Czatolina. Razem z nim skoczyli: mjr. dypl. Jan Lech ps. Granit, kpt. Zygmunt Policiewicz ps. Świerk, por. dypl. Stanisław Sędziak ps. Warta oraz kurierzy: por. Adam Cużytek ps. Roman i bomb. Stanisław Stach ps. Marian. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (1/2 września) zadanie nie mogło zostać wykonane. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 12 godzin 20 minut.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
„Dnia 3.IX. „yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 „red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.
Nie bez wzruszenia, nastąpił start dwóch samolotów do Polski: – lot 11/18, ekipa ob. Las (Reumatismus), na plac. odb. „Ugór”, nawigator – kpt. obs. Król, godz. 18.45; – lot 14/19, ekipa ob. Zrąb (Measles) na plac. odb. „Żaba”, nawigator – por. obs. Wodzicki, godz. 18.50. Nawigatorzy zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa zderzenia się podczas krążenia nad rej. plac. odb., które leżą bardzo blisko siebie. (…)
Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie przydzielony jako szef sztabu oraz zastępca komendanta Komendy Okręgu Białystok AK. Współorganizował oddziały partyzanckie (leśne) AK w obwodach: Suwałki, Augustów, Grajewo, Białystok powiat, Grodno, Wysokie Mazowieckie, Zambrów, Łomża, Ostrołęka, Bielsk podlaski, Sokółka, Wołkowysk.
Uczestniczył w zorganizowaniu w pierwszej połowie 1943 Kedywu (pluton w każdym obwodzie), a także kursów: Szkoły Podchorążych Piechoty, Szkoły Podoficerów Piechoty, szkoleń młodszych dowódców piechoty, saperskich, sanitarnych, łączności oraz samochodowych. M.in. dzieki jego wysiłkom zmobilizowano w okręgu oddziały 18 Dywizji Piechoty AK (33 Pułk Piechoty, 71 Pułk Piechoty,5 Pułk Ułanów, 18 Pułk Artylerii Lekkiej, kompania saperów i łączności) oraz 28 Dywizji Piechoty AK (81 Pułk Piechoty, 42 Pułk Piechoty, 1 Pułk Ułanów, 28 Pułk Artylerii Lekkiej), a także Podlaskiej i Suwalskiej Brygady Kawalerii AK.
Po wkroczeniu Sowietów w lipcu 1944 pozostał w konspiracji, działał nadal w AK, po jej rozwiązaniu w Ruchu Oporu Armii Krajowej. 2 marca 1945 podczas nadawania radiogramu we wsi Grodzie Szczepanowięta (k. Kuleszy Kościelnych) zaatakowany przez oddział NKWD, ranny, aresztowany wraz z jednym z 7 żołnierzy AK. Do 13 sierpnia 1945 osadzony w więzieniu PUBP w Białymstoku, następnie w areszcie Warszawa Mokotów. Oskarżony o to, że „był kierowniczym działaczem nielegalnego związku 'Armia Krajowa’ mającym na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego” także o uchylanie się od służby wojskowej w LWP. W związku z amnestią 22 września 1945 MBP wydało nakaz zwolnienia, faktycznie zwolniony z więzienia w Warszawie na początku grudnia 1945.
Ukrywał się pod fałszywą tożsamością Stanisław Bobowicz, w latach 1945-1948 prowadził warsztat mechaniczny w Pabianicach, następnie pracował jako buchalter w Łodzi. Od 1 stycznia 1950 zaopatrzeniowiec i technik zaopatrzenia w Warszawskich Zakładach Wytwórczych Sprzętu Filmowego. Od listopada 1957 do 31 sierpnia 1958 główny księgowy w „Krzemoglin” Eksploatacja Surowców Skalnych, od 1 grudnia 1950 do 30 kwietnia 1962 starszy ekonomista w Spółdzielni pracy „Kino-Service” w Warszawie. Od 2 maja 1962 referent ekonomiczny w Instytucie Geologicznym w Warszawie, od 30 czerwca 1967 na emeryturze. Zmarł 12 listopada 1968 w Warszawie, pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach – kw. B20 rz. 1 gr. 28.
Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157
Syn Ludwika, rolnika oraz Katarzyny z domu Wydrych. W 1922 zawarł związek małżeński z Janiną z domu Książkiewicz (1901-1928). Mieli syna Jerzego (ur. 1923), żołnierza AK, inżyniera mechanika, więźnia politycznego.
W 1936 zawarł związek małżeński z Zofią z domu Gutowską (1915-1992). Mieli syna Andrzeja (ur. 1938), doktora filozofii, od 1970 na emigracji we Francji, pracownika naukowego Francuskiej Akademii Nauk w Strasburgu.
W 1961 zawarł związek małżeński z Janiną z domu Sawicką (1925-1983), łączniczką AK, uczestniczką Powstania Warszawskiego, więźniarką polityczną
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Zobacz także – biogram w Wikipedii