Władysław Miciek – Cichociemny
ps.: „Młot”, „Szpak”,, „Mazepa”, „Wojewoda”
Władysław Alfred Miciek vel Władysław Orłowski, vel Jan Kobudziński
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0538
por. cc Władysław Miciek
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 23 maja 1912 w Brzostku (powiat pilzneński, obecnie powiat dębicki), poległ w Powstaniu Warszawskim 6 sierpnia 1944 w Warszawie – porucznik, inżynier architekt, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, Kedywu Podokręgu Rzeszów AK, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki konspiracyjnej (STS 38, Briggens), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 30 lat 8 miesięcy. Syn kowala
Spis treści:
Uczył się w Gimnazjum Państwowym w Jaśle, do 1933 w Państwowej Szkole Ogrodniczej w Białej. Do 1937 studia na Wydziale Ogrodnictwa Ozdobnego Państwowej Szkoły Ogrodnictwa w Poznaniu. Od 18 września 1933 uczestnik dywizyjnego Kursu Podchorązych Rezerwy Piechoty przy 4 Pułku Strzelców Podhalańskich 21 Dywizji Piechoty Górskiej, po jego ukończeniu od 2 czerwca 1934 na praktyce jako dowódca drużyny oraz plutonu 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Od 17 września 1934 przeniesiony do rezerwy.
Uczestnik ćwiczeń oficerów rezerwy, jako dowódca plutonu oraz kompanii w lipcu – sierpniu 1945 oraz w sierpniu i wrześniu 1937 w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1937. Od 20 sierpnia 1939 uczestnik kursu w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, od 30 sierpnia dowódca plutonu i kompanii czołgów 21 Dywizji Piechoty Górskiej.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 w składzie 21 Dywizji Piechoty Górskiej, od 20 września w niemieckiej niewoli. 25 września uciekł, 13 grudnia 1939 przekroczył granicę z Węgrami, 25 stycznia 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim w Paryżu (Francja), od lutego 1940 przydzielony do 9 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji ewakuowany z St. Nazaire, 22 czerwca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
dokumenty – Władysław Miciek, skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. W lutym 1941 uczestniczył w nieudanej akcji dywersyjnej, desancie 6 oficerów: kpt. Mieczysław Kaliciński, por. Kazimierz Bogdziewicz, pod. Kazimierz Dendor, por. Stanisław Kruszewski, por. Ludwik Zwolański na stację transformatorów niemieckich łodzi podwodnych w Mariniao k. Bordeaux (samolot zawrócił do bazy). Do 5 maja 1942 przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w STS 43 w Audley End, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 25 stycznia 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 25/26 stycznia 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Screwdriver” (dowódca operacji: P/O Kingsford-Smith, ekipa skoczków nr: XVIII), z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – P/O Kingsford-Smith / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę „Krzak” 106 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 16 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Bronisław Grun ps. Szyb, ppor. Mieczysław Kwarciński ps. Ziut oraz kurier ppor. Stanisław Łuczkiewicz ps. Sęp. Skoczków z bagażnikami zrzucono w rejonie placówki, nie zrzucono zasobników, bowiem placówka odbiorcza nie wyłożyła świateł sygnalizacyjnych. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 22 minuty.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:
„Wystartowały: – ekipa „SCREWDRIVER” – nawigator P/o. K. SMith – plac. odb. KRZAK (106) – godz. 17.40, – ekipa „SPOKSHAVE” – nawigator Cpt. Kuźnicki – plac. odb. KOŃ (102) – g. 18.45, – ekipa „BRACE” – nawigator Cpt. Król – plac. odb. CHMIEL (103) – g. 18 50, – ekipa „VICE” – nawigator S/Ldr. Boxter – plac. odb. SUM (104) – g. 20.30 . Każda ekipa po 4 ludzi, 6 containerów, 2 bagażniki.
Dnia 26.I. powróciły wszystkie samoloty z następującym wynikiem: – ekipa SCREWDRIVER – zrzut na rejon – tylko ludzie; 2568 [placówka odbiorcza] nie dała 1944 [sygnału świetlnego], – ekipa SPOKSHAVE – powróciła do Anglii; 2568 nie dała 1944, ekipa odmówiła skoku na rejon, – ekipa BRACE – zrzut na rejon – tylko ludzie, 2568 nie dała 1944, – VICE – powróciła do Anglii. Nad Polską nawalił jeden silnik – nawigator nie mógł ustalić swego położenia i zawrócił na trzech silnikach do bazy (…).” (s. 137)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Tablica pamiątkowa w Brzostku
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od maja 1943 przydzielony do Kedywu Podokręgu Rzeszów AK jako oficer dywersji Inspektoratu Rejonowego Rzeszów AK, od 5 maja 1944 zastępca kpt. Zenona Soboty ps. Świda, szefa Kedywu Podokręgu Rzeszów AK. Instruktor szkoleń dywersyjnych Inspektoratu, m.in. wiosną 1943 szkolenia dowódców Obwodu Rzeszów AK w leśniczówce Piątka w Tajęcinie, w lipcu 1943 szkolenia komendantów placówek Obwodu Rzeszów AK, w zimie 1943/1944 szkolenia dowódców patroli dywersyjnych w Obwodzie Dębica AK, kryptonim „Deser”.
W nocy 4/5 stycznia 1944 dowódca akcji odbioru zrzutu materiałowego w rejonie Gwoźnicy Górnej. Wraz z kpt. Józefem Lutakiem ps. Dyzma organizator zespołu dywersyjnego pracowników kolei, uczestnik dowodzonej przezeń akcji bojowej, ataku na niemiecki pociąg urlopowy na szlaku Lwów – Kraków.
15 marca 1944 dowódca akcji likwidacyjnej ukraińskiego nacjonalisty, komendanta policji kryminalnej w Kolbuszowej, okrutnego mordercy Polaków i Żydów, Włodzimierza Halickiego, akcja w rejonie Rynku zakończyła się powodzeniem. W kwietniu 1944 współorganizator akcji bojowej „Jula”, przeprowadzonej przy wsparciu żołnierzy warszawskiego Batalionu „Zośka”. W jej wyniku wczesnym rankiem 6 kwietnia 1944 wysadzono most na Wisłoku w rejonie Tryńczy oraz przepust kolejowy w rejonie Rogóżna. W nocy 9 kwietnia pod przejeżdżającym pociągiem wysadzono przepust kolejowy w Nowosielcach.
Po aresztowaniu 24 marca 1944 przez gestapo w Krakowie Cichociemnego płk Józefa Spychalskiego ps. Czarny, komendanta Okręgu Kraków AK, w maju 1944 m.in. wraz z Cichociemnymi: por. Ryszardem Nuszkiewiczem ps. Powolny oraz por. Henrykiem Januszkiewiczem ps. Spokojny współorganizował akcje odbicia, ataku na więzienie w Krakowie przy ul. Montelupich, porwania lub zamachu na dowódcę policji i SS w Generalnej Guberni, generała Wafen-SS Wilhelma Koppe’go, jednak z akcji tych wówczas zrezygnowano.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim prawdopodobnie bez przydziału. Walczył na Woli, poległ w akcji bojowej 6 sierpnia 1944 na ul. Elektoralnej, w rejonie operowania Batalionu „Zośka” Zgrupowania Radosław.
Cichociemny kpt. Adam Borys potwierdził Jego śmierć w pisemnym oświadczeniu, wskazując iż zameldował o tym fakcie kpt. Jan, dowódca batalionu „Zośka”, na jednej z odpraw podczas Powstania Warszawskiego.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1937
- porucznik – ze starszeństwem od 25 stycznia 1943
Ordery i odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Józefa, kowala oraz Zofii z domu Płaziak. Przed wojną zawarł związek małżeński z Heleną z domu Domańska. Nie mieli dzieci.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna- Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0171
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 116-117, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Wincenty Michalczewski – Cichociemny
ps.: „Mir”, „Cel”
vel Wincenty Jane, vel Witold Romeyko
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1014, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2025
kpt. cc Wincenty Michalczewski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 25 stycznia 1909 w Przytyku (powiat radomski), zm. 8 listopada 1999 w Warszawie – kapitan uzbrojenia, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef uzbrojenia Oddziału IV Komendy Obszaru Lwów AK, uczestnik kampanii wrześniowej, organizator produkcji granatów tzw. sidolówek, więzień obozów koncentracyjnych: KL Auschwitz, KL Mauthausen-Gusen (1943-1945), Cichociemny
Znajomość języków: ukraiński; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy STS 43 (Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 30 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 33 lata 7 miesięcy. Syn rymarza
Spis treści:
Wincenty Michalczewski
Od 1917 uczył się w szkole powszechnej w Przytyku, od 1924 na wydziale drogowo – budowlanym Państwowej Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej w Radomiu. W 1929 zdał egzamin dojrzałości. Podjął pracę jako technik drogowy w Powiatowym Zarządzie Drogowym w Łucku (Wołyń).
Od 15 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, po jej ukończeniu 30 czerwca 1932 praktyka jako dowódca drużyny 72 Pułku Piechoty im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu 28 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień plutonowego podchorążego 12 września 1932. 1 stycznia 1935 awansowany na stopień podporucznika, przydzielony do 24 Pułku Piechoty w Łucku 27 Dywizji Piechoty. W 1937 na kursie oficerskim w Szkole Uzbrojenia w Warszawie, po jej ukończeniu w dyspozycji Kierownictwa Zaopatrzenia Uzbrojenia w Warszawie.
II wojna światowa
Odznaka Legii Oficerskiej
Zmobilizowany w sierpniu 1939, przydzielony do Komisji Wojskowej odbierającej uzbrojenie oraz materiały dla wojska z rzeszowskiej filii fabryki H. Cegielski Spółka Akcyjna w Poznaniu. Po ewakuacji fabryki, od 10 września w Szefostwie Uzbrojenia Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu.
Grecki statek pasażerski Patris
Po agresji sowieckiej na Polskę, nie mając możliwości wykonania rozkazu dołączenia do Sztabu Naczelnego Wodza, dołączył do 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Wraz z brygadą przekroczył granicę z Węgrami, internowany w Nagymaros. Uciekł 10 lutego 1940, przez Budapeszt, Jugosławię, s/s „Patris” ze Splitu dopłynął do Marsylii (Francja). W Carpiagne wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, skierowany do Rezerwowego Obozu Wyszkoleniowego Oficerów w Saint Mende Grand (Bretania), potem przydzielony do Ośrodka Szkoleniowego Legii Oficerskiej w Vichy, mającego stanowić oddział osłonowy Sztabu Naczelnego Wodza.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
„Arandora Star”
Po upadku Francji ewakuowany z St. Jean de Luz statkiem m/s „Arandora Star”, 27 czerwca 1940 dopłynął do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako oficer broni do 7, potem 8 Brygady Kadrowej Strzelców (Kircaldy Fife), do pociągu pancernego „A” w Wadebridge (Kornwalia).
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
W kwietniu 1941 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 28 lipca 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień porucznika 3 września 1942. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Measles” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: XII), z samolotu Halifax W-7773 „S” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Julian Pieniążek, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – F/O Franciszek Pantkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – F/S Tadeusz Madejski, F/S Wacław Żuk). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę „Żaba” w okolicach miejscowości Stachlew, 12 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Jan Grycz ps. Dziadzio, kpt. Julian Kozłowski ps. Cichy, por. Kazimierz Smolski ps. Sosna, kpt. Wacław Zaorski ps. Ryba, mjr. Wiktor Zarembiński ps. Zrąb. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 11 godzin 45 minut.
„Dnia 3.IX. „yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 „red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.
Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Getto we Lwowie
Po skoku do końca października 1942 aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Puławskiej 24/23 u Alfreda Bartnika oraz przy ul. Hipotecznej 8. Po aklimatyzacji przydzielony jako szef uzbrojenia Oddziału IV Komendy Obszaru Lwów AK, zorganizował produkcję granatów tzw. sidolówek.
Wraz z Cichociemnym Wiktorem Zarembińskim ps. Zręb, w porozumieniu z Henrykiem Kuroniem (ojciec Jacka Kuronia, przedwojenny dziennikarz, działacz PPS, podczas wojny działacz konspiracji we Lwowie) oraz Władysławą Chomsową, przewodniczącą okręgowej Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj „Żegota” we Lwowie (1943-1944) dostarczali broń i materiały wybuchowe do żydowskiego getta we Lwowie.
rewers karty personalnej KL Auschwitz Witolda Romeyko (Wincenty MICHALCZEWSKI), źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
awers karty personalnej, wydział zatrudnienia więźniów w KL Auschwitz na nazwisko Witold Romeyko (właściwie Wincenty MICHALCZEWSKI), źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
17 kwietnia 1943 w Lwowie, w mieszkaniu dr Dereszowej, na „melinie” Cichociemnego Wiktora Zarembińskiego ps. Zręb, pod fałszywą tożsamością Witold Romeyko, przypadkowo aresztowany wraz z łączniczką przez gestapo. Nie zdekonspirowany, osadzony w więzieniu przy ul. Łąckiego, przez pewien czas pracował jako ogrodnik więzienny.
3 października 1943 wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Od 8 listopada 1943 w obozie koncentracyjnym KL Mauthausen-Gusen, zatrudniony w biurze projektów budowy Bau Kommando. Uwolniony z obozu 5 maja 1945 przez żołnierzy amerykańskiej 11 Dywizji Pancernej.
Michał Mackiewicz – Konspiracyjne granaty
w: Biuletyn IPN Pamięć.pl, nr 12/2013, s. 58-59
prof. dr hab. inż Jerzy Modrzewski – Służba uzbrojenia w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim
w: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce
Biuletyn Naukowy „Problemy Techniki Uzbrojenia” zeszyt 130 nr 2/2014, s. 7 – 24
Po wojnie
Po uwolnieniu z obozu wyjechał do Linzu (Austria), następnie do Wielkiej Brytanii, zameldował się w Oddziałe VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza.
W październiku 1948 powrócił do Polski. Od 1949 kierownik grupy robót w Radomiu (przy odbudowie fabryki broni „Walter”) w Kieleckim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego. Od 1955 główny inżynier inwestycji w Cementowni „Przyjaźń” w Wierzbicy k. Radomia. Od 1961 starszy projektant oraz kierowni Działu Inwestycji Przedsiębiorstwa Projektowania i Dostaw Inwestycyjnych oraz Transportu Technologicznego i Składowania „Techmatrans” w Radomiu.
W 1957 obronił dyplom inżyniera budownictwa na Politechnice Warszawskiej. W 1974 przeszedł na emeryturę. Zmarł 8 listopada 1999 w Warszawie.
Awanse
- plutonowy podchorąży – 12 września 1932
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1935
- porucznik – 3 września 1942
- kapitan
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi – 1956
- Srebrny Krzyż Zasługi – dwukrotnie: 1952 oraz 1953
- Krzyż Oświęcimski
Życie rodzinne
Wincenty Michalczewski z wnukiem
Syn Józefa, rymarza oraz Eleonory z domu Kaktus. W 1943 zawarł związek małżeński z Aliną Jan (1911-1979). Mieli córkę Krystynę (ur. 1938).
Upamiętnienie
W kwietniu 2019 Rada Miejska w Radomiu podjęła uchwałę o nadaniu jednej z ulic, od skrzyżowania ulic Jana Pawła II z Pallotyńską, do ulicy Godowskiej, imienia Cichociemnego kpt. Wincentego Michalczewskiego.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0174
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 89-90, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 3, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 92
Zobacz także:
- rozmowa z Wincentym Michalczewskim, z Jego wnuczką na portalu polskieradio.pl
- biogram w Wikipedii
Stefan Mich – Cichociemny
ps.: „Kmita”, „Okoń”, „Jeż”
vel Stefan Barszczewski, vel Jan Lipowiecki
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1145, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1554
mjr dypl. cc Stefan Mich
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 7 grudnia 1913 w Blizocinie (powiat lubartowski), zm. 15 listopada 1969 w Warszawie – major dyplomowany, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef Oddziału III Komendy Obszaru Warszawa AK, instruktor Szkoły Młodszych Dowódców Piechoty, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Lamsdorf, Sandbostel (1944-1945), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; uzupełniające: Wyższa Szkoła Wojenna (Londyn), taktyczny (Elie), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 8 miesięcy; w dacie skoku do Polski 28 lat 4 miesiące. Syn rolnika
Spis treści:
Uczył się w szkole powszechnej w Woli Blizockiej, od 1 września 1928 w Korpusie Kadetów Nr 2 w Chełmnie, 11 maja 1933 zdal egzamin dojrzałości.
Od 16 lipca 1933 w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, po jej ukończeniu przydzielony do 3, następnie 5 baterii 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju.
II wojna światowa
Odznaka 1 PAM
W kampanii wrześniowej 1939 przydzielony do 16 Dywizjonu Artylerii Motorowej, w składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej. 11 września 1939 uczestniczył w ratowaniu transportu kolejowego na stacji w Radymnie.
19 września przekroczył granicę z Węgrami, internowany do 15 października 1939. Przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, 19 października w koszarach Bessieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Po stażu we francuskim 43 pułku artylerii lekkiej przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
kpt. Stefan Mich
źródło: NAC
Po upadku Francji, 20 czerwca 1940 ewakuowany z St. Nazaire, dotarł 21 czerwca do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 10 Dywizjonu Artylerii Motorowej.
Od 2 stycznia 1941 uczestnik I kursu Wyższej Szkoły Wojennej na obczyźnie, po jego ukończeniu 31 maja 1941 mianowany oficerem dyplomowanym, skierowany na praktykę sztabową. Podjął studia językowe na Uniwersytecie w Cambridge.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
Zgłosił się do służby w Kraju w grudniu 1941. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 6 lutego 1942 w Londynie. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 8/9 kwietnia 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Cravat” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: VIII), z samolotu Halifax L-9618 „W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Julian Pieniążek, pilot – F/S Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 19.35 z lotniska RAF Tempsford, zrzut o godz. 01.20 na placówkę odbiorczą „Łąka”, w okolicach miejscowości Guźnia, Drzewicz, 10 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: por. Adam Boryczka ps. Brona, kpt. dypl. Teodor Cetys ps. Wiking, kpt. dypl. Henryk Kożuchowski ps. Hora, por. Roman Romaszkan ps. Tatar, por. dypl. Alfred Zawadzki ps. Kos. Samolot zrzucił skoczków oraz jedną paczkę w pierwszym nalocie na placówkę odbiorczą, o godz. 01.20. Cztery zasobniki miały zostać zrzucone w drugim nalocie, jednak placówka odbiorcza wygasiła światła.
W drodze powrotnej samolot ok. godz. 02.55 w rejonie Szczecina został silnie ostrzelany przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą, jednak szczęśliwie powrócił na lotnisko RAF Tempsford o godz. 05.15, po locie trwającym 12 godzin 15 minut. Był to ostatni zrzut w pierwszym, próbnym sezonie operacyjnym. Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Fałata 2 u dr Julii Bartkiewicz.
(…) Na Wachlarz wysłane pół miliona dol. Zapotrzebowanie ogółem 3 miliony dol. Transfery przez plac. O.VI. – wstrzymane. Na wywiad przysłane będzie 400.000 dolarów i złoto.
(…) L.dz.1342/VI, od Kal.L.284 – „Łąka zrzut przyjęła. Dwu containerów szukają, reszta w porządku. Zrzucono z wiatrem.” (s. 60)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Od 8 kwietnia 1942 zastępca szefa ds. wyszkolenia, od grudnia 1943 szef Oddziału III (operacyjnego) Komendy Obszaru Warszawa AK. Awansowany na stopień kapitana 11 listopada 1943. Uczestniczył w organizacji oraz prowadził szkolenie teoretyczne i praktyczne Szkoły Młodszych Dowódców Piechoty, współuczestniczył w opracowywaniu akcji „Burza”.
Od 27 do 29 lipcu 1944 w Mińsku, Sokołowie Podlaskim i Radzyniu, następnie ponownie w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy.
Stefan Mich, Prudential, Powstanie Warszawskie 1944 r.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim od 1 sierpnia 1944 w zastępstwie dowódca Kompanii Sztabowej „Koszta”, uczestniczył w walkach, współautor planu oraz jeden z dowódców natarcia 20 sierpnia 1944 na gmach PAST-y. Uczestniczył w zdobyciu Komendy Policji na Krakowskim Przedmieściu, walkach o kościół św. Krzyża oraz uniwersytet.
Od 10 września 1944, po ciężko rannym mjr Gustawie Bilewiczu, dowódca Zgrupowania „Sosna”. Walczył w Śródmieściu. 15 września 1944 odznaczony Virtuti Militari, awansowany na stopień majora 1 stycznia 1945.
Po kapitulacji Powstania od 5 października 1944 w niemieckiej niewoli, w oflagach Stalag VIII-B Lamsdorf, następnie Sandbostel. Uwolniony 29 kwietnia 1945 przez wojska brytyjskie.
Plan ataku na komendę policji, podczas Powstania Warszawskiego
Po wojnie
m/s S. Żeromski
2 maja 1945 dotarł do 1 Dywizji Pancernej, ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Do 27 października 1947 kwatermistrz 1 Dywizji Pancernej. Od 1 października 1947 m.in. przewodniczący komisji likwidacyjnej tej dywizji.
Od 2 października 1948 do kwietnia 1949 ciężko chorował, następnie od 30 kwietnia 1949 na emigracji w Argentynie, od 25 maja 1949 zamieszkał w Buenos Aires. Do 1950 prowadził pracownię zabawek, malował i naprawiał dachy. Od 15 lipca 1956 przedstawiciel handlowy szwedzkiej firmy metalurgicznej „Vironia”, agent ubezpieczeniowy w firmie „Omega”.
3 stycznia 1962 wraz z żoną statkiem m/s „S.Żeromski” powrócił do Polski, zamieszkał w Warszawie. Od 1963 kontroler techniczny w Centrali Maszyn Biurowych, od 1964 starszy inspektor w Towarzystwie Ubezpieczeń i Reasekuracji „Warta”. Od 1964 działał w ZBOWiD, Stowarzyszeniu Rzemieślników i Pracowników Polskich, Towarzystwie Łączności z Polonią Zagraniczną „Polonia”. Zmarł 15 listopada 1969 w Warszawie, pochowany na warszawskich Powązkach.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 15 października 1935
- oficer dyplomowany – 31 maja 1941
- kapitan dyplomowany – 11 listopada 1943
- major dyplomowany – 1 stycznia 1945
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 15 września 1944
- Krzyż Walecznych
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Wojska – trzykrotnie
Życie rodzinne
Syn Wojciecha, rolnika oraz Heleny z domu Kozdroń. W styczniu 1943 zawarł związek małżeński z Justyną Popławską (1911-1984), żołnierzem AK z oddziału kobiecego „Dysk” (sabotaż).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0172
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 88-89, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Janusz Messing – Cichociemny
ps.: „Bekas”, „Zasiew”, „Basiński”
Janusz Henryk Leon Messing
vel Mieczysław Szelągowski, vel Jan Osmólski, vel Edward Michalski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1698, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2075
por. cc Janusz Messing
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 18 maja 1917 w Moskwie (Rosja), zm. 4 stycznia 2010 prawdopodobnie w Maidenhead (Wielka Brytania) – porucznik, inżynier rolnik, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer wywiadu ofensywnego Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Fallingbostel, Dorsten (1944-1945), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow),; uzupełniające: Szkoła Podchorążych Piechoty (Dundee), prowadzenia pojazdów (1BS), i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 25 lat 8 miesięcy. Syn posła na Sejm, podczas wojny polsko – bolszewickiej adiutanta gen. Kazimierza Sosnkowskiego
Spis treści:
Janusz Messing, 1935
żródło: akta SGGW
Był jednym z co najmniej osiemnastu Cichociemnych, wywodzących się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp. Był także jednym z 26 spośród 316 Cichociemnych, urodzonych poza granicami II R.P.
źródło: akta SGGW
W 1918 wraz z rodzicami powrócił z Rosji do Polski, zamieszkali początkowo w Warszawie, następnie w majątku Bystre w powiecie bielsko – podlaskim. Od 1926 uczył się w Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej w Warszawie, w maju 1935 zdał egzamin dojrzałości. Od sierpnia 1935 podjął studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w sierpniu 1939 uzyskał absolutorium.
II wojna światowa
żródło: akta SGGW
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany, wraz z ojcem Henrykiem (posłem na Sejm R.P. IV kadencji, 1935 – 1938) wyruszył z majątku na północny wschód z zamiarem dołączenia do oddziałów polskich. Po agresji ZSRR na Polskę, 18 września przekroczyli granicę z Łotwą, tam internowany. W grudniu 1939 zwolniony z obozu internowania, przez Szwecję, Amsterdam dotarł koleją do Paryża.
17 stycznia 1940 w Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako strzelec z cenzusem do 5 kompanii II Bataliony 2 Pułku 1 Dywizji Grenadierów.
Po przeszkoleniu przydzielony do 2 kompanii II Batalionu 1 Półbrygady I Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Od maja 1940 w Norwegii, walczył w kampanii norweskiej, 18 maja na półwyspie Ankenes, tam ciężko ranny, ewakuowany na brytyjski statek szpitalny.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Podanie ws. studiów
żródło: akta SGGW
26 maja 1940 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania), pociągiem przetransportowany do szpitala wojskowego w Szkocji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od 8 lipca 1940 przydzielony do 2 kompanii 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich 1 Samodzielnej Brygady Strzelców w Douglas Park. 21 lipca odznaczony przez Naczelnego Wodza Krzyżem Walecznych, podczas ceremonii dekoracji sztandaru Brygady.
Od 27 stycznia do 15 marca 1941 uczestnik kursu podoficerów młodszych, awansowany na stopień kaprala podchorążego. Od 1 maja do 31 sierpnia 1941 na kursie Szkoły Podchorążych w Dundee. Do 9 maja 1942 ponownie przydzielony do 2 kompanii 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich 1 Samodzielnej Brygady Strzelców. Od listopada 1941 do lutego 1942 instruktor plutonu żołnierzy jugosłowiańskich, następnie przydzielony do obrony wybrzeży Szkocji oraz lotniska Luchars.
dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org
Cichociemny
Prawdopodobna siedziba szkoły wywiadu w Glasgow
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, od 17 maja 1942 do marca 1943 uczestnik Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej w Glasgow (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu, zwanej przez Cichociemnych „kursem gotowania na gazie”). Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 grudnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 13 marca 1943.
Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113
Handley Page Halifax
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 13/14 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Brick” (dowódca operacji: S/L Boxer A.H.C., ekipa skoczków nr: XXIV), z samolotu Halifax DT-627 „P” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – S/L Boxer A.H.C. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Lotnisko RAF, Tempsford
Start o godz. 19.oo z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Wół” 601 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w rejonie miejscowości Piła, Stara Kuźnica, 14 km od miejscowości Końskie. Razem z nim skoczyli: ppor. Longin Jurkiewicz ps. Mysz, mjr Franciszek Koprowski ps. Dąb, ppor. Wojciech Lipiński ps. Lawina. Skoczkowie przerzucili 543 tys. dolarów w banknotach oraz 126 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz 2 paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 15 minut.
„Dnia 13.III.43. uruchomiony został Plan Startu – wariant „osiem 2103” [zrzutów]; jak następuje: Lot Nr.: 36/47, ekipa BRICK, ludzi: Dąb plus 3 (…) placówka zasadn. Wół, zapas. Żaba, nawigator squ/ldr Boxer, załoga brytyjska, start godz. 18.40; Lot Nr.: 37/38, ekipa WINDOW, ludzi: Wołk plus 3 (…) placówka zasadn. Żbik, zapas. Hiena, nawigator kpt. obs. Kużnicki, załoga polska, start godz. 18.35; Lot Nr.: 38/49, ekipa TILE, ludzi: Sum plus 3 (…) placówka zasadn. Olcha, zapas. rej.3, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 18.30; Lot Nr.: 39/50, ekipa STOCK, ludzi: Antoni plus 3 (…) placówka zasadn. Koza, zapas. Bratek, nawigator kpt. obs. Ławreńczuk, załoga polska, start godz. 18.50; Lot Nr.: 40/51, ekipa DOOR, ludzi: Ulewa plus 3 (…) placówka zasadn. Kra, zapas. Bat, nawigator F/Lt.. Austin, załoga brytyjska, start godz. 18.45; Lot Nr.: 41/52, SLATE, 6 paczek: M1, M2, M3, M4, PLT, R. (…) placówka zasadn. Wrona, nawigator F/o Wynne, załoga brytyjska, start godz. 19.05; Lot Nr.: 42/53, YARD, 6 paczek: 01, 02, 03, 04, 05, R. (…) placówka zasadn. Kaczka, nawigator F/o Foster, załoga brytyjska, start godz. 19.00; Lot Nr.: 43/54, AREA, 6 paczek: M1, M2, M3, M4, 05, R. (…) placówka zasadn. Kot, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 18.55;”.
Nastrój załóg, ekip i Wydz. „S”: w r e s z c i e w y s t a r t o w a l i ś m y. Łącznie przerzucono, w sześciu wykonanych lotach – na placówki: 20 ludzi, 2.748.000 dol., 673.000 Rmk., 10.000 peset, trzy poczty (…) i 6 paczek mat. ” (s. 164)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Jerzy Straszak – „Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996
Dworzec w Tomaszowie Mazowieckim
Podczas podróży pociągiem z Niekłania do Warszawy, w związku z kontrolą podróżnych, aresztowany pod fałszywym nazwiskiem przez gestapo na stacji Tomaszów Mazowiecki wraz z Cichociemnym ppor. Wojciechem Lipińskim ps. Lawina, osadzeni w tamtejszym więzieniu. Poprzez współwięźnia, członka AK nawiązali kontakt ze strukturami AK. Po przekupieniu szefa gestapo w Tomaszowie Mazowieckim, także w związku z epidemią tyfusu plamistego, na który ciężko zachorował ppor. „Lawina”, zwolnieni 7 maja 1943.
Początkowo w Skarżysku, następnie przetransportowany (pod pozorem eskorty więźnia) przez granatowego policjanta do Warszawy. Aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie u „ciotki” Michaliny Wieszeniewskiej, ps. Antosia, następnie w mieszkaniu przy ul. Brackiej. Zachorował na tyfus plamisty, leczony przez miesiąc. Od maja 1943 przydzielony jako oficer wywiadu do Referatu „Wschód” Oddział II (Informacyjno-Wywiadowczy) Komendy Głównej AK oraz referent w biurze studiów Oddziału II „Pralnia” – „Besta”, m.in. rozpracowywał armię niemiecką.
Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do „Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997, nr 4/1 (7) [1], s. 153-176
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim, po jego wybuchu, nawiązał kontakt z dowództwem III batalionu pancernego „Golski”, następnie oficer do specjalnych poruczeń oraz adiutant kpt. Stefana Golędzinowskiego ps. Golski, dowódcy batalionu „Odwet 2” Zgrupowania „Golski”. Walczył w Śródmieściu Południowym, m.in. w gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, na rogu ul. Lwowskiej oraz Piusa XI.
Po kapitulacji Powstania, od 5 października 1944 jako sierżant w niewoli niemieckiej: Stalag XI B Fallingbostel, następnie stalag Dorsten. Uwolniony 15 kwietnia 1945. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1945.
Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49
Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003, nr 10, s. 149-165
Po wojnie
Po zgłoszeniu się do władz alianckich przetransportowany samolotem do Londynu, 24 kwietnia 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. Od 1 czerwca 1945 przydzielony do 2 kompanii XXIV batalionu 3 Dywizji Piechoty w Tilicountry, Clackamannanshire (Szkocja), następnie dowódca plutonu.
2 października 1945 zwolniony w celu kontynuowania studiów, zdemobilizowany 1 maja 1947, następnie w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Od 14 września 1946 wraz z żoną, która uciekła z PRL, zamieszkał w Borth k. Aberystwych. We wrześniu 1947 uzyskał licencjat na Uniwersytecie of Wales, 26 maja 1948 zwolniony z PKiR.
Ulotka PKPiR
Od maja 1948 pracownik Stacji Doświadczalnej w Cheshunt (Hertfordshire), przekształconej w 1954 w Glasshause Crops Research Institute z siedzibą w Littlehampton. Od 1957 do grudnia 1959 na dwuletnim kontrakcie naukowym (badania nad uprawą ryżu) w Gujanie, po powrocie ponownie w Glasshause Crops Research Institute w Littlehampton. Autor wielu publikacji naukowych, w styczniu 1966 uzyskał tytuł inżyniera rolnictwa na SGGW.
fot. Monika Kuźnar
Od 1966 główny chemik w laboratorium producentów bananów na wyspach Morza Karaibskiego (WINBAN) z siedzibą w Saint Lucia, uczestnik licznych międzynarodowych konferencji naukowych. Od 1983 na emeryturze, mieszkał na wyspie Saint Lucia, będącej państwem w Ameryce Środkowej na Morzu Karaibskim, od 1967 stowarzyszonym z Wielką Brytanią.
Od 1992 powrócił z żoną na stałe do Wielkiej Brytanii, namówiony przez syna Paula i jego żonę. Zamieszkali w Maidenhead. Prawdopodobnie tam zmarł 4 stycznia 2010. Pochowany na Cmentarzu Ewangelicko – Augsburskim w Warszawie, ul. Obozowa – kw. A1A, rz. 1, gr. 25.
Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.
W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych
Awanse
- kapral podchorąży – 15 marca 1941
- podporucznik – ze starszeństwem od 13 marca 1943
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1945
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie, 1 stycznia 1945
- Kings Medal for Courage in the Cause of Freedom (Wielka Brytania)
- Honorowe Odznaczenie za Odniesione Rany
- Zlatna Medalja za Revnosnu Službu (Jugosławia).
Życie rodzinne
Syn Henryka posła na Sejm II RP, właściciela majątku Bystre, podczas wojny polsko – bolszewickiej adiutanta gen. Kazimierza Sosnkowskiego oraz Natalii z domu Bitny-Szlachty. Miał brata Henryka Leona oraz siostrę Marię (1920-2012). W 1944 zawarł związek małżeński z Zofią z domu Zaborowską (ur. 1924) nauczycielką, sanitariuszką AK, siostrą kuriera Delagatury Rządu na Kraj ppor. Stanisława Zaborowskiego ps. Grzegorz.
Mieli czterech synów: Huberta (ur. 1945), Aleksandra (ur. 1947), Paula (ur. 1948) oraz Juliana (ur. 1957).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0170
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 112-116, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 366, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 139
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Stanisław Mazur – Cichociemny
ps.: „Limba”, „Hawrań”
Zwykły Znak Spadochronowy nr 3407, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1601
ppor. cc Stanisław Mazur
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 8 października 1919 w Zawoi (powiat suski), zm. 27 sierpnia 1990 prawdopodobnie w Abroath (Szkocja, Wielka Brytania) – podporucznik łączności, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, dowódca radiostacji 40 C placówki zrzutowej, oficer NIE, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Charków, Sorokłag (1940-1941), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 25 lat 1 miesiąc
Spis treści:
Uczył się w szkole powszechnej, następnie w VI Państwowym Gimnazjum we Lwowie, zdał egzamin dojrzałości jako ekstern.
II wojna światowa
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
3 września 1939 wstąpił jako ochotnik do kompanii szkolnej batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Wilejka”, do 18 września jako strzelec wyborowy w kampanii wrześniowej. Od 19 września w niewoli sowieckiej, 8 października uciekł. Od 2 grudnia 1939 w Związku Walki Zbrojnej we Lwowie (odcinek Łyczaków), zaprzysiężony przez kpt. Edwarda Sarneckiego.
13 marca 1940 aresztowany we Lwowie przez NKWD, skazany na 10 lat łagrów, osadzony w Kijowie, Charkowie, następnie w obozie pracy przymusowej Sorokłag nad Morzem Białym (obwód Archangielski).
Po układzie Sikorski – Majski zwolniony 1 października 1941, wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa. Od października 1942 w 2 kompanii Szkoły Podchorążych Piechoty 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty, po jej ukończeniu w lipcu 1942 mianowany podchorążym, przydzielony na praktykę jako drużynowy do 2 kompanii 14 Pułku Piechoty 5 Dywizji Piechoty. Po ewakuacji do Iranu, od października 1942 przydzielony do 11 batalionu 4 Brygady.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Cichociemny
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Consolidated B-24 Liberator
Zgłosił się do służby w Kraju. Od lutego 1943 w Ośrodku Zapasowym, przerzucony do Wielkiej Brytanii, od marca 1943 przydzielony do Ośrodka Wyszkoleniowego Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, od 29 marca do 23 października 1943 uczestnik kursu łączności radiowej, od 21 do 31 sierpnia uczestnik kursu spadochronowego. Awansowany na stopień kaprala podchorążego, 10 października 1943. zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 19 stycznia 1944 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.
Od marca 1944 radiotelegrafista w bazie nr 11 w Ostuni (Włochy), utrzymywał łączność z okupowanym krajem.
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 22/23 listopada 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej Kazik 1 (dowódca operacji: F/O Mikołaj Jarynicz, ekipa skoczków nr: LXII), z samolotu Liberator KG-994 „R” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – F/O Mikołaj Jarynicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Granowski / despatcher – Sgt. Józef Bulik). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 17.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Wilga”, w okolicach miejscowości Szczawa, Mogielicy (Beskid Wyspowy), 24 km od Nowego Targu. Razem z nim skoczyli: ppor. Bernard Bzdawka ps. Siekiera, ppor. Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet, mjr Adam Mackus ps. Prosty, mjr Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2, por. Marian Skowron ps. Olcha 2. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (18/19 listopada) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 579 563 dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także piętnaście zasobników oraz trzy paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Przemysław Bystrzycki: Znów siedziałem od strony ogona. Noc, ciemność pachnąca benzyną. Dłużące się godziny. Sen, nie sen, porwane myśli, nieoczekiwane skojarzenia (…) Motory przycichły. Zeszliśmy nieco. Raptem poderwało maszynę, z trudem ustałem. Z komór bombowych wystrzeliły zasobniki ze sprzętem dla oddziałów. Poszły kontenery. Wyglądam oknem. Nie widzę parasoli, pewnie spłynęły za nami, poniżej ogona (…) Biorę zatrzask [centralny spadochronu – RMZ] do gołej dłoni. Jest chłodny, ciężki. Kiwam głową: „okay”. (…) Robię pół kroku, siadam. Jak na skokach ćwiczebnych, z komendą skokową w myśli, wypycham się obiema rękami. Świst w uszach, serce pod gardłem, szybkość nadana maszyną kładzie na plecy. Przez ułamek sekundy widzę czarny kontur Liberatora, nawet światła na skrzydłach. Kontur oddala się, milknie. Gwałtowne szarpnięcie w ramionach. Spoglądam ku górze. Nad głową biała kopuła.
oryginalna klamra spadochronu CC
Powietrze dzwoni w uszach – taka cisza wokół. Stanąłem w miejscu, nie opadam. Wiem, że to złudzenie, kecz wrażenie powraca. Za każdym razem równie mocno. Biała płachta buja leniwie. Gaszę nieduże wahania, poprawiam szelki na udach. Czarne skupisko lasu wyraźnieje. Wyżej polana, na której wciąż różowieją światła, poniżej jakiś bezdrzewny zagonek, wertepy. Płaty rzadkiego śniegu w rozpadlinach. Zniosło trochę. Byle nie lądować na drzewach.
Nocą trudno obliczyć odległość. Dlatego wcześniej podkurczam nogi, jak najwyżej chwytam szelki, dłońmi prawie dosięgam linek. Czekam sekundę, podciągam się, kulę, gotowy do machnięcia przewrotki. Stopy ciągle bujają w powietrzu. Puszczam linki, wychylam zza łokci głowę, chcę spojrzeć w dół, stwierdził ile jeszcze metrów. Walę całym ciężarem o matkę naszą rodzoną – i siadam na tyłku. O dziwo! Zupełnie miękko. No tak, koczuję na spłachciu śniegu. Więc Polska. Przemysław Bystrzycki – Znak Cichociemnych, PIW, Warszawa 1985, ISBN 83-06-00893-6, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 325-326
Po skoku, do stycznia 1945 na terenie operacyjnym 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, jako dowódca radiostacji 40 C placówki zrzutowej.
Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38
Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625
Po wojnie
Po rozwiązaniu AK w styczniu 1945 pozostał w konspiracji. Do 1 listopada 1945 działał jako dowódca komórki łączności radiowej (radiostacje nr 200, 201, 206) w strukturach organizacji NIE, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, na terenie Okręgu Kraków. We wrześniu 1945 rozpoczął studia polonistyczne i anglistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, studiował do września 1946.
13 stycznia 1947 uciekł z Polski, m.in. dzięki pomocy swej przyszłej żony Susan Patience, poznanej podczas szkolenia Cichociemnych w Szkocji, pracującej w ambasadzie brytyjskiej w Warszawie. 20 stycznia 1945 dotarł do angielskiej strefy okupacyjnej w Niemczech, zameldował się w sztabie 1 Dywizji Pancernej, następnie po tygodniu zameldował się w Komisji Likwidacyjnej PSZ w Londynie (Wielka Brytania). Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zamieszkał w Szkocji. Zmarł 27 sierpnia 1990, pochowany na cmentarzu w Abroath.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Memoriał Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015
Awanse
- podchorąży – lipiec 1942
- kapral podchorąży – 10 października 1943
- podporucznik – 6 grudnia 1944, ze starszeństwem od 1 grudnia 1944
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Medal Wojska
Życie rodzinne
Finavon Castle
Syn Klemensa oraz Marii z domu Kawulak. W 1949 zawarł związek małżeński z Susan Patience z domu Greenhill Gardyne (1917-1979), szkocką baronówną, dziedziczką zamku oraz posiadłości Finavon Castle k. Forfar. Poznali się podczas szkolenia Cichociemnych w Szkocji, gdy Susan działała w F.A.N.Y. (Firs Aid Nursing Yeomanry, pomocnicza służba wojskowa kobiet). Po wojnie jako pracowniczka ambasady Wielkiej Brytanii w Warszawie pomogła Mu w zorganizowaniu ucieczki.
Mieli trójkę dzieci: Iana Davida (ur. 1954), Carolyne Sarah Jane (ur. 1958) oraz Andrew Stanislawa (ur. 1962)
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0169
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 139-140, ISBN 978-83-933857-0-6
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 366, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 261
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Jan Matysko – Cichociemny
ps.: „Oskard”, „Łukasz”, „Hanys”
vel Jan Wysocki
Zwykły Znak Spadochronowy nr 3387
por. cc Jan Matysko
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 31 maja 1912 w Kupraczach (obecnie Ukraina), zm. 18 listopada 1953 w Bydgoszczy – porucznik łączności, podoficer Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Kraków AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, instruktor radiotelegrafii (Polmont), żołnierz wyklęty, więzień UB, torturowany, skazany (1945-1948), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: oficerów łączności broni pancernej (Bowington), specjalny oficerów łączności (Glasgow), instruktor łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 32 lata 6 miesięcy. Pochodził z rodziny chłopskiej
Spis treści:
Urodził się w rodzinie chłopskiej, wychowywany przez matkę; ojciec zmarł gdy miał sześć lat. Od 1920 uczył się w szkole powszechnej w Lubomlu, od 1929 w Szkole Przemysłowej im. M. Konarskiego w Warszawie. Po jej ukończeniu, od 1 listopada 1932 w Szkole Podoficerskiej przy Batalionie Elektrotechnicznym w Nowym Dworze Mazowieckim, następnie od 30 czerwca 1933 przydzielony do plutonu łączności w Batalionie Elektrotechnicznym w Warszawie.
Od 1 września do 20 grudnia 1933 uczestnik podoficerskiego kursu łączności w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu. Po jego ukończeniu awansowany na stopień kaprala 11 listopada 1933. Do stycznia 1936 nadal w Batalionie Elektrotechnicznym w Warszawie, od stycznia 1937 instruktor w kompanii elektrotechnicznej, od lipca 1937 przydzielony do kompanii elektrotechnicznej Batalionu Elektrotechnicznego w Warszawie. W 1939 jako ekstern zdał egzamin dojrzałości, awansowany na stopień sierżanta 19 marca 1939.
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 w składzie kompanii reflektorów przeciwlotniczych Batalionu Elektrotechnicznego w Warszawie. Wzięty do niewoli przez Sowietów w Kamionce Strumiłowej, uciekł, powrócił do Warszawy.
15 listopada 1939 przekroczył granicę z Węgrami, przez Budapeszt,. Jugosławię, Włochy dotarł do Francji. 30 grudnia 1939 w Camp de Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do rezerwowej kompani łączności. Od stycznia 1940 kierownik kursu kierowców pojazdów samochodowych w Centrum Wyszkolenia Łączności w Wersalu.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
odznaka 1 DP
Po upadku Francji ewakuowany z La Rochelle, 20 czerwca dotarł do Plymouth (Wielka Brytania), od 1 lipca 1940 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Przydzielony do kompanii szkoleniowej Ośrodka Wyszkolenia Łączności, od listopada 1940 instruktor kursu radiomechanicznego.
Od 15 stycznia 1941 w Szkole Podchorążych Łączności, po jej ukończeniu 31 lipca, od września 1941 przydzielony do 1 szwadronu łączności 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Consolidated B-24 Liberator
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
radiostacja A-5 konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności, m.in. od listopada 1942 uczestnik kursu łączności oficerów wojsk pancernych w Bowington, od 2 stycznia do 12 marca 1943 uczestnik specjalnego kursu oficerów łączności w Glasgow. Przydzielony jako instruktor radiotelegrafii w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza w Polmont.
Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 marca 1944, przydzielony do Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza, od 6 czerwca w Audley End, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 6 lipca 1944 w STS 20 B, prawdopodobnie w stacji wyczekiwania „Marta” – Pollards Park House, Chalfont St. Giles, Buckinghamshire, przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Drogą morską z Liverpoolu przerzucony do Neapolu (Włochy), stamtąd wraz z Cichociemnym Bernardem Bzdawką dotarł 31 lipca 1944 na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi.
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 26/27 grudnia 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Staszek 2” (dowódca operacji: S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz, ekipa skoczków nr: LXIII), z samolotu Liberator BZ 965 „V” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Grabowski / despatcher – F/S Stanisław Baran). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Radiostacja Okręgu Kraków AK podczas nadawania, źródło: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Na fotografii – w mojej ocenie – prawdopodobnie Cichociemny por. Jan Matysko
Start o godz. 16.20 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę „Wilga 1” w okolicach miejscowości Szczawa, w rejonie Mogielicy (Beskid Wyspowy), 23 km od Nowego Targu, w rejonie góry Mogielnica. Był to ostatni zrzut cichociemnych, po upadku Powstania Warszawskiego. Razem z nim skoczyli: Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak, Stanisław Dmowski ps. Podlasiak, Jan Parczewski ps. Kraska, Zdzisław Sroczyński ps. Kompresor, Witold Uklański ps. Herold. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (22/23 listopada, 25/26 grudnia) nie można było wykonać zadania.
Skoczkowie przerzucili 589 800 dolarów w banknotach oraz 6 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 15 zasobników i 5 paczek. Zasobniki i paczki zrzucono w pierwszym nalocie na placówkę o godz. 20.50, skoczkowie (po dwóch) wyskoczyli o godz. 21.09 dopiero w czwartym, piątym i szóstym nalocie samolotu na placówkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 01.15, po locie trwającym 8 godzin 55 minut.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38
Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625
Dawid Golik – Alianccy lotnicy, cichociemni i „peżetki” z Krakowa
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 48 – 53
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie przydzielony do 1 batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, jako szef technicznej obsługi radiostacji, w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK.
Po wojnie
Pozostał w konspiracji, od lutego 1945 w Bydgoszczy, używając ps. Łukasz, działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, jako zastępca kpt. Leona Piaseckiego ps. Szczęsny, szefa łączności Obszaru Zachodniego. Współpracował z Cichociemnym Bronisławem Czepczak-Góreckim.
2 grudnia 1945 aresztowany przez UB w Gdańsku – Oliwie przy ul. Piotrkowskiej 39 (w firmie „Elektro-Gedania”), osadzony w Bydgoszczy, następnie w więzieniu Warszawa – Praga, później w więzieniu na Mokotowie. Ciężko przesłuchiwany, maltretowany fizycznie i psychicznie.
Oskarżony o to, że „brał udział w nielegalnych związkach 'Armia Krajowa’ – 'Delegatura Sił Zbrojnych’ i 'Wolność i Niezawisłość’ mających na celu obalenie ustroju demokratycznego Państwa Polskiego”, „bez prawnego zezwolenia władzy nabywał i przechowywał aparaty radiowe nadawczo-odbiorcze jak typy: AP.5, AP.4, AP.3, MR.3 w ilości sześciu sztuk„, „do Wojska Polskiego nie stawił się”, „na terenie Bydgoszczy posługiwał się jako autentycznym fałszywym dowodem osobistym na zmyślone nazwisko Wysocki Jan”.
Cela więzienia Warszawa Mokotów
12 września 1946 przez Wojewódzki Sąd Rejonowy w Warszawie skazany na sześć lat więzienia, od 8 lutego 1947 osadzony w więzieniu w Rawiczu. 14 marca 1947 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie w związku z ustawą o amnestii zmniejszył wyrok do trzech lat więzienia. 11 grudnia 1948 zwolniony z więzienia w Rawiczu. Od 4 marca 1949 do śmierci inspektor nadzoru w Dziale Inwestycji Własnych Pomorskich Zakładów Budowy Maszyn w Bydgoszczy. Zmarł 18 listopada 1953 w Bydgoszczy, pochowany na cmentarzu św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy.
W 1992 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie, na sesji wyjazdowej w Olsztynie, uznał za nieważny wyrok byłego Sądu Rejonowego w Warszawie.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Memoriał Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015
Awanse
- kapral – 11 listopada 1933
- sierżant – 19 marca 1939
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 marca 1944
- porucznik
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie, 1 lipca 1944 (po raz trzeci i czwarty)
- Medal Wojska – 28 listopada 1946
Życie rodzinne
Syn Jana i Anny z domu Kutas. W 1952 zawarł związek małżeński z Anielą z domu Kuropatnińską (ur. 1922). Mieli córkę Annę (ur. 1953).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0167
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 111-112.. ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 365, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 263
- Łączność konspiracyjna 1939-1945, Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Toruń 2019
Zobacz także – biogram w Wikipedii
