• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: cichociemny

Stanisław Skowroński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stanisław Skowroński - Cichociemnyps.: „Widelec”, „Trzynastka”, „Tulipan”, „Fala”

Stanisław Bronisław Skowroński 

vel Stefan Małysz, vel Stefan Poliński, vel Stefan Staniszewski, Stefan Marciniak, Stefan Stasiak,

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1881, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1613

 

Skowronski-Stanislaw-elitadywersji-org-181x250 Stanisław Skowroński - Cichociemny

kpt. cc Stanisław Skowroński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stanisław Skowroński - Cichociemnyur. 13 listopada 1919 w Horodence (obecnie Ukraina), zm. 20 kwietnia 2016 w Rio Ceballos (Argentyna) – kapitan łączności, harcerz, żołnierz Armii Czerwonej, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, Okręgu Wilno AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Swierdłowsk, Czelabińsk (1941-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 23 lata 10 miesięcy. Syn komendanta posterunku Policji Państwowej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stanisław Skowroński - CichociemnySpis treści:


 

krzyz-harcerski-zhp-300x301 Stanisław Skowroński - CichociemnyUczył się w szkole powszechnej, następnie w Polskim Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum typu humanistycznego w Horodence. Działał w harcerstwie. W 1937 zdał egzamin dojrzałości. Uprawiał liczne sporty: biegi, skoki, kolarstwo, narciarstwo, grał w piłkę nożną. Po ukończeniu nauki podjął pracę jako sprzedawca w sklepie kolonialnym Mikołaja Olecha we Lwowie.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. Od października 1939 kierownik sklepu „Bakalia i Gastronomia” we Lwowie przy ul. Zamarstynowskiej. 22 kwietnia 1940 zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej, przyjął pseudonim „Stefan”.

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

22 kwietnia 1941 powołany do Armii Czerwonej, wcielony do 118 Dywizji Piechoty, przewieziony do Czugujewa (ok. 40 km od Charkowa). Po agresji Niemiec na ZSRR na linii obronnej w rejonie Homla, następnie Czerkasy – Kijów – Czernihów. 3 lipca 1941 wcielony do batalionu roboczego. Od września 1941 przerzucony na budowę fabryki cementu w Tambowie, od listopada w fabryce bomb oraz warsztacie samochodowym.

uklad-sikorski-majski-250x188 Stanisław Skowroński - Cichociemny17 grudnia 1941 aresztowany jako sabotażysta, osadzony w więzieniu w Czelabińsku. 29 grudnia przez Trybunał Wojenny Wojsk NKWD w Swierdłowsku skazany na 6 lat łagrów. Zesłany do niewolniczej pracy w fabryce czołgów k. Czelabińska.

Zwolniony po układzie Sikorski – Majski. 6 marca 1942 wstąpił w  Czok Pak do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 2 kompanii Szkoły Podchorążych 8 Dywizji Piechoty. Ewakuowany z Krasnowodska statkiem „Lazar Kaganowicz”, 22 marca dotarł do Pahlevi, 3 kwietnia do Teheranu (Iran). Statkiem „Mauretania” dopłynął do Suezu i Palestyny, następnie statkiem m/s „Alcantara” kanałem mozambickim dotarł 22 maja 1942 do Durbanu (Afryka Południowa). Stamtąd przez Pietermaritzburg, Halifax m/s „Sobieski” 24 września 1942 dotarł do Greenock (Wielka Brytania).

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Stanisław Skowroński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 22 września 1943.

Tempsford-300x222 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 5” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XXXII), z samolotu Halifax LW-276 „E” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Michał Goszczyński, pilot – F/O Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – Sgt. Antoni Mentlak / strzelec – Sgt. Andrzej Godecki / despatcher – F/L Eligiusz Zaleski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.01 z lotniska RAF Tempsford, zrzut ok. godz. 1 na placówkę odbiorczą „Lustro” 201 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mistów, 9 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Tadeusz Seeman ps. Garbus, ppor. Stanisław Zapotoczny ps. Płomień. Skoczkowie przerzucili 432 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot podczas lotu został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec ME-110, ale szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Stanisław Skowroński - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia dla Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Stanisław Skowroński - Cichociemny20.IX. – miała miejsce rozmowa N.W. [Naczelnego Wodza] z gen Brooke’m i w ślad za nią m.W. wyśle list, którego projekt otrzymał 21.IX. do korekty Szef Wydz. S”. [mjr dypl. Jan Jaźwiński]. W liście tym jest podkreślone:
– niezbędne min
imum potrzeb AK – 600 lotów do kwietnia 1944 r.,
– pilna organizacja Bazy Przerzutu No.2 we Włoszech i wyposażenie tej Bazy w 2 Dyony Liberatorów,
– pilność org. Bazy No.2 – ostatnia depesza Dcy A.K. – najpilniej przysłać mat. dla akcji mającej na celu przecięcie niemieckich transportów z frontu wsch. do Europy a szczeg. do Europy Płd. Chodzi tu o pilny przerzut do rej. Kowel – Dubno i Lwów (…) 21.IX. wieczorem, por. Czulak (z-ca Kwat. Wydz.S”) zatelefonował, że może już dn. 22.IX. rano nastąpi spotkanie gen. Carton de Wiart, V.C. – chodzi tu Szefowi Wydz. „S” o zbadanie, czy tą drogą nie da się urządzić rozmowy N.W. z Churchill’em. Generał ten, przybył niedawno z Włoch i ma duże możliwości a przede wszystkiem nienawidzi Sowiety i zna Polskę. Zobaczymy – trzeba próbować.”
(s. 202/220)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

AK-opaska-300x201 Stanisław Skowroński - Cichociemny

ABW-455E_00004-266x350 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Radiostacja AP-4, źródło: ABW

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie od października przydzielony do Oddziału V Komendy Głównej AK jako radiotelegrafista w batalionie „Iskry”. Pracował na nasłuchu oraz przy budowie anten radiowych przeznaczonych do wykorzystania podczas akcji Burza oraz w czasie Powstania Warszawskiego.

Od kwietnia 1944 przydzielony do Okręgu Wilno AK, jako dowódca plutonu radiołączności Oddziału V. Dowodził radiostacjami nr 19 oraz 63 w Dziewieniszkach oraz Wołkorabiszkach. Podczas operacji Ostra Brama utrzymywał łączność pomiędzy KG AK a centralą łączności radiowej Sztabu Naczelnego Wodza w Stanmore.

W lipcu 1944 aresztowany przez patrol NKWD, podczas wycofywania się polskich oddziałów do Puszczy Rudnickiej, uciekł. Od 22 sierpnia ponownie pracował na radiostacji z mieszkania w Wilnie przy ul. Słonecznej. Od października szef Oddziału V Komendy Okręgu Wilno AK.

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

odznaka-NKWD-245x350 Stanisław Skowroński - Cichociemny1998-orzel-ujarzmiony-211x300 Stanisław Skowroński - Cichociemny27 sierpnia 1944 ponownie aresztowany przez NKWD w mieszkaniu przy ul. Ludwisarskiej, uciekł. 22 grudnia 1944 aresztowany w I Komisariacie Milicji w Wilnie, gdzie zgłosił się w celu wymiany dokumentów. Osadzony w więzieniu na Łukiszkach, następnie wywieziony do Magdalinowki, do  niewolniczej pracy w kopani węgla „Woroszyłowka” w Zagłębiu Donieckim.

Na początku października 1945 wraz z dwoma zesłańcami: Tadeuszem Popławskim oraz Stanisławem Wilkiewiczem uciekł z kopalni. Pod koniec października, przez Donieck, Połtawę, Kijów, Sarny, Równe, skrajnie wycieńczony dotarł do Lwowa. Dzięki pomocy Kazimierza Stachowskiego repatriował się do Polski. Awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od 11 listopada 1944.

 

 

Po wojnie
Oddzial-VI-Londyn-300x253 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

Przez Przemyśl dotarł do Warszawy, następnie do Wrocławia, Karpacza i Zabrza. Poszukiwany przez NKWD oraz UB. W październiku 1946 przez Czechy nielegalnie wyjechał z Polski. 27 lutego 1947 dotarł do miejsca stacjonowania 1 Dywizji Pancernej w Osnabruck, stamtąd samolotem 8 marca 1947  przerzucony do Londynu.

5 października 1948 wyemigrował do Argentyny. Pracował jako robotnik, uzyskał licencję na zakładanie instalacji elektrycznych, gazowych i wodociągowych, następnie prowadził własną firmę. Działał w środowisku polonijnym, m.in. jako przewodniczący Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Argentynie, przewodniczący Rady Nadzorczej Związku Polaków. Zmarł 20 kwietnia 2016 w Rio Ceballos (Argentyna).

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Józefa, komendanta posterunku Policji Państwowej oraz Franciszki z domu Zajączkowskiej. W 1945 zawarł związek małżeński z Joanną z domu Sawicką (ur. 1923) nauczycielką. Mieli trzy córki: Jolantę (ur. 1947) magister chemii, po mężu Dos Santos, Dolores (ur. 1949) artystę plastyka, po mężu Malony oraz Barbarę (ur. 1952) biochemika, zamężną Witek.

 

 

Upamiętnienie
tablica-cc-Palac_Mostowskich-266x350 Stanisław Skowroński - Cichociemny

tablica – Pałac Mostowskich

W 1991 na elewacji Pałacu Mostowskich w Warszawie (obecnie siedziba Komendy Stołecznej Policji) odsłonięto tablicę ku czci Cichociemnych – oficerów i podoficerów Policji Państwowej.

Na tablicy upamiętniono: mjr cc Bolesława Kontryma ps. Żmudzin, mjr cc Zygmunta Milewicza ps. Róg, mjr. cc Jana Piwnika ps. Ponury, kpt. cc Franciszka Cieplika ps. Hatrak, kpt. cc Piotra Szewczyka ps. Czer, rtm. cc Józefa Zabielskiego ps. Żbik, por. cc Tadeusza Starzyńskiego ps. Ślepowron, ppor. cc Tadeusza Kobylińskiego ps. Hiena, plut. cc Michała Paradę ps. Mapa.

Cichociemny Zygmunt Milewicz nie był oficerem Policji Państwowej, ale w kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ponadto czterech Cichociemnych wywodziło się z rodzin policyjnych: kpt. cc Marian Leśkiewicz, syn starszego przodownika policji, kpt. cc Michal Nowakowski, syn komisarza Policji Państwowej, kpt cc Stanisław Skowroński ps. Widelec, syn komendanta posterunku Policji oraz kpt. cc Henryk Zachmost ps. Zorza, syn policjanta.

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stanisław Skowroński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stanisław Skowroński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stanisław Skowroński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stanisław Skowroński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stanisław Skowroński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stanisław Skowroński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stanisław Skowroński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stanisław Skowroński - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0256
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t 1, s. 121-123, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 408, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 78

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Ryszard Skowroński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Ryszard Skowroński - Cichociemnyps.: „Lechita”, „Antena”

Ryszard Kazimierz Skowroński  vel Ryszard Tarecki

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1880

 

Skowronski-Ryszard-elitadywersji-org-186x250 Ryszard Skowroński - Cichociemny

ppor. cc Ryszard Skowroński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Ryszard Skowroński - Cichociemnyur. 17 grudnia 1922 w Wilnie (obecnie Litwa), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Wodopad, Archangielska obłast (1940-1941), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków:  niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther); uzupełniający: Szkoła Podchorążych Piechoty, prowadzenia pojazdów (motocykl), i in. W dniu wybuchu wojny miał 16 lat 8 miesięcy; w dacie lotu do Polski 20 lat 8 miesięcy

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Ryszard Skowroński - CichociemnySpis treści:


 

 

 

Do 1937 uczył się w gimnazjum. W chwili wybuchu wojny nie miał jeszcze skończonych 17 lat.

 

 

 

II wojna światowa
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

uklad-sikorski-majski-250x188 Ryszard Skowroński - Cichociemny10 lutego 1940 aresztowany wraz z rodziną przez Sowietów oraz zesłany w głąb ZSRR. Od 27 lutego 1940 wraz z rodziną w miejscowości Wodopad, powiat plesiecki, oblast Archangielska (Kazachstan).

Zwolniony 8 września 1941, po układzie Sikorski – Majski. 6 kwietnia 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 2 kompanii 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej 8 Dywizji Piechoty.

Od 24 maja do września 1942 elew Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty 8 Dywizji Piechoty w El Khassa (Palestyna). Przerzucony przez Irak, Iran, Palestynę, Afrykę Południową dotarł  24 września 1942 do Wielkiej Brytanii, przydzielony do Obozu Rozdzielczego.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny

button-zrzuty_200-150x150 Ryszard Skowroński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 15 października 1942 przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz radiotelegrafii. Awansowany na stopień starszego strzelca 21 lutego 1943, mianowany podchorążym 17 kwietnia 1943. Zaprzysiężony na rotę AK 10 lipca 1943 w Audley End  przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 14 września 1943.

Tempsford-300x222 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Miał skoczyć ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 9” (dowódca operacji: F/L Milne A.J.M., ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu „Halifax” JD-269 „Q” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Milne A.J.M. / bombardier –  P/O Wilson T.R.  / nawigator – F/O Maclean I. / radiotelegrafista – P/O Rollins P.E. / mechanik pokładowy – F/S Suttleworth F. / strzelec – P/O Scarles J.R., Smythe E.J.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Halifax-mk3-300x225 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Handley Page Halifax

Start o godz. 18.04 z lotniska RAF Tempsford, zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Pierzyna” 206 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 10 km od Mińska Mazowieckiego. Samolot którym leciał został zestrzelony ok. godz. 20.40, podczas lotu nad wybrzeżem Danii, w okolicach miejscowości Esbjerg; płonący samolot spadł na tory kolejowe 6 km na północ od Esbjerg (Dania).  Skoczkowie mieli przerzucić 432 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, planowano także zrzucić sześć zasobników oraz jedną paczkę.

Razem z nim poległa załoga samolotu oraz Cichociemni: Kazimierz Lewko ps. Palec, Władysław Siakiewicz ps. Mruk. Wszyscy pochowani na cmentarzu Fovrfeld Gravlund w Esbjerg (Dania), symboliczne groby Cichociemnych znajdują się na BCW na Cytadeli w Poznaniu.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Ryszard Skowroński - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Ryszard Skowroński - CichociemnyDn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W),

ABW-455E_00004-266x350 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Radiostacja AP-4 źródło: ABW

godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O Armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Ryszard Skowroński - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

skan1297-285x400 Ryszard Skowroński - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

skan własny, źródło: JW GROM

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
digitalizacja własna, skan w archiwum portalu
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
digitalizacja własna, skan w archiwum portalu
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Konstantego oraz Anny z domu Ścibło. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Ryszard Skowroński - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Ryszard Skowroński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Ryszard Skowroński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Ryszard Skowroński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Ryszard Skowroński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Ryszard Skowroński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Ryszard Skowroński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Ryszard Skowroński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Ryszard Skowroński - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0255
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 165, Rzeszów 1996, wyd. Abres,  ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 407, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378.
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 167

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Marian Skowron – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Marian Skowron - Cichociemnyps.: „Olcha 2”, „Kogut 2”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 4379, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2068

 

Skowron-Marian-elitadywersji-org-176x250 Marian Skowron - Cichociemny

por. cc Marian Skowron
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Marian Skowron - Cichociemnyur. 8 marca 1913 w Chodkowie Starym (powiat sandomierski), data i miejsce zgonu nieznane – porucznik piechoty, podoficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Kraków AK, uczestnik kampanii wrześniowej, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Kozielsk, Griazowiec (1939-1941), Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (Baza nr 10, Ostuni); uzupełniające: dowódców kompanii, adiutantów, minerski, wysokogórski,  i in. W dniu wybuchu wojny miał 26 lat; w dacie skoku do Polski 31 lat

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Marian Skowron - CichociemnySpis treści:


 

Odznaka-35_PP-300x278 Marian Skowron - Cichociemny

Odznaka 35 PP

Od 1922 uczył się w szkole powszechnej w Chodkowie, od 1927 w Gimnazjum Państwowym im. S. Konarskiego w Mielcu, 21 czerwca 1935 zdał egzamin dojrzałości. Od 17 września 1936 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, po jej ukończeniu 30 maja 1937 awansowany na stopień kaprala podchorążego. Przydzielony jako dowódca drużyny oraz zastępca dowódcy plutonu w 35 Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem.  Awansowany na stopień plutonowego podchorążego 17 lipca 1937, od 14 września 1937 przeniesiony do rezerwy.

Ukończył kurs wychowania obywatelskiego przy Dowództwie Okręgu  Korpusu nr IX w Brześciu, od 3 października instruktor 17 batalionu Junackich Hufców Pracy w Łomży. Uczestnik kursu dla oficerów oświatowych od 25 października do 24 grudnia 1937. Od 29 grudnia 1937 jako instruktor w 27 kompanii mechanicznej Junackich Hufców Pracy w Wolborzu. Od 25 kwietnia 1938 do 17 kwietnia 1939 w 12 batalionie JHP przy pracach fortyfikacyjnych w Pomiechówku oraz Modlinie. W lutym 1939 uczestnik kursu informacyjnego przy Dowództwie Okręgu  Korpusu nr I w Warszawie, od 29 kwietnia do 8 września 1939 przy pracach fortyfikacyjnych w twierdzy Osowiec.

 

 

II wojna światowa

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Marian Skowron - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

W kampanii wrześniowej 1939 jako ochotnik w obronie Grodna przed sowiecką agresją. 25 września 1939 wraz z oddziałem przekroczył granicę z Litwą, internowany w obozie Olita, następnie Kalwaria.

Po zajęciu Litwy przez Sowietów, 10 lipca 1940 aresztowany przez NKWD, osadzony w obozie w Kozielsku (Kałuska oblast), następnie od 2 lipca 1941 w obozie w Griazowcu (Wołogodzka obłast).

Stanisław Jaczyński – Polscy jeńcy wojenni obozu NKWD w Griazowcu
wobec radzieckiej indoktrynacji i penetracji wywiadowczej
w: Przegląd Historyczno – Wojskowy 2012, nr 13 (64)/ 3 (240). s. 19-42

 

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Marian Skowron - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

uklad-sikorski-majski-250x188 Marian Skowron - CichociemnyPo układzie Sikorski – Majski zwolniony z zesłania, 3 września 1941 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa w Tockoje, przydzielony do 1 Pułku Rekruckiego, od 9 września 1941 do 21 Pułku Piechoty, od 23 stycznia dowódca plutonu 21 Pułku Piechoty w Guzar. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 11 grudnia 1941.

Po ewakuacji armii do Palestyny, od 23 maja 1942 przydzielony do 8 batalionu 3 Dywizji Strzelców Karpackich, od 10 listopada dowódca plutonu 5 batalionu. W 1941 ukończył kurs dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Armii, w lutym 1943 kurs adiutantów, w lipcu 1943 kurs minerski.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Marian Skowron - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Marian Skowron - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Marian Skowron - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przerzucony do Włoch, przeszkolony ze specjalnością w dywersji i odbiorze zrzutów, m.in. w Bazie nr 10 w Ostuni (Włochy), zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 marca 1944 w Ostuni przez komendanta bazy ppłk Leopolda Krizara ps. Czeremosz. Od 2 sierpnia 1944 na stacji wyczekiwania „A”, od 15 września 1944 na stacji wyczekiwania „B” Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi. Awansowany na stopień porucznika 23 listopada 1944.

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Marian Skowron - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 22/23 listopada 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej Kazik 1 (dowódca operacji: F/O Mikołaj Jarynicz, ekipa skoczków nr: LXII), z samolotu Liberator KG-994 „R” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – F/O Mikołaj Jarynicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Granowski / despatcher – Sgt. Józef Bulik). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Wilga”, w okolicach miejscowości Szczawa, Mogielicy (Beskid Wyspowy), 24 km od Nowego Targu. Razem z nim skoczyli: ppor. Bernard Bzdawka ps. Siekiera, ppor. Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet, mjr Adam Mackus ps. Prosty, ppor. Stanisław Mazur ps. Limba, mjr Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (18/19 listopada) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 579 563 dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także piętnaście zasobników oraz trzy paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Przemysław Bystrzycki: Znów siedziałem od strony ogona. Noc, ciemność pachnąca benzyną. Dłużące się godziny. Sen, nie sen, porwane myśli, nieoczekiwane skojarzenia (…) Motory przycichły. Zeszliśmy nieco. Raptem poderwało maszynę, z trudem ustałem. Z komór bombowych wystrzeliły zasobniki ze sprzętem dla oddziałów. Poszły kontenery. Wyglądam oknem. Nie widzę parasoli, pewnie spłynęły za nami, poniżej ogona (…) Biorę zatrzask [centralny spadochronu – RMZ] do gołej dłoni. Jest chłodny, ciężki. Kiwam głową: „okay”. (…) Robię pół kroku, siadam. Jak na skokach ćwiczebnych, z komendą skokową w myśli, wypycham się obiema rękami. Świst w uszach, serce pod gardłem, szybkość nadana maszyną kładzie na plecy. Przez ułamek sekundy widzę czarny kontur Liberatora, nawet światła na skrzydłach. Kontur oddala się, milknie. Gwałtowne szarpnięcie w ramionach. Spoglądam ku górze. Nad głową biała kopuła.

Powietrze dzwoni w uszach – taka cisza wokół. Stanąłem w miejscu, nie opadam. Wiem, że to złudzenie, kecz wrażenie powraca. Za każdym razem równie mocno. Biała płachta buja leniwie. Gaszę nieduże wahania, poprawiam szelki na udach. Czarne skupisko lasu wyraźnieje. Wyżej polana, na której wciąż różowieją światła, poniżej jakiś bezdrzewny zagonek, wertepy. Płaty rzadkiego śniegu w rozpadlinach. Zniosło trochę. Byle nie lądować na drzewach.

Nocą trudno obliczyć odległość. Dlatego wcześniej podkurczam nogi, jak najwyżej chwytam szelki, dłońmi prawie dosięgam linek. Czekam sekundę, podciągam się, kulę, gotowy do machnięcia przewrotki. Stopy ciągle bujają w powietrzu. Puszczam linki, wychylam zza łokci głowę, chcę spojrzeć w dół, stwierdził ile jeszcze metrów. Walę całym ciężarem o matkę naszą rodzoną – i siadam na tyłku. O dziwo! Zupełnie miękko. No tak, koczuję na spłachciu śniegu. Więc Polska. Przemysław Bystrzycki – Znak Cichociemnych,  PIW, Warszawa 1985, ISBN 83-06-00893-6, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 325-326

 

Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625

 

Dawid Golik – Alianccy lotnicy, cichociemni i „peżetki” z Krakowa
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 48 – 53

 
zolnierze-1-batalion-290x350 Marian Skowron - Cichociemny

żołnierze 1 batalionu

AK-opaska-300x201 Marian Skowron - CichociemnyPo skoku przydzielony do Okręgu Kraków AK jako oficer wyszkoleniowy 1 batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Po odejściu z batalionu  (wskutek nieporozumień z rtm Janem W. Lipczewskim ps. Andrzej)  Cichociemnego por. Feliksa Perekładowskiego ps. Przyjaciel, od 28 listopada dowódca 1 kompanii 1 batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Wyróżnił się 13 stycznia 1945 w walkach w rejonie Szczawy, odznaczony Krzyżem Walecznych.

 

 

Po wojnie
Oddzial-VI-Londyn-300x253 Marian Skowron - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

Pozostał w dyspozycji komendanta Okręgu Kraków AK. Od 15 marca do 10 maja 1945 więziony przez UB.

W drugiej połowie 1945 wraz z Cichociemnym Zbigniewem Waruszyńskim ps. Dewajtis, jego żoną Władysławą, Cichociemnym Zdzisławem Sroczyńskim ps. Kompresor, Kazimierzem Raszplewiczem ps. Tatar wyjechał z Polski, 3 października 1945 dotarł do Pilzna (obecnie Czechy) w amerykańskiej strefie okupacyjnej.

Wraz z Cichociemnym Zdzisławem Sroczyńskim przetransportowany samolotem do Londynu, 27 października zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Pozostał na emigracji, do końca lat czterdziestych w Londynie. Dalsze losy nieznane.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Walentego oraz Marii z domu Dojko. Zawarł związek małżeński z Józefą z domu Łapińską. 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Marian Skowron - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Marian Skowron - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Marian Skowron - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Marian Skowron - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Marian Skowron - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Marian Skowron - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Marian Skowron - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Marian Skowron - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0254
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t 3, s. 94-96, Zwierzyniec – Rzeszów 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 83-910535-4-7
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski  Cichociemni, s. 407, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax,  ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 262

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Zenon Sikorski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zenon Sikorski - Cichociemnyps.: „Pożar”, „Spec”, „Poradowski”, „Poniatowski”

Zenon Stanisław Sikorski  vel Tadeusz Ciekański

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0142

 

Sikorski-Zenon-elitadywersji-org-188x250 Zenon Sikorski - Cichociemny

por. cc Zenon Sikorski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Zenon Sikorski - Cichociemnyur. 25 stycznia 1915 w Łodzi, zm. 2 sierpnia 1981 w Pieszczanach (Słowacja) – porucznik piechoty, nauczyciel, wydawca, dziennikarz, żołnierz Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, oficer Armii Krajowej, Okręgu Radom-Kielce AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz wyklęty, więzień UB, skazany (Katowice, Mysłowice, Wronki, 1945-1949), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze:  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy),  instruktor dywersji (Baza nr 10, Ostuni), spadochronowy,  odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniający: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 29 lat 7 miesięcy. Pochodził z rodziny robotniczej, syn pracownika firmy „Norblin”

po wojnie wg. Tochmana tajny współpracownik SB, TW Tadeusz Ciekański, Zen, KO Pilot


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zenon Sikorski - CichociemnySpis treści:


 

Od 1921 uczył się w szkole powszechnej w Warszawie, od 1926 w Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica. W 1936 zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum Prywatnym Wojciecha Górskiego w Warszawie. Od 1936 działał w Organizacji Młodzieży Pracującej.

Sikorski-Zenon-2-155x250 Zenon Sikorski - Cichociemny

Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. RP 58616

Od 25 września 1935 do 20 września 1937 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 82 Pułku Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w Brześciu 30 Dywizji Piechoty. W 1937 podjął studia biologiczne na Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym oraz na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, następnie w Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. Pracował jako kierownik Zakładów Wydawniczych „Omnia”.

 

 

II wojna światowa

odznaka-82-pp-250x250 Zenon Sikorski - Cichociemny30 sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do 82 Pułku Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w Brześciu, w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Lekko ranny w bitwie pod Kockiem, w niewoli niemieckiej, uciekł 1 listopada z transportu w rejonie Częstochowy.

20 grudnia 1939 wraz z dwoma kolegami przekroczył w Muszynie granicę ze Słowacją. Przez Węgry, Jugosławię 15 lutego 1940 dotarł do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 7 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Zenon Sikorski - Cichociemny

Po upadku Francji ewakuowany 20 czerwca 1940 do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 3 batalionu 1 Brygady Strzelców, później do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Zenon Sikorski - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Zenon Sikorski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zenon Sikorski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 4 marca 1943 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Po zaprzysiężeniu instruktor dywersji i ćwiczeń terenowych w Bazie nr 10 w Ostuni (Włochy). Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 10 października 1943. Od 27 marca 1944 na stacji wyczekiwania „A”, od 15 września 1944 na stacji wyczekiwania „B” Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi.

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Zenon Sikorski - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Przemek 1” (dowódca operacji: F/O Stanisław Kleybor, ekipa skoczków nr: LIX), z samolotu Liberator KG-834 „U” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – W/O Jan Cholewa / nawigator – F/O Stanisław Kleybor / radiotelegrafista – P/O Zygmunt Nowicki / mechanik pokładowy – F/S Emil Szczerba / strzelec – F/S Antoni Imielski / despatcher – F/O Józef Bednarski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Rozmaryn” 213 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Czaryż, 6 km od Secemina. Razem z nim skoczyli: ppor. Marian Leśkiewicz ps. Wygoda, płk. Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski ps. Kruk 2, por. Tadeusz Sokół ps. Bug 2, mjr Aleksander Stpiczyński ps. Klara, plt. Kazimierz Śliwa ps. Strażak. Skoczkowie przerzucili 303 tys. dolarów w banknotach, 3,6 tys. dolarów w złocie oraz 3 miliony złotych na potrzeby AK. Zrzucono także dwanaście zasobników i dwie paczki, razem ze skoczkami w czterech nalotach na placówkę odbiorczą w godz. 00.12 – 00.25. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 05.50 po locie trwającym 11 godzin. Zrzut skoczków oraz broni przyjął oddział 1 batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów AK, dowodzony przez kpt. Jerzego Niemcewicza ps. Kłos.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Zenon Sikorski - CichociemnyPo skoku przydzielony do Okręgu Radom-Kielce AK, do 2 Dywizji Piechoty Legionów AK „Pogoń”, następnie od 8 października w 2 Pułku Piechoty Legionów AK. Od 25 października 1944 do stycznia 1945 w konspiracji w Ostrowcu Świętokrzyskim.

 

 

Po wojnie

Delegatura_SZ_1945-300x317 Zenon Sikorski - CichociemnyOd lutego 1945 kierownik zaopatrzenia Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Chorzowie.  Od kwietnia 1945 inspektor Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (komórka „Z”). 20 sierpnia 1945 aresztowany przez UB, 26 stycznia 1946 skazany przez Wojskowy Sąd Okręgu Wojskowego w Katowicach na osiem lat więzienia. Osadzony w więzieniu w Katowicach, następnie w Mysłowicach i Wronkach. Po amnestii z 28 marca 1947 wyrok zmniejszono do czterech lat więzienia. 20 sierpnia 1949 zwolniony z więzienia we Wronkach.

Sikorski-Zenon-1-160x250 Zenon Sikorski - Cichociemny

Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. RP 58616

Od 15 lutego 1950 do 30 października 1954 kierownik zaopatrzenia w bielskim oddziale Katowickiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Wodno – Inżynieryjnego „Hydrobudowa”. Od 1 grudnia 1954 do 31 maja 1959 dyspozytor w Katowickim Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych.

14 maja 1958  (wg. Krzysztofa Tochmana od 1956) zwerbowany do współpracy z SB w Bielsku – Białej, jako tajny współpracownik ps. Zen, następnie jako kontakt operacyjny ps. Pilot. 15 czerwca 1964 zaniechano współpracy.

W 1971 obronił dyplom magistra administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Założyciel, od 30 czerwca 1971 prezes Bielskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Metalowiec” w Bielsku – Białej. Od września 1971 nauczyciel języka angielskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika, lektor języka angielskiego w bielskiej filii Uniwersytetu Śląskiego w Bielsku – Białej, tłumacz przysięgły języka angielskiego. Od września 1976 na emeryturze, pracował na pół etatu jako nauczyciel języka angielskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika w Bielsku – Białej.

W 1978, w związku z utrzymywanym kontaktem z Cichociemnym Marianem Gołębiewskim, w zainteresowaniu Wydziału III KW MO w Bielsku – Białej, przekazał SB w Bielsku – Białej wiele informacji. 6 września 1978  podjął ponownie współpracę z SB jako kontakt operacyjny. Uczestniczył w rozpracowywaniu przez SB środowisk emigracyjnych oraz środowiska Cichociemnych w Polsce. Zmarł 2 sierpnia 1981 w Pieszczanach (Słowacja).

Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59

 

Krzysztof Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Stanisława, pracownika firmy „Norblin” (Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner”) w Warszawie oraz Władysławy z domu Grzelak. W 1938 zawarł związek małżeński z Heleną z domu Cichy (ur. 1919). Dzieci nie mieli.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zenon Sikorski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zenon Sikorski - CichociemnyW 1989 powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zenon Sikorski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zenon Sikorski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zenon Sikorski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zenon Sikorski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zenon Sikorski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zenon Sikorski - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0252
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 120-121, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 406, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 250
  • Krzysztof Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60-72
  • Krzysztof Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych  w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131-157 

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Władysław Siakiewicz – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Władysław Siakiewicz - Cichociemnyps.: „Mruk”, „Sójka”

vel Władysław Szalapa

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1882, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1646

 

Siakiewicz-Wladyslaw-elitadywersji-org-179x250 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

ppor. cc Władysław Siakiewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Władysław Siakiewicz - Cichociemnyur. 10 stycznia 1918 w Podbłociu (woj. białostockie II RP), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Swierdłowsk (1940-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersji,  spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End),; specjalnościowy: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), i in. W dniu wybuchu wojny miał 21 lat 7 miesięcy; w dacie lotu do Polski 25 lat 8 miesięcy. Pochodził z rodziny chłopskiej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Władysław Siakiewicz - CichociemnySpis treści:


 

 

odznaka-instruktor-PW-II-stopnia-300x287 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

odznaka PW II stopnia

 

Miał trzy siostry i jednego brata, rodzeństwo wychowywał ojciec, matka zmarła. Do 1939 uczył się w średniej szkole leśnej w Żerowicach.

Ukończył dwuletni kurs oraz obóz Przysposobienia Wojskowego, uzyskał uprawnienia instruktora PW.

 

 

II wojna światowa
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

uklad-sikorski-majski-250x188 Władysław Siakiewicz - Cichociemny23 kwietnia 1940 aresztowany przez Sowietów podczas próby przekroczenia granicy w rejonie Sławska. Zesłany do obozu pracy przymusowej w głąb ZSRR, prawdopodobnie do tzw. strojbatu – Samodzielnego Batalionu Budowlanego (Osobyj Stroitielny Batalion) w Swierdłowsku.

Zwolniony z obozu po układzie Sikorski – Majski, od 8 marca 1942 w Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 7 Dywizji Piechoty.

Od 1 kwietnia w 8 batalionie saperów 8 Dywizji Piechoty w Pahlevi (Iran), od maja 1942 w Szkole Podchorążych Piechoty Rezerwy przy 8 Dywizji Piechoty w El Khassa (Palestyna). Przerzucony przez Afrykę Południową, od 24 września w Wielkiej Brytanii, skierowany do Obozu Rozdzielczego.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Władysław Siakiewicz - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 5 października 1942 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Do 17 kwietnia 1943 uczestnik kursu radiotelegrafistów w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, 21 kwietnia awansowany na stopień kaprala (warunkowo podchorążego). Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End   przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika 30 października 1943 ze starszeństwem od 14 września 1943.

Tempsford-300x222 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Miał skoczyć ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 9” (dowódca operacji: F/L Milne A.J.M., ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu „Halifax” JD-269 „Q” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Milne A.J.M. / bombardier –  P/O Wilson T.R.  / nawigator – F/O Maclean I. / radiotelegrafista – P/O Rollins P.E. / mechanik pokładowy – F/S Suttleworth F. / strzelec – P/O Scarles J.R., Smythe E.J.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.04 z lotniska RAF Tempsford, zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Pierzyna” 206 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 10 km. od Mińska Mazowieckiego. Skoczkowie mieli przerzucić 432 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, planowano także zrzucić sześć zasobników oraz jedną paczkę.

Samolot którym leciał został zestrzelony ok. godz. 20.40, podczas lotu nad wybrzeżem Danii, w okolicach miejscowości Esbjerg; płonący samolot spadł na tory kolejowe 6 km na północ od Esbjerg (Dania). Razem z nim poległa załoga samolotu oraz Cichociemni: Kazimierz Lewko ps. Palec, Ryszard Skowroński ps. Lechita. Wszyscy pochowani na cmentarzu Fovrfeld Gravlund w Esbjerg (Dania), symboliczne groby Cichociemnych znajdują się na BCW na Cytadeli w Poznaniu.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Władysław Siakiewicz - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Władysław Siakiewicz - CichociemnyDn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O Armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Mieczysław Wieliczko – Raport o „strojbatach”
w: Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia 63, 2008, s. 119-133

 

 

Awanse36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Piotra oraz Marii z domu Piekarzec. Rodziny nie założył. Miał trzy siostry: Jadwigę, Bronisławę i Stanisławę oraz brata Tadeusza.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Władysław Siakiewicz - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Władysław Siakiewicz - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Władysław Siakiewicz - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Władysław Siakiewicz - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Władysław Siakiewicz - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Władysław Siakiewicz - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Władysław Siakiewicz - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0251
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 164-165, Rzeszów 1996, wyd. Abres, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 406, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 167
  • Przemysław Bystrzycki – Znak Cichociemnych, von borowiecky, Warszawa 2009, ISBN 978-83-60748-14-5

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Stanisław Sędziak – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stanisław Sędziak - Cichociemnyps.: „Warta”, „Wola”, „Oset”, „Wojna”, „S-2”, „T”

Stanisław Jerzy Sędziak

vel Stanisław Sędziszewski, vel Zaremba, vel Kulesza, vel Czesław Noakowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1147

 

Sedziak-Stanislaw-elitadywersji-org-184x250 Stanisław Sędziak - Cichociemny

płk dypl. cc Stanisław Sędziak
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stanisław Sędziak - Cichociemnyur. 7 września 1913 w Gwizdałach (pow. węgrowski), zm. 2 sierpnia 1978 w Toruniu – podpułkownik dyplomowany, oficer dyplomowany Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef sztabu Okręgu Nowogródek AK, oficer Obywatelskiej Armii Krajowej,  Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz wyklęty, więzień UB, torturowany, skazany na śmierć, następnie na dożywocie (Warszawa, Wronki, Rawicz, Strzelce Opolskie (1947-1957), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 28 lat 11 miesięcy. Syn hutnika, zarządcy majątków

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stanisław Sędziak - CichociemnySpis treści:


 

cc-Sedziak-1-231x300 Stanisław Sędziak - CichociemnyUczył się w szkole powszechnej w Gwizdałach, od 1924 w gimnazjum w Grodnie, od 1927 w związku z przeprowadzką rodziny w Białymstoku. Od 1930 w Korpusie Kadetów nr 3 w Rawiczu, w 1934 zdał egzamin dojrzałości.

Od 1934 w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, po jej ukończeniu w 1936 awansowany na stopień podporucznika, przydzielony jako dowódca plutonu do 7 Pułku Legionów 3 Dywizji Piechoty Legionów w Chełmie. W czasie wolnym od zajęć uczył się języków obcych: angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego oraz łaciny.

 

 

II wojna światowa

08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Camp Coetquidian

Sedziak-Coetiqudian-300x191 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Coetquidan, 1939-1940

W kampanii wrześniowej 1939 dowódca 8 kompanii 95 Pułku Piechoty Rezerwy 39 Dywizji Piechoty Rezerwy, w składzie  Armii „Lublin”.

Walczył w rejonie Puław, Kazimierza Dolnego, od 22 do 27 września (II Bitwa Tomaszewska) w rejonie Łęcznej, Rejowca, Krasnobrodu. Do 8 grudnia w rejonie Chełma i Sierpca, następnie przez Warszawę, Kraków dotarł do Tarnowa.

camp-Coetquidian-300x198 Stanisław Sędziak - CichociemnyPomimo iż nie posiadał dokumentów oraz miał przy sobie broń, uniknął aresztowania podczas kontroli dokumentów na stacji – wykorzystał chwilę nieuwagi Niemców, przechodząc do grupy osób skontrolowanych.

W nocy 17/18 grudnia w rejonie Piwnicznej przekroczył granicę ze Słowacją, przez Węgry, Jugosławię, morzem dotarł 7 lutego 1940 do Marsylii (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Camp de Coëtquidan 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

cc-Sedziak-2-216x300 Stanisław Sędziak - CichociemnyCC-prezentacja_66-300x224 Stanisław Sędziak - CichociemnyPo upadku Francji, 30 czerwca 1940 ewakuowany z portu St. Jean-de-Luz, dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania), następnie w Biggar. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Przydzielony początkowo jako dowódca batalionu szkolnego, następnie do grudnia 1940 jako dowódca plutonu 7 kompanii 3 batalionu 1 Brygady Strzelców.

Od 2 stycznia do 31 maja 1941 uczestnik I kursu Wyższej Szkoły Wojennej, po ukończeniu mianowany oficerem dyplomowanym. 20 marca 1941 awansowany na stopień porucznika. Do grudnia 1941praktyka w sztabie brytyjskiej 54 Dywizji Zmotoryzowanej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Stanisław Sędziak - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

16 grudnia 1941 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 6 lutego 1942 w Londynie, awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 3 września 1942.

Tempsford-300x222 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy z 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rheumatism” (dowódca operacji: F/L Stanisław Król, ekipa skoczków: IX), z samolotu Halifax W-7774 „T” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Stanisław Kłosowski, pilot – F/S Franciszek Sobkowiak / nawigator – F/L Stanisław Król / radiotelegrafista – F/S Walenty Wasilewski / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Ugór”, w okolicach miejscowości Łyszkowice, 3,2 km od Czatolina. Razem z nim skoczyli: mjr. dypl. Jan Lech ps. Granit, kpt. Zygmunt Policiewicz ps. Świerk, mjr. dypl. Wincenty Ściegienny ps. Las oraz kurierzy: por. Adam Cużytek ps. Roman i bomb. Stanisław Stach ps. Marian. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (1/2 września) zadanie nie mogło zostać wykonane. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Stanisław Sędziak - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

Dnia 3.IX. „yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 „red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Stanisław Sędziak - CichociemnyNie bez wzruszenia, nastąpił start dwóch samolotów do Polski: – lot 11/18, ekipa ob. Las (Reumatismus), na plac. odb. „Ugór”, nawigator – kpt. obs. Król, godz. 18.45; – lot 14/19, ekipa ob. Zrąb (Measles) na plac. odb. „Żaba”, nawigator – por. obs. Wodzicki, godz. 18.50. Nawigatorzy zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa zderzenia się podczas krążenia nad rej. plac. odb., które leżą bardzo blisko siebie. (…)

Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Okreg_Nowogrodek_ak-282x350 Stanisław Sędziak - CichociemnyAK-opaska-300x201 Stanisław Sędziak - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Czerwonego Krzyża 19/21 oraz ul. Złotej 3. W październiku 1942 mianowany szefem sztabu Okręgu Nowogródek AK, dowodzonego przez mjr Janusza Szlaskiego ps. Prawdzic. Od grudnia 1942 w Lidzie, poprawił funkcjonowanie sztabu oraz okręgu. W maju 1944 w Okręgu działało dziewięć batalionów piechoty (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 77 Pułku Piechoty oraz 1 batalion 78 Pułku Piechoty), dwa szwadrony kawalerii oraz m.in. oddziały saperów i łączności, całość w składzie czterech Zgrupowań:  „Północ”, „Południe”, „Wschód” oraz „Zachód”. Oddziały partyzanckie AK przeprowadziły setki akcji bojowych przeciwko Niemcom oraz Sowietom.

29_wiezienie-Warszawa-Mokotow-2-250x167 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Cela więzienia Warszawa Mokotów

Od 1 czerwca 1944 komendantem Podokręgu Nowogródek AK mianowano Cichociemnego ppłk. dypl. Adama Szydłowskiego ps. Poleszuk. 25 czerwca 1944 obowiązki szefa sztabu Okręgu przejął Cichociemny kpt. dypl.  Ludwik Fortuna ps. Siła. Przeciwnik operacji „Ostra Brama”. Za szczególną odwagę i zasługi w dowodzeniu oddziałami AK  26 czerwca 1944 odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy i drugi, 28 września  1944 Orderem Virtuti Militari.

Nie stawił się na organizowaną przez Sowietów 17 lipca 1944 w Boguszach „odprawę” dla oficerów AK z okręgów Wilno i Nowogródek, dzięki czemu uniknął aresztowania przez NKWD.

Zbigniew S. Siemaszko – Wileńsko-Nowogródzkie telegramy. Lato 1944
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1985, zeszyt 73, s. 109-147
[Teodor Cetys, Ludwik Fortuna, Maciej Kalenkiewicz, Adolf Pilch, Jan Piwnik, Stanisław Sędziak
Kazimierz Szternal, Adam Szydłowski, Aleksander Tarnawski, Stanisław Winter]

 

 

Po wojnie

Delegatura_SZ_1945-300x317 Stanisław Sędziak - Cichociemny krzyz-WiN-250x272 Stanisław Sędziak - CichociemnyPozostał w konspiracji, od listopada w Wilnie, następnie w Okręgu Białystok AK, dowodzonym przez płk. Wacława Liniarskiego ps. Mścisław, który po rozwiązaniu AK w styczniu 1945 przemianował podległe jednostki na Obywatelską Armię Krajową.

Od połowy lutego zastępca szefa sztabu Okręgu Białostockiego AK, Cichociemnego mjr dypl. Wincentego Ściegiennego ps. Las, nadzorował oddziały oraz kierował redakcją i kolportażem pism: „Biuletyn Informacyjny Ziemi Białostockiej”, „Echa Leśne”, „Puszcza Szumi”, „Wolne Słowo”, „Honor i Ojczyzna”. Autor publikacji pod ps. Zaremba, Wojna, Kulesza, Noakowski.

Od 2 marca 1945 po aresztowaniu Cichociemnego mjr dypl. Wincentego Ściegiennego ps. Las, szef sztabu Okręgu Białystok AK. Od sierpnia 1945, po aresztowaniu płk. Wacława Liniarskiego ps. Mścisław, dowódca Okręgu Białystok AK, przystąpił do Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. 1 czerwca 1945 awansowany na stopień podpułkownika.

cc-Sedziak-02-250x183 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Źródło: Sędziak S., Album Rodziny Sędziaków, Prywatne Archiwum Sławomira Stanisława Sędziaka syna ppłk dypl.cc Stanisława Sędziaka

Od września do grudnia 1945 prezes Okręgu Białostockiego WiN. Od października 1945 II zastępca (d/s wojskowych) płk. Józefa Rybickiego ps. Maciej, prezesa Obszaru Centralnego (Warszawa) Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, po jego aresztowaniu 22 grudnia zastępca prezesa Zarządu Obszaru Centralnego WiN, Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN.

cc-Sedziak-03-194x300 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Źródło: Sędziak S., Album Rodziny Sędziaków, Prywatne Archiwum Sławomira Stanisława Sędziaka syna ppłk dypl. cc Stanisława Sędziaka

4 stycznia 1947 aresztowany, od 11 stycznia w więzieniu na Mokotowie, odmówił wstąpienia do LWP, przez prawie rok w ciężkim śledztwie, torturowany. Sądzony wspólnie z działaczami Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej „Stocznia”27 grudnia 1947 wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie skazany na śmierć. 22 lutego 1948 wyrok zmieniono na dożywocie. Osadzony od 12 stycznia 1949 w więzieniu we Wronkach, od 24 listopada 1954 w Rawiczu., następnie w Strzelcach Opolskich. 7 maja 1956 Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie, w związku z amnestią zmienił wyrok na 12 lat więzienia. 

memorial-WiN-243x350 Stanisław Sędziak - Cichociemny24 kwietnia 1957 Rada Państwa zawiesiła wykonanie reszty wyroku na okres dwóch lat, zwolniony z więzienia 29 kwietnia 1957. Zamieszkał w Chełmży, od 1967 w Toruniu, inwigilowany przez UB. W 1973, gdy miał 50 lat (sic!) i był ciężko chory, otrzymał wezwanie do odbycia… dwuletniej zasadniczej służby wojskowej…

Od 1 grudnia 1957 podjął pracę jako inspektor w Oddziale Produkcji Impregnatów „Tetra” Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych „INCO” w Warszawie. Od 21 grudnia 1960 rewindykator opakowań w woj, krakowskim, łódzkim i białostockim, od 1 września 1962 inspektor kontroli obrotu opakowań woj. warszawskiego i bydgoskiego. Od 1 stycznia 1970 starszy inspektor informacji technicznej, od 1 grudnia akwizytor w Biurze Zbytu Zespołu Chemii Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych „INCO”. Od 12 marca 1971 na emeryturze.

Autor opracowań (w maszynopisie): pt. Działalność Nowogródzkiego Okręgu Armii Krajowej (Warszawa, 1962) oraz pt. Relacje. Zmarł 2 sierpnia 1978 w szpitalu przy ul. Batorego w Toruniu, pochowany na cmentarzu przy ul. Gałczyńskiego.

Memoriał Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Stanisław Sędziak - Cichociemny

 

 

Ordery i odznaczenia36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Stanisław Sędziak - Cichociemny

 

 

Życie rodzinne

cc-Sedziak-grob-250x188 Stanisław Sędziak - CichociemnySyn Antoniego hutnika i zarządcy majątków oraz Marii z domu Wolińskiej. W 1956 w kościele św. Wojciecha w Złotorii pod Toruniem (potajemnie, z obawy przed aresztowaniem) zawarł związek małżeński z Wandą z domu Mizgiera (ur. 1928). Mieli dwóch synów: Andrzeja (ur. 1958) i Sławomira (ur. 1961) oraz córkę Zofię (ur. 1968).

 

 

Upamiętnienie

2 września 2010 Rada Miejska Torunia nadała jednej z ulic na Stawkach imię ppłk. cc Stanisława Sędziaka

28 lutego 2020 decyzją nr 29/MON 14 Zachodniopomorska Brygada Obrony Terytorialnej otrzymała imię Cichociemnego ppłk dypl. Stanisława Jerzego Sędziaka ps. „Warta”, będzie obchodzić swoje Święto w dniu 4 września.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stanisław Sędziak - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stanisław Sędziak - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stanisław Sędziak - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stanisław Sędziak - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stanisław Sędziak - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stanisław Sędziak - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stanisław Sędziak - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stanisław Sędziak - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0250
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 162-164, Rzeszów 1996, wyd, Abres, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
  • Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN), w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1990, zeszyt 94, s. 42, ISBN 2-7168-0139-8, ISSN 0406-0393
  • Dziennik Urzędowy MON

 

Zobacz także: