Z Polską w sercu…
Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej są fenomenem na skalę światową. Byli super, niezwykli, wyjątkowi, próżno szukać słowa, które definiowałoby kompletnie Ich nieprzeciętność. Byli bardzo, bardzo różni. Łączyło Ich to, że mieli Polskę w sercu.
mjr cc Jan Górski
W tamtych czasach nie trzeba było nikogo uczyć patriotyzmu – dla Polaków patriotyzm był naturalny jak oddychanie. Najtrudniej mieli Polacy, przyszli Cichociemni „niepolscy”, czyli formalnie urodzeni poza Polską. Spośród 316 Cichociemnych aż 26 urodziło się bowiem poza ówczesnymi granicami II R.P.
Spośród tej grupy najsławniejszym zapewne jest współinicjator idei Cichociemnych mjr dypl. Jan Górski, który urodził się w Odessie na Ukrainie, nota bene jako potomek admirała Josepha de Ribas y Boyons, założyciela i budowniczego Odessy. Był synem lekarza Ludwika i Konstancji Pieńkowskiej. Jego babką ze strony matki była Antonina Pieńkowska, z domu księżniczka katalońska de Ribas. Swoją polskość umacniał od 1917 w Harcerstwie Polskim na Ukrainie. Również w polskim harcerstwie, choć w odległej o ok. 800 km wówczas polskiej Kołomyi, działał przyszły Cichociemny Adam Dąbrowski, urodzony w rumuńskiej miejscowości Czerniowce (obecnie Ukraina).
por. ccStefan Majewicz
W państwie naszego odwiecznego wroga – Niemców, urodzili się czterej przyszli Cichociemni, którzy niezmiernie zasłużyli się Polsce. Swoim życiem zapłacił za to urodzony w Rheinhausen nad Renem Stefan Majewicz, syn polskiego górnika. Po skoku do Polski działał w wywiadzie ofensywnym AK, rozpracowując niemieckie porty: Hamburg, Lubekę, Bremę oraz Szczecin. 17 stycznia 1943 aresztowany przez Niemców w Warszawie. Uciekł z transportu na Pawiak, wyskakując z ciężarówki.
kpt. cc Jan Nowak-Jeziorański
Ponownie aresztowany 17 maja 1943, po „wsypie” spowodowanej przez agenta gestapo w szeregach AK Ludwika Kalksteina. Idąc na umówione konspiracyjne spotkanie zauważył Niemców, wyszedł, kluczył śledzony na ulicach Warszawy. Aresztowany, prowadzony przez dwóch szwabów powalił jednego, rzucił się do ucieczki, niestety ciężko postrzelony w płuca i wątrobę. Nieprzytomny osadzony w szpitalu na Pawiaku, po wyleczeniu brutalnie przesłuchiwany, nikogo nie wydał. Rozstrzelany 13 sierpnia 1944, w ostatniej egzekucji na Pawiaku.
Trzej pozostali urodzeni w Niemczech mieli więcej szczęścia, choć także ryzykowali. Rodowity Berlińczyk Jan Nowak-Jeziorański służył Polsce jako kurier KG AK oraz Sztabu Naczelnego Wodza, był m.in. spikerem radia „Błyskawica” w Powstaniu Warszawskim. Uznany za Cichociemnego, po wojnie kierował Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, działał na emigracji w Polskim Ruchu Wolnościowym „Niepodległość i Demokracja”.
mjr cc Antoni Pospieszalski
Także Berlińczyk, Antoni Pospieszalski, eseista, filozof, nauczyciel, znający cztery języki (niemiecki, francuski, angielski, włoski), urodzony z ojca Polaka i matki Niemki, zazdrościł swoim kuzynkom że potrafią mówić po polsku. Wkrótce przestało to być jego zmartwieniem, wraz z rodziną przeprowadził się do Poznania, studiował polonistykę. Nie był wcale „kujonem”, aktywnie uprawiał szermierkę, po studiach zorganizował teatr amatorski, wspierał grupę harcerzy, z którymi w 1937 wyjechał na międzynarodowy zlot skautów do Amsterdamu. Chciał skoczyć ze spadochronem do Polski, ale został przydzielony do szkolenia kandydatów na Cichociemnych m.in. radiotelegrafii w STS 43 Audley End. Skoczył do Kraju dopiero pod koniec wojny, w składzie brytyjskiej misji wojskowej „Freston”.
ppłk. cc Stefan Ignaszak
Czwarty z „polskich Niemców” – Stefan Ignaszak – bardzo zaszkodził führerowi Adolfowi Hitlerowi. Po skoku do Polski, kierował siatkami wywiadu ofensywnego Armii Krajowej, które rozpracowywały niemiecki przemysł zbrojeniowy na terenie III Rzeszy oraz Generalnego Gubernatorstwa. Osobiście rozpracowywał nową „broń odwetową” III Rzeszy – rakiety V-1 oraz V-2. W tej wojnie to On pokonał Hitlera.
ppor. cc Czesław Rossiński
W państwie także naszych odwiecznych wrogów – Rosjan – urodziło się sześciu przyszłych Cichociemnych. W Moskwie Bolesław Odrowąż-Szukiewicz, który niestety poległ śmiercią spadochroniarza podczas skoku do Polski. W Carskim Siole, niedaleko rezydencji carów, Alfred Pokultinis zasłużony łącznościowiec Powstania Warszawskiego. W Buzułuku, późniejszej siedzibie dowództwa Armii Polskiej gen. Andersa, urodził się Czesław Rossiński, szef Kedywu w Okręgu Lublin, uczestnik spotkań planujących zamachy (zaniechane) na przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta oraz przewodniczącego PKWN Edwarda Osóbkę-Morawskiego. W kwietniu 1945 zamordowany przez „władzę ludową”.
mjr cc Jerzy Sokołowski
W rosyjskim Tomsku na Nizinie Zachodniosyberyjskiej urodził się Cezary Nowodworski, syn polskiego zesłańca. Walczył jako jeden z 95 Cichociemnych w Powstaniu Warszawskim. Prawdopodobnie został zamordowany przez NKWD po 22 września 1944. W Petersburgu urodzili się: Wiesław Szpakowicz, który poległ tragicznie między Helleren a Refsland (Norwegia), w katastrofie samolotu lecącego do Polski oraz Alfred Zawadzki, który poległ po denuncjacji agenta gestapo w szeregach AK. Podczas aresztowania gestapowcy połamali Cichociemnemu obie ręce, nogę oraz nieprzytomnego przewieźli do siedziby gestapo w Cieszynie. Być może zdążył zażyć cyjanek…
płk cc Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski
W pięciu państwach graniczących z Rosją urodziło się sześciu późniejszych Cichociemnych. Jerzy Sokołowski w Naukat (wówczas w Turkiestanie, obecnie Kazachstan), skoczył do Polski w próbnym sezonie operacyjnym, walczył w „Wachlarzu”, szkolił żołnierzy AK w szkole dywersji „Zagajnik”, przeżył tortury gestapo oraz trzy niemieckie obozy koncentracyjne. Niełatwą drogę przeszedł też płk cc Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski, urodzony w Tbilisi, stolicy Gruzji – m.in. komendant Okręgu Kraków AK, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, zesłany na dziesięć lat sowieckich łagrów, prawdopodobnie w rejonie Krasnojarska. Dla Niego wojna skończyła się dopiero w 1955 roku.
kpt. cc Henryk Januszkiewicz
W obecnej stolicy Białorusi, wtedy w Mińsku Litewskim, urodzili się dwaj Cichociemni: Kazimierz Lewko, który poległ tragicznie w samolocie zestrzelonym nad Esbjerg (Dania) oraz Henryk Januszkiewicz, oficer Kedywu Okręgu Kraków AK, m.in. uczestnik zamachu na Hansa Franka, po wojnie żołnierz wyklęty, więzień UB, torturowany i skazany przez „władzę ludową” a po zwolnieniu z więzienia szykanowany przez „bezpiekę”.
rtm cc Józef Zabielski
Na Litwie, w majątku Powicie k. Mariampola (powiat Godlewo) urodził się przyszły Cichociemny Józef Zabielski, jeden z dwóch pierwszych cichociemnych którzy skoczyli do Polski. Jako emisariusz Komendanta Głównego AK, przez Niemcy, Szwajcarię, Francję, Hiszpanię i Portugalię dotarł do Naczelnego Wodza w Londynie, później instruktor bytowania podczas szkolenia kandydatów na Cichociemnych w Ostunii (Włochy).
gen. dyw. cc Tadeusz Kossakowski
W Rzerzycy (obecnie Łotwa) urodził się przyszły Cichociemny i major saperów Tomasz Wierzejski; walczył w Powstaniu Warszawskim, później w niemieckiej niewoli. W Kiszyniowie, wówczas Besarabi, obecnie Mołdawi przyszedł na świat późniejszy generał dywizji, najstarszy wiekiem Cichociemny – Tadeusz Kossakowski. Powstaniec Warszawski, pod jego dowództwem ok. 800 osób w warsztatach zlokalizowanych w kilkunastu miejscach wyprodukowało ok. 35 tys. sztuk granatów, kilka dział szturmowych, miotacze płomieni, naprawiało karabiny, broń palną krótką i maszynową.
kpt. cc Franciszek Cieplik
W nieistniejących już obecnie państwach urodzili się dwaj późniejsi Cichociemni. W Sarajewie (Jugosławia, obecnie Bośnia i Hercegowina) Franciszek Cieplik, zamordowany bagnetami przez Sowietów z NKWD 21 sierpnia 1944, po bitwie w rejonie leśniczówki Surkonty. W Nosolowicach (Czechosłowacja, obecnie Czechy) Piotr Motylewicz, zastępca dowódcy 6 Brygady Partyzanckiej AK, który poległ w walce pod Mikuliszkami, przeszyty serią z broni maszynowej…
por. cc Piotr Motylewicz
W odległym od Polski o ok 4,5 tys. km. Teheranie, stolicy Persji (obecnie Iran) urodził się Otton Wiszniewski, Cichociemny, Powstaniec Warszawski, łącznościowiec. Jeszcze dłuższą drogę do Polski musieli pokonać urodzeni w Stanach Zjednoczonych dwaj Cichociemni: Waldemar Szwiec z Chicago – komendant Zgrupowania nr 2 w składzie Świętokrzyskich Zgrupowań AK, który poległ w październiku 1943 oraz Henryk Jachciński z Brooklynu (Nowy Jork) – oficer „Kedywu”, uczestnik bojowych akcji dywersyjnych, Powstaniec Warszawski.
Chyba najdłuższą drogę (tylko „w jedną stronę”) pokonał jednak urodzony w Warszawie syn światowej sławy profesora antropologii – Cichociemny Olgierd Stołyhwo. Aby wstąpić do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w drodze z Polski łącznie pokonał ponad 17 tys. km! Niestety, ok. półtora miesiąca po skoku do Polski aresztowany przez gestapo, w ciężkim śledztwie bity do nieprzytomności, prawdopodobnie w maju 1943 rozstrzelany w ruinach warszawskiego getta…
Zobacz:
- Franciszek Cieplik
- Adam Dąbrowski
- Jan Górski
- Stefan Ignaszak
- Henryk Jachciński
- Henryk Januszkiewicz
- Tadeusz Kossakowski
- Kazimierz Lewko
- Stefan Majewicz
- Piotr Motylewicz
- Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski
- Jan Nowak-Jeziorański
- Cezary Nowodworski
- Bolesław Odrowąż-Szukiewicz
- Alfred Pokultinis
- Antoni Pospieszalski
- Czesław Rossiński
- Jerzy Sokołowski
- Olgierd Stołyhwo
- Wiesław Szpakowicz
- Waldemar Szwiec
- Tomasz Wierzejski
- Otton Wiszniewski
- Józef Zabielski
- Alfred Zawadzki
Źródła:
- Teki personalne 316 Cichociemnych, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, kolekcja sygn. Kol. 023
Operacja Neon 9
Operacja zrzutowa – Neon 9
mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński
W nocy z wtorku na środę 14/15 września 1943, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 9” w drodze do okupowanej Polski poległo trzech Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej oraz załoga samolotu. Tej nocy przeprowadzono także operacje: „Neon 7”, „Neon 10”, „Neon 8” oraz „Neon 6”.
Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)
Operacje zrzutowe planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).
Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego „Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki „Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy „Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował „Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).
Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), „Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), „Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz „Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).
Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH
81 operacji przerzutowych 316 Cichociemnych (alfabetycznie):
ADOLPHUS (2 CC) | ATTIC (2 CC) | BEAM (3 CC) | BELT (5 CC) | BOOT (5 CC) | BRACE (3 CC) | BRICK (4 CC) | CHICKENPOX (5 CC) | CHISEL (4 CC) | CELLAR (2 CC) | COLLAR (6 CC) | CRAVAT (6 CC) | DOOR (3 CC) | FILE (4 CC) | FLOOR (4 CC) | FRESTON (1 CC) | GAUGE (4 CC) | GIMLET (6 CC) | HAMMER (3 CC) | JACEK 1 (6 CC) | JACKET (4 CC) | KAZIK 1 (6 CC) | KAZIK 2 (1 CC) | LATHE (3 CC) | LEGGING (5 CC) | MEASLES (6 CC) | MOST 1 (Wildhorn I) (2 CC) | MOST 2 (Wildhorn II) (2 CC) | MOST 3 (Wildhorn III) (4 CC) | NEON 1 (2 CC) | NEON 2 (3 CC) | NEON 3 (2 CC) | NEON 4 (3 CC) | NEON 5 (3 CC) | NEON 6 (3 CC) | NEON 7 (3 CC) | NEON 8 (3 CC) | NEON 9 (poległo 3 CC) NEON 10 (3 CC) | OXYGEN 8 (2 CC) | PLIERS (poległo 3 CC) | POLDEK 1 (6 CC, poległ 1) | PRZEMEK 1 (6 CC) | RASP (3 CC) | RHEUMATISM (4 CC) | RIVET (4 CC) | RUCTION (2 CC) | SAW (4 CC, poległ 1) | SCREWDRIVER (3 CC) | SHIRT (5 CC) | SMALLPOX (6 CC) | SPOKESHAVE (3 CC) | STASZEK 2 (6 CC) | STEP (3 CC) | STOCK (4 CC) | TILE (4 CC) | WACEK 1 (6 CC) | WALL (4 CC) | WELLER 1 (4 CC) | WELLER 2 (3 CC) | WELLER 3 (4 CC) | WELLER 4 (4 CC) | WELLER 5 (4 CC) | WELLER 6 (4 CC) | WELLER 7 (3 CC) | WELLER 10 (4 CC) | WELLER 11 (4 CC) | WELLER 12 (4 CC) | WELLER 14 (3 CC) | WELLER 15 (4 CC) | WELLER 16 (4 CC) | WELLER 17 (6 CC) | WELLER 18 (5 CC, poległ 1) | WELLER 21 (4 CC) | WELLER 23 (5 CC) | WELLER 26 (6 CC) | WELLER 27 (5 CC) | WELLER 29 (6 CC) | WELLER 30 (6 CC) | WILDHORN I (Most 1) (2 CC) | WILDHORN II (Most 2) (2 CC) | WILDHORN III (Most 3) (4 CC) | WINDOW (4 CC) | VICE (4 CC) | (6 CC poległo w drodze do Polski, 3 CC podczas skoku, 1 CC skakał dwukrotnie)
Przeprowadzono także operacje zrzutowe materiałowe (z zaopatrzeniem dla AK) oraz operację zrzutu Retingera „Salamander”
1941 – 3 operacje / 8 CC: luty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC) | 1942 – 15 operacji / 72 CC: styczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC) | 1943 – 31 operacji / 99 CC: styczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC) | 1944 – 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) | (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)
sezon „Riposta”, operacja: „Neon 9”
W drodze do okupowanej Polski polegli Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej:
ppor. cc Władysław Siakiewicz
ppor. cc Władysław Siakiewicz ps. „Mruk”, „Sójka”, vel Władysław Szalapa, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1882, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1646, ur. 10 stycznia 1918 w Podbłociach (woj. białostockie II RP), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Swierdłowsk (1940-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in. dywersji, łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 21 lat; w dacie lotu do Polski 25 lat
ppor. cc Kazimierz Lewko
ppor. cc Kazimierz Lewko ps. „Palec”, „Gazowy”, vel Kazimierz Lenek, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1869, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1644, ur. 9 stycznia 1919 w Mińsku Litewskim (ZSRR, obecnie Białoruś), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Swierdłowsk (1941-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in. dywersji, łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), prowadzenia pojazdów, spadochronowy (1 SBS, Largo House), odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat; w dacie lotu do Polski 24 lata
ppor. cc Ryszard Skowroński
ppor. cc Ryszard Kazimierz Skowroński ps. „Lechita”, „Antena”, vel Ryszard Tarecki, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1880, ur. 17 grudnia 1922 w Wilnie (obecnie Litwa), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Wodopad, Archangielsk (1940-1941), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjny, łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), prowadzenia pojazdów (motocykl), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 21 lat; w dacie lotu do Polski 25 lat
Lotnisko RAF, Tempsford
Samolot Halifax JD-269 „Q” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Milne A.J.M. / bombardier – P/O Wilson T.R. / nawigator – F/O Maclean I. / radiotelegrafista – P/O Rollins P.E. / mechanik – F/S Suttleworth F. / strzelec – P/O Scarles J.R., Smythe E.J) wystartował o godz. 18.04 z lotniska RAF Tempsford. Dowódca operacji: F/L Milne A.J.M., ekipa skoczków nr: XXX.
Zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Pierzyna” 206 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 10 km. od Mińska Mazowieckiego. Skoczkowie mieli przerzucić 432 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, planowano także zrzucić sześć zasobników oraz jedną paczkę.
Samolot został zestrzelony ok. godz. 20.40, podczas lotu nad wybrzeżem Danii, w okolicach miejscowości Esbjerg; płonący samolot spadł na tory kolejowe 6 km na północ od Esbjerg (Dania). Polegli trzej Cichociemni oraz brytyjska załoga samolotu. Wszyscy pochowani na cmentarzu Fovrfeld Gravlund w Esbjerg (Dania), symboliczne groby Cichociemnych znajdują się na BCW na Cytadeli w Poznaniu.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
„Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),
Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia – nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.
Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:
Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).
Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…
Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…
„Bagażnik” skoczka
Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę „kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.
Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…
Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce „fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…
Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353
Zobacz także:
- Łączność z Krajem
- Oddział VI (Specjalny)
- Jan Jaźwiński
- Stanisław Kłosowski
- Współpraca Polaków z SOE
- ZRZUTY
- Zrzuty 1941-1942
- Zrzuty 1943-1944
- Wykaz zrzutów cichociemnych
- Zrzuty – sezony operacyjne (także placówki odbiorcze)
- Zrzuty Cichociemnych – operacje
- Operacje Most
- 316 Cichociemnych
- Załogi samolotów
- Zawartość zasobników i paczek
- BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka
Źródła:
- Informacje własne (archiwum portalu)
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
- Jan Jaźwiński – Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
- Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
- Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
Cichociemni – polegli
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej.
Spośród 316 cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski, ogółem 102 poległo podczas wojny, w tym 9 zginęło w samolocie lub podczas skoku bojowego, 18 w Powstaniu Warszawskim.
Oto Cichociemni – polegli podczas II wojny światowej
(1 września 1939 – 8 maja 1945)
UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
| Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Data śmierci | Miejsce śmierci | Okoliczności |
|---|---|---|---|---|---|---|
| kpt. |  | Adrian Florian | Liberator | 23 czerwca 1944 | Suchednióww | zamordowany przez gestapo |
| por. lot. |  | Bator Ignacy | Opór | po 3 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. |  | Benedyk Tadeusz | Zahata | kwiecień 1945 | KL Buchenwald | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| ppor. |  | Bichniewicz Jerzy | Błekitny | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
| st. sierż. lot. |  | Biedrzycki Stanisław | Opera | 17 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppłk. sap. |  | Bielski Romuald | Bej | po 1 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. |  | Bienias Jan | Osterba | 6 lub 7 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| por. piech. |  | Busłowicz Michał | Bociek | grudzień 1944 | Niemcy albo Holandia | prawdopodobnie zastrzelony |
| ppor. łączn. |  | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | po 14 lutego 1944 | Lwów lub KL Dachau | aresztowany przez Niemców |
| kpt. piech. |  | Cieplik Franciszek | Hatrak | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (obecnie Białoruś) | zamordowany przez Sowietów po bitwie |
| por. |  | Czuma Józef | Skryty | po 19 lipca 1944 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
| ppor. piech. |  | Dąbrowski Adam | Puti | 4 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| kpt. |  | Dziadosz Rudolf | Zasaniec | 7 października 1944 | rejon Sancygniowa | podczas rozbrajania miny |
| por. |  | Eckhardt Mieczysław | Bocian | po 19 listopada 1942 | Dawidgródek | Aresztowany przez Niemców |
| por. |  | Farenholc Oskar | Sum | po lipcu 1944 | Warszawa lub KL Gross-Rosen | Aresztowany przez Niemców |
| kpt. |  | Garczyński Marian | Skała | 13 listopada 1943 | Brześć nad Bugiem | Po chorobie |
| mjr sap. |  | Górski Jan | Chomik | 17 kwietnia 1945 | Lengenfeld, filia KL Flossenbürg | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| ppor. piech. |  | Grycz Jan | Dziadzio | po 6 sierpnia 1943 | pod Hłuszą (Białoruś) | w walce, podczas obławy Niemców, Ukraińców i Węgrów |
| por. |  | Hencel Stanisław | Pik | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
| ppor. |  | Hörl Jan | Frog | 7 maja 1943 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
| kpt. |  | Ipohorski Lenkiewicz Wiesław | Zagroda | po 8 marca 1943 | prawdopodobnie w Kijowie (Ukraina) | Aresztowany przez Abwehrę |
| por. |  | Jagielski Stanisław | Gacek | 6 marca 1944 | Kurów | zamordowany przez gestapo |
| por. |  | Jakubowski Ewaryst | Brat | 31 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. |  | Jasieński Stefan | Alfa | po 3 stycznia 1944 | KL Auschwitz | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| por. piech. |  | Jastrzębski Antoni | Ugór | w styczniu 1943 | w Michniowie lub pod Lechowem | podczas akcji likwidacyjnej agenta gestapo |
| ppor. |  | Jaworski Tadeusz | Gont | 9 marca 1945 | KL Buchenwald | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| rotm. |  | Jurecki Marian | Orawa | 28 grudnia 1941 | Brzozów Stary (powiat sochaczewski) | w walce z Niemcami, pierwszy poległy CC |
| ppor. |  | Jurkiewicz Longin | Mysz | po listopadzie 1943 | Wilno (obecnie Litwa) | zamordowany przez gestapo |
| ppłk. |  | Kalenkiewicz Maciej | Kotwicz | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (obecnie Białoruś) | w walce z Sowietami |
| ppor. piech. |  | Kamiński Bronisław | Golf | 8 maja 1944 | Łęg (Kraków) | w walce z Niemcami |
| sierż. |  | Kazimierczak Stanisław | Ksiądz | w lipcu 1943 | prawdopodobnie Białystok lub KL Neuengamme | Aresztowany przez gestapo |
| por. |  | Klimowicz Władysław | Tama | w styczniu 1943 | Warszawa | Aresztowany przez Niemców, prawdopodobnie samobójstwo |
| por. |  | Kochański Jan | Jarema | 16 lutego 1944 | Warszawa | aresztowany przez Abwehrę |
| por. sap. |  | Kotorowicz Stanisław | Kron | 20 maja 1943 | Celestynów | w walce, podczas akcji odbicia więźniów |
| ppor. sap. |  | Kowalski Ryszard | Benga | 18 listopada 1943 | Równe (Ukraina) | zamordowany przez gestapo |
| kpt. piech. |  | Kozłowski Julian | Cichy | 18/19 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| kpt. dypl. |  | Kożuchowski Henryk | Hora | w lipcu 1943 | w rejonie Michałowa (powiat Tomaszów Mazowiecki) | wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego Państwa Podziemnego, zrehabilitowany 1-02-1980 |
| ppor. |  | Krasiński Adam | Szczur | prawdopodobnie w czerwcu 1945 | Rzeszoty (Kraj Krasnojarski, Rosja) | zamordowany w sowieckim łagrze |
| ppłk. piech. |  | Krizar Leopold | Czeremosz | 16/17 października 1944 | k. Sokołowa/Dziebałtowa (gmina Końskie) | podczas skoku |
| kpt. sap. |  | Kryszczukajtis Mirosław | Szary | 17 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. |  | Kuczyński Marian | Zwrotnica | po 25 czerwca 1944 | Drohobycz | aresztowany przez policję ukraińską, wydany gestapo |
| kpt. art. |  | Kułakowski Aleksander | Rywal | 13 grudnia 1944 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
| mjr |  | Lech Jan | Granit | po 24 czerwca 1944 | Lwów (obecnie Ukraina) | aresztowany przez gestapo |
| ppor. piech. |  | Lech Włodzimierz | Powiślak | 8 maja 1944 | Lęg (kraków) | w walce z Niemcami |
| ppor. |  | Lewko Kazimierz | Palec | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
| mjr lot. |  | Lewkowicz Bronisław | Kurs | 4 listopada 1944 | k. Huty (powiat przysuski) | w walce z Niemcami |
| por. kaw |  | Linowski Artur | Karp | 2 lipca 1943 | Tomaszow Mazowiecki | aresztowany przez gestapo, popelnil samobójstwo |
| ppor. |  | Łada Lech | Żagiew | w 1942 lub 1943 | prawdopodobnie Wygórow | wskutek zatargu z Gruzinem kpt. „Aloszą” |
| kpt. |  | Łagoda Hieronim | Lak | po 12 lutym 1945 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| por. |  | Majewicz Stefan | Hruby | 13 sierpnia 1944 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
| por. |  | Marek Jan | Walka | po 13 maja 1943 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
| por. piech. |  | Matula Zbigniew | Radomyśl | 31 października 1944 | Słona (powiat tarnowski) | w walce z Niemcami |
| por. |  | Miciek Władysław | Młot | 6 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| por. piech. |  | Motylewicz Piotr | Grab | 7 stycznia 1944 | pod Mikuliszkami (powiat oszmiański) | w walce z Niemcami |
| ppor. |  | Niedzielski Rafał | Mocny | 4 września 1943 | w Wólce Plebańskiej (pow. konecki) | w walce z Niemcami |
| kpt. art. |  | Nowodworski Cezary | Głóg | po 21 września 1944 | prawdopodobnie w Warszawie | prawdopodobnie zamordowany przez NKWD |
| ppor. art. |  | Odrowąż Szukewicz Bolesław | Bystrzec | 17 lutego 1943 | Bratków nad Czarną (gm. Aleksandrów) | podczas skoku |
| por. piech. |  | Osuchowski Kazimierz | Rosomak | 9 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| sierż. |  | Parada Michał | Mapa | po 10 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| por. piech. |  | Pentz Karol | Skała 2 | 9 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. łączn. |  | Peszke Zdzisław | Kaszmir | pod koniec października 1943 | prawdopodobnie Milanówek | aresztowany przez gestapo, popelnił samobójstwo |
| por. |  | Piasecki Zbigniew | Orlik | po 23 marca 1945 | KL Mittelbau-Dora | prawdopodobnie zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| kpt. |  | Piątkowski Bohdan | Mak | po 6 lutym 1943 | Mińsk Litewski (obecnie Białoruś) | aresztowany przez gestapo |
| ppor. |  | Pic Witold | Cholewa | 22 marca 1944 | w Kaskach (powiat grodziski) | ciężko ranny w walce, popełnił samobójstwo |
| płk. |  | Piwnik Jan | Ponury | 16 czerwca 1944 | pod Jewłaszami (Białoruś) | w walce z Niemcami |
| ppor. piech. |  | Poznański Jan | Pływak | 22 października 1943 | Opole Lubelskie | w walce, w akcji likwidacji konfidentów niemieckich |
| ppor. |  | Przetocki Jacek | Oset | 25 maja 1944 | Rychcice (obecnie Ukraina) | w walce z Niemcami |
| kpt. br. panc. |  | Rachwał Bronisław | Glin | 2 września 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| rotm. |  | Raczkowski Stanisław | Bułany | 29 lipca 1944 | Suchedniów | w walce z Niemcami |
| ppor. |  | Riedl Adam | Rodak | po 27 kwietnia 1944 r. | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| por. |  | Rogowski Jan | Czarka | 16 lutego 1944 | Radom | zamordowany przez gestapo |
| ppor. |  | Rossiński Czesław | Kozioł | 12 kwietnia 1945 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
| por. |  | Rostek Jan | Dan | po 14 stycznia 1943 | Kijów | prawdopodobnie zamordowany przez Abwehrę |
| ppor. |  | Rostworowski Jan | Mat | 22 września 1944 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncentracyjnym |
| por. |  | Rzepka Kazimierz | Ognik | 26 listopada 1943 | Lesienice (Lwów, obecnie Ukraina) | w walce z Niemcami, po akcji |
| kpt. piech. |  | Serafin Jan | Czerchawa | 20 maja 1944 | Opatkowice | podczas skoku |
| ppor. łączn. |  | Siakiewicz Władysław | Mruk | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
| ppor. łączn. |  | Skowroński Ryszard | Lechita | 14 września 1943 | nad Esbjerg (Dania) | podczas lotu do Polski |
| rotm. |  | Skrochowski Jan | Ostroga | 21 sierpnia 1944 | Surkonty (Białoruś) | w walce z Sowietami |
| mjr dypl. |  | Sokołowski Tadeusz | Trop | 6/7 lutego 1943 | Mińsk (Białoruś) | zamordowany przez gestapo |
| por. piech. |  | Sołtys Stanisław | Sowa | 8 czerwca 1944 | Rzeszów | zamordowany przez gestapo |
| płk. piech. |  | Spychalski Józef | Grudzień | 31 grudnia 1944 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncenctracyjnym |
| ppor. |  | Stołyhwo Olgierd | Stewa | 7 maja 1943 | Warszawa | zamordowany przez gestapo |
| kpt. piech. |  | Strumpf Witold | Sud | w styczniu 1945 | KL Gross-Rosen | zamordowany w obozie koncenctracyjnym |
| kpt. art. |  | Szczepański Mieczysław | Dębina | 12 kwietnia 1945 | Lublin | zamordowany przez władze PRL |
| por. |  | Szpakowicz Wiesław | Pak | 30 października 1942 | między Helleren a Refsland (Norwegia) | podczas lotu do Polski |
| ppor. łączn. |  | Sztrom Jerzy | Pilnik | w czerwcu 1944 | w Lidzie (obecnie Białoruś) | w walce z Niemcami |
| kpt. art. |  | Szubiński Władysław | Dach | w grudniu 1942 | Warszawa | aresztowany przez gestapo |
| ppor. |  | Szwiec Waldemar | Robot | 14 października 1943 | Wielka Wieś (powiat Końskie) | w walce z Niemcami |
| kpt. |  | Świątkowski Andrzej | Amurat | 28 grudnia 1941 | Brzozów Stary (powiat sochaczewski) | w walce z Niemcami |
| mjr pil. |  | Tajchman Michał | Mikita | 4 sierpnia 1944 | Warszawa | podczas Powstania Warszawskiego |
| ppor. |  | Tomaszewski Tadeusz | Wąwóz | po 5 sierpnia 1944 | Warszawa | prawdopodobnie podczas Powstania Warszawskiego |
| por. art. |  | Twardy Zbigniew | Trzask | 6 października 1944 | Chełm | w walce z Niemcami, po akcji |
| ppor. |  | Wątróbski Józef | Jelito | 8 maja 1944 | Łęg (Kraków) | w walce z Niemcami |
| kpt. |  | Wilczewski Michał | Uszka | 14 lutego 1945 | Lwów | przy próbie aresztowania przez NKWD popełnił samobójstwo |
| por. |  | Zalewski Janusz | Chinek | po 8 marca 1943 | Kijów (Ukraina) | aresztowany przez Abwehrę |
| kpt. art. |  | Zaorski Wacław | Ryba | 8 grudnia 1942 | Mińsk (Białoruś) | aresztowany przez gestapo |
| ppor. łączn. |  | Zapotoczny Stanisław | Płomień | 18 lutego 1944 | Wilno (litwa) | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
| mjr kaw. |  | Zarembiński Wiktor | Zrąb | po 17 kwietnia 1943 | Lwów (obecnie Ukraina) | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
| por. |  | Zawadzki Alfred | Kos | w grudniu 1942 | Cieszyn | zamordowany przez gestapo |
| ppor. łączn. |  | Żaak Franciszek | Mamka | 19 lipca 1944 | Lwów (obecnie Ukraina) | zamordowany przez Niemców |
| mjr piech. |  | Żelkowski Bronisław | Dąbrowa | 11 listopada 1942 | Warszawa | aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo |
Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.
Cichociemni polegli podczas lotu lub skoku do Polski:
W nocy 29/30 października 1942 r., podczas operacji lotniczej Pliers polegli: ppor. sap. Jerzy Bichniewicz ps. Błękitny | por. sap. Stanisław Hencel ps. Pik | por. piech. Wiesław Szpakowicz ps. Pak | Samolot Halifax nr W 773 rozbił się o wysoką skałę Iljansbuknuten, znajdującą się na wybrzeżu Norwegii pomiędzy Hellerem a Resfland. Nieznana jest przyczyna katastrofy. Albo była to pomyłka w nawigacji, albo samolot został ostrzelany przez obronę przeciwlotniczą, następnie usiłował lądować awaryjnie. Polegli Cichociemni wraz z załogą Halifaxa, pod dowództwem kpt. naw. Mariusza Wodzickiego. Wszyscy spoczywają na cmentarzu w Egersund.
W nocy 16/17 lutego 1943 r., podczas operacji lotniczej Saw poległ ppor. art. Bolesław Odrowąż-Szukiewicz ps. Bystrzec | Podczas skoku nie otworzył się spadochron.
W nocy 14/15 września 1943 r., podczas operacji lotniczej Neon 9 polegli: ppor. łączn. Kazimierz Lewko ps. Palec | ppor. łączn. Władysław Siakiewicz ps. Mruk | ppor. łączn. Ryszard Skowroński ps. Lechita | Samolot został zestrzelony nad Danią, w rejonie Esbjerg. Polegli Cichociemni wraz z załogą Halifaxa, pod dowództwem F/O A.J.M. Milne’a. Wszyscy spoczywają na cmentarzu w Esbjerg.
W nocy 19/20 maja 1944 r., podczas operacji lotniczej Weller 18 poległ kpt. dypl. piech. Jan Serafin ps. Czerchawa | Podczas skoku nie otworzył się spadochron.
W nocy 16/17 października 1944 r., podczas operacji lotniczej Poldek 1 poległ ppłk. piech. Leopold Krizar ps. Czeremosz | Podczas skoku splątały się taśmy spadochronu poza samolotem. Odcięty przez dyspozytora na pokładzie, spadł z nierozwiniętym spadochronem.
Cześć Ich pamięci!
zobacz:
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
Kazimierz Lewko – Cichociemny
ps.: „Palec”, „Gazowy”
vel Kazimierz Lenek
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1869, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1644
ppor. cc Kazimierz Lewko
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 9 stycznia 1919 w Mińsku Litewskim (Białoruska SRR, obecnie Białoruś), poległ 14 września 1943 nad Esbjerg (Dania) – podporucznik łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, więzień sowieckich łagrów: Swierdłowsk (1941-1942), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersji, spadochronowy (1 SBS, Largo House), odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther); uzupełniający: prowadzenia pojazdów, i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat 7 miesięcy; w dacie lotu do Polski 24 lata 8 miesięcy
Spis treści:
Był jednym z 26 spośród 316 Cichociemnych, urodzonych poza granicami II R.P. Uczył się w Gimnazjum Mechanicznym w Białymstoku. W chwili wybuchu wojny miał dwadzieścia lat…
II wojna światowa
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
17 kwietnia 1941 wcielony do Armii Czerwonej, przydzielony do sowieckiego 55 pułku piechoty (Czugajew). W czerwcu 1941 zesłany do przymusowej pracy w tzw. strojbacie – do Samodzielnego Batalionu Budowlanego (Osobyj Stroitielny Batalion) w Swierdłowsku.
Po układzie Sikorski – Majski zwolniony w lutym 1942, w marcu 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa w Czok – Pak, przydzielony do 8 Batalionu Saperów 8 Dywizji Piechoty.
Od kwietnia w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty 8 Dywizji Piechoty w El Khassa (Palestyna). Przerzucony przez Irak, Iran, Palestynę, Afrykę Południową dotarł 24 września 1942 do Wielkiej Brytanii, przydzielony do Obozu Rozdzielczego.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Od 5 października 1942 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Do 17 kwietnia 1943 uczestnik kursu radiotelegrafistów w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, 12 lutego awansowany na stopień starszego strzelca podchorążego. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End (STS 43) przez komendanta STS, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 14 września 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Miał skoczyć ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 9” (dowódca operacji:F/L Milne A.J.M., ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu „Halifax” JD-269 „Q” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Milne A.J.M. / bombardier – P/O Wilson T.R. / nawigator – F/O Maclean I. / radiotelegrafista – P/O Rollins P.E. / mechanik pokładowy – F/S Suttleworth F. / strzelec – P/O Scarles J.R., Smythe E.J.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.04 z lotniska RAF Tempsford, zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Pierzyna” 206 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 10 km. od Mińska Mazowieckiego. Skoczkowie mieli przerzucić 432 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, planowano także zrzucić sześć zasobników oraz jedną paczkę.
Samolot którym leciał został zestrzelony ok. godz. 20.40, podczas lotu nad wybrzeżem Danii, w okolicach miejscowości Esbjerg; płonący samolot spadł na tory kolejowe 6 km na północ od Esbjerg (Dania). Razem z nim polegli Cichociemni: ppor. Władysław Siakiewicz ps. Mruk, ppor. Ryszard Skowroński ps. Lechita oraz załoga samolotu. Wszyscy pochowani na cmentarzu Fovrfeld Gravlund w Esbjerg (Dania), symboliczne groby Cichociemnych znajdują się na BCW na Cytadeli w Poznaniu.
Radiostacja AP-4 źródło: ABW
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),
Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia – nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.
Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Mieczysław Wieliczko – Raport o „strojbatach”
w: Annales Uniwersitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia 63, 2008, s. 119-133
Awanse
- starszy strzelec podchorąży – 12 lutego 1943
- podporucznik – ze starszeństwem od 14 września 1943
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (trzykrotnie pośmiertnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – 18 maja 1946 (pośmiertnie)
Życie rodzinne
Syn Leonarda oraz Emilii z domu Kamockiej. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0142
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 97, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 354, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 166-167
Zobacz także – biogram w Wikipedii
