Piotr Motylewicz – Cichociemny
ps.: “Grab”, “Krzemień”, “Szczepcio”
Piotr Paweł Motylewicz vel Piotr Demkowski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0048
por. cc Piotr Motylewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 21 czerwca 1915 w Nosolowicach (Czechosłowacja, obecnie Czechy), poległ w walce 7 stycznia 1944 pod Mikuliszkami (powiat oszmiański, obecnie Białoruś) – porucznik piechoty, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, IV Odcinka “Wachlarza”, uczestnik kampanii wrześniowej, zastępca dowódcy Kedywu Okręgu Wilno AK, zastępca dowódcy 6 Brygady Partyzanckiej AK, cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ruski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata 2 miesiące; w dacie skoku do Polski 26 lat 9 miesięcy. Pochodził z rodziny urzędnika kolejowego
Spis treści:
Był jednym z 26 spośród 316 Cichociemnych, urodzonych poza granicami II R.P. Od 1926 uczył się w szkole powszechnej w Huciskach, następnie w gimnazjum w Brzeżanach, w 1934 zdał egzamin dojrzałości. Dwukrotnie nagradzany za najlepsze wyniki w języku polskim oraz matematyce. Działał w Związku Harcerstwa Polskiego, uprawiał narciarstwo.
Od września 1935 uczestnik dywizyjnego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy przy 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu, następnie od 15 września 1936 do 14 października 1938 w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 15 października 1938, przydzielony do 49 Pułku Piechoty Strzelców Huculskich w Kołomyi.
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 w Ośrodku Zapasowym 49 Pułku Piechoty Strzelców Huculskich 11 Dywizji Piechoty Karpackiej, walczył w rejonie Stryja, Bolechowa, Hoszowa, Lesienicy, Wygody, Wyszkowa.
19 września wraz z jednostką przekroczył granicę z Węgrami, internowany. Od 24 września do 27 października w obozie oficerskim w Visegrad. Uciekł, 30 października dotarł do Budapesztu, następnie przez Jugosławię dotarł 3 listopada do Modane (Francja). 4 listopada 1939 w obozie Bessieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Od grudnia 1939 przydzielony jako dowódca plutonu w Centrum Szkolenia Piechoty w Coëtquidan.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji, z La Turballe dotarł 21 czerwca 1941 do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 22 lipca 1941 przydzielony do 2 batalionu 1 Brygady Strzelców I Korpusu Polskiego.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 stycznia 1942 w Londynie, przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od 30 marca 1940.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 30/31 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej “Legging” (dowódca operacji: F/O Antoni Voellnagel, ekipa skoczków nr: VI), z samolotu Halifax L-9613 “V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voellnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Bronisław Karbowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford o godz. 19.05, zrzut o godz. 01.10 z wysokości 1,2 tys. stóp (ok. 366 m), 6 km poza planowaną placówkę odbiorczą “Kopyto”, w okolicach miejscowości Barycze, 8 km od Końskich, w pobliżu poligonu SS oraz obozu jeńców rosyjskich. Razem z nim skoczyli: por. Stefan Majewicz ps. Hruby, rtm. Jerzy Sokołowski ps. Mira, por. Jan Jokiel ps. Ligota, mjr. dypl. Tadeusz Sokołowski ps. Trop oraz kurier ppor. Jerzy Mara-Meyer ps. Filip. Samolot szczęśliwie powrócił o godz. 6.50 na lotnisko zapasowe Langham, po locie trwającym jedenaście godzin 45 minut.
W “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
“Dnia 28.III. na st. XVIII [stacja wyczekiwania STA XVIII, na której skoczkowie oczekiwali na odlot do Kraju – przyp. RMZ] przybyła ekipa “Belt”. Pogotowie dla odlotu w dniu 29.III. – dla ekipy “Boot” .
Dnia 29.III. o godz. 12.oo Air Ministry zarządziło lot podwójny. Po przybyciu na stację wyczekiwania – o godz. 14.30, otrzymaliśmy nową decyzję – tylko lot pojedyńczy. Po przybyciu na lotnisko o g. 17.30 okazało się, że komunikat met. [meteorologiczny – RMZ] jest niepomyślny dla lądowania powrotnego w dniu 30.III. Pogoda na trasie i w Polsce – dobra a w Anglii na wszystkich lotniskach ma być mgła. Po zbadaniu ryzyka lotu, lot został odwołany o godz. 19.30.
Dnia 30.III doszedł do skutku lot podwójny: 7-my i 8-my. Lot 7-my – ekipa “Boot” – start o godz. 19.50, zrzut na rejon Stanisławów, powrót o godz. 8.15.” (s. 57)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po prawej: Cichociemny Piotr Motylewicz, po lewej Romuald Rajs, 1944 r.
Z kraju depeszą potwierdzono zrzut: “Kopyto podjęło zrzut dokonany jednak poza placówką. Skoczkowie przybyli (…)”. Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie.
Po aklimatyzacji przydzielony jako dowódca patrolu dywersyjnego do IV Odcinka “Wachlarza” AK, następnie zastępca dowódcy pododcinka “Trójkąt B” (Połock – Newel – Witebsk) z mp. w Królewszczyźnie (Białoruś). Oficer szkolenia patroli w Miorach, Drui, Leonpolu, Dziśnie, Głębokiem.
Od maja 1943 w Wilnie, instruktor dywersji, następnie od sierpnia 1943 zastępca dowódcy Kedywu Okręgu Wilno AK, Cichociemnego Adama Boryczki ps. Brona. Uczestnik wielu bojowych akcji dywersyjnych, m.in. pod koniec maja 1943 na trasie Wilno – Dyneburg w rejonie Podgrodzia wysadził niemiecki pociąg z amunicją artyleryjską. Wraz z grupą kolejarzy uczestniczył w wykradaniu broni oraz amunicji z niemieckich transportów kolejowych. Wraz z Cichociemnym Adamem Boryczką ps. Brona 23 czerwca 1943 wykonał wyrok na agentce gestapo Danucie Wyleżyńskiej.
Piotr Motylewicz zakłada ładunek wybuchowy, 6 stycznia 1944
Od 7 lipca 1943 organizator oddziału partyzanckiego AK, przeznaczonego do wykonania zadania specjalnego podczas przygotowywanego powstania powszechnego. Od 23 sierpnia wraz z kilkoma pierwszymi żołnierzami w okolicach Puszczy Rudnickiej, zastępca dowódcy uformowanego oddziału – 6 Brygady Partyzanckiej AK (zwanej także Wileńską, Dyspozycyjną), dowodzonej wówczas przez Cichociemnego Adama Boryczkę ps. Brona.
Organizator szkoleń partyzanckich, uczestnik wielu akcji bojowych. M.in. 16 października 1943 wraz ze swym patrolem oraz oddziałem Kedywu “Baza” wykradł ok. 300 bomb z niemieckiego składu broni i amunicji k. Bękarty, niedaleko Jaszun. Akcję ponowiono 23 października, wykradając kolejne kilka bomb. Od 14 grudnia 1943 jego oddział przyjął nazwę 6 Brygady Partyzanckiej AK (tzw. mała 6 Brygada Partyzancka AK). 28 grudnia 1943 z oddziałami Brygady uczestniczył w ataku na Turgiele, zdobywając m.in. posterunek litewskiej milicji, urząd, pocztę, mleczarnię, 15 karabinów, 1 erkaem, rewolwery, kilka skrzynek amunicji.
7 stycznia 1944 w Mikuliszkach miało miejsce starcie z 75-osobowym oddziałem Litwinów i niemieckich żandarmów. Zginął niemiecki dowódca ekspedycji oraz 33 Niemców i Litwinów. Zdobyto m.in. kilka rkm-ów, kilkadziesiąt pistoletów maszynowych, karabiny, granaty, amunicję. Poległ podczas tej walki, po trzech godzinach boju, przeszyty serią z broni maszynowej (kule trafiły pod prawy obojczyk), pochowany na miejscowym cmentarzu.
5 lipca 2022 na polecenie władz Białorusi cmentarz żołnierzy Armii Krajowej w Mikuliszkach, na którym znajdował się także grób Cichociemnego Piotra Motylewicza, został… zrównany z ziemią 🙁 To barbarzyństwo niespotykane w cywilizowanym świecie! Ministerstwo Spraw Zagranicznych wezwało chargé d’affaires Białorusi, któremu przekazano ostry protest. Zobacz nasz post na Facebooku.
Pomimo wysiłków reżimu Łukaszenki, pamięć o Nim nie zaginie. Cześć Jego pamięci!
Bartłomiej Szyprowski – Kradzież pieniędzy zrzutowych z placówki “Kopyto”.
Sprawa karna pchor. Tadeusza Szatkowskiego przed Wojskowym Sądem Specjalnym
Komendy Głównej Armii Krajowej
w: Dzieje Najnowsze, Instytut Historii PAN, nr 2/2018, s. 21 – 47
Awanse
- podporucznik – 1 października 1938
- porucznik – ze starszeństwem od 30 marca 1942
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie
- Krzyż Walecznych – pośmiertnie, 1944
Życie rodzinne
Syn Michała urzędnika kolejowego oraz Rozalii z domu Hrycyszyn. Rodziny nie założył.
Miał brata, Władysława, ppor AK ps. Topola, dowódcę 2 kompani 51 Pułku Piechoty 12 Dywizji Piechoty AK. Jego siostra Emilia (ur. 1912) urzędniczka, po mężu Centar była łączniczką AK ps. “Mila” w Brzeżanach.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0177
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 119-120, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 369, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 63-64
- Paweł Rokicki – Armia Krajowa na Wileńszczyźnie 1943-1945, Warszawa, Expadon Publishing, 2007, ISBN 9788360786017
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Marian Mostowiec – Cichociemny
ps.: “Lis”, “Łapa”
vel Marian Wichura, vel Marian Jankowski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0073
kpt. cc Marian Mostowiec
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 14 września 1913 w Warszawie, zm. 3 kwietnia 1979 w Warszawie – kapitan piechoty, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, instruktor Kedywu garnizonu miasta Wilna, oficer dywersji i specjalista minerstwa 6 Wileńskiej Brygady AK, uczestnik kampanii wrześniowej, norweskiej, bitwy o Narvik, więzień NKWD, UB (Warszawa, 1950-1951), sowieckich łagrów: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec (1945-1947), Cichociemny
Znajomość języków: angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), instruktorów sportu spadochronowego (Legionowo, 1937), dowódców kompanii (Centrum Wyszkolenia Piechoty, Linlathen), instruktor piechoty w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 29 lat 4 miesiące. Syn woźnego szkolnego
Spis treści:
Od 1921 uczył się w Szkole Powszechnej nr 29, od 1928 w III Gimnazjum Męskim Związku Nauczycieli Polskich Szkół Średnich w Warszawie, w 1932 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 października do 15 sierpnia 1933 uczestnik kursu unitarnego w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią oraz Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu 15 października 1935 awansowany na stopień podporucznika, praktyka jako dowódca plutonu 2 kompanii 41 Suwalskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 29 Dywizji Piechoty.
Ukończył kursy: instruktorski sportu spadochronowego w Jabłonnie, żeglarski w Augustowie oraz pływacki w Warszawie. 19 marca 1939 awansowany na stopień porucznika, od 13 lipca przydzielony jako dowódca plutonu cięzkich karabinów maszynowych 2 kompanii ckm batalionu “Komańcza” 2 Pułku Korpusu Ochrony Pogranicza “Karpaty”. Od 21 sierpnia wraz z plutonem przydzielony do ochrony tunelu do placówki “Łupków”, od 28 sierpnia przydzielony do 3 kompanii w Lipowcu, dowódca odcinka “Średni Wierch”.
II wojna światowa
W nocy 2/3 września 1939 jako dowódca patrolu uczestnik wypadu na placówkę słowacką w miejscowości Czeremcha, od 5 września w niewoli słowackiej, do 20 października w obozie jenieckim Oremor-Laz k. Leśty. Uciekł, 23 października dotarł do Budapesztu, po uzyskaniu polskiego paszportu, 6 listopada przekroczył granicę Włoch z Francją w Modane.
7 listopada w Paryżu wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako dowódca kompanii do 1, następnie 2 Pułku Grenadierów 1 Dywizji Grenadierów. Od 21 stycznia 1940 dowódca plutonu nadal w 2 Pułku Grenadierów, następnie dowódca plutonu, później dowódca 2 kompanii ckm 2 batalionu 1 Półbrygady 1 Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Uczestnik bitwy o Narvik.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji 18 czerwca ewakuowany z rejonu Rennes, 20 czerwca 1940 dotarł do Falmouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pood dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca plutonu ckm w Batalionie Strzelców Podhalańskich, następnie instruktor i zastępca dowódcy kompanii, instruktor w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
W maju 1942 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnościa w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w STS 43 Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień kapitana 16 lutego 1943. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Rasp” (dowódca operacji: F/O Rutledge A.J.D., ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-726 “H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Rutledge A.J.D. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 18.19 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Sum” 711 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Machory, Maleniec, 14 km od Końskich. Razem z nim skoczyli: por. Stanisław Olszewski ps. Bar, ppor. Leszek Ratajski ps. Żal oraz kurier ppor. Tadeusz Samotus ps. Lis-2. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, zasobników nie zrzucono. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 16 minut.
“16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.
17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Represje sowieckie wobec Polaków źródło: pamiec.pl
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał u inż. Garzteckiego przy ul. Hożej 62 oraz u Marii Husarowej przy ul. Dynasy 10. Przydzielony jako instruktor Kedywu garnizonu miasta Wilna (obecnie Litwa). Od kwietnia 1944 oficer dywersji i specjalista minerstwa 6 Wileńskiej Brygady AK. W ramach przygotowań do powstania powszechnego przygotował akcję wysadzenia mostu na rzece Uła w rejonie Marcinkańc. Dowódca plutonu ckm podczas bitwy pod Koniawą (8 maja) oraz pod Koleśnikami (21 maja). Podczas operacji Ostra Brama przewidziany jako dowódca batalionu zmotoryzowanego.
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
Pod koniec sierpnia 1944 pod fałszywą tożsamością Marian Wichura aresztowany przez NKWD, osadzony w areszcie Grodnie, następnie w Białymstoku oraz Dojlidach. 11 września 1944 jako kapral wcielony do 6 batalionu zapasowego LWP, wyznaczony do budowy baraków. 11 października uciekł, wyjechał do Białegostoku, zamieszkał przy ul. Jastrzębiej 12, objął funkcję komendanta miasta AK.
Ok. 18 listopada 1944 pod fałszywą tożsamością Marian Jankowski aresztowany przez UB. Do stycznia 1945 osadzony w więzieniu w Białymstoku, następnie wywieziony w głąb Rosji, początkowo do Skopia, następnie Stalinogorska. Pracował niewolniczo w kopalni węgla, następnie w łagrach w Wołogdzie oraz Riazaniu, obozie NKWD nr 150 w Griazowcu.
Stanisław Jaczyński – Polscy jeńcy wojenni obozu NKWD w Griazowcu
wobec radzieckiej indoktrynacji i penetracji wywiadowczej
w: Przegląd Historyczno – Wojskowy 2012, nr 13 (64)/ 3 (240). s. 19-42
Po wojnie
Cela więzienia Warszawa – Mokotów
14 grudnia 1947 powrócił do Polski. Od stycznia 1948 starszy referent w Biurze Sprzedaży Przemysłu Precyzyjnego i Optycznego we Wrocławiu, od stycznia 1949 kierownik sekcji importowej Polskiego Towarzystwa Maszyn i Narzędzi “Polimex” w Warszawie.
23 października 1950 aresztowany w Warszawie przez UB pod zarzutem szpiegostwa, osadzony w więzieniu na Mokotowie. Po amnestii zwolniony 23 maja 1951.
Od stycznia 1952 księgowy w Cegielni Tanty (powiat giżycki), od 8 grudnia 1952 starszy referent ekonomiczny ds. planowania Spółdzielni Przemysłu Artystycznego “Światowid” w Warszawie. Zmarł 3 kwietnia 1979 w Warszawie, pochowany na Cmentarzu Północnym (Wólka Węglowa) – kw. W-IV-3, rz. 6, gr. 16.
Awanse
- podporucznik – 15 października 1935
- porucznik – 19 marca 1939
- kapitan – 16 lutego 1943
Ordery i odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Adama, woźnego szkolnego oraz Rozalii z domu Danielskiej. W 1943 zawarł związek małżeński z Haliną z domu Swic (ur. 1914). Nie mieli dzieci.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0176
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 90-92, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 369, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 114-115
Zygmunt Milewicz – Cichociemny
ps.: “Róg”, “Smotrycz”, “Witold”
vel Mieczysław Tatarowski, vel Ostrowski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0026, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2002
mjr cc Zygmunt Milewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 2 maja 1896 w Krasiłowie (Wołyń, powiat starokonstantynowski, obecnie Ukraina), zm. 17 stycznia 1985 w Londynie (Wielka Brytania) – dyrektor oddziału Banku Zachodniego w Krakowie, major, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, zastępca kierownika referatu odbioru zrzutów Wydziału Przerzutów Powietrznych “Syrena”, “Import”, “M II Grad” Komendy Głównej AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, Powstania Warszawskiego, cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, ukraiński, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy; uzupełniające: łączności (Alyth), i in. W dniu wybuchu wojny miał 43 lata 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 45 lat 9 miesięcy
Spis treści:
Orzeł Policji Państwowej
Od 1906 uczył się w Zakładzie Naukowym Męskim Gustawa Kośmińskiego w Częstochowie, w 1914 zdał egzamin dojrzałości. Działał w Towarzystwie Gimnastycznym “Sokół”, organizacjach “Przyszłość” oraz “Polska Młodzież Narodowa”. W 1914 wyjechał z Wołynia do rodziców na Podole, do 1918 pracował w cukrowni “Wiśniowczyk”.
Archiwum UW sygn. RP 4043
We wrześniu 1918 powrócił z Rosji, podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Od 19 listopada jako ochotnik w Wojsku Polskim, początkowo w 1 Pułku Artylerii Górskiej w Nowym Targu, następnie od 8 grudnia w 1 kompanii 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Uczestniczył w walkach z Ukraińcami na froncie galicyjsko – wołyńskim, m.in. pod Chyrowem, Wołczą (25 stycznia) oraz w zdobyciu Żółkwi. Od października 1919 student Wydziału Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Od listopada 1919 w 1 batalionie Grupy “Bug” płk. Kosteckiego ochraniał kopalnie naftowe w Borysławiu i Drohobyczu. 1 czerwca 1919 awansowany na stopień kaprala, 22 lipca na stopień plutonowego, 30 sierpnia 1919 na stopień sierżanta.
W lipcu 1920 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Warszawie, przydzielony jako dowódca plutonu 67 Pułku Piechoty 17 Dywizji Piechoty. Uczestniczył w walkach nad Niemnem, w lipcu ranny, do listopada 1920 w szpitalu w Warszawie, następnie w Grudziądzu. 9 listopada zwolniony ze służby czynnej, awansowany na stopień podporucznika. 28 października 1924 obronił dyplom magistra prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Podjął pracę w Banku Ziemiańskim w Warszawie, od 1932 jako prokurent w Banku Zachodnim.
II wojna światowa
Archiwum UW sygn. RP 4043
Archiwum UW sygn. RP 4043
W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany, przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ewakuowany przez Ropczyce, Przeworsk, Jarosław, Lwów, Tarnopol. Buczacz. 18 września przekroczył granicę w Rumunią, internowany.
Od listopada 1939 we Francji, w obozie Camp de Carpiagne, następnie Chauteauborent oraz Sables d’Or. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od maja 1940 przydzielony jako adiutant dowódcy 3 batalionu 9 Pułku Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po kapitulacji Francji od 22 czerwca w Wielkiej Brytanii, początkowo w obozie Biggar. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców (późniejszej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej).
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Szkic miejsca zrzutu
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji i łączności, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 28 listopada 1941 w Londynie przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Smoleńskiego ps. Łukasz. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 3 marca 1942.
lotnisko RAF Stradishall
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 3/4 marca 1942 w operacji lotniczej “Collar” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: IV), z samolotu Halifax L-9618 “W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki, F/O Stanisław Król / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał Tajchman / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Stradishall, zrzut na placówkę odbiorczą “Pole”, w okolicach miejscowości Łosinno, 7 km od Wyszkowa. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin. Razem z nim skoczyli: kpt. Stanisław Jankowski ps. Agaton, por. Jan Kochański ps. Jarema, kpt. Bohdan Piątkowski ps. Mak, por. Franciszek Pukacki ps. Gzyms, por. Jan Rogowski ps. Czarka. Był to trzeci lot tej ekipy, poprzednio (25/26 oraz 27/28 lutego) zadanie nie mogło być wykonane.
“Dnia 3/4.III. – odbył się 8-my lot (5-ta ekspedycja). Według relacji nawigatora i strzelca ogonowego zrzut nastąpił wprost na plac. “Pole”. Pogoda wspaniała. Nawigator – por. Wodzicki i kpt. Król (jako doradca).
Nasz Halifax wrócił w dobrej formie. Kpt. Król (dublant i kontroler) wytrzymał i za czwartym okrążeniem zauważył sygnał placówki “Pole”.” (s. 47)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Stanisław Urbaniak – Przyjęcie Cichociemnych w marcu 1943
w: Wojskowy Przegląd Historyczny 1967, nr 2 (42), s. 471-475
Bartłomiej Szyprowski – Kradzież pieniędzy cichociemnych z placówki “Pole” pod Wyszkowem.
Wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego na Władysława Wysockiego
w: Rocznik Wołomiński t. VII, 2011, s. 211 – 227
mjr Zygmunt Milewicz ps. Roca
źródło: Biuro Historii i Tradycji Policji KGP
Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie przydzielony jako referent, następnie od września 1942 zastępca kierownika referatu odbioru zrzutów Wydziału Przerzutów Powietrznych (Wydział Zrzutów V-S) o kryptonimie “Syrena”, “Import”, “M II Grad” Komendy Głównej AK. Od czerwca 1944 kierownik referatu odbioru oraz zastępca kierownika referatu operacyjnego “M II Grad”.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim, do ok. 1 września jako oficer komórki odbioru zrzutów, organizował placówki odbiorcze dla zrzutów dla Śródmieścia. Od września zastępca dowódcy batalionu “Czata 49”, pod ps. “Witold”.
Walczył w Śródmieściu, w nocy 19/20 września ranny w nogę od wybuchu pocisku artyleryjskiego na brzegu Wisły, na Czerniakowie, podczas oczekiwania na ewakuację pontonem na drugi brzeg. Pocisk rozerwał oczekującą wraz z Nim Michalinę Wieszeniewską ps. ciocia Antosia. Leczył się w bloku przy ul. Wilanowskiej 5. Aresztowany przez gestapo 22 września 1944, osadzony początkowo na al. Szucha, następnie w siedzibie gestapo na Woli. Przewieziony do szpitala w Skierniewicach na operację nogi, po niej 13 października uciekł.
Od listopada 1944 oficer operacyjny oraz zastępca kierownika referatu przerzutów powietrznych “Syrena” w Wydziale Lotnictwa KG AK. Awansowany na stopień majora, ze starszeństwem od 1 stycznia 1945.
Po wojnie
Archiwum UW sygn. RP 4043
Po rozwiązaniu AK od lutego 1945 w kraju. W lipcu 1945 wjechał do Wielkiej Brytanii, 17 września zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza, przydzielony do Centrum Wyszkolenia Piechoty. Od października leczył się z rany odniesionej w Powstaniu w Szpitalu Wojennym nr 4, od lutego 1946 w szpitalu dla rekonwalescentów.
Od maja 1946 w Samodzielnym Wydziale Statystycznym Sztabu Głównego WP w Londynie. W marcu 1947 wybrany do komisji rewizyjnej na I Zjeździe Koła Armii Krajowej w Londynie.
Zdemobilizowany w 1948, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 17 stycznia 1985 w Londynie, pochowany na cmentarzu Gunnersbury.
Awanse
- kapral – 7 czerwca 1919
- plutonowy – 22 lipca 1919
- sierżant – 30 sierpnia 1919
- podporucznik – 9 listopada 1920
- porucznik
- kapitan – ze starszeństwem od 3 marca 1942
- major – ze starszeństwem od 1 stycznia 1945
Ordery i odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Jana oraz Zofii z domu Wizgrid. Przed wojną zawarł związek małżeński z Zofią z domu Przyjemską. Mieli córkę Elżbietę (ur. 1934 r.).
Upamiętnienie
tablica – Pałac Mostowskich
W 1991 na elewacji Pałacu Mostowskich w Warszawie (obecnie siedziba Komendy Stołecznej Policji) odsłonięto tablicę ku czci Cichociemnych – oficerów i podoficerów Policji Państwowej.
Na tablicy upamiętniono: mjr cc Bolesława Kontryma ps. Żmudzin, mjr cc Zygmunta Milewicza ps. Róg, mjr. cc Jana Piwnika ps. Ponury, kpt. cc Franciszka Cieplika ps. Hatrak, kpt. cc Piotra Szewczyka ps. Czer, rtm. cc Józefa Zabielskiego ps. Żbik, por. cc Tadeusza Starzyńskiego ps. Ślepowron, ppor. cc Tadeusza Kobylińskiego ps. Hiena, plut. cc Michała Paradę ps. Mapa.
Cichociemny Zygmunt Milewicz nie był oficerem Policji Państwowej, ale w kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ponadto czterech Cichociemnych wywodziło się z rodzin policyjnych: kpt. cc Marian Leśkiewicz, syn starszego przodownika policji, kpt. cc Michal Nowakowski, syn komisarza Policji Państwowej, kpt cc Stanisław Skowroński ps. Widelec, syn komendanta posterunku Policji oraz kpt. cc Henryk Zachmost ps. Zorza, syn policjanta.
Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0175
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 117 – 119, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Władysław Miciek – Cichociemny
ps.: “Młot”, “Szpak”,, “Mazepa”, “Wojewoda”
Władysław Alfred Miciek vel Władysław Orłowski, vel Jan Kobudziński
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0538
por. cc Władysław Miciek
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 23 maja 1912 w Brzostku (powiat dębicki), poległ w Powstaniu Warszawskim 6 sierpnia 1944 w Warszawie – porucznik, inżynier architekt, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, Kedywu Podokręgu Rzeszów AK, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki konspiracyjnej (STS 38, Briggens), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 30 lat 8 miesięcy. Syn kowala
Spis treści:
Uczył się w Gimnazjum Państwowym w Jaśle, do 1933 w Państwowej Szkole Ogrodniczej w Białej. Do 1937 studia na Wydziale Ogrodnictwa Ozdobnego Państwowej Szkoły Ogrodnictwa w Poznaniu. Od 18 września 1933 uczestnik dywizyjnego Kursu Podchorązych Rezerwy Piechoty przy 4 Pułku Strzelców Podhalańskich 21 Dywizji Piechoty Górskiej, po jego ukończeniu od 2 czerwca 1934 na praktyce jako dowódca drużyny oraz plutonu 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Od 17 września 1934 przeniesiony do rezerwy.
Uczestnik ćwiczeń oficerów rezerwy, jako dowódca plutonu oraz kompanii w lipcu – sierpniu 1945 oraz w sierpniu i wrześniu 1937 w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1937. Od 20 sierpnia 1939 uczestnik kursu w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, od 30 sierpnia dowódca plutonu i kompanii czołgów 21 Dywizji Piechoty Górskiej.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 w składzie 21 Dywizji Piechoty Górskiej, od 20 września w niemieckiej niewoli. 25 września uciekł, 13 grudnia 1939 przekroczył granicę z Węgrami, 25 stycznia 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim w Paryżu (Francja), od lutego 1940 przydzielony do 9 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji ewakuowany z St. Nazaire, 22 czerwca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
dokumenty – Władysław Miciek, skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. W lutym 1941 uczestniczył w nieudanej akcji dywersyjnej, desancie 6 oficerów: kpt. Mieczysław Kaliciński, por. Kazimierz Bogdziewicz, pod. Kazimierz Dendor, por. Stanisław Kruszewski, por. Ludwik Zwolański na stację transformatorów niemieckich łodzi podwodnych w Mariniao k. Bordeaux (samolot zawrócił do bazy). Do 5 maja 1942 przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w STS 43 w Audley End, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 25 stycznia 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 25/26 stycznia 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Screwdriver” (dowódca operacji: P/O Kingsford-Smith, ekipa skoczków nr: XVIII), z samolotu Halifax DT-726 “H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – P/O Kingsford-Smith / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę “Krzak” 106 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 16 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Bronisław Grun ps. Szyb, ppor. Mieczysław Kwarciński ps. Ziut oraz kurier ppor. Stanisław Łuczkiewicz ps. Sęp. Skoczków z bagażnikami zrzucono w rejonie placówki, nie zrzucono zasobników, bowiem placówka odbiorcza nie wyłożyła świateł sygnalizacyjnych. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 22 minuty.
“Wystartowały: – ekipa “SCREWDRIVER” – nawigator P/o. K. SMith – plac. odb. KRZAK (106) – godz. 17.40, – ekipa “SPOKSHAVE” – nawigator Cpt. Kuźnicki – plac. odb. KOŃ (102) – g. 18.45, – ekipa “BRACE” – nawigator Cpt. Król – plac. odb. CHMIEL (103) – g. 18 50, – ekipa “VICE” – nawigator S/Ldr. Boxter – plac. odb. SUM (104) – g. 20.30 . Każda ekipa po 4 ludzi, 6 containerów, 2 bagażniki.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Tablica pamiątkowa w Brzostku
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od maja 1943 przydzielony do Kedywu Podokręgu Rzeszów AK jako oficer dywersji Inspektoratu Rejonowego Rzeszów AK, od 5 maja 1944 zastępca kpt. Zenona Soboty ps. Świda, szefa Kedywu Podokręgu Rzeszów AK. Instruktor szkoleń dywersyjnych Inspektoratu, m.in. wiosną 1943 szkolenia dowódców Obwodu Rzeszów AK w leśniczówce Piątka w Tajęcinie, w lipcu 1943 szkolenia komendantów placówek Obwodu Rzeszów AK, w zimie 1943/1944 szkolenia dowódców patroli dywersyjnych w Obwodzie Dębica AK, kryptonim “Deser”.
W nocy 4/5 stycznia 1944 dowódca akcji odbioru zrzutu materiałowego w rejonie Gwoźnicy Górnej. Wraz z kpt. Józefem Lutakiem ps. Dyzma organizator zespołu dywersyjnego pracowników kolei, uczestnik dowodzonej przezeń akcji bojowej, ataku na niemiecki pociąg urlopowy na szlaku Lwów – Kraków.
15 marca 1944 dowódca akcji likwidacyjnej ukraińskiego nacjonalisty, komendanta policji kryminalnej w Kolbuszowej, okrutnego mordercy Polaków i Żydów, Włodzimierza Halickiego, akcja w rejonie Rynku zakończyła się powodzeniem. W kwietniu 1944 współorganizator akcji bojowej “Jula”, przeprowadzonej przy wsparciu żołnierzy warszawskiego Batalionu “Zośka”. W jej wyniku wczesnym rankiem 6 kwietnia 1944 wysadzono most na Wisłoku w rejonie Tryńczy oraz przepust kolejowy w rejonie Rogóżna. W nocy 9 kwietnia pod przejeżdżającym pociągiem wysadzono przepust kolejowy w Nowosielcach.
Po aresztowaniu 24 marca 1944 przez gestapo w Krakowie Cichociemnego płk Józefa Spychalskiego ps. Czarny, komendanta Okręgu Kraków AK, w maju 1944 m.in. wraz z Cichociemnymi: por. Ryszardem Nuszkiewiczem ps. Powolny oraz por. Henrykiem Januszkiewiczem ps. Spokojny współorganizował akcje odbicia, ataku na więzienie w Krakowie przy ul. Montelupich, porwania lub zamachu na dowódcę policji i SS w Generalnej Guberni, generała Wafen-SS Wilhelma Koppe’go, jednak z akcji tych wówczas zrezygnowano.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim prawdopodobnie bez przydziału. Walczył na Woli, poległ w akcji bojowej 6 sierpnia 1944 na ul. Elektoralnej, w rejonie operowania Batalionu “Zośka” Zgrupowania Radosław.
Cichociemny kpt. Adam Borys potwierdził Jego śmierć w pisemnym oświadczeniu, wskazując iż zameldował o tym fakcie kpt. Jan, dowódca batalionu “Zośka”, na jednej z odpraw podczas Powstania Warszawskiego.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1937
- porucznik – ze starszeństwem od 25 stycznia 1943
Ordery i odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Józefa, kowala oraz Zofii z domu Płaziak. Przed wojną zawarł związek małżeński z Heleną z domu Domańska. Nie mieli dzieci.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna- Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0171
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 116-117, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Wincenty Michalczewski – Cichociemny
ps.: “Mir”, “Cel”
vel Wincenty Jane, vel Witold Romeyko
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1014, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2025
kpt. cc Wincenty Michalczewski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 25 stycznia 1909 w Przytyku (powiat radomski), zm. 8 listopada 1999 w Warszawie – kapitan uzbrojenia, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef uzbrojenia Oddziału IV Komendy Obszaru Lwów AK, uczestnik kampanii wrześniowej, organizator produkcji granatów tzw. sidolówek, więzień obozów koncentracyjnych: KL Auschwitz, KL Mauthausen-Gusen (1943-1945), cichociemny
Znajomość języków: ukraiński; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy STS 43 (Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 30 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 33 lata 7 miesięcy. Syn rymarza
Spis treści:
Wincenty Michalczewski
Od 1917 uczył się w szkole powszechnej w Przytyku, od 1924 na wydziale drogowo – budowlanym Państwowej Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej w Radomiu. W 1929 zdał egzamin dojrzałości. Podjął pracę jako technik drogowy w Powiatowym Zarządzie Drogowym w Łucku (Wołyń).
Od 15 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, po jej ukończeniu 30 czerwca 1932 praktyka jako dowódca drużyny 72 Pułku Piechoty im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu 28 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień plutonowego podchorążego 12 września 1932. 1 stycznia 1935 awansowany na stopień podporucznika, przydzielony do 24 Pułku Piechoty w Łucku 27 Dywizji Piechoty. W 1937 na kursie oficerskim w Szkole Uzbrojenia w Warszawie, po jej ukończeniu w dyspozycji Kierownictwa Zaopatrzenia Uzbrojenia w Warszawie.
II wojna światowa
Odznaka Legii Oficerskiej
Zmobilizowany w sierpniu 1939, przydzielony do Komisji Wojskowej odbierającej uzbrojenie oraz materiały dla wojska z rzeszowskiej filii fabryki H. Cegielski Spółka Akcyjna w Poznaniu. Po ewakuacji fabryki, od 10 września w Szefostwie Uzbrojenia Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu.
Grecki statek pasażerski Patris
Po agresji sowieckiej na Polskę, nie mając możliwości wykonania rozkazu dołączenia do Sztabu Naczelnego Wodza, dołączył do 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Wraz z brygadą przekroczył granicę z Węgrami, internowany w Nagymaros. Uciekł 10 lutego 1940, przez Budapeszt, Jugosławię, s/s “Patris” ze Splitu dopłynął do Marsylii (Francja). W Carpiagne wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, skierowany do Rezerwowego Obozu Wyszkoleniowego Oficerów w Saint Mende Grand (Bretania), potem przydzielony do Ośrodka Szkoleniowego Legii Oficerskiej w Vichy, mającego stanowić oddział osłonowy Sztabu Naczelnego Wodza.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
“Arandora Star”
Po upadku Francji ewakuowany z St. Jean de Luz statkiem m/s “Arandora Star”, 27 czerwca 1940 dopłynął do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako oficer broni do 7, potem 8 Brygady Kadrowej Strzelców (Kircaldy Fife), do pociągu pancernego “A” w Wadebridge (Kornwalia).
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
W kwietniu 1941 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 28 lipca 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień porucznika 3 września 1942. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Measles” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: XII), z samolotu Halifax W-7773 “S” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Julian Pieniążek, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – F/O Franciszek Pantkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – F/S Tadeusz Madejski, F/S Wacław Żuk). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę “Żaba” w okolicach miejscowości Stachlew, 12 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Jan Grycz ps. Dziadzio, kpt. Julian Kozłowski ps. Cichy, por. Kazimierz Smolski ps. Sosna, kpt. Wacław Zaorski ps. Ryba, mjr. Wiktor Zarembiński ps. Zrąb. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 11 godzin 45 minut.
“Dnia 3.IX. “yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 “red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.
Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. “Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. “Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Getto we Lwowie
Po skoku do końca października 1942 aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Puławskiej 24/23 u Alfreda Bartnika oraz przy ul. Hipotecznej 8. Po aklimatyzacji przydzielony jako szef uzbrojenia Oddziału IV Komendy Obszaru Lwów AK, zorganizował produkcję granatów tzw. sidolówek.
Wraz z Cichociemnym Wiktorem Zarembińskim ps. Zręb, w porozumieniu z Henrykiem Kuroniem (ojciec Jacka Kuronia, przedwojenny dziennikarz, działacz PPS, podczas wojny działacz konspiracji we Lwowie) oraz Władysławą Chomsową, przewodniczącą okręgowej Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj “Żegota” we Lwowie (1943-1944) dostarczali broń i materiały wybuchowe do żydowskiego getta we Lwowie.
rewers karty personalnej KL Auschwitz Witolda Romeyko (Wincenty MICHALCZEWSKI), źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
awers karty personalnej, wydział zatrudnienia więźniów w KL Auschwitz na nazwisko Witold Romeyko (właściwie Wincenty MICHALCZEWSKI), źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
17 kwietnia 1943 w Lwowie, w mieszkaniu dr Dereszowej, na “melinie” Cichociemnego Wiktora Zarembińskiego ps. Zręb, pod fałszywą tożsamością Witold Romeyko, przypadkowo aresztowany wraz z łączniczką przez gestapo. Nie zdekonspirowany, osadzony w więzieniu przy ul. Łąckiego, przez pewien czas pracował jako ogrodnik więzienny.
3 października 1943 wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Od 8 listopada 1943 w obozie koncentracyjnym KL Mauthausen-Gusen, zatrudniony w biurze projektów budowy Bau Kommando. Uwolniony z obozu 5 maja 1945 przez żołnierzy amerykańskiej 11 Dywizji Pancernej.
Michał Mackiewicz – Konspiracyjne granaty
w: Biuletyn IPN Pamięć.pl, nr 12/2013, s. 58-59
prof. dr hab. inż Jerzy Modrzewski – Służba uzbrojenia w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim
w: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce
Biuletyn Naukowy “Problemy Techniki Uzbrojenia” zeszyt 130 nr 2/2014, s. 7 – 24
Po wojnie
Po uwolnieniu z obozu wyjechał do Linzu (Austria), następnie do Wielkiej Brytanii, zameldował się w Oddziałe VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza.
W październiku 1948 powrócił do Polski. Od 1949 kierownik grupy robót w Radomiu (przy odbudowie fabryki broni “Walter”) w Kieleckim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego. Od 1955 główny inżynier inwestycji w Cementowni “Przyjaźń” w Wierzbicy k. Radomia. Od 1961 starszy projektant oraz kierowni Działu Inwestycji Przedsiębiorstwa Projektowania i Dostaw Inwestycyjnych oraz Transportu Technologicznego i Składowania “Techmatrans” w Radomiu.
W 1957 obronił dyplom inżyniera budownictwa na Politechnice Warszawskiej. W 1974 przeszedł na emeryturę. Zmarł 8 listopada 1999 w Warszawie.
Awanse
- plutonowy podchorąży – 12 września 1932
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1935
- porucznik – 3 września 1942
- kapitan
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi – 1956
- Srebrny Krzyż Zasługi – dwukrotnie: 1952 oraz 1953
- Krzyż Oświęcimski
Życie rodzinne
Wincenty Michalczewski z wnukiem
Syn Józefa, rymarza oraz Eleonory z domu Kaktus. W 1943 zawarł związek małżeński z Aliną Jan (1911-1979). Mieli córkę Krystynę (ur. 1938).
Upamiętnienie
W kwietniu 2019 Rada Miejska w Radomiu podjęła uchwałę o nadaniu jednej z ulic, od skrzyżowania ulic Jana Pawła II z Pallotyńską, do ulicy Godowskiej, imienia Cichociemnego kpt. Wincentego Michalczewskiego.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0174
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 89-90, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 3, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 92
Zobacz także:
- rozmowa z Wincentym Michalczewskim, z Jego wnuczką na portalu polskieradio.pl
- biogram w Wikipedii
Stefan Mich – Cichociemny
ps.: “Kmita”, “Okoń”, “Jeż”
vel Stefan Barszczewski, vel Jan Lipowiecki
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1145, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1554
mjr dypl. cc Stefan Mich
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 7 grudnia 1913 w Blizocinie (powiat lubartowski), zm. 15 listopada 1969 w Warszawie – major dyplomowany, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef Oddziału III Komendy Obszaru Warszawa AK, instruktor Szkoły Młodszych Dowódców Piechoty, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Lamsdorf, Sandbostel (1944-1945), cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; uzupełniające: Wyższa Szkoła Wojenna (Londyn), taktyczny (Elie), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 8 miesięcy; w dacie skoku do Polski 28 lat 4 miesiące. Syn rolnika
Spis treści:
Uczył się w szkole powszechnej w Woli Blizockiej, od 1 września 1928 w Korpusie Kadetów Nr 2 w Chełmnie, 11 maja 1933 zdal egzamin dojrzałości.
Od 16 lipca 1933 w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, po jej ukończeniu przydzielony do 3, następnie 5 baterii 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju.
II wojna światowa
Odznaka 1 PAM
W kampanii wrześniowej 1939 przydzielony do 16 Dywizjonu Artylerii Motorowej, w składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej. 11 września 1939 uczestniczył w ratowaniu transportu kolejowego na stacji w Radymnie.
19 września przekroczył granicę z Węgrami, internowany do 15 października 1939. Przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, 19 października w koszarach Bessieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Po stażu we francuskim 43 pułku artylerii lekkiej przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
kpt. Stefan Mich
źródło: NAC
Po upadku Francji, 20 czerwca 1940 ewakuowany z St. Nazaire, dotarł 21 czerwca do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 10 Dywizjonu Artylerii Motorowej.
Od 2 stycznia 1941 uczestnik I kursu Wyższej Szkoły Wojennej na obczyźnie, po jego ukończeniu 31 maja 1941 mianowany oficerem dyplomowanym, skierowany na praktykę sztabową. Podjął studia językowe na Uniwersytecie w Cambridge.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Lotnisko RAF, Tempsford
Zgłosił się do służby w Kraju w grudniu 1941. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 6 lutego 1942 w Londynie. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 8/9 kwietnia 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej “Cravat” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: VIII), z samolotu Halifax L-9618 “W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Julian Pieniążek, pilot – F/S Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 19.35 z lotniska RAF Tempsford, zrzut o godz. 01.20 na placówkę odbiorczą “Łąka”, w okolicach miejscowości Guźnia, Drzewicz, 10 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: por. Adam Boryczka ps. Brona, kpt. dypl. Teodor Cetys ps. Wiking, kpt. dypl. Henryk Kożuchowski ps. Hora, por. Roman Romaszkan ps. Tatar, por. dypl. Alfred Zawadzki ps. Kos. Samolot zrzucił skoczków oraz jedną paczkę w pierwszym nalocie na placówkę odbiorczą, o godz. 01.20. Cztery zasobniki miały zostać zrzucone w drugim nalocie, jednak placówka odbiorcza wygasiła światła.
W drodze powrotnej samolot ok. godz. 02.55 w rejonie Szczecina został silnie ostrzelany przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą, jednak szczęśliwie powrócił na lotnisko RAF Tempsford o godz. 05.15, po locie trwającym 12 godzin 15 minut. Był to ostatni zrzut w pierwszym, próbnym sezonie operacyjnym. Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Fałata 2 u dr Julii Bartkiewicz.
(…) Na Wachlarz wysłane pół miliona dol. Zapotrzebowanie ogółem 3 miliony dol. Transfery przez plac. O.VI. – wstrzymane. Na wywiad przysłane będzie 400.000 dolarów i złoto.
(…) L.dz.1342/VI, od Kal.L.284 – “Łąka zrzut przyjęła. Dwu containerów szukają, reszta w porządku. Zrzucono z wiatrem.” (s. 60)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122
Od 8 kwietnia 1942 zastępca szefa ds. wyszkolenia, od grudnia 1943 szef Oddziału III (operacyjnego) Komendy Obszaru Warszawa AK. Awansowany na stopień kapitana 11 listopada 1943. Uczestniczył w organizacji oraz prowadził szkolenie teoretyczne i praktyczne Szkoły Młodszych Dowódców Piechoty, współuczestniczył w opracowywaniu akcji “Burza”.
Od 27 do 29 lipcu 1944 w Mińsku, Sokołowie Podlaskim i Radzyniu, następnie ponownie w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy.
Stefan Mich, Prudential, Powstanie Warszawskie 1944 r.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim od 1 sierpnia 1944 w zastępstwie dowódca Kompanii Sztabowej “Koszta”, uczestniczył w walkach, współautor planu oraz jeden z dowódców natarcia 20 sierpnia 1944 na gmach PAST-y. Uczestniczył w zdobyciu Komendy Policji na Krakowskim Przedmieściu, walkach o kościół św. Krzyża oraz uniwersytet.
Od 10 września 1944, po ciężko rannym mjr Gustawie Bilewiczu, dowódca Zgrupowania “Sosna”. Walczył w Śródmieściu. 15 września 1944 odznaczony Virtuti Militari, awansowany na stopień majora 1 stycznia 1945.
Po kapitulacji Powstania od 5 października 1944 w niemieckiej niewoli, w oflagach Stalag VIII-B Lamsdorf, następnie Sandbostel. Uwolniony 29 kwietnia 1945 przez wojska brytyjskie.
Plan ataku na komendę policji, podczas Powstania Warszawskiego
Po wojnie
m/s S. Żeromski
2 maja 1945 dotarł do 1 Dywizji Pancernej, ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Do 27 października 1947 kwatermistrz 1 Dywizji Pancernej. Od 1 października 1947 m.in. przewodniczący komisji likwidacyjnej tej dywizji.
Od 2 października 1948 do kwietnia 1949 ciężko chorował, następnie od 30 kwietnia 1949 na emigracji w Argentynie, od 25 maja 1949 zamieszkał w Buenos Aires. Do 1950 prowadził pracownię zabawek, malował i naprawiał dachy. Od 15 lipca 1956 przedstawiciel handlowy szwedzkiej firmy metalurgicznej “Vironia”, agent ubezpieczeniowy w firmie “Omega”.
3 stycznia 1962 wraz z żoną statkiem m/s “S.Żeromski” powrócił do Polski, zamieszkał w Warszawie. Od 1963 kontroler techniczny w Centrali Maszyn Biurowych, od 1964 starszy inspektor w Towarzystwie Ubezpieczeń i Reasekuracji “Warta”. Od 1964 działał w ZBOWiD, Stowarzyszeniu Rzemieślników i Pracowników Polskich, Towarzystwie Łączności z Polonią Zagraniczną “Polonia”. Zmarł 15 listopada 1969 w Warszawie, pochowany na warszawskich Powązkach.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 15 października 1935
- oficer dyplomowany – 31 maja 1941
- kapitan dyplomowany – 11 listopada 1943
- major dyplomowany – 1 stycznia 1945
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 15 września 1944
- Krzyż Walecznych
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Wojska – trzykrotnie
Życie rodzinne
Syn Wojciecha, rolnika oraz Heleny z domu Kozdroń. W styczniu 1943 zawarł związek małżeński z Justyną Popławską (1911-1984), żołnierzem AK z oddziału kobiecego “Dysk” (sabotaż).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0172
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 88-89, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
Zobacz także – biogram w Wikipedii
