“Ciotka” – osoba, fach, instytucja konspiracyjna, najserdeczniejsze wspomnienia każdego cichociemnego skoczka. I nie wykuty jeszcze tytuł na pomniku bohaterów i na wielu wojennych mogiłach.
Z “ciotką” spotykał się każdy z nas zaraz po zgłoszeniu się na adres kontaktowy w Warszawie. “Ciotka” prowadziła do pierwszego “gorącego” konspiracyjnego mieszkania, ułatwiała pośredni kontakt z rodziną, zaopatrywała w pierwsze fałszywe dokumenty, uczyła abecadła konspiracyjnego życia w okupowanej Warszawie.
Cichociemny Stanisław Jankowski ps. Agaton
(fragment książki “Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie”)
Zrzuty ludzi, sprzętu i pieniędzy do okupowanej Polski – w celu wsparcia Armii Krajowej – odbywały się dzięki współpracy Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie z „polską” (była polska tylko z nazwy, definiowała obszar zainteresowania brytyjskich służb specjalnych) sekcją brytyjskiego Special Operations Executive (SOE) – która użyczała nam samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich) – oraz służbie lotników polskich, brytyjskich i in. w lotniczych jednostkach specjalnego przeznaczenia. W praktyce była to głównie współpraca mjr / ppłk. dypl. Jana Jaźwińskiego (Oddział VI) oraz szefa polskiej sekcji kpt. Harolda Perkinsa (SOE).
Zrzuty były możliwe dzięki zaangażowaniu w Kraju komórki Oddziału V Komendy Głównej AK (ZWZ), działającej pod kryptonimami: Syrena, Import, M II – Grad, oficerów zrzutowych w obszarach, okręgach i podokręgach Armii Krajowej oraz ok. 5-19 tys. żołnierzy obsługujących i zabezpieczających ok. 640 placówek odbiorczych (zrzutowisk).
Komórką Oddziału V Komendy Głównej AK (ZWZ), której zadaniem był odbiór Cichociemnych po ich zrzucie do Kraju, opieka nad Nimi, legalizacja (przygotowanie fałszywych dokumentów) oraz wsparcie Ich aklimatyzacji do realiów okupacyjnych był Referat Ewakuacji Personalnej. Od jesieni 1941 w strukturze Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej funkcjonowała Komórka Zrzutów.
W próbnym sezonie operacyjnym (1941-1942) komórka ta działała pod nazwą Wydział Zrzutów Powietrznych oraz pod kryptonimami “Syrena”, “Import”, “M II Grad”. Kierowała nią Oksana Korwin – Piotrowska ps. Miotła, Śruba. Wiosną 1942 przeorganizowano go jako Wydział Odbioru Zrzutów V-S, funkcjonujacy w strukturze Oddziału V (łączności) Komendy Głównej Armii Krajowej, pod kierownictwem Marii Szczurowskiej ps. Danka. W 1943, po objęciu przez nią funkcji kierowniczki łączności i sekretarki szefa Oddziału II (wywiad) KG AK, kierownictwo Referatu Ewakuacji Personalnej “Ewa-Pers” objęła Michalina Wieszeniewska ps. Czesława, Ciocia Antosia, Antosia.
Michalina Leonilda Wieszeniewska vel. Sokołowska ur. 15 grudnia (3 grudnia wg. kalendarza rosyjskiego) 1897 w Osowcu k. Rzeczycy (obecnie Białoruś) jako córka Bronisława Adama Hugona Lubiczankowskiego, socjalisty (m.in. działacz Stowarzyszenia Robotników “Zgoda”) i Aleksandry Rajmundy z domu Jeleńskiej. W latach 1907 – 1915 uczyła się w gimnazjum w Rostowie nad Donem. Tam zdała egzamin dojrzałości w Męskim Gimnazjum Filologicznym. Wraz z młodszą kuzynką Antoniną Chomską ukończyła w latach 1916/1917 w Piotrogrodzie Wyższy Żeński Kurs Bestużewski oraz Wyższy Polski Kurs Miłośników Historii i Literatury. Po wybuchu rewolucji sowieckiej powróciły do Rostowa nad Donem.
We wrześniu 1918 przeniosła się do Warszawy, podjęła studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej, w maju 1920 przeniosła się na Wydział Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Po rezygnacji ze studiów, w połowie 1920, podczas wojny polsko – bolszewickiej zgłosiła się jako siostra PCK, pracowała w w Szpitalu Polowym nr 1011. Jesienią tego roku podjęła ponownie studia, z powodów materialnych przerwała je w 1923. Mieszkała w Warszawie przy ul. Płockiej 75, po rezygnacji ze studiów podjęła pracę w urzędzie skarbowym. 31 stycznia 1929 zawarła związek małżeński z Czesławem Wieszeniewskim. W sierpniu 1939 został zmobilizowany jako podporucznik do 10 Pułku Piechoty. Po wkroczeniu Sowietów został internowany, uwięziony w Starobielsku, następnie zamordowany.
W styczniu 1940 wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej, przyjęła pseudonim “Czesława”. Od października 1941 przydzielona do Komórki Zrzutów, od 1942 używała pseudonimu “Antosia”. W latach 1942-1943 zastępca kierownika Referatu Ewakuacji Personalnej “Ewa-Pers”. Od lutego 1942 bardzo blisko (spotykały się codziennie) współpracowała z Zofią Podoską ps. Frania.
Ciocia Antosia przyjmowała skoczków, przyprowadzała ich na kwatery, odwiedzała ich co pewien czas, załatwiała ich sprawy, zaopatrywała w dokumenty, interesowała się ich postępami w oswajaniu z miastem (…) Najbardziej charakterystyczną cechą “:Cioci Antosi” była jej niesłychana dobroć, promieniejąca z zawsze uśmiechniętej, dobrodusznej twarzy.
relacja Ireny Sandemeeni – Konopackiej
Jak wynika z różnych relacji, osobiście opiekowała się Cichociemnymi: Adamem Boryczką (kwiecień 1942), Feliksem Dzikielewskim (styczeń 1943), Antonim Iglewskim (1943), Stanisławem Jankowskim(1942), Henrykiem Januszkiewiczem (lutym 1943), Stanisławem Kazimierczakiem (styczeń 1943), Felicjanem Majorkiewiczem (kwiecień 1944), Januszem Messingiem (maj – grudzień 1943), Tadeuszem Runge (kwiecień 1944), Józefem Zającem (moim Dziadkiem, sierpień 1944) oraz Tadeuszem Żelechowskim (kwiecień – maj 1944). W grudniu 1943 zorganizowała transport, po ucieczce ze szpitala we Lwowie, Zofii Rapp – Kochańskiej z wywiadu ofensywnego KG AK, żony Cichociemnego Jana Kochańskiego. 4 stycznia 1944 urodził się ich syn Maciej, jego rodzicami chrzestnymi zostali: ciocia Antosia oraz Cichociemny Stanisław Jankowski ps. Agaton.
W Powstaniu Warszawskim w Sanitariacie Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej “Bakcyl”, w Szpitalu Powstańczym nr 1 w gmachu PKO (róg ul. Jasnej i Świętokrzyskiej), następnie w kobiecej organizacji Pomoc Żołnierzowi. Od września 1944 w sanitariacie Batalionu “Czata 49” Zgrupowania Radosław na Czerniakowie. W nocy 19/20 września 1944, m.in. z zastępcą dowódcy batalionu, Cichociemnym Zygmuntem Milewiczem, oczekiwała na ewakuację pontonem na drugi brzeg Wisły. Zginęła, rozerwana pociskiem artyleryjskim, kpt. cc Zygmunt Milewicz został ranny. Jej ciała nie odnaleziono…
Odznaczona 21 stycznia 1942 Krzyżem Walecznych, Brązowym oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Pośmiertnie awansowana na stopień porucznika.
Aklimatyzacja Cichociemnych do realiów okupacyjnych odbywała się w mieszkaniach, w których Ich zakwaterowano oraz w środowisku warszawskim. Teoria wyuczona podczas szkoleń na kursie odprawowym konfrontowana była z praktyką codziennego życia w okupowanej przez Niemców Warszawie…
Istniały trzy rodzaje lokali dla Cichociemnych:
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować)
(kliknij w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem, wpisz w wyszukiwarkę, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Adres (Warszawa) | Gospodarz | Lokator | Data skoku |
---|---|---|---|
6 Sierpnia | Franciszek Pukacki | 1942-03-03/04 | |
Al. Jerozolimskie | Norbert Gołuński | 1941-12-27/28 | |
Al. Krasińskiego 3 | Ignacy Konstanty | 1943-03-19/20 | |
Al. Niepodległości | Alfred Paczkowski | 1941-12-27/28 | |
Al. Szucha 1 | Ignacy Konstanty | 1943-03-19/20 | |
Barokowa | Tadeusz Kobyliński | 1944-04-08/09 | |
Bielańska | Józef Zając | 1944-05-04/05 | |
Bracka | Janusz Messing | 1943-03-13/14 | |
Brzozowa 2/4 m. 18 | Wanda Młodzianowska | ||
Brzozowa 5 | Lech Zabierek | 1943-03-13/14 | |
Chmielna 18 | p. Rządkowscy | Kazimierz Fuhrman Otton Wiszniewski Henryk Zachmost | 1943-09-14/15 1943-09-16/17 1944-04-08/09 |
Chopina 8/15 | Maria i Helena Wańkowicz | Olgierd Stołyhwo Włodzimierz Klocek Niewęgłowski | 1943-03-14/15 1943-10-18/19 |
Czarneckiego 21 | Edwin Scheller Czarny | 1943-03-13/14 | |
Czerwonego Krzyża 4/20 | Maria Kozicka | Piotr Nowak | 1943-02-19/20 |
Czerwonego Krzyża 19/21 | Stanisław Sędziak | 1942-09-03/04 | |
Dąbrowiecka 15 | p. Jabłońska | Franciszek Pukacki | 1942-03-03/04 |
Dygasińskiego 1 | Kazimierz Bernaczyk - Słoński | 1944-05-10/11 | |
Dynasy 10 | Maria Husarowa | Marian Mostowiec | 1943-02-16/17 |
Dynasy 10 m. 6 | Anna i Mieczysław Siewierscy | Franciszek Pukacki | 1942-03-03/04 |
Dzika | Tadeusz Kobyliński | 1944-04-08/09 | |
Elsterska 6 | dr Zakrzewski | Jan Poznański | 1942-10-01/02 |
Fałata 2 | Julia Bartkiewicz | Stefan Mich | 1942-04-08/09 |
Fałata 6/9 | Antoni Żychiewicz | 1943-02-17/18 | |
Felińskiego | Stanisława Świątkiewicz | Lech Rydzewski | 1943-02-20/21 |
Francuska 35 | inż Stanisław Kowalczewski | Aleksander Piekarski | 1944-04-12/13 |
Francuska 12 | Irena Stanisława Pietruszewska (z domu Paździor) | Kurierzy i emisariusze: Wiktor Strzelecki Benedykt Moszyński Jan Cegłowski Stanisław Łuczkiewicz Aleksander Olędzki Jerzy Lerski Kazimierz Smolak Wiktor Karamać Jan Ciaś Jan Nodzyński Stanisław Niedbał-Mostwin | (kolejno:) 1941-12-27/28 1942-01-6/7 1942-10-1/2 1943-01-25/26 1943-03-24/25 1943-02-19/20 1943-09-16/17 1944-04-8/9 1944-04-12/13 1944-05-24/25 1944-05-10/11 |
Grottgera 5 | Tadeusz Kobyliński Bronisław Konik | 1944-04-08/09 1944-05-24/25 |
|
Grójecka 102 | Ryszard Nuszkiewicz | 1943-02-20/21 | |
Hipoteczna 3/6 | Helena Gabriel | Mieczysław Kwarciński Mieczysław Psykała | 1943-01-25/26 1944-04-16/17 |
Hipoteczna 8 | Wincenty Michalczewski | 1942-09-03/04 | |
Hoża 62 | p. Garztecki | Marian Mostowiec | 1943-02-16/17 |
Hoża 47 m. 19 | Jadwiga i Mieczysław Kordzikowie | ||
Kaliska 15 | Alfred Paczkowski | 1941-12-27/28 | |
Katowicka 1 | Stefan Ignaszak Józef Zając | 1943-03-13/14 1944-05-04/05 |
|
Koszykowa 75 | Fryderyk Serafiński | 1943-09-09/10 | |
Krasińskiego 4 | p. Mazurkiewicz | Maksymilian Klinicki | 1944-05-30/31 |
Krucza 22 m. 34 | p. Opacka | ||
Leszno | p. Łubieńska | Anatol Makarenko | 1943-09-14/15 |
Lublin Weteranów 12 | Jan Walter | 1944-05-04/05 | |
Łowicka 5 | Bolesław Jabłoński | 1942-09-01/02 | |
Marszałkowska 94 m. 6 | Maria Natanson | Stefan Ignaszak Bolesław Polończyk Andrzej Czaykowski | 1943-03-13/14 1943-09-09/10 1944-04-16/17 |
Milejow, gm. Rozprza | Kazimierz Fuhrman Otton Wiszniewski Henryk Zachmost | 1944-04-08/09 | |
Mokotowska | Aleksander Tarnawski | 1944-04-16/17 | |
Moniuszki | Piotr Szewczyk | 1943-02-17/18 | |
Moniuszki 4/4 | Roman Rudkowski | 1943-01-25/26 1944-10-16/17 |
|
Nabielaka 13 m. 3 | Halina Schoeppingk | ||
Natolińska 4 | Maciej Kalenkiewicz | 1941-12-27/28 | |
Natolińska 6 m. 17 | Stefania Dowgiałło ps. Stefa | ||
Niecała 3/12 | Kazimierz Smolski | 1942-09-03/04 | |
Niegolewskiego 6 | Irena Jarzemska | Lech Rydzewski | 1943-02-20/21 |
Niepodległości 245 m. 52 | Wanda Klimaszewska | ||
Noakowskiego 20/3 | Irena Konopacka - Semandeni | Adam Boryczka | 1942-04-08/09 |
Nowogrodzka 18 | Bronisław Konik | 1944-05-24/25 | |
Nowy Świat 45 | punkt kontaktowy | ||
Oboźna | Edwin Scheller Czarny | 1943-03-13/14 | |
Ogniskowa 5/3 | Kazimierz Bernaczyk - Słoński | 1944-05-10/11 | |
Okocimska 18 | Roman Rudkowski | 1943-01-25/26 1944-10-16/17 |
|
Piotrków Trybunalski Pokrzycka 18 | p. Węgorzewscy | Władysław Flont | 1944-10-16/17 |
Pl. Narutowicza 5/12 | Roman Rudkowski | 1943-01-25/26 1944-10-16/17 |
|
Pogonowskiego (obecnie Zaułek) 23 | Wacław Kopisto Adam Trybus | 1942-09-01/02 1942-10-01/02 |
|
Pogonowskiego (obecnie Zaułek) 10 m. 6 | Jadwiga Frühaufowa | ||
Poznańska 21/26 | Mieczysław Psykała | 1944-04-16/17 | |
Puławska 24 m. 23 | Alfred Bartnik | Hieronim Łagoda Wincenty Michalczewski Wiktor Zarembiński | 1942-09-01/02 1942-09-03/04 1942-09-03/04 |
Rakowiecka 45 | Henryk Januszkiewicz | 1943-02-16/17 | |
Saska 3 | Edward Piotrowski | 1944-04-12/13 | |
Schroegera Efraima 13 | Ezechiel Łoś | 1943-03-16/17 | |
Sękocińska 16 | Jan Zawadzki | Albin Łakomy | 1944-04-09/10 |
Skwarczyńskiego | Kazimierz Fuhrman Otton Wiszniewski Henryk Zachmost | 1944-04-08/09 | |
Słowackiego 6/16 | Maciej Kalenkiewicz | 1941-12-27/28 | |
Słupecka 4 | Wacław Kopisto | 1942-09-01/02 | |
Słupecka 2A m. 2 | Zuzanna Zuchwalska | Piotr Nowak | 1943-02-19/20 |
Służewska 5 m. 13 | Janina Kozłowska | Maciej Kalenkiewicz | 1941-12-27/28 |
Szczygła 12 | Feliks Perekładowski | 1944-05-30/31 | |
Targowa 11/12 | Jan Jokiel | 1942-03-30/31 | |
Twarda 16 | Józef Zając | 1944-05-04/05 | |
Waszyngtona 20 | Ryszard Nuszkiewicz Roman Wiszniowski | 1943-02-20/21 1943-09-14/15 |
|
Widok 7/7 | Janina (ps. Janka) i Karol Kwiecińscy | Zygmunt Sawicki Adam Boryczka Teodor Cetys | 1944-04-03/04 1942-04-08/09 1942-04-08/09 |
Wilcza 22 | Zofia Szwojnicka ps. Zofia | Leszek Starzyński | 1944-07-25/26 |
Wilcza 32 | Tadeusz Seeman | 1943-09-21/22 | |
Wspólna 51 m. 7 | Amelia Żółtowska | ||
Zamenhoffa | Halina Krigier | Lech Rydzewski | 1943-02-20/21 |
Złota 2 | Ignacy Konstanty | 1943-03-19/20 | |
Złota 3 | Stanisław Sędziak | 1942-09-03/04 | |
Żelazna | p. Gumińscy | Włodzimierz Klocek Niewęgłowski | 1943-10-18/19 |
Żelazna 10/142 | Helena Zawadzka | Leon Bazała | 1944-04-12/13 |
Żulińskiego 8 | Ryszard Nuszkiewicz | 1943-02-20/21 | |
Żurawia | Norbert Gołuński | 1943-09-16/17 |
Adresy lokali konspiracyjnych (kwater, punktów kontaktowych) ustalono na podstawie biogramów Cichociemnych oraz innych relacji.
Lista “lokatorów” lokalu przy ul. Francuskiej 12 (kurierzy i emisariusze)
ustalona dzięki pracy prof. dr hab. Beaty Halickiej – bardzo dziękuję za pomoc 🙂