Zbigniew Bąkiewicz – Cichociemny
ps.: “Andrzej”, “Zabawka”, “Taktyk 2”, “T-2”
Zbigniew Marian Bąkiewicz po wojnie Zbigniew Banks
vel Stanisław Fabian, vel Andrzej Kremowicz
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0055, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1535
kpt. cc Zbigniew Bąkiewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 5 lutego 1912 w Chrobotach (powiat Błonie, obecnie Warszawski Zachodni), zm. 26 października 1996 w Edenbridge (Wielka Brytania) – kapitan, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, “Wachlarza”, instruktor szkoły dywersji Kedywu “Zagajnik”, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckiego obozu jenieckiego: Sandbostel (1944-1945), Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 6 miesięcy; w dacie skoku do Polski 30 lat 1 miesiąc. Syn oficera Wojska Polskiego
Spis treści:
Uczył się w szkole przygotowawczej w Poznaniu, następnie w gimnazjum w Szamotułach, w Ostrowie pod Wieleniem oraz w Czarnkowie. Od 1929 uczył się w Liceum Handlowym Koedukacyjnym Izby Przemysłowo – Handlowej w Poznaniu, w 1932 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu. Od sierpnia 1933 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, po jej ukończeniu na praktyce jako dowódca drużyny 29 Pułku Strzelców Kaniowskich w Kaliszu.
Od 27 czerwca 1935 w Straży Granicznej, przydzielony do placówki I linii Komisariatu Ujście, następnie od 16 sierpnia 1936 do placówki II linii Wronki. Awansowany na stopień podporucznika 1 stycznia 1936 Od 31 października 1936 w placówce Inspektoratu Straży Granicznej w Ostrowie Wielkopolskim. Od lipca do października 1937 uczestnik kursu oficerów rezerwy 57 Pułku Piechoty 14 Dywizji Piechoty, w 1938 uczestnik półrocznego kursu w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Rawie Ruskiej, po jego ukończeniu przydzielony do Komisariatu SG w Sośniu. 7 sierpnia 1939 przydzielony jako p.o. komendanta Komisariatu w Sośniu Wielkopolskim, awansowany na stopień aspiranta SG.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 ranny 1 września, krótko osadzony w niemieckiej niewoli. Przydzielony do Oddziału Wydzielonego WP płk. Jana Izińskiego – Zientarskiego 10 Dywizji Piechoty, w obronie granicy na odcinku pomiędzy Wieruszowem a Kępnem. Później w Zgrupowaniu Straży Granicznej płk. Niementowskiego z Rawy Ruskiej, walczył do 18 września w rejonie Sokala.
20 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie Mandok. 1 lutego 1940 uciekł, przez Jugosławię dotarł do Francji. 7 marca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Vichy, do Legii Oficerskiej. Uczestnik kursu przeciwpancernego w Chateaubriant.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji 25 czerwca 1940 ewakuowany z St. Jean de Luz, dotarł 27 czerwca 1940 do Plymouth (Wielka Brytania). Przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w Fort Wiliam (STS 25) i Dundee, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 11 grudnia 1941 w Londynie, awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 27 marca 1942.
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej “Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 “V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Lotnisko RAF, Tempsford
Piątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE, tj. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego “Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.
Start o godz. 20.oo z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: ppor. Lech Łada ps. Żagiew, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Jan Rostek ps. Dan, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego) nie mógł zostać wykonany.
Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość “na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).
W “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
“Dnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. “Trawa”. (…).
W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbinsem). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że “lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech” (niezbyt to silny wyraz). Jednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów.
Tak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifaxy dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbinsa, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki. (s. 57-58)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od maja 1942 przydzielony jako dowódca dywersji bieżącej oraz instruktor wyszkolenia organizacji dywersyjnej Wachlarz, na III Odcinek, obejmujący rejon: Brześć, Pińsk, Dawidgródek, Kalenkowicze, Mozyrz, Homel.
Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki “Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178
Od grudnia 1942 instruktor, wykładowca taktyki dywersyjnej, szkoły dywersji Kedywu o kryptonimie “Zagajnik”, zorganizowanej przez Cichociemnego ppłk. Henryka Krajewskiego ps. Trzaska. Szkoła funkcjonowała do lipca 1944, przeszkolono w niej ok. 1200 żołnierzy AK. Pomagał absolwentom szkoły w opracowaniu planów akcji dywersyjnych w rejonie Warszawy; jako wykładowca miał zakaz uczestnictwa w takich akcjach.
Oprócz Niego instruktorami byli także m.in. Cichociemni: rtm Jerzy Sokołowski ps. Mira, por. Stanisław Kotorowicz ps. Crown, por. Jan Piwnik ps. Ponury, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania, por. Jan Rogowski ps. Czarka, por. Jan Marek ps. Walka, por. Ewaryst Jakubowski ps. Brat, por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik.
Halina Czermińska-Żelaźniewicz ps. Urszula – Ludzie z “Zagajnika” 1942-1944
w: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej,
teczka 492/WSK: Czermińska-Żelaźniewicz Halina ps. Urszula, s. 11 – 40
Kujawsko – Pomorska Biblioteka Cyfrowa
(bardzo dziękujemy Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej za życzliwą zgodę na publikację):
Powstanie Warszawskie
Ochotniczo zgłosił się do Oddziału VI Komendy Głównej AK BIP (tzw. II rzut KG AK), informator taktyczny w sztabie ppłk Wolskiego w rejonie Śródmieście Południe. Następnie wg. własnej relacji obserwator do współpracy oddziałów AK z sowiecką artylerią i lotnictwem. Od 29 września oficer łącznikowy Batalionu “Ostoja” Cichociemnego kpt. Tadeusza Klimowskiego ps. Ostoja, walczącego w Śródmieściu. 1 października 1944 zweryfikowany w stopniu kapitana, ze starszeństwem od 1 stycznia 1945, odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie X-B Sandbostel, w niewoli nabawił się ostrego reumatyzmu. W kwietniu 1945 ewakuowany pieszo do oflagu w Lubece. 2 maja 1945 uwolniony przez wojska brytyjskie. Przerzucony do Luneburga, następnie 10 maja 1945 samolotem do Wielkiej Brytanii.
Po wojnie
Oddział VI SNW, Londyn
11 maja 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie (Wielka Brytania). Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.
Ulotka PKPiR
Od 5 września 1945 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, 4 września 1949 zdemobilizowany.
Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zmienił nazwisko na Banks. Właściciel zakładu zegarmistrzowskiego, następnie m.in. dyrektor, dyrektor generalny w firmie teścia, T.N. Cole “Vidor” (produkcja telewizorów).
Zmarł 26 października 1996 w Edenbridge (Wielka Brytania), pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu.
Awanse
- podporucznik – 1 stycznia 1936
- porucznik – ze starszeństwem od 27 marca 1942
- kapitan – zweryfikowany 1 października 1944, ze starszeństwem od 1 stycznia 1945
Odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Życie rodzinne
Syn Mariana oficera Wojska Polskiego oraz Wandy z domu Fabian. W 1938 zawarł związek małżeński z Władysławą Szymańską (ur. 1912). Mieli syna Jacka (ur. 1939)
W 1948 zawarł związek małżeński z Valery z domu Cole, córką właściciela firmy radiowej. Mieli córki: Sandrę (ur. 1949) i Danutę (ur. 1951). W 1969 zawarł związek małżeński z Anną Chudoń (ur. 1943), mieli syna Jeremy’ego.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0005
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 21-23, Zwierzyniec – Rzeszów 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 8390249952
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 39,352, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 301, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378.
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 55-56, Wojskowy Instytut Historyczny, 1984
- Marek Ney – Krwawicz – “Karność, odwaga i ostrożność, koleżeństwo i ofiarność – to naczelne zasady”. Życie codzienne a służba żołnierzy – pracowników Komendy Armii Krajowej 1939-1944 Instytut Historii PAN ISBN 978-83-66911-43-7
- biogram uczestnika Powstania Warszawskiego 1944.pl
- Cezary Chlebowski – “Wachlarz”. Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej: wrzesień 1941 – marzec 1943, Warszawa 1983, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321104193
Leon Bazała – Cichociemny
ps. “Strwiąż”, “Polana”
Zwykły Znak Spadochronowy nr 2992
ppłk. cc Leon Bazała
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 14 kwietnia 1904 w Chyrowie (powiat dobromilski, województwo lwowskie, obecnie Ukraina), zm. 12 marca 1983 w Aleksandrowie Kujawskim – podpułkownik, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, wykładowca Wyższej Szkoły Wojennej, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Oddziału VI (Specjalnego), Armii Krajowej, Komendy Obszaru Lwów AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Charków, Diagilewo, Griazowiec (1944-1947), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, i in. W dniu wybuchu wojny miał 35 lat 4 miesiące; w dacie skoku do Polski 39 lat 11 miesięcy. Syn przedsiębiorcy budowlanego, burmistrza
Spis treści:
Leon Bazała
Od 1914 uczył się w Gimnazjum OO Jezuitów w Chyrowie. W październiku 1918 uczestniczył jako ochotnik w dwutygodniowych walkach z Ukraińcami. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej, w 1920 jako ochotnik w oddziale wywiadowczym Komendy Lwowskich Oddziałów Ochotniczej Armii. Po wojnie kontynuował naukę w Gimnazjum OO Jezuitów w Chyrowie, od 1922 w Państwowym Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Samborze, w 1923 zdał egzamin dojrzałości.
Archiwum UW sygn. WL/RP 15945
Od 1 sierpnia 1923 w Szkole Podchorążych Sanitarnych w Warszawie, od 1 października 1923 podjął studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. 20 marca 1929 obronił dyplom doktora wszechnauk lekarskich, następnie na stażu w klinice uniwersyteckiej, w Szpitalu Szkolnym Centrum Wyszkolenia Sanitarnego oraz sanatorium wojskowym w Ciechocinku.
6 lipca 1929 awansowany na stopień podporucznika. Od 5 stycznia 1931 lekarz 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju, od 23 października 1931 lekarz 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1933, na stopień kapitana 1 października 1934. Od 1 listopada 1935 uczestnik kursu Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie (XVI promocja), po jego ukończeniu, od 1 listopada 1937 wykładowca taktyki sanitarnej WSW. W tym samym czasie także ordynator w Okręgowym Szpitalu Wojskowym im. J. Piłsudskiego. 11 listopada 1938 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 referent Szefostwa Sanitarnego Armii “Karpaty”, przemianowanej 6 września na Armię “Małopolska”. Uczestniczył w walkach na szlaku bojowym od Rzeszowa do Lwowa, m.in. w Rejonie Janowa, Lelechówki. 19 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie Ipolyszoka, pełnił funkcję lekarza obozowego. Na początku stycznia 1940 przez Budapeszt, Triest, Mediolan dotarł do Francji.
13 stycznia 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Od 24 stycznia 1940 w Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Coëtquidan i Coumbourg, m.in. jako wykładowca na kursach dla oficerów lekarzy oraz podchorążych sanitarnych. Od 12 kwietnia 1940 dowódca kompanii sanitarnej w 4 Dywizji Piechoty.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji ewakuowany 23 czerwca 1940 z portu Cherbourg, dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od 24 czerwca 1940 referent w szefostwie sanitarnym 1 Brygady Strzelców w Cupar, od 4 września 1940 dowódca 1 kompanii sanitarnej 1 Brygady Strzelców. Awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1943.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Od 12 kwietnia 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego, przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 kwietnia 1943 w Londynie, przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przyjął pseudonim Striwiąż od nazwy rzeki w miejscu swego urodzenia. Od listopada do grudnia 1943 w Oddziale VI (Specjalnym) przy kompletowaniu medykamentów w zasobnikach zrzutowych. Przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 12/13 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji lotniczej “Weller 3” (dowódca operacji: F/L Stanisław Daniel, ekipa skoczków nr: XL), z samolotu Halifax JP-180 “V” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/O Kazimierz Szrajer, pilot – F/S Roman Szwedowski / nawigator – F/L Stanisław Daniel / radiotelegrafista – F/S Bazyli Chmaruk / mechanik pokładowy – Sgt. Marcin Chmielewski / strzelec – Sgt. Antoni Wesołowski / despatcher – Sgt. Józef Pertyszak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę “Wieszak” 226 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Zalesie, 14 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: por. mar. Adolf Gałacki ps. Maszop, por. Aleksander Piekarski ps. Turkuć, mjr Edward Piotrowski ps. Mema. Skoczkowie przywieźli m.in. 456 tys. dolarów na potrzeby AK. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (3/4 oraz 9/10 kwietnia) nie można było wykonać zadania. Zrzucono także dziewięć zasobników oraz 6 paczek, wraz ze skoczkami w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą o godz. 01.21. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 6.25, po locie trwającym 11 godzin 5 minut.
“Dn. 12/13.IV.44 startowała czwarta operacja. Przebieg jak dep. Sopja 582(79) – Lawina KKP/S [depesza szyfrowana do dowódcy AK gen. Tadeusza Komorowskiego]. Wczoraj załadowanych trzynaście. Zefir dwanaście. Wykonały trzy duety nasze [trzy samoloty z polskimi załogami] na 2568 [placówkę odbiorczą] – WIESZAK, MYSZ i LICHTARZ. Duety 4429 [samoloty z brytyjskimi załogami] na skutek chodzenia na wysokim pułapie i mgły przyziemnej nic nie znalazły i wróciły. Nasz Lila [Liberator] był nad MICHAŁ i WACŁAW, ale obie nie dały ani 1482 [sygnał świetlny nr 1] ani 1944 [sygnał świetlny placówki odbiorczej].
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie “Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75
Po skoku początkowo w Mińsku Mazowieckim przy ul. Okrzei u por. S. Głowackiego, następnie aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Żelaznej 10/142 u Heleny Zawadzkiej. Od maja 1944 przydzielony jako zastępca szefa służby sanitarnej Obszaru IV Lwów Komendy Obszaru Lwów AK. Instruktor podczas szkoleń podoficerów sanitarnych, organizował punkty opatrunkowe i zespoły chirurgiczne, magazyny leków i materiałów sanitarnych.
źródło: Indeks Represjonowanych
W lipcu 1944 szef służby sanitarnej podczas akcji Burza we Lwowie, 25 lipca 1944 uczestniczył w kontrnatarciu przeciwko oddziałom SS-Galizien w rejonie Rogatek Janowskich. Po zajęciu Lwowa przez Sowietów w składzie delegacji Komendy Obszaru Lwów AK na rozmowy w Żytomierzu z gen. Michałem Rolą-Żymierskim.
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
31 lipca 1944 aresztowany przez NKWD w sztabie AK we Lwowie, przy ul. Kochanowskiego 27, osadzony w pałacu Biesiadeckich przy pl. Bernardyńskim, następnie w więzieniu przy ul. Łąckiego.
Zesłany do obozu w Charkowie, od 5 stycznia 1946 zesłany do obozu NKWD nr 179 Diagilewie koło Riazania., od lipca 1947 osadzony w obozie NKWD nr 150 w Griazowcu.
Po wojnie
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
27 grudnia 1947 powrócił do Polski w stanie skrajnego wyczerpania, przez kilka miesięcy na leczeniu. Od marca 1948 naczelny lekarz uzdrowiska Czerniawa-Zdrój, od czerwca 1949 lekarz naczelny uzdrowiska i sanatorium PKP w Szczawnie-Zdroju. Od 1 listopada 1955 ordynator Sanatorium Kolejowego w Aleksandrowie Kujawskim, lekarz przychodni obwodowej.
W latach 1954 – 1955 nękany przesłuchaniami przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa.
Od 1 kwietnia 1980 na emeryturze. Zmarł 12 marca 1983 w Aleksandrowie Kujawskim, pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 marca 1929
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1931
- kapitan – ze starszeństwem od 1 stycznia 1934
- major – ze starszeństwem od 1 stycznia 1943
- podpułkownik – kwiecień 1944
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 1 stycznia 1945
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie
- Krzyż Partyzancki
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Medal Wojska – 1946
Życie rodzinne
Syn Jana, burmistrza, przedsiębiorcy budowlanego oraz Julii z domu Banach. W 1930 zawarł związek małżeński ze Stanisławą z domu Jankowską. Mieli córkę Janinę (ur. 1931), lekarza dermatologa, zamężną Warakomską oraz syna Witolda (ur. 1938).
Po tragicznej śmierci w 1941 pierwszej żony, w 1949 zawarł związek kałżeński z Lucyną z domu Michałowską. Mieli synów: Juliana (ur. 1951), lekarza stomatologa oraz Piotra (ur. 1953), lekarza pediatrę.
Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0004
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 18-19, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 133-136,386, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 290, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
Ignacy Bator – Cichociemny
ps.: “Opór”, “Płot”
vel Ignacy Tulski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 130, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1625
por. cc Ignacy Bator
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 13 listopada 1916 w Drobnicach, pow. wieluński, poległ po 5 sierpnia 1944 w Warszawie – porucznik, podoficer Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Wydziału Lotnictwa Oddziału III Komendy Głównej AK, uczestnik ok. 40 lotów bojowych w dywizjonie bombowym, radiotelegrafista w lotach specjalnych SOE do Polski, uczestnik Powstania Warszawskiego, Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, specjalnościowy: sztabów lotniczych (Londyn), i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 26 lat 2 miesiące. Syn kupca, właściciela młyna wodnego
Spis treści:
Od 1923 uczył się w szkole powszechnej w Drobnicach, od 1926 w Radoszewicach, od 1928 w Osjakowie. Gdy miał siedem lat, ojciec, właściciel młyna i handlarz bydłem, stracił cały majątek. Z powodu bardzo trudnych warunków materialnych w wieku dwunastu lat opuścił rodziców, pracował w Urzędzie Stanu Cywilnego w Osjakowie, następnie na dwuletniej praktyce w Zarządzie Gminy Radoszewice, później przez rok w tamtejszym Urzędzie Pocztowym.
Od listopada 1934 jako ochotnik na kursie rekruckim, następnie przydzielony do Pułku Radiotelegraficznego w Warszawie, od stycznia 1935 w Szkole Podoficerskiej. Po jej ukończeniu 23 grudnia 1935 awansowany na stopień kaprala. Od 15 września 1936 jako żołnierz nadterminowy, przygotowywał się do zdania egzaminu dojrzałości. Od września 1937 przeniesiony do rezerwy. Po pół roku bezskutecznego poszukiwania pracy, od 15 kwietnia 1938 w II Oddziale Sztabu Głównego WP jako radiooperator, przydzielony do grupy goniometrycznej, namierzającej obce radiostacje.
II wojna światowa
W kampanii wrześniowej 1939 od 1 września przydzielony do Frontu Północnego. 18 września 1939 wraz ze Sztabem Naczelnego Wodza przekroczył granicę z Rumunią, następnie jako cywil w oddziale propagandy Polskiego Radia, od 28 września wraz z oddziałem PR dotarł do Bukaresztu. Po uzyskaniu dokumentów w ambasadzie RP w Bukareszcie, przez Jugosławię i Włochy dotarł 24 listopada 1939 do Menton (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem francuskim, 2 grudnia 1939 przydzielony do Centrum Lotniczego Sił Powietrznych w La Bourget.
Od 6 lutego 1940 w Wielkiej Brytanii, wstąpił do Królewskich Ochotniczych Sił Powietrznych w Centrum Szkolenia w Eastchurch, od 20 czerwca 1940 w 18 Jednostce Szkolenia Operacyjnego w Hucknall.
Od 5 sierpnia 1940 w Polskich Siłach Powietrznych pod dowództwem brytyjskim, od 18 sierpnia 1940 przydzielony jako strzelec – radiooperator do 301 Dywizjonu Bombowego Ziemi Pomorskiej. Uczestniczył w ok. 30 lotach operacyjnych nad północno – zachodnią Europą. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 16 lipca 1941. Odznaczony Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
Od listopada 1941 przydzielony do 18 Operacyjnej Jednostki Treningowej, skierowany do 138 Dywizjonu Specjalnego RAF w Stradishall, od grudnia 1941 w Leconfield. Wykonał ok. 10 lotów bojowych ze zrzutami materiałowymi i osobowymi do okupowanych krajów. Od 16 kwietnia 1942 w Szkole Współdziałania Armii w Herford, ponownie przydzielony do 138 Dywizjonu Specjalnego RAF. Uczestniczył jako radiotelegrafista w lotach specjalnych SOE do Polski, m.in. w operacjach zrzutowych Cichociemnych: “Jacket”, “Shirt”, “Collar”, “Belt” oraz “Cravat”.
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Od 25 maja 1942 zwolniony z lotnictwa, w dyspozycji Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji i radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 27 maja 1942 w Londynie, przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. 17 września 1942 odznaczony Zaszczytnym Krzyżem Lotniczym (Distinguished Flying Cross). Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 25 stycznia 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 25/26 stycznia 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Brace” (dowódca operacji: F/L Stanisław Król, ekipa skoczków nr: XVIII), z samolotu Halifax DT-727 “K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Kłosowski / nawigator – F/L Stanisław Król / radiotelegrafista – P/O Walenty Wasilewski / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Chmiel” 103 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), obok szosy Warszawa – Radom, 13 km od Białobrzegów. Razem z nim skoczyli: por. Tadeusz Gaworski ps. Lawa, płk. Roman Rudkowski ps. Rudy oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj kpr. Wiktor Czyżewski ps. Cap. Pomimo iż placówka odbiorcza nie odpowiadała, skoczkowie zdecydowali się skoczyć. Samolot powrócił szczęśliwie do bazy z 6 zasobnikami, po 13 godzinach lotu.
“Wystartowały: – ekipa “SCREWDRIVER” – nawigator P/o. K. SMith – plac. odb. KRZAK (106) – godz. 17.40, – ekipa “SPOKSHAVE” – nawigator Cpt. Kuźnicki – plac. odb. KOŃ (102) – g. 18.45, – ekipa “BRACE” – nawigator Cpt. Król – plac. odb. CHMIEL (103) – g. 18 50, – ekipa “VICE” – nawigator S/Ldr. Boxter – plac. odb. SUM (104) – g. 20.30 . Każda ekipa po 4 ludzi, 6 containerów, 2 bagażniki.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Pamiątkowa tablica w Jedlińsku
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie przydzielony jako zastępca kierownika referatu łączności radiowej Wydziału Lotnictwa Oddziału III (operacyjnego) Komendy Głównej AK.
Od kwietnia 1943 oficer operacyjny Oddziału III oraz dowódca II rzutu łączności na czas Powstania Warszawskiego. 3 maja 1944 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Zbigniew S. Siemaszko – Łączność radiowa Sztabu N.W. w przededniu Powstania Warszawskiego
w: Instytut Literacki Paryż, 1964 r., Zeszyty Historyczne nr. 6, s. 64 – 116
Powstanie Warszawskie
SPP, Kol.023.0321)
Przydzielony jako radiotelegrafista do obsługi radiostacji Wydziału Lotnictwa “Bociany” Oddziału III Komendy Głównej AK (ul. Wilcza 14 oraz 9), wraz z Cichociemnymi: sierż. Władysławem Hauptmanem ps. Gapa oraz radiomechanikiem st. sierż. Edwardem Kowalikiem ps. Ciupuś. Dotąd sądzono, że zginął w walkach z Niemcami przy ul. Chałubińskiego, podczas Powstania Warszawskiego. Dotąd sądzono (wg. relacji przytoczonych przez Jędrzeja Tucholskiego) że mógł zaginąć 3 sierpnia 1944 pomiędzy ul. Świętokrzyską i Polną.
Warszawa, Polna 30
Dzięki ustaleniom naszego portalu (patrz dokument obok, ze zbiorów Studium Polski Podziemnej) wiadomo obecnie, poległ po 5 sierpnia 1944.
Radiostacja AP-4 źródło: ABW
Według relacji Cichociemnego Władysława Hauptmana, potwierdzonej przez mjr. J. Kwiecińskiego, 5 sierpnia 1944 o godz. 11 wyszedł z jego bronią z miejsca nadawania radiostacji, poszedł do gmachu Lardellego przy ul. Polnej 30, róg Piłsudskiego. Wkrótce budynek ten opanowali Niemcy. Ewakuował się na ul. Chałubińskiego. Prawdopodobnie tam poległ w walce lub został zamordowany. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do “Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.
Awanse
- kapral – 23 grudnia 1935
- podporucznik – ze starszeństwem od 16 lipca 1941
- porucznik – ze starszeństwem od 25 stycznia 1943
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami – 3 maja 1944
- Distinguished Flying Cross (Wielka Brytania)
Życie rodzinne
Syn Adama, właściciela młyna wodnego, kupca oraz Julii z domu Kostrzewa. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych
w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Ignacy Bator.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę. Wśród wymienionych jest por. Ignacy Bator.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0003
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 20-21, Rzeszów 1996, Abres, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 56-57, 357, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Olgierd Cumft, Hubert Kazimierz Kujawa – Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1946, Warszawa 1989, Wydawnictwo MON, ISBN 83-11-07329-5
Stefan Bałuk – Cichociemny
ps.: “Starba”, “Kubuś”, Nir”
Stefan Klemens Bałuk
vel Michał Bałucki, vel Michał Zawistowski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 1695
gen. bryg. cc Stefan Bałuk
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 15 stycznia 1914 w Warszawie, zm. 30 stycznia 2014 w Warszawie – generał brygady, prawnik, ekonomista, fotografik, fotoreporter wojenny, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, pracowni foto Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Ożarów, Lamsdorf, Gross-Born (1944-1945), więzień UB (Warszawa), skazany (1945-1947), Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej), fotografii wywiadowczej (OKDAW), uzupełniające: dowódców plutonów (10 PSK), pancerny (10 PSK), prowadzenie pojazdów (osobowe, ciężarowe, motocykle), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 30 lat 2 miesiące. Pochodził z rodziny przemysłowca, zesłańca syberyjskiego
po wojnie wg. Tochmana tajny współpracownik UB, TW Jerzy
Spis treści:
Archiwum UW sygn. RP 46820
Archiwum UW sygn. RP 46820
Od 1923 uczył się w gimnazjum koedukacyjnym w Milanówku, od 1924 w Gimnazjum OO. Marianów na Bielanach. Od 1925, od trzeciej klasy, uczył się w Gimnazjum im. J. Zamoyskiego, od 1928 w klasie czwartej Gimnazjum im. S. Konarskiego OO. Pijarów w Rakowicach pod Krakowem. W czerwcu 1933 zdał egzamin dojrzałości. W 1933 podjął studia w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, później na Wydziale Prawa Uniwersytetu J. Piłsudskiego w Warszawie. Absolutorium w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie, do wybuchu wojny ukończył IV rok prawa na UW. Podczas studiów pracował jako urzędnik w Magistracie m.st. Warszawy. Od 15 sierpnia 1933 uczestnik kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, po trzech miesiącach zwolniony z powodu choroby (zapalenie płuc).
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. Od 6 września 1939 jako ochotnik w 9 Batalionie Pancernym w Lublinie. Po rozbiciu batalionu w rejonie Zamościa ewakuował się przez Chełm, Lwów, Równe, Krzemieniec, Stanisławów, Worochotę, Czarnohorę.
Aresztowany przez NKWD w Hryniawie nad Czeremoszą, przewieziony do Kut, 29 września do Kołomyi, następnie do Lwowa, uciekł pod Chodorowem. Do 12 października we Lwowie. Podczas próby przekroczenia granicy ponownie aresztowany w Worochcie. Uciekł, w nocy 13/14 października 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie Beregszasz. Uciekł, dotarł do ambasady R.P. w Budapeszcie. Na rozkaz attache płk Juliana Emisarskiego, 27 października 1939 przekroczył granicę z Rumunią. Aresztowany 28 października, osadzony w więzieniu w Satu Mare, po interwencji ambasady zwolniony.
Przez Konstancę (Rumunia), Istambuł dotarł do Bejrutu, stamtąd statkiem m/s “Patria” 20 grudnia 1939 dopłynął do Maryslii (Francja). Tego dnia wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, do 15 stycznia 1940 w obozach Carpiagne, Bressuire, Parthenay. Przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej płk. Maczka w Coetquidan, od 1 lutego 1940 do 10 Pułku Strzelców Konnych.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Po upadku Francji ewakuowany 25 czerwca statkiem “Royal Scotchman”, 28 czerwca dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). 1 lipca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, do 1 grudnia 1942 w 3 szwadronie 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Od 24 stycznia do kwietnia 1941 uczestnik kursu podchorążych przy 10 Pułku Strzelców Konnych, od 17 stycznia do 15 marca 1942 kursu motorowego (prowadzenia pojazdów).
Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do “Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997 r., nr 4/1 (7) [1], s. 153-176
dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org
Cichociemny
Podczas szkolenia Cichociemnych. Od lewej: Stefan Bałuk, Benon Łastowski, źródło: NAC
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
W maju 1942 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, m.in. od 16 maja do 18 listopada 1942 podczas Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu, przez Cichociemnych zwanej ‘kursem gotowania na gazie”) w Glasgow.
Od 6 do 31 października 1942 uczestnik specjalnego kursu fotograficznego. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 1 grudnia 1942. Od 28 grudnia 1942 przydzielony do Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 grudnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Od 11 grudnia 1943 na stacji wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).
Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113
Consolidated B-24 Liberator
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy z 9 na 10 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji lotniczej “Weller 2” (dowódca operacji: F/L Kazimierz Wünsche, ekipa skoczków nr: XXXIX), z samolotu Liberator BZ-965 “S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Zbigniew Szostak, pilot – P/O Jacek Błocki / nawigator – F/L Kazimierz Wünsche / radiotelegrafista – F/S Józef Witek / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Wileniec / strzelec – F/S Stanisław Malczyk / despatcher – F/S Stanisław Jarecki). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Start z lotniska Campo Casale w Brindisi (Włochy), zrzut na placówkę “Imbryk” 118 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Dąbrówka, Kołaków, 15 km od stacji kolejowej Tłuszcz. Razem z nim skoczyli: kpt. Benon Łastowski ps. Łobuz, mjr Tadeusz Runge ps. Osa oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj kpr. Henryk Waniek ps. Pływak. Skoczkowie przerzucili także m.in. 216 tys. dolarów oraz 3,6 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK, a także dwa pasy z pieniędzmi dla Delegatury Rządu. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (24/25 lutego) nie można było wykonać zadania. Zrzucono także dwanaście zasobników oraz sześć paczek, w trzech nalotach w godz. 00.35 – 01.05, dwa razy po dwóch skoczków, a na końcu zaopatrzenie. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 11 godzin.
Stefan Bałuk: Skoczyłem za trzecim podejściem, dopiero za trzecim razem dotarliśmy na miejsce w odpowiednich do skoku warunkach. (…) Miałem tzw. skok ustany, czyli nie musiałem się przewracać tak, jak ćwiczyliśmy w Anglii; przewrotka służyła ochronie kręgosłupa. Już po chwili trzymał mnie w ramionach jeden z moich przyszłych kolegów, który kierował tą placówką odbioru.”
Stefan Bałuk – Moja życiowa przygoda, w: Trzystu szesnastu. Cichociemni, Warszawa 2011, s. VIII, dodatek nr 13 do: Tygodnik Powszechny Kraków, zobacz tutaj
Noc była jasna, przejrzysta, oświetlona promieniami księżyca – po raz pierwszy mogliśmy po wielu latach patrzeć na ojczystą ziemię, która pojawiła się pod nami. Lecieliśmy nad lasem, ale zaraz potem zobaczyliśmy dużą polanę, na której światła ustawione w literę T nakazywały kierunek lotu. Byliśmy dokładnie nad naszą placówką odbiorczą o kryptonimie “Imbryk” położoną 15 kilometrów na północny zachód od Tłuszcza, w powiecie radzymińskim. W pewnej chwili poczuliśmy wstrząs – załoga wyrzuciła nasze kontenery, po czym samolot dokonał ostrego skrętu i ponownie nadleciał nad polanę. Zapaliło się zielone światło i nie czekając na komendę “Go!” odbiłem się rękoma od krawędzi otworu i runąłem w dół.
Wyrzuciło mnie w powietrze z prędkością lecącego samolotu – przypuszczalnie było to jakieś 200 kilometrów na godzinę – po kilku sekundach szarpnęło mną silnie – znak, że spadochron się otworzył i napełnia się powietrzem, linki spadochronu ustawione były pionowo, tak że nie było żadnych zawirowań. (…) Ziemia zbliżała się do moich nóg. Wylądowałem na mazowieckim piaseczku miękko i łagodnie – miałem tak zwane ustane lądowanie, ale dla zasady zrobiłem przewrotkę. Dotknąwszy ziemi doznałem ogromnego wzruszenia, rozpostartymi ramionami przytuliłem sie do iej i ją pocałowałem. Po wielu latach rozłąki wracałem do Kraju, aby walczyć o jego wolność na ojczystej ziemi.”
Stefan Bałuk – Byłem Cichociemnym, ASKON Warszawa 2008, ISBN 978-83-7453-021-8, s. 168-170
“Dnia 9/10/IV.44 startowała trzecia operacja. Przebieg: – “Dep. [depesza] 560 /74/, z dnia 10.IV.44. Lawina [dowódca AK gen. Tadeusz Bór-Komorowski] KKP/S. Wczoraj zadysp. osiemnaście, zefir dfo was czternaście i do Czech jeden. Wykonane tylko pięć – na 2568 [placówkę odbiorczą] IMBRYK, KOC, JASKÓŁKA, KONICZYNA, TULIPAN. Cztery zawróciły – zły met. na trasie. Cztery były nad 2568 KACZKA, KONOPIE, ŚLIWA, JEMIOŁA, MAHOŃ, ale nie otrzymały ani 1482 [lampy sygnalizacyjnej nr. 1] ani 1944 [sygnału świetlnego placówki odbiorczej]. Dane o 21.30 na TOPAZ podam osobno. Uwaga: bast. JASKÓŁKA miał 182 czerwoną ale nadał literę G jak Gustaw, – nadawać tylko białą. 2568 TULIPAN podał lit. O jak Olga i lit. B jak Bolek. D.c. w cz II. Kwit. sześć jeden, zero, cz. I., II., oraz sześć jeden jeden. – to jest całość 1811 [planu czuwania placówek odbiorczych] na poza 2816. Brak 3954 [położenia] EUREK, LATARNIA i HAK. – Sopia [mjr dypl. Jan Jaźwiński] 560/74 [numer depeszy].
Archiwum UW sygn. RP 46820
Część II. dep. 560/74/: Pieniądze i poczta. 1/ Na KOC – 7219 [skoczek] Iron, Gula, Twornik, Ciupuś, pięć pasów z dol.pap. Nr. 03573-74, 05337, 20465-66 – ogółem dwa, siedem, sześć tys., dwa z dol. złot. Nr 15551-52 – ogółem sześć tys., jeden pas Nr. SN – 20 (nie otwierać, dostarczyć do KG). Bag. Nr. MN-10 – jedenaście paczek ze znak. 150.000 i jedna ze znak. 99.800. Poczta: Nr 3/44 cyl. I i II plus załączniki, 3/44 pakiet 1 i 2 plus dwie paczki 500-A i 500-C.
2/ Na IMBRYK – 7219 – Osa, Łobuz, Starba i jeden kmieć Pływak – cztery pasy z dol. pap. Nr. 15554, trzy tys. sześćset plus jeden pas – SN-19 (nie orwierać, dostarczyć do KG), dwa pasy DR-71-18 i 57-17. Przesyłka: L-3, 4, 5 plus DR-94/19. Sopia 560/74/”. W części III – zasobniki – 12T, 8L, 5GR, 9S,2KMN, 6KM,2Ł, 3ŁS, 1SM i paczki 7REW, 10AMS, 9AMB, 1S, 5T, 4RD, 3MIN, 1MN, 2DR, 4AMBN, 1EU, 1SF.(…)” (s. 284/288/306)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku oraz aklimatyzacji przydzielony do wydziału techniczno – legalizacyjnego (kierowanego przez Cichociemnego Stanisława Jankowskiego ps. Agaton) Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, jako kierownik pracowni foto w Warszawie, przy ul. Chłodnej 20. Podczas przygotowań do Powstania Warszawskiego wykonał fotograficzną dokumentację umocnień i bunkrów niemieckich. Specjalizował się w mikrofotografii, wykonywał także zdjęcia okupowanej Warszawy.
Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49
My Cichociemni. Głosy żyjących
Powstanie Warszawskie
odznaczenia gen. Stefana Bałuka, foto: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Od 1 sierpnia 1944 zastępca Cichociemnego Stanisława Jankowskiego ps. Agaton, dowódcy plutonu “Agaton” kompanii “Zemsta” batalionu “Pięść” Zgrupowania “Radosław”. Uczestniczył w walkach na Woli (cmentarz ewangelicki, ul. Wolska, Żytnia), od 8 sierpnia 1944 na Starówce jako oficer oddziału łączności / osłony Komendy Głównej AK. Do 13 sierpnia dowódca drużyny plutonu “Agaton”, batalion “Pięść”. W nocy 14/15 sierpnia 1944 przeszedł na Żoliborz, aby nawiązać łączność z dowódcą ppłk. Mieczysławem Niedzielskim ps. “Żywiciel”, w nocy 15/16 sierpnia wyruszył do Zgrupowania Kampinos, stamtąd poprowadził dwie kolumny na pomoc Grupie “Północ”.
W nocy 20/21 sierpnia 1944 uczestniczył w nieudanym ataku na Dworzec Gdański, 24 sierpnia przeszedł kanałami na Stare Miasto. 27 sierpnia 1944 przeszedł kanałami z meldunkiem płk. Jana Karola Ziemskiego ps. Wachnowski, dowódcy Starego Miasta do gen. Tadeusza Bora – Komorowskiego ps. Bór. 15 sierpnia 1944 odznaczony Virtuti Militari.
31 sierpnia 1944 wraz z Cichociemnym Stanisławem Jankowskim ps. Agaton przeszedł kanałami na Mokotów, w celu dotarcia do oddziałów partyzanckich w Lasach Chojnowskich i Kabackich. Powrócił po kilku dniach z meldunkiem płk Stanisława Kamińskiego ps. Daniel do KG AK, kwaterującej w budynku przy ul. Piusa 19 (mała PAST-a), przydzielony do oddziału osłonowego kwatery Komendy Głównej AK. 15 września 1944 awansowany na stopień porucznika.
Aleksander Dobraczyński – Kanały warszawskie. Ich rola podczas Powstania Warszawskiego 1944 r.
w: Koło Byłych Żołnierzy AK – Oddział Londyn, polishresistance-ak.org
Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, osadzony w obozach: Ożarów, Lamsdorf, Gross-Born IID. Podczas ewakuacji z obozu w kierunku Hamburga, 27 stycznia 1945 uciekł wraz z kpt. Ryszardem Krzywickim ps. Szymon.
Jerzy Straszak – “Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996
Magdalena Kowalska-Sendek – Fotoreporter wojenny [Stefan Bałuk]
w: Polska Zbrojna, marzec 2014, nr 3 (815), s. 122 – 125
Po wojnie
Cichociemni po wojnie: (od lewej) Julian Piotrowski, Kazimierz Bernaczyk-Słoński, Bronisław Czepczak-Górecki, Elżbieta Zawacka, Antoni Żychiewicz, Zdzisław Straszyński. W drugim rzędzie: Alojzy Józekowski, Stefan Przybylik, Antoni Nosek, Bronisław Konik, Zdzisław Luszowicz, Zygmunt Ulm, Stefan Bałuk
Pozostał w konspiracji, po spotkaniu z ppłk. Tadeuszem Jachimkiem ps. Joker, szefem Oddziału II KG AK, podjął działalność w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj raz WiN. Od lutego 1945 w Warszawie, kierownik Wydziału Legalizacji “Agaton 2”. W czerwcu 1945 awansowany na stopień rotmistrza, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
1 listopada 1945, w mieszkaniu przy ul.Wspólnej 65 a, aresztowany przez UB, wskutek denuncjacji Emilii Malessa ps. Marcysia. Przesłuchiwany przez Józefa Różańskiego, późniejszego dyrektora departamentu śledczego MBP.
W 1946 skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na dwa i pół roku pozbawienia wolności, osadzony w więzieniu na Mokotowie. Zwolniony 12 marca 1947, po ogłoszeniu amnestii. Od końca 1947 pracował jako taksówkarz, od 1951 fotografik, od 1952 m.in. jako kierownik Działu Foto Serwisu Centralnej Agencji Fotograficznej. Od 1972 na emeryturze.
Zwerbowany do współpracy z UB jako TW Jerzy, współpracował w latach 1948 – 1956, szantażowany pozbawieniem koncesji na taksówkę.
Współautor pierwszego albumu o Powstaniu Warszawskim pt. “Miasto nieujarzmione” (1957). Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Inicjator budowy pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (odsłonięty w 1999) oraz pomnika Cichociemnych Spadochroniarzy AK (2013), posadowionych przed Sejmem RP. Działał w Zespole Historycznym Koła Cichociemnych w Warszawie, w 2001 współorganizator i prezes Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 r. nr 10, s. 149-165
Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157
Memoriał Zrzeszenia “Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015
Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
“Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.
W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych
list gen. bryg. Stefana Bałuka, skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Awanse
- podporucznik – 1943
- porucznik – 15 września 1944
- rotmistrz – czerwiec 1945
- podpułkownik – 1999
- generał brygady – 10 listopada 2006
Odznaczenia:
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – 2014 (pośmiertnie)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 2004
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2000
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – 1944 (dwukrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Krzyż Armii Krajowej
- Warszawski Krzyż Powstańczy
- Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego
Twórczość
Wspomnienia Spadochroniarza. Kalendarz Warszawski, 1948, s. 185-196.- Cztery pory roku (album fotograficzny; redakcja i wybór materiału fotograficznego), Polonia 1955
- Miasto nieujarzmione (album, fotografie i redakcja) Państwowe Wydawnictwo “Iskry”, Warszawa 1957
- Polski czyn zbrojny 1939-1945 (wraz z Marianem Michałowskim), Wydawnictwo Polonia, Warszawa 1989
- Polacy na frontach II wojny światowej: 1939-1945 (album fotograficzny; teksty, dobór i oprac. ilustracji) Ars Print Production s.c., Warszawa 1995
- 200 lat ubezpieczania 1803-2003, Geneza, powołanie, czas (zdjęcia i plakaty) Ośrodek “Karta” 2003
- Życie dla Niepodległej: w hołdzie gen. Władysławowi Sikorskiemu. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne im. gen. Wł. E. Sikorskiego, Mielec-Tuszów Narodowy 2007
- Byłem cichociemnym… (wspomnienia z lat 1939-1947), Wydawnictwo AKSON, Warszawa 2007
- Commando Cichociemni Wydawnictwo AKSON, Warszawa 2008
Życie rodzinne
Syn Władysława, przemysłowca, zesłańca syberyjskiego oraz Marii z domu Uszyńskiej. W 1939 zawarł związek małżeński z Temirą z domu Krzyczkowską.
W 1948 zawarł związek małżeński z Ireną Barbarą z domu Kostrzewa (ur. 1924), łączniczką w Departamencie Informacji Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, fotografikiem. Mieli córkę Joannę (ur. 1951) absolwentkę Politechniki Warszawskiej, zamężną Kazanowską oraz syna Krzysztofa (1951-1984), studenta prawa.
W 1958 zawarł związek małżeński z Danutą z domu Orzeszek (ur. 1937), absolwentką Akademii Sztuk Pięknych, artystą plastykiem. Mieli córkę Ewę (ur.1962), absolwentkę ASP, artystę plastyka, zamężną Zaborowską, syna Tomasza (ur. 1966), absolwenta Wydziału Operatorskiego Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej w Łodzi oraz córkę Julię (ur. 1977).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0002
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 17-20, Rzeszów 1996, Abres, ISBN 83-902499-5-2
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 128-133, 386, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Krzysztof Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych, w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157
- Daniel Passent – Człowiek z chmur, Polityka. 4 (2638), Warszawa 2008, ISSN 0032-3500
- biogram uczestnika Powstania Warszawskiego
- Stefan Bałuk – Archiwum Historii Mówionej
Florian Adrian – Cichociemny
ps.: “Florek”, “Liberator”, “Libra”
Florian Edmund Adrian
vel Franciszek Akrunowicz, vel Edmund Neuman, vel Czesław Wawerski
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0096
kpt. cc Florian Adrian
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 8 listopada 1913 w Bydgoszczy, poległ zamordowany 23 czerwca 1944 w Suchedniowie – kapitan, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, Armii Krajowej, Wydziału Lotniczego Oddziału II Komendy Głównej AK, referatu lotniczego Komendy Okręgu Kielce AK, zamordowany przez gestapo (1944), autor maksymy Cichociemnych – “Wywalcz Jej wolność lub zgiń!”, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramor), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: sztabów lotniczych (Londyn); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 29 lat 2 miesiące
Spis treści:
Uczył się w bydgoskim “Klasyku”, czyli Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Bydgoszczy, w 1933 zdał egzamin dojrzałości. Przez okres nauki, od 1924 do 1933 działał w harcerstwie.
Od 30 sierpnia 1933 w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią, po jej ukończeniu awansowany na stopień kaprala podchorążego. Od 15 sierpnia 1934 w Szkole Technicznej Podchorążych Lotnictwa w Bydgoszczy, po jej ukończeniu 1 października 1937 awansowany na stopień podporucznika, przydzielony jako dowódca plutonu obsługi w eskadrze ćwiczebnej Szkoły Podchorążych Lotnictwa dla Małoletnich w Krośnie. Od 1 sierpnia 1938 dowódca plutonu obsługi na lotnisku pomocniczym w Sobiejuchach, od 1 maja 1939 na lotnisku w Moderówce pod Jasłem.
II wojna światowa
Życzenia Floriana Adriana dla Jana Górskiego
źródło: archiwum rodzinne Michała Górskiego
Żołnierze SGO “Polesie”
W kampanii wrześniowej 1939 wraz z dywizjonem ewakuowany koleją (Jasło – Rzeszów – Przeworsk) 4 września 1939. Od 8 września 1939 dowódca transportów kolejowych nr 1224 i 1225 do Łucka, dotarł do Równego. 23 września 1939 w Gródku Jagiellońskim, dołączył do Ośrodka Zapasowego 82 Pułku Piechoty Samodzielnej Grupy Operacyjnej “Polesie”.
Po rozbiciu pułku, od 24 września 1939 dowódca kompanii ciężkich karabinów maszynowych 82 Pułku Piechoty. Od 1 października 1939 przydzielony do 60 Dywizji Piechoty “Kobryń”, uczestniczył w walkach w rejonie Adamowa, Horodenki, Woli Okrzejskiej. Od 6 października 1939 w Gułowie w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie jeńców w Dęblinie, następnie w Radomiu.
13 października 1939 uciekł, dotarł do Skarżyska-Kamiennej. W listopadzie 1939 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, przydzielony do grupy “Gryfa”, od lutego 1940 jako oficer łącznikowy ZWZ w Kielcach. Zagrożony aresztowaniem, od 7 kwietnia 1940 w Krośnie.
24 kwietnia 1940 przez Duklę i Hutę Polańską przekroczył granicę ze Słowacją, dotarł do Budapesztu, 1 czerwca 1940 do Marsylii (Francja). Wstąpił w Carpiagne do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Polskich Sił Powietrznych w Lyonie-Foire.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji, ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od lipca 1940 przydzielony do 300 dywizjonu bombowego. Uczestnik wielu akcji bojowych, 22 stycznia 1942 ranny podczas nalotu na Münster. Awansowany na stopień porucznika 20 marca 1941.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w lotnictwie, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 października 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego) ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa, awansowany na stopień kapitana 26 stycznia 1943.
Autor maksymy “Wywalcz Jej wolność lub zgiń”, którą własnoręcznie wpisał na mapie Polski w ośrodku szkoleniowym w Audley End. Cichociemni przyjęli ją za swoją dewizę. Pochodziła z więziennej “Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” z drugiej połowy 1940. Najstarsze na Litwie, zlokalizowane w śródmieściu Wilna carskie, później gestapowskie i sowieckie więzienie na Łukiszkach było miejscem kaźni Białorusinów, Litwinów, Żydów oraz tysięcy Polaków – powstańców, żołnierzy AK. Refren “Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” brzmiał: Nie dla medali twe trudy i blizny / Nie dla nagrody to czyn / Lecz z obowiązku miłości Ojczyzny / Wywalcz Jej wolność lub zgiń.
Handley Page Halifax
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 26/27 stycznia 1943 w sezonie operacyjnym “Intonacja”, w operacji lotniczej “Gauge” (dowódca operacji: F/O Radomir Walczak, ekipa skoczków nr: XIX), z samolotu Halifax DT-727 “K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – P/O Kazimierz Szrajer / nawigator – F/O Radomir Walczak / radiotelegrafista – P/O Briscoe – RAF / mechanik pokładowy – Sgt. Zygmunt Jaworski / strzelec – F/S Romuald Małachowski / despatcher – Sgt. Ignacy Adamczyk). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Lotnisko RAF, Tempsford
Start o godz. 18.45 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą “Żubr” 208 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w rejonie miejscowości Promnik (na skraju lasu) 14 km od Kielc. Razem z nim skoczyli: kpt. Wacław Pijanowski ps. Dym, ppor. Stanisław Sołtys ps. Sowa, kpt. Michał Tajchman ps. Mikita. Skoczkowie przerzucili 357 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK oraz pocztę nr 5000 A i B. Nie zrzucono zasobników wskutek usterki wyrzutników. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin.
“O godz. 17.30, po 4 zmianach rozkazu, ustalono, że idzie ekipa GAUGE z containerami ekipy MALLET (brak czasu na zmianę ładunku) i załoga por. Walczaka – było to najwłaściwsze rozwiązanie. Ostatecznie wystartowała: – ekipa GAUGE – nawigator por. Walczak, plac. odb. Żubr (208), zapasowa Wół (207), godz. 18.45 – TMP z Kraju bardzo dobre.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, po aklimatyzacji od marca 1943 przydzielony jako kierownik referatu informacyjno – wywiadowczego Wydziału Lotniczego Oddziału III Komendy Głównej AK. Od czerwca 1944 kierownik referatu lotniczego Komendy Okręgu Kielce AK.
23 czerwca 1944 aresztowany przez gestapo w Kielcach, pod fałszywą tożsamością Czesław Wawerski, tego dnia zamordowany w Suchedniowie.
Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do “Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.
Awanse
- kapral podchorąży – 1934
- podporucznik – 1 października 1937
- porucznik – 20 marca 1941
- kapitan – 26 stycznia 1943
Odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Alfonsa oraz Józefy z domu Kolitowskiej. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych
w Sali Tradycji JW GROM
W I Liceum Ogólnokształcącym im. Cypriana Kamila Norwida w Bydgoszczy znajduje się tablica Mortui sunt ut vivamus liberii (Nie żyją, byśmy my mogli żyć wolni) 1939-1945, na której znajduje się nazwisko Floriana Adriana.
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0001
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 17-18, Oleśnica, 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 57-58, 358, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 288.,Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
- Włodzimierz Jastrzębski – Bydgoscy maturzyści polskich szkół z czasów II Rzeczypospolitej i ich losy podczas II wojny światowej, w: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, t. 36, seria: Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo, nr 5, 2020, s. 211-223
316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej
Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski
przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
Spis treści:
- Wprowadzenie
- 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej
- Specjalności Cichociemnych
- Cichociemni poza Armią Krajową
- Cichociemni – Żołnierze Wyklęci
- Cichociemni w strukturach emigracyjnych
- Cichociemni w walce o niepodległość Polski (1918-1921)
Wykazy spadochroniarzy do zadań specjalnych
- 217 kandydatów na Cichociemnych
- 31 kurierów i emisariuszy politycznych
- 20 agentów SOE zrzuconych do Europy w Akcji Kontynentalnej
- 25 agentów SOE z Samodzielnej Kompanii Grenadierów, zrzuconych do Francji w Akcji Kontynentalnej
- 32 agentów OSS (Joes), zrzuconych na teren Niemiec w Project Eagle
- 2 spadochroniarzy WiN – Żołnierzy Wyklętych – zrzuconych do Polski
- 26 spadochroniarzy prawdopodobnie zrzuconych na teren ZSRR
- Brytyjska misja wojskowa “Freston”
- Kontrowersje wokół liczby Cichociemnych
Do pobrania – Lista Cichociemnych
(plik pdf, z linkami do Ich biogramów)
2385 kandydatów przyjęto na szkolenia dla Cichociemnych
605 ukończyło wymagane kursy, 579 zakwalifikowano do skoku
316 Cichociemnych skoczyło do okupowanej Polski
spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej:
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921
225 walczyło w obronie Polski w 1939
102 poległo podczas II wojny światowej,
w tym 9 zginęło w samolocie lub podczas skoku bojowego
95 walczyło w Powstaniu Warszawskim 18 poległo
129 aresztowało gestapo, Abwehra i in., 43 straciło życie,
w tym 8 zażyło truciznę po aresztowaniu przez gestapo
31 więziono w obozach koncentracyjnych, 11 (lub 13) zamordowano
122 aresztowało NKWD, w tym 6 straciło życie
83 zesłano do sowieckich łagrów, w tym 7 dwukrotnie
spośród 214 Cichociemnych żołnierzy Armii Krajowej którzy przeżyli wojnę:
32 pozostało na emigracji, aż 59 musiało uciekać z Polski
103 represjonowano w “Polsce ludowej”, 77 aresztowano, 15 torturowano,
19 skazano na śmierć, 22 na wieloletnie więzienie
9 (lub 10) zamordowały komunistyczne władze Polski
co najmniej 64 walczyło jako “Żołnierze Wyklęci” (NIE, DSZ, WiN)
ok. 30 przydzielono do służby w kadrowej organizacji “NIE”
43 zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj
32 działało w Zrzeszeniu “Wolność i Niezawisłość”
5 w innych formacjach antykomunistycznych w Polsce
Na emigracji co najmniej 6 działało w Delegaturze Zagranicznej WiN
co najmniej 6 w innych emigracyjnych strukturach antykomunistycznych
ok. 9 uczestniczyło w operacjach specjalnych SIS oraz CIA
spośród 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej:
221 odznaczono Orderem Virtuti Militari
595 razy zostali odznaczeni Krzyżem Walecznych
169 walczyło w dywersji oraz partyzantce, 50 w łączności, 37 w wywiadzie Armii Krajowej
24 miało specjalność sztabową, 22 służb lotniczych, 11 pancerną, 3 fałszowanie dokumentów
Prawie każdy Cichociemny znał co najmniej dwa języki obce,
90 znało co najmniej trzy języki; 167 znało niemiecki, 109 rosyjski,
137 znało język angielski, 112 francuski, 34 ukraiński
W dacie skoku najmłodszy Cichociemny miał 18 lat, najstarszy 56 lat
Średnio Cichociemny w dacie skoku do Polski miał 30 lat 6 miesięcy
Najwięcej Cichociemnych, ok. 38,2 proc. wywodziło się z niższej warstwy społecznej
ok. 35,4 proc. wywodziło się ze średniej, a 26,4 proc. z wyższej warstwy społecznej
61 było żołnierzami 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej
61 wywodziło się z Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (Armii Andersa)
co najmniej 62 z Nich było harcerzami
26 Cichociemnych urodziło się poza granicami ówczesnej II R.P.
77 Cichociemnych urodziło się na Kresach, w tym 20 we Lwowie
Na Kresach walczyło 70 Cichociemnych, 20 poległo w walce…
Cichociemni byli elitą Armii Krajowej, żołnierzami w służbie specjalnej
zrekrutowani, przeszkoleni oraz wyekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny)
Nie mieliśmy barw, broni. Ani świętego patrona, ani tradycji, ani sztandaru. Nie mieliśmy szczególnych oznak ani własnego mundurowego sznytu, jak na przykład lotnicy: trzy guziki odpięte pod szyją; ani olbrzymich beretów obszytych czarną skórą i o stalowej barwie, jak nasi spadochroniarze; ani szczególnie krzywych nóg, jak Boże odpuść, kawaleria. Nawet przesądów czy maskotek. Wojsko bez podobnych atrybutów nie jest wojskiem. Czyli na dobrą wiarę nie było nas (Przemysław Bystrzycki)
Oto 316 Cichociemnych
zaprzysiężonych na Rotę Armii Krajowej i zrzuconych do Polski:
(kliknij w zdjęcie lub w nazwisko, aby przejść do strony z biogramem)
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
 Florian Adrian "Liberator" |  Stefan Bałuk "Starba" |  Ignacy Bator "Opór" |  Leon Bazała "Striwiąż" |  Zbigniew Bąkiewicz "Zabawka" |  Tadeusz Benedyk "Zahata" |  Adam Benrad "Drukarz" |  Kazimierz Bernaczyk "Rango" |
 Jacek Bętkowski "Topór" |  Jan Biały "Kadłub" |  Jerzy Bichniewicz "Błękitny" |  Niemir Bidziński "Ziege" |  Stanisław Biedrzycki "Opera" |  Romuald Bielski "Bej" |  Jan Bienias "Osterba" |  Jan Bieżuński "Orzyc" |
 Kazimierz Bilski "Rum" |  Adam Boryczka "Brona" |  Adam Borys "Pług" |  Tadeusz Burdziński "Malina" |  Michał Busłowicz "Bociek" |  Jerzy Buyno "Gżegżółka" |  Przemysław Bystrzycki "Grzbiet" |  Bernard Bzdawka "Siekiera" |
 Teodor Cetys "Wiking" |  Ryszard Chmieloch "Błyskawica" |  Antoni Chmielowski "Wołk" |  Eugeniusz Chyliński "Frez" |  Franciszek Cieplik "Hatrak" |  Andrzej Czaykowski "Garda" |  Bronisław Czepczak Górecki "Zwijak" |  Kazimierz Czerwiński "Bryzga" |
 Kazimierz Człapka "Pionek" |  Józef Czuma "Skryty" |  Adam Dąbrowski "Puti" |  Hieronim Dekutowski "Zapora" |  Stanisław Dmowski "Podlasiak" |  Rudolf Dziadosz "Zasaniec" |  Feliks Dzikielewski "Oliw" |  Mieczysław Eckhardt "Bocian" |
 Jerzy Emir-Hassan "Turek 2" |  Oskar Farenholc "Sum" |  Michał Fijałka "Kawa" |  Władysław Flont "Grandziarz" |  Ludwik Fortuna "Siła" |  Kazimierz Fuhrmann "Zaczep" |  Adolf Gałacki "Maszop" |  Marian Garczyński "Skała" |
 TadeuszGaworski "Lawa" |  Stanisław Gilowski "Gotur" |  WładysławGodzik "Skrzat" |  Marian Golarz Teleszyński "Góral 2" |  Marian Gołębiewski "Ster" |  Norbert Gołuński "Bombram" |  Jan Górski "Chomik" |  Stefan Górski "Brzeg" |
 Krzysztof Grodzicki "Jabłoń" |  Zygmunt Gromnicki "Gula" |  Bronisław Grun "Szyb" |  Jan Grycz "Dziadzio" |  Stanisław Harasymowicz "Lalka" |  Władysław Hauptman "Gapa" |  GustawHeczko Kalinowski "Skorpion" |  Stanisław Hencel "Pik" |
 Teodor Hoffman "Bugaj" |  Jan Hörl "Frog" |  Antoni Iglewski "Ponar" |  Stefan Ignaszak "Drozd" |  Wiesław Ipohorski Lenkiewicz "Zagroda" |  Kazimierz Iranek Osmecki "Heller" |  Jerzy Iszkowski "Orczyk" |  Bolesław Jabłoński "Kalia" |
 Henryk Jachciński "Kret" |  Bolesław Jackiewicz "Łabędź" |  Stanisław Jagielski "Gacek" |  Ewaryst Jakubowski "Brat" |  Stanisław Jankowski "Agaton" |  Henryk Januszkiewicz "Spokojny" |  Janusz Jarosz "Szermierz" |  Stefan Jasieński "Alfa" |
 Antoni Jastrzębski "Ugór" |  Tadeusz Jaworski "Gont" |  Tadeusz Stanisław Jaworski "Bławat" |  JanJokiel "Ligota" |  Marian Aleksander Jurecki "Orawa" |  Longin Jurkiewicz "Mysz" |  Maciej Kalenkiewicz "Kotwicz" |  Jan Kamieński "Cozas" |
 Bronisław Kamiński "Golf" |  Eugeniusz Kaszyński "Nurt" |  Stanisław Kazimierczak "Ksiądz" |  EdwardKiwer "Biegaj" |  WładysławKlimowicz "Tama" |  TadeuszKlimowski "Klon" |  Maksymilian Klinicki "Wierzba 2" |  WłodzimierzKlocek Niewęgłowski "Garłuch" |
 Tadeusz Kobyliński "Hiena" |  Wacław Kobyliński "Dziad" |  Jan Kochański "Jarema" |  Władysław Kochański "Bomba" |  Stanisław Kolasiński "Ulewa" |  Bronisław Konik "Sikora" |  Ignacy Konstanty "Szmaragd" |  Bolesław Kontrym "Żmudzin" |
 Wacław Kopisto "Kra" |  Franciszek Koprowski "Dąb" |  Tadeusz Kossakowski "Krystynek" |  TomaszKostuch "Bryła" |  Stanisław Kotorowicz "Kron" |  Edward Kowalik "Ciupuś" |  Jerzy Kowalski "Baba" |  Ryszard Kowalski "Benga" |
 Julian Kozłowski "Cichy" |  Henryk Kożuchowski "Hora" |  Henryk Krajewski "Trzaska" |  Adam Krasiński "Szczur" |  Leopold Krizar "Czeremosz" |  Walery Krokay "Siwy" |  Mirosław Kryszczukajtis "Szary" |  Stanisław Krzymowski "Kostka" |
 Marian Kuczyński "Zwrotnica" |  Stanisław Kujawiński "Wodnik" |  Aleksander Kułakowski "Rywal" |  Mieczysław Kwarciński "Ziut" |  Bohdan Kwiatkowski "Lewar" |  Jan Lech "Granit" |  Włodzimierz Lech "Powiślak" |  Marian Leśkiewicz "Wygoda" |
 Aleksander Lewandowski "Wiechlina" |  Kazimierz Lewko "Palec" |  Bronisław Lewkowicz "Kurs" |  ArturLinowski "Karp" |  Wojciech Lipiński "Lawina" |  Zdzisław Luszowicz "Szakal" |  Lech Łada "Żagiew" |  Hieronim Łagoda "Lak" |
 AlbinŁakomy "Twornik" |  BenonŁastowski "Łobuz" |  Adolf Łojkiewicz "Ryś" |  Narcyz Łopianowski "Sarna" |  EzechielŁoś "Ikwa" |  Adam Mackus "Prosty" |  Stefan Majewicz "Hruby" |  Felicjan Majorkiewicz "Iron" |
 Aleksander Makagonow "Wschód" |  Anatol Makarenko "Tłok" |  WładysławMaksyś "Azot" |  Franciszek Malik "Piorun 2" |  Władysław Marecki "Żabik 2" |  Jan Marek "Walka" |  Edmund Marynowski "Sejm" |  Zbigniew Matula "Radomyśl" |
 Jan Matysko "Oskard" |  Stanisław Mazur "Limba" |  Janusz Messing "Bekas" |  StefanMich "Jeż" |  WincentyMichalczewski "Mir" |  WładysławMiciek "Młot" |  Zygmunt Milewicz "Róg" |  MarianMostowiec "Lis" |
 Piotr Motylewicz "Grab" |  Zbigniew Mrazek "Aminius" |  Bruno Nadolczak "Piast" |  Przemysław Nakoniecznikoff Klukowski "Kruk 2" |  Rafał Niedzielski "Mocny" |  JerzyNiemczycki "Janczar" |  Kazimierz Niepla "Kawka" |  AntoniNosek "Kajtuś" |
 JózefNowacki "Horyń" |  Piotr Nowak "Oko" |  Jan Nowak Jeziorański "Zych" |  Michał Nowakowski "Harpun" |  Tadeusz Nowobilski "Dzwon" |  Cezary Nowodworski "Głóg" |  Ryszard Nuszkiewicz "Powolny" |  BolesławOdrowąż Szukiewicz "Bystrzec" |
 Leopold Okulicki "Niedźwiadek" |  Stanisław Olszewski "Bar" |  StanisławOssowski "Jastrzębiec 2" |  Henryk Ostrowiński "Smyk" |  Kazimierz Osuchowski "Rosomak" |  Alfred Paczkowski "Wania" |  Michał Parada "Mapa" |  Jan Parczewski "Kraska" |
 KarolPentz "Skała 2" |  Feliks Perekładowski "Przyjaciel 2" |  Zdzisław Peszke "Kaszmir" |  Mieczysław Pękala-Górski "Bosak" |  Zbigniew Piasecki "Orlik" |  Bohdan Piątkowski "Mak" |  Witold Pic "Cholewa" |  Aleksander Piekarski "Turkuć" |
 Czesław Pieniak "Bór" |  Wacław Pijanowski "Dym" |  Adolf Pilch "Góra" |  Edward Piotrowski "Mema" |  JulianPiotrowski "Rewera 2" |  Jan Piwnik "Ponury" |  Wilhelm Pluta "Pion" |  Marian Pokładecki "Zoli" |
 Alfred Pokultinis "Fon" |  Zygmunt Policiewicz "Świerk" |  Jarosław Poliszuk "Arab" |  Bolesław Polończyk "Kryształ" |  Antoni Pospieszalski "Curie" |  Jan Poznański "Pływak" |  Janusz Prądzyński "Trzy" |  Andrzej Prus Bogusławski "Pancerz" |
 Jacek Przetocki "Oset" |  Stefan Przybylik "Gruch" |  Mieczysław Psykała "Kalwadosik" |  Franciszek Pukacki "Gzyms" |  Bronisław Rachwał "Glin" |  Stanisław Raczkowski "Bułany" |  Kazimierz Raszplewicz "Tatar 2" |  Leszek Ratajski "Żal" |
 Adam Riedl "Rodak" |  Jan Rogowski "Czarka" |  Roman Romaszkan "Tatar" |  Czesław Rossiński "Kozioł" |  JanRostek "Dan" |  JanRostworowski "Mat" |  Jan Różycki "Busik" |  RomanRudkowski "Rudy" |
 Tadeusz Runge "Osa" |  FranciszekRybka "Kula" |  Lech Rydzewski "Grom" |  KazimierzRzepka "Ognik" |  Zygmunt Sawicki "Samulik" |  Edwin Scheller Czarny "Fordon" |  Tadeusz Seeman "Garbus" |  Jan Serafin "Czerchawa" |
 Fryderyk Serafiński "Drabina" |  Stanisław Sędziak "Warta" |  Władysław Siakiewicz "Mruk" |  Zenon Sikorski "Pożar" |  Marian Skowron "Olcha 2" |  Ryszard Skowroński "Lechita" |  Stanisław Skowroński "Widelec" |  Jan Kanty Skrochowski "Ostroga" |
 Leopold Skwierczyński "Aktor" |  Jan Smela "Wir" |  Kazimierz Smolski "Sosna" |  JerzySokołowski "Mira" |  Tadeusz Sokołowski "Trop" |  Tadeusz Sokół "Bug 2" |  StanisławSołtys "Sowa" |  Zbigniew Specylak "Tur" |
 JózefSpychalski "Grudzień" |  Zdzisław Sroczyński "Kompresor" |  Leszek Starzyński "Malewa" |  Tadeusz Starzyński "Ślepowron" |  TadeuszStocki "Ćma" |  OlgierdStołyhwo "Stewa" |  Aleksander Stpiczyński "Klara" |  Zdzisław Straszyński "Meteor" |
 Witold Strumpf "Sud" |  Mieczysław Szczepański "Dębina" |  PiotrSzewczyk "Czer" |  Wiesław Szpakowicz "Pak" |  Kazimierz Szternal "Zryw" |  JerzySztrom "Pilnik" |  Władysław Szubiński "Dach" |  WaldemarSzwiec "Robot" |
 AdamSzydłowski "Poleszuk" |  JerzySzymański "Boga" |  WincentyŚciegienny "Las" |  Kazimierz Śliwa "Strażak" |  Władysław Śmietanko "Cypr" |  Tadeusz Śmigielski "Ślad" |  Andrzej Świątkowski "Amurat" |  Michał Tajchman "Mikita" |
 Aleksander Tarnawski "Upłaz" |  TadeuszTomaszewski "Wąwóz" |  Czesław Trojanowski "Litwos" |  Stanisław Trondowski "Grzmot 2" |  Adam Trybus "Gaj" |  Zbigniew Twardy "Trzask" |  Witold Uklański "Herold" |  ZygmuntUlm "Szybki" |
 Jan Walter "Cyrkiel" |  Zbigniew Waruszyński "Dewajtis 2" |  Józef Wątróbski "Jelito" |  Alfred Whitehead "Dolina 2" |  Wiktor Wiącek "Kanarek" |  Bernard Wiechuła "Maruda" |  LudwikWiechuła "Jeleń" |  Tomasz Wierzejski "Zgoda 2" |
 MichałWilczewski "Uszka" |  Zbigniew Wilczkiewicz "Kij" |  Zdzisław Winiarski "Przemytnik" |  Stanisław Winter "Stanley" |  Otton Wiszniewski "Topola" |  Roman Wiszniowski "Harcerz" |  Władysław Wiśniewski "Wróbel" |  Ludwik Witkowski "Kosa" |
 Bogusław Wolniak "Mięta" |  JanWoźniak "Kwaśny" |  Józef Zabielski "Żbik" |  Lech Zabierek "Wulkan" |  Henryk Zachmost "Zorza" |  Józef Zając "Kolanko" |  Janusz Zalewski "Chinek" |  Wacław Zaorski "Ryba" |
 Stanisław Zapotoczny "Płomień" |  Wiktor Zarembiński "Zrąb" |  Elżbieta Zawacka "Zo" |  Alfred Zawadzki "Kos" |  Leonard Zub-Zdanowicz "Ząb" |  RyszardZyga "Lelum" |  FranciszekŻaak "Mamka" |  Józef Żakowicz "Tabu" |
 Tadeusz Żelechowski "Ring" |  Bronisław Żelkowski "Dąbrowa" |  Bogusław Żórawski "Mistral" |  Antoni Żychiewicz "Przerwa" |
specjalności Cichociemnych:
169 – dywersja i partyzantka
50 – łączność
37 – wywiad
24 – oficerowie sztabowi
22 – służby lotnicze
11 – instruktorzy pancerni i ppanc.
3 – legalizacja i fałszowanie dokumentów
Cichociemni poza Armią Krajową
Gen. Sikorski z kandydatami na Cichociemnych
Podczas II wojny światowej olbrzymia większość CC służyła w Armii Krajowej. Jednym z nielicznych CC, który walczył z wrogiem (początkowo) poza strukturami AK był Cichociemny ppłk Leonard Zub-Zdanowicz ps. Ząb, dowódca 1 Pułku Legii Nadwiślańskiej NSZ, następnie szef sztabu Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych.
Cichociemny por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik, działając w Kedywie AK, w latach 1942-1943 działał także jako dowódca “piątki” dywersyjnej Związku Syndykalistów Polskich.
Cichociemny por. Jan Marek ps. Walka nawiązał kontakt z Konfederacją Narodu, od 1942 dowódca Uderzeniowego Batalionu Szturmowego, wstąpił do Uderzeniowych Batalionów Kadrowych (17 sierpnia 1943 włączono je w skład AK).
Cichociemni – żołnierze wyklęci
Pod koniec oraz po formalnym zakończeniu II wojny św. część Cichociemnych walczyła jako tzw. żołnierze wyklęci w sformowanych poza AK strukturach wojskowych (NIE, DSZ, WiN, in.) o charakterze antykomunistycznego podziemia, w ramach działań błędnie określanych mianem powstania antykomunistycznego. Cichociemny ppłk Jan Kamieński ps. Klimaszewski był inspektorem Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych, do 6 sierpnia 1945 pod ps. Litwin komendantem Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
Ok. 30 Cichociemnych w 1944 wytypowano i przydzielono do pracy w kadrowej organizacji “NIE”, jej komendantem mianowano Cichociemnego gen. bryg. Leopolda Okulickiego. Nie ma pełnych danych, wiadomo że działali w niej także: mjr Antoni Chmielowski, ppłk Antoni Iglewski, ppłk Jan Kamieński, por. Jerzy Kowalski, kpt. Stefan Przybylik, kpt. Michał Wilczewski (samobójstwo 14 lutego 1945 przy próbie aresztowania przez NKWD), por. Roman Wiszniowski. Część z Nich zaangażowała się później w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Według historyka Janusza Kurtyki, prawdopodobnie wśród Nich byli również CC przydzieleni do pracy w II rzucie Komendy Głównej AK: ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Zdzisław Jeziorański, mjr Bogusław Wolniak, kpt. Elżbieta Zawacka.
43 Cichociemnych zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj: rtm Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Przemysław Bystrzycki, por. Bronisław Czepczak-Górecki, por. Kazimierz Czerwiński, mjr Hieronim Dekutowski, płk Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, kpt. Tadeusz Gaworski, płk Marian Gołębiewski, płk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, ppłk Jan Kamieński, mjr Eugeniusz Kaszyński, por. Tadeusz Kobyliński, por. Edward Kowalik, kpt. Wojciech Lipiński, mjr Benon Łastowski, mjr Adam Mackus, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Jerzy Niemczycki, kpt. Michał Nowakowski, plut. Jan Parczewski, por. Feliks Perekładowski, por. Marian Pokładecki, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, ppor. Edwin Scheller-Czarny, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak, por. Zenon Sikorski, mjr Zdzisław Sroczyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Adam Trybus, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, kpt. Otton Wiszniewski, mjr Bogusław Wolniak, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka, ppor. Tadeusz Żelechowski.
32 Cichociemnych działało także w strukturach Zrzeszenia “Wolność i Niezawisłość”: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Bernard Bzdawka, mjr Antoni Chmielowski, por. Bronisław Czepczak-Górecki, mjr Hieronim Dekutowski, ppł Feliks Dzikielewski Kierownik Łączności Technicznej I Zarządu WiN, kpt. Adam Gałacki, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, por. Edward Kiwer, por. Tadeusz Kobyliński, kpt. Stanisław Kolasiński, por. Stanisław Kujawiński, kpt. Mieczysław Kwarciński, mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, płk. Bruno Nadolczak ps. Piast – był autorem raportu WiN o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków, kpt. Michał Nowakowski, kpt. Franciszek Rybka, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka.
Ponadto Cichociemni działali w innych formacjach antykomunistycznych:
- w Ruchu Oporu Armii Krajowej – ppłk dypl.Wincenty Ściegienny, mjr Adam Trybus,
- w Obywatelskiej Armii Krajowej – ppłk Stanisław Sędziak,
- w Narodowych Siłach Zbrojnych – ppłk Jan Kamieński,
- w Ruchu (1965-1970), Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (1976-1981) – płk Marian Gołębiewski.
Cichociemni w strukturach emigracyjnych
Cichociemni angażowali się także w organizacjach i strukturach działających na emigracji:
- w Delegaturze Zagranicznej WiN współpracującej z komórką łączności z krajem “Zbiornica” (powołanej po likwidacji Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza oraz Zawiązkiem Sztabu Głównego – płk Adam Boryczka (kurier Delegatury Zagranicznej WiN, 1945-1954), mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski (zrzucony do Polski w 1952), kpt. Stanisław Kolasiński (na terenie RFN), kpt. Franciszek Rybka (szef placówki łączności w Mannheim), mjr Zdzisław Sroczyński (zrzucony do Polski w 1946),
Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji “Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.
- w zawiązanym przez 15 młodych działaczy (w tym szefa “Zbiornicy”), wywodzących się ze struktur emigracyjnego rządu, Polskim Ruchu Wolnościowym Niepodległość i Demokracja – płk Adam Boryczka, kpt. Jan Nowak-Jeziorański, mjr Jerzy Szymański (łącznik z niejawnym Zawiązkiem Sztabu Głównego).
- w powołanej przez gen. Stanisława Tatara centrali “Hel”, dysponującej m.in. funduszami po Oddziale VI (Specjalnym), ulokowanymi w Fundacji “Drawa” – mjr Kazimierz Bilski (1945-1947), ppor Leszek Starzynski (1945 – 1947)
w operacjach specjalnych SIS, OPC oraz CIA – m.in. płk Adam Boryczka, płk Roman Rudkowski, mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski, kpt. Stanisław Kolasiński, kpt. Jan Nowak-Jeziorański, kpt. Franciszek Rybka, mjr Zdzisław Sroczyński.
- w Radiu “Wolna Europa” – kpt. Jan Nowak-Jeziorański (dyrektor RWE 1952-1976)
Cichociemni w walce o niepodległość Polski (1918-1921)
Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
CICHOCIEMNI (The Silent Unseen) – patriotic rap MC Sobieski, muzyka: Patryk Bielewicz, production: Anima Villis
WYKAZY SPADOCHRONIARZY DO ZADAŃ SPECJALNYCH
Polscy spadochroniarze do zadań specjalnych (Cichociemni i inni):
- Cichociemni – byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, działali w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, byli wysyłani przez wojsko i realizowali cele wojskowe. Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, szkoleni oraz ekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
- Emisariusze i kurierzy polityczni – byli cywilnymi łącznikami pomiędzy emigracyjnym rządem R.P. a cywilną strukturą w okupowanej Polsce – Delegaturą Rządu na Kraj, a także pomiędzy rządem a krajowymi partiami i stronnictwami politycznymi, byli wysyłani przez polityków i realizowali cele polityczne. Nie byli Cichociemnymi.
- Spadochroniarze do innych krajów – działali poza Polską oraz poza strukturami Polskiego Państwa Podziemnego. Byli wysyłani w porozumieniu z emigracyjnym rządem RP przez brytyjskie SOE (Akcja Kontynentalna) lub amerykańskie OSS (Project Eagle) jako agenci tych służb, realizowali cele polityczno – wojskowe, wskazane przez zachodnie służby specjalne: SOE lub OSS. Nie byli Cichociemnymi
217 Spadochroniarzy zaprzysiężonych na Rotę AK
przeszkolonych, nie zrzuconych do Kraju
(kandydatów na Cichociemnych):
lipiec 1942 – wrzesień 1944, Wielka Brytania
(w nawiasach: nr Znaku Spadochronowego / przydział do jednostki – dane w trakcie aktualizacji)
por. Stanisław Andrzejewski, ps. “Ruta” (3166/1 SBS) | plut. Antoni Bąk, ps. “Kaczor” (0304/O.VI) | ppor. Wiktor Bernacki, ps. “Poborca” (1505/I KP) | kpt. Ludwik Białkowski, ps. “Morar” (0309/O.VI) | kpr. Franciszek Bienia, ps. “Czerwień” (4496/O.VI) | ppor. Stanisław Błażewski, ps. “Rysy” (3246/1 SBS) | por. Władysław Boniecki-Kozera, ps. “Lazur” (3128/1 SBS) | por. Tadeusz Boroń, ps. “Druja” (3169/1 SBS) | ppłk Bronisław Brągiel, ps. “Zarzewie” (1914/1 SBS) | por. Jan Brzostowski, ps. “Włodarz” (3170/1 SBS) | ppor. Lech Buntkowski, ps. “Stanica” (1041/I KP) | por. Aleksander Charłoziński, ps. “Chart” (992/I KP) | ppor. Tadeusz Cieszewski, ps. “Borus” (0148/O.VI) | por. Adam Cieślik, ps. “Zdar” (3239/1 SBS) | strz. Edward Czajkowski, ps. “Eter” (4504/O.VI) | por. Konstanty Czatyrko, ps. “Książę” (3167/1 SBS) | por. Mieczysław Danecki, ps. “Filar” (0224/O.VI) | kpt. Witold Dąbkowski, ps. “Morela” (0675/I KP) | Czesław Dąbrowski, ps. “Oliwka” | ppor. Tadeusz Dębicki, ps. “Płynny” (4714/1 SBS) | Franciszek Derejski, ps. “Jastrząb” | Karol Dorwski, ps. “Duży” | Kazimierz Drążyk, ps. “Kaliber” | Józef Drozd, ps. “Napięcie” | Dezyderiusz Drużyński, ps. “Celuloza” | Bolesław Dubicki, ps. “Zawrat” | Adam Dybowski, ps. “Split” | Kazimierz Dziurman, ps. “Masynisa” | Stanisław Ejsmont, ps. “Człek” | Zygmunt Faryniarz, ps. “Dypol” | Zygmunt Ficek, ps. “Plaster” | Stanisław Filar, ps. “Oktoda” | Adam Gac, ps. “Słaby” | Kazimierz Gaidowski, ps. “Rubin” | Wiktor Garcorz, ps. “Lasza” | Ryszard Gałła, ps. “Łyżka” | Jan Gawlikowski, ps. “Kamionka” | Andrzej Grocholski, ps. “Hubcza” | Sławomir Grodzicki, ps. “Boy” | Jerzy Gromkowski, ps. “Machiaveli” | Tadeusz Haas, ps. “Syrena” | Franciszek Hryniewicz, ps. “Strumień” | Mieczysław Hufnagiel, ps. “Radża” | Andrzej Iwanicki, ps. “Kończyna” | Julian Iwanicki, ps. “Pająk” | Ludwik Jasiński, ps. “Debra” | Alojzy Józek, ps. “Sadyba” | Mikołaj Jurczyc, ps. “Działo” | Mikołaj Kaczanowski, ps. “Kres” | Władysław Kaczmarek, ps. “Mściciel” | Antoni Kawulok, ps. “Długi” | Bernard Kierzkowski, ps. “Okoń” | Zygmunt Kiersonowski, ps. “Horodzicz” | Stanisław Klimowicz, ps. “Starter” | Adam Kociołek, ps. “Chrust” | Czesław Kołłupyło, ps. “Jutrzenka” | Tadeusz Korek, ps. “Listek” | Władysław Kościukiewicz, ps. “Poranek” | Bolesław Kotowski, ps. “Łada” | Władysław Kowalik, ps. “Przecinek” | Stanisław Kozicki, ps. “Tutka” | Bolesław Kozłowski, ps. “Szyna” | Janusz Krajewski, ps. “Wycior” | Mieczysław Krawczyszyn, ps. “Tartan” | Bolesław Królicki, ps. “Mongoł” | Michał Krupa, ps. “Ciupaga” | Narcyz Krupowicz, ps. “Mandżur” | Leszek Kubica, ps. “Struś” | Bolesław Kucharek, ps. “Boby” | Tadeusz Kuczyński, ps. “Zięba” | Janusz Kulesza, ps. Niemira | Narcyz Kulikowski, ps. “Zapalnik” | Wacław Kulikowski, ps. “Dłuto” | Bohdan Kurkowski, ps. “Zbrojarz” | Adam Kwiatkowski, ps. “Sywula” | Jan Lebiedziewicz, ps. “Skarga” | Jerzy Lemme, ps. “Bokser” | Sylwester Lenckowski, ps. “Skarpa” | Tadeusz Lipecki, ps. “Wiór” | Karol Lipowski, ps. “Różany” | Edward Liszczyk, ps. “Elka” | Tadeusz Lubuska, ps. “Zamar” | Alfons Maćkowiak, ps. “Alma” | Jan Magdzik, ps. “Elba” | Ludwik Martel, ps. “Kobus” | Wacław Mąkolski, ps. “Mesel” | Czesław Migoś, ps. “Neptun” | Teobald Miodek, ps. “Kierownica” | Henryk Miszczyszyn, ps. “Diaz” | Stefan Mitan, ps. “Nemo” | Eugeniusz Mizerski, ps. “Model” | Stanisław Młynek, ps. “Sarmat” | Edmund Mnich, ps. “Eda” | Tadeusz Natuniewicz, ps. “Pap” | Franciszek Noculak, ps. “Colt” | Jan Pakiewicz, ps. “Treki” | Teodor Paschke, ps. “Kujawiak” | Czesław Pasiewicz, ps. “Popiołek” | Franciszek Pieczyk, ps. “Żelbet” | Czesław Piotrowicz, ps. “Rumian” | Tadeusz Popowicz, ps. “Godula” | Aleksander Prociuk, ps. “Pałka” | Zygmunt Purzycki, ps. “Szark” | Dyonizy Rajcheld, ps. “Taran” | Michał Raźny, ps. “Ognisty” | Jakub Roman, ps. “Pędziwiatr” | Alfons Romel, ps. “Zemsta” | Ludwik Rychlicki, ps. “Różanka” | Tadeusz Sapieja, ps. “Izolator” | Mieczysław Seweryn, ps. “Rygiel” | Stanisław Sielicki, ps. “Stochód” | Franciszek Siegiel, ps. “Mściwój” | Włodzimierz Skąpski, ps. “Orsza” | Stefan Skupiński, ps. “Totul” | Franciszek Socha, ps. “Nigmar” | Edward Sojka, ps. “Miedza” | Zbigniew Stankiewicz, ps. “Wiewiór” | Jerzy Straszak, ps. “Osełka” | Zbigniew Strojny, ps. “Dysk” | Józef Suszczyński, ps. “Krzew” | Jerzy Szczepka, ps. “Bzik” | Józef Szpak, ps. “Wtyczka” | Tadeusz Szubski, ps. “Fakir” | Tadeusz Szymański, ps. “Dziedzic” | Witold Świerz-Zalewski, ps. “Zawodzie” | Franciszek Tarkiewicz, ps. “Blokada” | Jan Tomczyk, ps. “Huk” | Eugeniusz Tybulewicz, ps. “Czujny” | Józef Wasiuk, ps. “Bratek” | Zygmunt Węgorek, ps. “Żywiec” | Aleksander Wicher, ps. “Sudny” | Stanisław Wieliczko, ps. “Czerwony” | Tadeusz Wisłocki, ps. “Neonówka” | Alfred Wiśniewski, ps. “As” | Zbigniew Wolański, ps. “Cykl” | Wacław Wołaszyn, ps. “Pola” | Marian Wójcik, ps. “Larysa” | Leon Wójek, ps. “Gostyniec” | Władysław Wysocki, ps. “Latawiec” | Tadeusz Zakrzewski, ps. “Zyndram” | Józef Zbrzeźniak, ps. “Marniec” | Edmund Ziranek, ps. “Doba” | Leonard Złoczewski, ps. “Pila” | Jerzy Zubrzycki, ps. “Płomieńczyk” | Stefan Żak, ps. “Psota” | Paweł Żołyński, ps.”Ględa” | Stanisław Grocholski, ps. “Grabina” | Jan Kazimierski, ps. “Kuba” | Henryk Śreniawa-Saganowski, ps. “Huss” | Zofia Sarnowska, ps. “Puma”
luty – lipiec 1944, Włochy
Edward Barycki, ps. “Nietoperz 2” | Stanisław Bąbik, ps. “Wir 2” | Henryk Bielan, ps. “Czubek 2” | Zenon Biskupski, ps. “Pstrąg 2” | Zbigniew Bryniarski, ps. “Gorlicz 2” | Kazimierz Buszek, ps. “Watra 2” | Stanisław Donabidowicz, ps. “Narwal 2” | Władysław Duszyński, ps. “Wrzos 2” | Zbigniew Dziurlikowski, ps. “Cis 2” | Zbigniew Gąsiewicz, ps. “Koczerga 2” | Kazimierz Giecewicz, ps. “Hyży 2” | Jan Górnicki, ps. “Gralak 2” | Józef Górny, ps. “Robak 2” | Andrzej Groele, ps. “Sęp 2” | Jan Heyke (Hejke), ps. “Znicz 2” | Jerzy Jackowski, ps. “Olza 2” | Klemens Kowalczyński, ps. “Klin 2” | Andrzej Kowalowski, ps. “Kulas 2” | Bolesław Kowalski, ps. “Bekas 2” | Stanisław Kowalski, ps. “Rekin 2” | Zygmunt Kozłowski, ps. “Klon 2” | Antoni Krajewski, ps. “Jasiona 2” | Jerzy Krasiński, ps. “Sęk 2” | Jerzy Król, ps. “Bąk” | Marian Kujawski, ps. “Sosna 2” | Zygmunt Kultys, ps. “Chmura 2” | Bolesław Kwaśniewski, ps. “Kalina 2” | Roman Lewicki, ps. “Rogal 2” | Henryk Lipiński, ps. “Mar 2” | Jan Lis, ps. “Jeleń 2” | Michał Pakowski, ps. “Andrzej 2” | Justyn Malecki, ps. “Jot 2” | Władysław Maniak, ps. “Świrz 2” | Roman Malinowski, ps. “Czajka 2” | Stefan Monstyrski, ps. “Skiba 2” | Leonard Myszkowski, ps. “Wileńka 2” | Stefan Nadolski, ps. “Lama 2” | Apolinary Narkiewicz, ps. “Bogdnaiec 2” | Henryk Nowowiejski, ps. “Kania 2” | Kazimierz Osiński, ps. “Czarny 2” | Stanisław Pietrusiewicz, ps. “Piskor 2” | Zdzisław Pietrzyk, ps. “Dzikus 2” | Andrzej Podczerwiński, ps. “Kamień 2” | Józef Proczka, ps. “Młot 2” | Kazimierz Rachwał, ps. “Wrona 2” | Jan Raciniewski, ps. “Wróbel 2” | Marian Rogoziński, ps. “Muchawiec 2” | Tadeusz Rosiek, ps. “Kapa 2” | Andrzej Służewski, ps. “Sosna 2” | Teofil Smykała, ps. “Smyk 2” | Zbigniew Sołtysik, ps. “Krys 2” | Jan Szaciłło, ps. “Surma 2” | Kazimierz Szantyr, ps. “Oczeret 2” | Stanisław Szmidt, ps. “Brona 2” | Józef Szumski, ps. “Usza 2” | Stanisław Tatarkowski, ps. “Kamień 2” | Zygmunt Turski, ps. “Reduta 2” | Zbigniew Wojszczuk, ps. “Miś 2” | Jakub Wolanta, ps. “Wala 2” | Zdzisław Wielgos, ps. “Lampart 2” | Maciej Winiarski, ps. “Osika 2” | Stanisław Wirga, ps. “Tulipan 2” | Mieczysław Wojnarowski, ps. “Strzemię 2” | Bolesław Wrzask, ps. “Dąbrowa 2” | Antoni Zalewski, ps. “Giewont 2” | Leszek Zawisza, ps. “Karaś 2” | Jan Zamorzyński, ps. “Pińsk 2”
31 Kurierów i Emisariuszy politycznych
zrzuconych do Polski:
luty 1941 – listopad 1944
Zygmunt Berezowski ps. Zyzio, emisariusz Stronnictwa Demokratycznego, 15/16-04-1944 | plut. Jan Błaszczyk ps. Kret, kurier Delegatury Rządu na Kraj, 18/19-11-1944 | st. strz. Jan Cegłowski ps. Konik, kurier DRnK, 1/2-10-1942 | ppor. Tadeusz Chciuk ps. Celt, Sulima, kurier DRnK, 27/28-12-1941, 3/4-04-1944 | plut. Jan Ciaś ps. Kula, kurier DRnK, 12/13-04-1944 | kpr. Adam Cużytek, kurier DRnK, 3/4-09-1942 | kpr. Wiktor Czyżewski ps. Cap, kurier DRnK, 25/26-01-1943 | Jan Domański ps. Bartnicki, emisariusz Stronnictwa Ludowego, 29/30-05-1944 | szer. Józef Gójski ps. Borowik, kurier DRnK, 18/19-09-1944 | ppor. Leszek Janicki ps. Maciej, kurier DRnK, 27/28-03-1942 | ppor. Wiktor Karamać ps. Kabel, kurier DRnK, 8/9-04-1944 | strz. Franciszek Klima ps. Witoski, kurier DRnK, 19/20-05-1944 | ppor. Jerzy Lerski ps. Jur, kurier DRnK, 19/20-02-1943 | ppor. Roman Litwin ps. Sowa, kurier DRnK, 16/17-03-1943 | ppor. Stanisław Łuczkiewicz ps. Sęp, kurier DRnK, 25/26-01-1943 | ppor. Jerzy Mara-Mayer ps. Filip, kurier DRnK, 30/31-03-1942 | ppor. Franciszek Młynarz ps. Biegacz, kurier DRnK, 18/19-10-1943 | ppor. Benedykt Moszyński ps. Andrzej, kurier DRnK, 6/7-01-1942 | ppor. Stanisław Niedbał ps. Bask, kurier DRnK, 10/11-05-1944 | ppor. Jan Nodzyński ps. Łuk, kurier DRnK, 24/25-05-1944 | kpr. Aleksander Olędzki ps. Rab, kurier DRnK, 24/25-03-1943 | Stanisław Ołtarzewski, kurier DRnK, 15/16-04-1944 | bomb. Czesław Raczkowski ps. Włodek, kurier DRnK, 15/16-02-1941 | Józef Retinger vel Józef Brzoza, kurier DRnK, emisariusz SOE, 3/4-04-1944 | ppor. Tadeusz Samotus ps. Lis 2, kurier DRnK, 16/17-02-1943 | ppor. Napoleon Segieda ps. Wera, kurier DRnK, 7/8-11-1941 | ppor. Kazimierz Smolak ps. Nurek, kurier DRnK, 16/17-09-1943 | bomb. Stanisław Strach ps. Marian, kurier DRnK, 3/4-09-1942 | kpr. Wiktor Strzelecki ps. Nuka, kurier DRnK, 27/28-12-1941 | kpr. Henryk Waniek ps. Pływak, kurier DRnK, 9/10-04-1944 | st. uł. Stanisław Zaborowski, kurier DRnK, 30/31-03-1942
20 Spadochroniarzy Akcji Kontynentalnej
agentów Special Operations Executive, SOE
zrzuconych do Europy (poza Polską):
czerwiec 1942 – kwiecień 1945
st. sierż. Tadeusz Brogowski, kpt. Roman Kowalik, por. Henryk Śreniawa-Saganowski 9-04-1945 Płn. Włochy| kpt. Władysław Buryn 19-12-1944 Płn. Włochy | rtm. Władysław Galica 25-08-1944 Francja | Julian Antoni Dobrski (Anthony Dolbey) 9/10-09-1943 Rodos | por. Todor Dzierzgowski 2/3-09-1941 Francja | por. Leon Gradowski 17-10-1943 Albania | por. Stanisław Hołły 13-09-1943 oraz 5/6-05-1944 Grecja | mjr Aleksander Ihnatowicz – Świat (instruktor Cichociemnych) 3/4-07-1944 Płn. Włochy, 5/6-10-1944, 17/18-03-1944 Jugosławia, 29/30-03-1945 Włochy | por. Tomasz Kurasiewicz, por. Jerzy Waletko, 5/6-05-1944 Grecja | por. Jerzy Lissowski 25-10-1944 Grecja | kpt. Józef Maciąg 16-06-1943 Jugosławia | kpt. Jan Majeranowski 13-05-1944 Francja | st. sierż. Jakub Michalak 9-02-1944 Francja | mjr Zbigniew Piątkowski 10-09-1943 Jugosławia | ppor. Jerzy Skolimowski 14-09-1944 Grecja | rtm. Stanisław Sokołowski 28-06-1942 Francja | agent SOE, poza Akcją: Krystyna Skarbek – Giżycka 6/7-07-1944 Francja | (uwaga: dane mogą być nieścisłe, źródłowa publikacja K.A.Tochmana zawiera sporo błędów)
25 Spadochroniarzy Akcji Kontynentalnej
z Samodzielnej Kompanii Grenadierów
agentów Special Operations Executive, SOE
zrzuconych na teren Francji:
luty 1943 – wrzesień 1944
(wysłany drogą lądową) ppor. Zygmunt Nowak, kpt. Tadeusz Werla, grudzień 1943 | płk. ks. Konrad Stolarek, Jan Mika, 14/15-05-1943 | Operacja Covey: ppor. Antoni Puciłowski, gen. bryg. Józef Zdrojewski, 23/24-07-1943 | Operacja Colony: sierż. Leon Zapała, sierż. Bronisław Wieterski, 6/7-01-1944 | Operacja Batch: ppor. Dominik Fijak, ppor. Stefan Lewandowski, 5/6-02-1944 | Operacja Bath: sierż. Jan Grudziak, por. Ludwik Raszka, 5/6-02-1944 | kpt. Brunon Semmerling, 7/8-02-1944 | Operacja Darlton: por Eugeniusz Biliński, kpt. Marian Cwancygier, 3/4-03-1944 | Operacja Dathworth: ppor Bogdan Łoziński, sierż. Edward Bomba, ppor. Zygmunt Mamczarski, 3/4-03-1944 | Operacja Darenth: ppor. Józef Grzybowski, kpt. Władysław Ważny, 5/6-03-1944 | Operacja Davidstow I: ppor. Henryk Bronicki, ppor. Tadeusz Krala, 9/10-04-1944 | Operacja Daversham: ppor. Bronisław Sierawski, ppor. Witold Sikorski, 31-07/01-08-1944 | sierż. Józef Persich, 1/2-09-1944 | (uwaga: dane mogą być nieścisłe, źródłowa publikacja K.A.Tochmana zawiera sporo błędów
32 Spadochroniarzy Joes – “Project Eagle”
z Samodzielnej Kompanii Grenadierów
agentów Office of Strategic Service (OSS)
zrzuconych na teren Niemiec:
marzec – kwiecień 1945 | (obok nazwisk data zrzutu)
Misja Sidecar: szer. Józef Gawor, kpr. Gerhard Nowicki, 18-03-1945 | Misja Martini: sierż. Leon Adrian, st. szer. Józef Bartoszek, 18/19-03-1945 | Misja Manhattan: szer. Rene de Gaston, st. szer. Edmund Barski, 7-04-1945 | Misja Eggnog: kpr. Edmund Czapliński, st. szer. Zbigniew Gołąb, 23/24-03-1945 | Misja Daiquiri: st. szer. Józef Matuszowicz, st. szer. Wilhelm Zagórski, 21-03-1945 | Misja Old Fashioned: szer. Aleksander Banaszkiewicz (vel Bogdanowicz), szer. Zygfryd Kowalski (vel Julian Sobiechowski), 25-03-1945 | Misja Highball: kpr. Wiktor Szulik (vel Czarnecki), kpr. Antoni Markotny, 23-03-1945 | Misja Alexander: st. szer. Jan Czogala (vel Czogowski), st. szer. Jan Masłowski (vel Józef Pająk), 23-03-1945 | Misja Pink Lady: szer. Wacław Kujawski (vel Chojnicki), st. szer. Zygmunt Tydda (vel Orłowicz), 30-03-1945 | Misja Zombie: szer. Władysław Wolny (vel Piotrowski), st. szer. Władysław Gatnar (vel Turzecki), 31-03-1945 | Misja Planter’s Punch: st. szer. Jan Prochowski (vel Leon Górski), st. szer. Bolesław Wiśniewski (vel. Bronisław Gajewski), 9-04-1945 | Misja Cuba Libra: szer. Józef Parlich (vel Jankowski), szer. Józef Kowalski (vel Jasiak), 1/2-04-1945 | Misja Orange Blossom: st. szer. Władysław Kocur (vel Leszko – Sokołowski), szer. Józef Herzyk (vel Talarek), 9-04-1945 | Misja Tom Collins: st. szer. Fryderyk Jarosz (vel Franciszek Synowiec), kpr. Józef Piecha (vel Celer), 10-04-1945 | Misja Singapore Sling: szer. Jan Dumka (vel. Prądzyński), szer. Ernest Musioł (vel Grimmel), 11/12-03-1945 | Misja Hot Punch: kpr. Zbigniew Paprzycki (vel Strzeliński), st. szer. Tadeusz Hahn (vel Rawski), 11/12-04-1945
2 Spadochroniarzy WiN
Żołnierzy Wyklętych
zrzuconych po wojnie na teren Polski:
4/5 listopada 1952 | (operacja specjalna CIA, projekt Rollback, operacja lotnicza Redsox)
kpr. pchor. WiN Dionizy Sosnowski | szer. pchor. WiN Stefan Skrzyszowski
26 Spadochroniarzy
prawdopodobnie zrzuconych na teren ZSRR:
1945 | (brak bliższych danych, niektóre Osoby także w Projekcie Eagle)
gren. Edmund Barski | st. gren. Józef Celer | sierż. Edmund Czapliński-Wysocki | gren. Wacław Chojnicki | st. gren. Wiktor Czarnecki (vel Szulik) | st. gren. Jan Czogowski | Sgt. Rene de Gaston | gren. Józef Gawor | st. gren. Leon Górski | st. gren. Bolesław Gajewski (vel Wiśniewski) | st. gren. Zbigniew Gołąb | gren. Ernest Grimmel | gren. Józef Jankowski | st. gren. Józef Jasiak |st. gren. Władysław Leszko-Sokołowski | st. gren. Józef Matuszewicz | kpr. Gerhard Nowicki (vel Haroński) | sierż. Zygmunt Orłowocz | st. gren. Józef Pająk | gren. Władysław Piotrowski | gren. Józef Prądzyński | gren. Julian Sobiechowski | st. gren. Fryderyk Synowiec | gren. Józef Talarek | st. gren. Władysław Tunecki | st. gren. Wilhelm Zagórski
Brytyjska misja wojskowa zrzucona do Polski:
Operacja Freston 26/27-12-1944
Col. Duane T. Hudson | Maj. Peter R. C. Solly-Flood | Maj. Peter Kemp | Sgt. Donald Galbraith | kpt. Antoni Pospieszalski ps. Łuk, jako Col. Anthony Currie, oficer łącznikowy i radiotelegrafista (instruktor w Audley End)
Zobacz także – Nie tylko Cichociemni
(Polscy spadochroniarze w operacjach specjalnych)
oraz Akcja Kontynentalna
Źródła:
- Informacje własne (archiwum portalu oraz własne badania)
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. I, Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. II, Abres, Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. III, Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. IV. Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
- Iwan Rafał – Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, w: Koło Historii, materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Tom 10 (2008) s. 77-106
- Archiwista – Zestawienie wydarzeń dotyczących kierowania konspiracją w kraju po Powstaniu Warszawskim, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1973, zeszyt 26, s. 207-216
- Intendent – Kilka uwag o gospodarce pieniężnej polskich władz w Londynie w latach 1944-1946, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1973, zeszyt 26, s. 203-206
- Marian Utnik – Likwidacja Oddziału VI, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1982, zeszyt 62, s. 201-205
- Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN), w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1990, zeszyt 94, s. 13-47
- Zbigniew S. Siemaszko – Działalność generała Tatara (1943-1949), Norbertinum, Lublin 2004, ISBN 83-7222-192-8
- Agnieszka Polończyk – Cichociemni – Zarys historii formacji, w: Wojska Specjalne Rzeczypospolitej Polskiej, Bieniek Mieczysław, Mazur Sławomir M. (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2016, s. 95-105, ISBN 978-83-65208-70-5
- Zygmunt Woźniczka – Środowiska postsanacyjne w Polsce po 1945 r. (zarys problemu), w: Dzieje Najnowsze 1996, nr 2, s. 109-119
- Witold Bagieński – Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej, w: Biuletyn Informacyjny, wrzesień 2016, nr 09 (317), s. 113-120
- Andrzej Friszke, Jerzy Poksiński – Pomiędzy Londynem a Warszawą. Rozmowa z Marianem Utnikiem,w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1994, zeszyt 108, s. 121-138
- Franciszek Grabowski – Ostiary i nie tylko. Lotnicy polscy w operacjach specjalnych SIS, OPC i CIA w latach 1949-1965, w: Pamięć i Sprawiedliwość 2009, nr 8/1 (14), s. 305-341
- Wojciech Frazik – Operacja “Cezary”. Prowokacyjna V Komenda WiN, w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 167-170
- Filip Musiał – Wierni testamentowi Polski Niepodległej, w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 3-12
- Wojciech Frazik – Agent “Roman” – członek tzw. V Komendy WiN, w: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989, IPN Rzeszów 2011, nr 1 (8-9) s. 139-151
- oprac. Wojciech Frazik – Operacja “Cezary” – ubecka analiza “gry” z WiN-em, Zeszyty Historyczne WiN-u, nr 15/2001
- Andrzej Zaćmiński – Współpraca Delegatury Zrzeszenia WiN za granicą “Dardanele” z Zawiązkiem Sztabu Głównego, w: Ludzie. Idee. Wojny. Studia z dziejów Europy Środkowowschodniej. Księga pamiątkowa z okazji 70. rocznicy urodzin profesora Włodzimierza Jastrzębskiego, Bydgoszcz 2009, s. 124-141
- Arkadiusz Studniarek – Dionizy Sosnowski. Niezłomny z Dołów pod Goniądzem, Towarzystwo Przyjaciół Goniądza, Goniądz / Białystok 2020
- Sprawozdanie Komisji do Rozpatrzenia spraw łączności z Krajem, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1987, zeszyt 79, s. 4-73
- Wniosek ministra sprawiedliwości K. Okulicza o wszczęcie sprawy Bergu przed Sądem Obywatelskim, w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1987, zeszyt 79, s. 73-87
- Andrzej Zaćmiński – Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji z 26 października 1952 r., w: Dzieje Najnowsze, Rocznik LI – 2019, nr 4, s. 123-144
- Stanisław Jan Rostworowski – Delegatura WiN za granicą (1946-1948), w: Zeszyty Historyczne WiN-u, czerwiec 1993, nr 3, s. 5-27
- Paweł Ziętara – Misja ostatniej szansy. Próba zjednoczenia polskiej emigracji politycznej w latach 1952-1956, w: Przegląd Historyczny 1993, nr 84/2, s. 199-220
- Jerzy Cezary Malinowski – Główne elementy myśli politycznej WiN (1945-1947), w: Czasy Nowożytne 1998 nr 4, s. 189-200
- Filip Musiał – Procesy pokazowe jako forma represji. Rozprawy Zarządów Głównych WiN, w: Zeszyty Historyczne WiN-u, 2006, nr 25, s. 67-76
- Leszek Żebrowski – Wywiadowcza i kontrwywiadowcza działalność podziemia narodowego 1944-1956, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Warszawa 2019, ISBN 978-83-953038-6-9
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej
Kontrowersje wokół liczby Cichociemnych
Pismo ppłk Józefa Hartmana, “ojca Cichociemnych” z 11 października 1946
Dwaj “historycy IPN” niezgodnie z obiektywną prawdą historyczną kwestionują liczbę 316 Cichociemnych. Obaj: Krzysztof Tochman i Waldemar Grabowski zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII. Jeden z nich, dr Waldemar Grabowski podnosi, że:
- w przypadku przyjęcia definicji Cichociemnego jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce – wg. niego ma być 302 Cichociemnych,
- w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i wysłanego drogą lotniczą do Polski (zarówno zrzuceni na spadochronach jak i Ci wysadzeni z samolotów lądujących w Polsce) – wg niego liczba Cichociemnych ma być większa o skoczków, którzy odmówili skoku, czyli ma być 322 CC,
- czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK – post z dnia 28 września 2014 na stronie Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, Facebook [dostęp 2020-02-16] – wg niego liczba Cichociemnych byłaby większa o kolejną grupę skoczków.
Mój komentarz:
Dr Waldemar Grabowski wymyślił sobie trzy różne definicje Cichociemnych i krytykuje fakty, że do niej nie pasują. Sam się zaplątał w te definicje, bowiem wywodzi np. “w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce” – “czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK”.
Jego wywody są więc wewnętrznie sprzeczne, bowiem:
- jeśli Cichociemni to żołnierze zrzuceni do Polski – to nie “zrzucani w innych krajach europejskich”
- jeśli Cichociemni to żołnierze zaprzysiężeni na rotę przysięgi ZWZ-AK – to nie “w dużej mierze zaprzysięgani”
- skoczkowie zrzucani do innych krajów nie byli Cichociemnymi – tylko agentami SOE, tj. nie podlegali KG AK ale brytyjskiemu SOE
Najistotniejsza jest jednak kwestia fundamentalna – Cichociemni byli żołnierzami Polskiego Państwa Podziemnego. Dr Grabowski nie jest przez nikogo upoważniony do decydowania o tym, kto był – a kto nie był Cichociemnym. Jego wewnętrznie sprzeczne spekulacje nie mają znaczenia w świetle faktów historycznych.
Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na tekst przysięgi Cichociemnych:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako ŻOŁNIERZ POWOŁANY DO SŁUŻBY SPECJALNEJ [podkreśl. RMZ] przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.
Z treści przysięgi Cichociemnych jednoznacznie wynika, że byli żołnierzami (a nie kurierami) powołanymi do służby specjalnej w Armii Krajowej (czyli po skoku do Kraju). Nie byli tylko (już) kandydatami do tej służby, przeszkolonymi i po przysiędze.
Listę 316 Cichociemnych spisano wprawdzie dopiero po wojnie – jako listę skoczków odznaczonych “Znakiem [Spadochronowym] dla Skoczków do Kraju” – ale uczynił to Kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej zarządzeniem z 7 lutego 1954.
Przeciwko kształtowi tej listy nie protestował nikt, w tym żaden z kilkudziesięciu żyjących wtedy Cichociemnych. Wtedy nie było kontrowersji – te tworzone obecnie przez dr Grabowskiego można śmiało wyrzucić do kosza. Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, nie byli więc nimi kurierzy, skoczkowie zrzuceni do innych krajów lub skoczkowie zrzuceni do Polski po wojnie (po rozwiązaniu AK).
“Rewelacje” dr Grabowskiego wynikają z naciąganej definicji “cichociemnego”, nie mają oparcia w żadnym źródle historycznym. Nie potwierdza ich Studium Polski Podziemnej w Londynie ani też publikacja wydana przez samych Cichociemnych – “Drogi cichociemnych”.
Rzekomy problem z liczbą Cichociemnych polega na tym, że dr Grabowski wymyślił sobie różne definicje “cichociemnego” a potem liczy spadochroniarzy, którzy mu pasują do wydumanej niby “definicji”.
Faktycznie zaś Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza w porozumieniu z SOE wysłał do Polski 316 spadochroniarzy, których z czasem nazwano cichociemnymi.
Panom: Grabowskiemu i Tochmanowi wydaje się, że lepiej od oficerów Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza wiedzą, kogo Oddział VI zrekrutował, przeszkolił i wyekspediował do okupowanej Polski… 🙁
Krzysztof Tochman oraz Waldemar Grabowski z premedytacją KŁAMIĄ, twierdząc jakoby polscy skoczkowie do innych krajów rzekomo byli “cichociemnymi’. Faktycznie byli to spadochroniarze Akcji Kontynentalnej. Za to fundamentalne kłamstwo zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII.
Jak podkreśla jeden z twórców Akcji Kontynentalnej, Jan Librach – “nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami Cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej. (Jan Librach, Nota o “Akcji Kontynentalnej”, Zeszyty Literackie 1973, nr 73, s. 162).
Ryszard M. Zając
ZOBACZ – OKRADANIE CICHOCIEMNYCH
Polscy spadochroniarze do zadań specjalnych (Cichociemni i inni):
- Cichociemni – byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, działali w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, byli wysyłani przez wojsko i realizowali cele wojskowe.
- Emisariusze i kurierzy polityczni – byli cywilnymi łącznikami pomiędzy emigracyjnym rządem R.P. a cywilną strukturą w okupowanej Polsce – Delegaturą Rządu na Kraj, a także pomiędzy rządem a krajowymi partiami i stronnictwami politycznymi, byli wysyłani przez polityków i realizowali cele polityczne. Nie byli Cichociemnymi.
- Spadochroniarze do innych krajów – działali poza Polską oraz poza strukturami Polskiego Państwa Podziemnego. Byli wysyłani w porozumieniu z emigracyjnym rządem RP przez brytyjskie SOE (Akcja Kontynentalna) lub amerykańskie OSS (Project Eagle) jako agenci tych służb, realizowali cele polityczno – wojskowe, wskazane przez zachodnie służby specjalne: SOE lub OSS. Nie byli Cichociemnymi.
Pobierz (plik pdf):
Zobacz także:
