• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Trawa

Cichociemni – kontrowersje

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni - kontrowersjeSpis treści:


 

Byli i tacy cichociemni spadochroniarze Armii Krajowej, których pamiętamy z zażenowaniem, bowiem splamili się, z różnych powodów, niegodnymi czynami. Na szczęście byli wyjątkiem. 

 

archiwum-ipn-300x167 Cichociemni - kontrowersjeprl Cichociemni - kontrowersjeZ akt IPN wynika, że niektórzy z cichociemnych, kierowani różnymi motywami, mogli podjąć współpracę z komunistycznymi służbami specjalnymi  „Polski Ludowej” – m.in. UB, SB, IW, GZI, lub WSW czy wywiadem PRL.

Niektórzy dokonali własnego wyboru, innych złamano szantażem i groźbami. Bez znajomości wszystkich towarzyszących temu okoliczności (kontekstu osobistego i społecznego) łatwo dzisiaj wystawiać oceny moralne, zapominając że wówczas Cichociemni obawiali się o życie własne oraz swoich bliskich. Rzeczywistość tamtych lat jest bardzo skomplikowana, nie sposób jej zrozumieć, posługujac się wyłącznie czarno – białymi okularami…

Na ile to możliwe, warto wnikliwie spojrzeć na życiorysy kontrowersyjnych cichociemnych. Nie po to, aby usprawiedliwiać, ale po to, aby zrozumieć, dla niektórych bardzo trudne, czasem wymuszone decyzje o podjęciu współpracy, bardzo często wynikające wprost z obawy o własne życie… Warto także zauważyć, że niektórzy podejmowali swoistą grę z bezpieką – zobowiązując się do współpracy, ale nie przekazując żadnych informacji albo przekazując informacje bezwartościowe. Niestety, niektórzy historycy w pogoni za sensacją naciągają fakty albo interpretują je w sposób sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem.. Wiadomo także, że wiarygodność zapisów w rejestrach służb nie jest nadmiernie wysoka – np. powszechnym procederem było umieszczanie w dokumentacji i rejestrach rzekomych współpracowników w celu wyłudzenia pieniędzy z budżetu służb, rzekomo przekazywanych tym „współpracownikom”…

 


UWAGA dane osobowe CC mających współpracować ze służbami specjalnymi „Polski Ludowej”
pochodzą z mało rzetelnej publikacji dr Krzysztofa A. Tochmana (patrz poniżej)
nie sposób ich zweryfikować (autor tylko w kilku przypadkach podał bliższe dane)
brak podanego kontekstu społecznego i osobistego ewentualnego podjęcia takiej współpracy
ponadto rzetelność tego autora może budzić uzasadnione wątpliwości:
patrz
Rocznica pełna błędów, Odpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana

Podane osoby mogą być bezpodstawnie wskazane jako współpracownicy służb…


 

„Lista Tochmana” – Cichociemnych posądzonych
o współpracę ze służbami „Polski Ludowej”:

(Kliknięcie w nazwisko prowadzi do strony z biogramem)

UWAGA! – lista w trakcie weryfikacji, niektóre dane mogą być błędne…
Bardziej szczegółowe dane znajdują się na stronach z biogramem

StopieńNazwisko imięPseudonim TW
gen. bryg.Bałuk StefanTW Jerzy
por.Buyno JerzyTW Mieczysławski
kpt.Fijałka MichałTW Osiecki
kpt. piech.Fortuna LudwikTW Snarski
por. łączn.Fuhrman KazimierzTW Kazik
Marek Lachowicz
ppor.Gołuński Norbert TW Jan
ppor.Heczko Kalinowski GustawTW Powada
por. piech.Kiwer EdwardTW Ksawery
por.Klocek Niewęgłowski Włodzimierzwłaściciel lokalu kontaktowego SB o kryptonimie „Lipa”
ppor. piech.Konstanty Ignacy TW Wiśniewski
por. łączn. lot.Kowalik EdwardTW Bil, Bill
mjrKrzymowski StanisławTW wywiadu PRL
kpt. piech.Lipiński WojciechTW Set, Heros
ppłk.Majorkiewicz FelicjanTW Jaworski
ppor. łączn.Makagonow Makagon AleksanderTW Janek
kpt.Nowacki JózefTW Walewski
ppor. kaw.Nowobilski TadeuszTW Dzwon
ppłk.Paczkowski AlfredTW Jan
kpt. piech.Piotrowski JulianTW Rewera, Wanda
rtm. kaw.Prądzyński Janusz TW Wanda
rotm.Prus Bogusławski AndrzejTW Andrzej
Bogusławski
mjrPukacki Franciszek TW Cichy
por. piech.Rydzewski LechTW Kret
por. piech.Sikorski ZenonTW Tadeusz Ciekański, Zen
KO Pilot
kpt. art.Smolski KazimierzTW WUBP Szczecin
ppłk.Szymański JerzyTW Pucz, Bober
KO Konarski
ppor.Żelechowski TadeuszTW Ptak

 

 

Odpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana

Wg. mało wiarygodnej publikacji Krzysztofa A. Tochmana, od 16 lutego 1956 do 14 grudnia 1965 Cichociemny Michał Fijałka miał współpracować jako tajny informator ps. Osiecki ze Służbą Bezpieczeństwa. Autor tej publikacji skompromitował się rażącą nierzetelnością m.in. w publikacji pt. Cichociemni 1941 – 1945. W 80 rocznicę pierwszego skoku bojowego do Polski, IPN Oddział w Rzeszowie, Rzeszów 2021 – patrz Rocznica pełna błędów.

Grzegorz Fijałka – Odpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana
Michał Fijałka (1915-1983), tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie „Osiecki”,
w: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944 – 1989, Warszawa 2020, nr 1 (18)/2020 – pdf do pobrania

 

 Krzysztof A. Tochman – Michał Fijałka (1915-1983), cichociemny, żołnierz AK,
tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie „Osiecki”
w: IPN, Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989 /1(7), s. 483-493

 

 

Rozpracowanie Cichociemnych przez komunistyczny aparat represji

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

 

Kradzieże pieniędzy zrzutowych

Zdarzały się także inne, związane z Cichociemnymi, zdecydowanie niehonorowe sytuacje:

 

Bartłomiej Szyprowski – Kradzież pieniędzy cichociemnych z placówki „Pole” pod Wyszkowem.
Wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego na Władysława Wysockiego
w: Rocznik Wołomiński t. VII, 2011, s. 211 – 227

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno – Wojskowy nr 16 (67)1 (351), 2015, s. 158 – 178

 

Bartłomiej Szyprowski – Kradzież pieniędzy zrzutowych z placówki „Kopyto”.
Sprawa karna pchor. Tadeusza Szatkowskiego przed Wojskowym Sądem Specjalnym
Komendy Głównej Armii Krajowej
w: Dzieje Najnowsze, Instytut Historii PAN, nr 2/2018, s. 21 – 47

 

 

Źródła:
  • informacje własne
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
  • Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji, w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72
  • Filip Musiał – Trudna prawda, w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59
  • Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych, w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

 


 

Kontrowersje wokół liczby Cichociemnych

Dwaj „historycy IPN” niezgodnie z obiektywną prawdą historyczną kwestionują liczbę 316 Cichociemnych. Obaj: Krzysztof Tochman i Waldemar Grabowski zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII. Jeden z nich, dr Waldemar Grabowski podnosi, że:

  • w przypadku przyjęcia definicji Cichociemnego jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce – wg. niego ma być 302 Cichociemnych,
  • w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i wysłanego drogą lotniczą do Polski (zarówno zrzuceni na spadochronach jak i Ci wysadzeni z samolotów lądujących w Polsce) – wg niego liczba Cichociemnych ma być większa o skoczków, którzy odmówili skoku, czyli ma być 322 CC,
  • czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK post z dnia 28 września 2014 na stronie Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej,  Facebook [dostęp 2020-02-16] – wg niego liczba Cichociemnych byłaby większa o kolejną grupę skoczków.

 

Mój komentarz:

Dr Waldemar Grabowski wymyślił sobie trzy różne definicje Cichociemnych i krytykuje fakty, że do niej nie pasują. Sam się zaplątał w te definicje, bowiem wywodzi np. „w przypadku przyjęcia definicji CC jako żołnierza PSZ zaprzysiężonego na rotę przysięgi ZWZ-AK i zrzuconego na spadochronie w Polsce” – „czy jako CC nie należałoby również uznać spadochroniarzy zrzuconych w Polsce, ale wysłanych przez MSW, a także spadochroniarzy zrzuconych zarówno przez MON, jaki i MSW w innych krajach europejskich (Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Niemcy i Austria). Byli Oni w dużej mierze zaprzysięgani na rotę przysięgi ZWZ-AK”.

Jego wywody są więc wewnętrznie sprzeczne, bowiem:

  • jeśli Cichociemni to żołnierze zrzuceni do Polski – to nie „zrzucani w innych krajach europejskich”
  • jeśli Cichociemni to żołnierze zaprzysiężeni na rotę przysięgi ZWZ-AK – to nie „w dużej mierze zaprzysięgani”
  • skoczkowie zrzucani do innych krajów nie byli Cichociemnymi – tylko agentami SOE, tj. nie podlegali KG AK ale brytyjskiemu SOE

SPADOCHRONIARZE-DO-ZADAN-SPECJALNYCH-190x250 Cichociemni - kontrowersjeNajistotniejsza jest jednak kwestia fundamentalna – dr Grabowski nie jest przez nikogo upoważniony do decydowania o tym, kto był – a kto nie był Cichociemnym. Jego wewnętrznie sprzeczne spekulacje nie mają znaczenia w świetle faktów historycznych.

Listę 316 Cichociemnych spisano wprawdzie dopiero po wojnie – jako listę skoczków odznaczonych „Znakiem [Spadochronowym] dla Skoczków do Kraju” – ale uczynił to Kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej zarządzeniem z 7 lutego 1954.

Przeciwko kształtowi tej listy nie protestował nikt, w tym żaden z kilkudziesięciu żyjących wtedy Cichociemnych. Wtedy nie było kontrowersji – te tworzone obecnie przez dr Grabowskiego można śmiało wyrzucić do kosza.

 

Rzekomy problem z liczbą Cichociemnych polega na tym, że dr Grabowski wymyślił sobie różne definicje „cichociemnego” a potem liczy spadochroniarzy, którzy mu pasują do wydumanej niby „definicji”.

Faktycznie zaś Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza w porozumieniu z SOE wysłał do Polski 316 spadochroniarzy, których z czasem nazwano „cichociemnymi”…

Panom: Grabowskiemu i Tochmanowi wydaje się, że lepiej od oficerów Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza wiedzą, kogo Oddział VI zrekrutował, przeszkolił i wyekspediował do okupowanej Polski… 🙁

 

TOCHMAN-KLAMIE-247x250 Cichociemni - kontrowersjeKrzysztof Tochman oraz Waldemar Grabowski z premedytacją KŁAMIĄ, twierdząc jakoby polscy skoczkowie do innych krajów rzekomo byli „cichociemnymi’. Faktycznie byli to spadochroniarze  Akcji Kontynentalnej. Za to fundamentalne kłamstwo zostali wpisani na listę FAŁSZERZY HISTORII.

Jak podkreśla jeden z twórców Akcji Kontynentalnej, Jan Librach – „nie było, poza ogólnymi założeniami walki z wrogiem, związku organizacyjnego pomiędzy Akcją Kontynentalną a kierowanymi z Londynu pracami krajowymi”, tj. organizowanymi przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza lotniczymi zrzutami Cichociemnych, broni, sprzętu i pieniędzy dla Armii Krajowej. (Jan Librach, Nota o „Akcji Kontynentalnej”, Zeszyty Literackie 1973, nr 73, s. 162).

Ryszard M. Zając

 

 

SPADOCHRONIARZE-DO-ZADAN-SPECJALNYCH__2-190x250 Cichociemni - kontrowersjePolscy spadochroniarze do zadań specjalnych:

  • Cichociemni – byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej, działali w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, byli wysyłani przez wojsko i realizowali cele wojskowe. Tylko Cichociemni byli rekrutowani, selekcjonowani, przeszkoleni oraz wyekspediowani do Polski przez Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
  • Emisariusze i kurierzy polityczni – byli cywilnymi łącznikami pomiędzy emigracyjnym rządem R.P. a cywilną strukturą w okupowanej Polsce – Delegaturą Rządu na Kraj, a także pomiędzy rządem a krajowymi partiami i stronnictwami politycznymi, byli wysyłani przez polityków i realizowali cele polityczne. Nie byli Cichociemnymi.
  • Spadochroniarze do innych krajów -działali poza Polską oraz poza strukturami Polskiego Państwa Podziemnego. Byli wysyłani w porozumieniu z emigracyjnym rządem RP przez brytyjskie SOE (Akcja Kontynentalna) lub amerykańskie OSS (Project Eagle) jako agenci tych służb, realizowali cele polityczno – wojskowe, wskazane przez zachodnie służby specjalne: SOE lub OSS. Nie byli Cichociemnymi.

 

Zobacz także:

 

zobacz – Okradanie Cichociemnych

 

 

Tadeusz Śmigielski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Tadeusz Śmigielski - Cichociemnyps.: „Ślad”, „Lot”, „Zbyszek”

Tadeusz Mieczysław Śmigielski   vel Tadeusz Śliwiński

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0962, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2020

 

Smigielski-Tadeusz-elitadywersji-org-178x250 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

por. cc Tadeusz Śmigielski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Tadeusz Śmigielski - Cichociemnyur. 3 stycznia 1913 w Warszawie, zm. w 1999 w Cheltenham (Gloucestershire, Wielka Brytania) – porucznik saperów, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,  1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Komendy Głównej AK, wywiadu ofensywnego Armii Krajowej, instruktor wywiadu, więzień gestapo, obozów koncentracyjnych:  KL Auschwitz, KL Buchenwald, KL Mittelbau-Dora, KL Bergen-Belsen (1943-1945), Cichociemny
Znajomość języków: rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; specjalnościowy: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 22 lata 2 miesiące

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Tadeusz Śmigielski - CichociemnySpis treści:


 

Smigielski-Tadeusz-KOL_023_0288-2-212x250 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyDo 1928 mieszkał w Warszawie, uczył się w gimnazjum, następnie w Średniej Szkole Technicznej w Brześciu nad Bugiem, w 1933 zdał egzamin dojrzałości. Od września 1933 jako ochotnik w Szkole Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie, po jej ukończeniu w lipcu 1934 na stażu jako dowódca drużyny 5 batalionu saperów w Brześciu nad Bugiem. Od 1935 do sierpnia 1937 technik oddziału drogowego PKP Baranowicze. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1936. Od 1 sierpnia 1937 dowódca plutonu łączności 1 batalionu mostów kolejowych w Krakowie.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 w Ośrodku Zapasowym Mostów Kolejowych nr 1. 19 września wraz z jednostką przekroczył granicę z Węgrami, unternowany w Balatonlelle. Uciekł, 10 stycznia 1940 dotarł do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Od 1 lutego 1940 w Oficerskim Ośrodku Wyszkolenia Saperów w Thouars, następnie od 16 marca w Centrum Wyszkolenia Saperów w Versailles, od czerwca ponownie w Oficerskim Ośrodku Wyszkolenia Saperów w Thouars, 18 czerwca 1940 ranny w nogę podczas bombardowania dworca.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Po upadku Francji od 26 czerwca 1940 w Wielkiej Brytanii, do 26 lipca w szpitalu w Liverpoolu. Wstapił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do Zgrupowania Saperów 7 Brygady Kadrowej Strzelców w Crawford, Dunfermline. Od czerwca 1941 do 12 stycznia 1942 przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do „Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997 r., nr 4/1 (7) [1], s. 153-176

 

 

Cichociemny
Glasgow-szkola-szpiegow-300x204 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Prawdopodobna siedziba szkoły wywiadu w Glasgow

button-zrzuty_200-150x150 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, m.in. podczas Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu, zwanej przez Cichociemnych „kursem gotowania na gazie”). Awansowany na stopień porucznika 30 października 1940 ze starszeństwem od 1 stycznia 1940, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 stycznia 1942 w Londynie.

Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113

 

Tempsford-300x222 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Halifax-mk3-300x225 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Handley Page Halifax

Piątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE, tj. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego „Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.

KL-Buchenwald-250x250 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

KL Buchenwald

Start o godz. 20.oo z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, ppor. Lech Łada ps. Żagiew, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Jan Rostek ps. Dan oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego 1942) nie mógł zostać wykonany.

Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość „na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).

Jerzy Straszak – „Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996

 

Jan-Jazwinski-251x350 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny„Dnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. „Trawa”. (…).

W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbins’em). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że „lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech (niezbyt to silny wyraz). Jednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów. Tak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifax’y dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbins’a, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki.” (s. 57-58)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

AK-opaska-300x201 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie. Od kwietnia 1942 przydzielony do Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, jako oficer wywiadu ofensywnego referatu „Wschód”. Prowadził działalność wywiadowczą na terenach wschodnich, ponadto instruktor wywiadu na organizowanych kursach.

Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49

 

dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org

 

skan-06-284x400 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Strona listy więźniów przeniesionych z KL Auschwitz do KL Buchenwald, zarejestrowanych 23 października 1943. W poz. 1161 Tadeusz Śliwiński (Tadeusz ŚMIGIELSKI), źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau

Od czerwca 1943 przydzielony do Oddziału II (wywiad) Komendy Obszaru Lwów AK; rekrutował i szkolił wywiadowców.

22 czerwca 1943 aresztowany przez gestapo w Lwowie przy ul. Łyczakowskiej 34, osadzony w więzieniu w Lwowie przy ul. Łąckiego, następnie  osadzony w obozach koncentracyjnych KL Auschwitz, KL Buchenwald, KL Mittelbau-Dora, KL Bergen-Belsen. 15 kwietnia 1945 uwolniony przez żołnierzy brytyjskich.

 

 

Po wojnie
Oddzial-VI-Londyn-300x253 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

Od 25 maja 1945 tłumacz 8 brytyjskiej Brygady Pancernej, od 31 lipca 1945 w dyspozycji szefa Misji Wojskowej jako oficer łącznikowy 8 Brygady Pancernej przy brytyjskiej 21 Grupie Armii.

2 października 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.

Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, dalsze losy nieznane. Zmarł w 1999 w Cheltenham (Gloucestershire, Wielka Brytania). Symboliczny grób znajduje się na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

 

 

Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 r. nr 10, s. 149-165

 

 

Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.

W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych

 

 

Awanse
  • podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1936  Virtuti-Militari-272x350 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny
  • porucznik  – 30 października 1940, ze starszeństwem od 1 stycznia 1940

 

 

Ordery i odznaczenia

 

cc-Smigielski-grob_20220515_095051-250x227 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Życie rodzinne

Syn Rafała oraz Anny z domu Nożyńskiej.

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Tadeusz Śmigielski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Tadeusz Śmigielski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Tadeusz Śmigielski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Tadeusz Śmigielski - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0288
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, s. 220-221, Zwierzyniec – Rzeszów2011, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 423, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 208-209, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Jan Rostek – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Jan Rostek - Cichociemnyps.: „Aga”, „Bob”, „Dan”

vel Jan Rossowski, vel Stefan Andruszczak

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0960

 

Rostek-Jan-elitadywersji-org-171x250 Jan Rostek - Cichociemny

por. cc Jan Rostek
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Jan Rostek - Cichociemnyur. 12 maja 1918 w Pysznicy (powiat stalowowolski), poległ prawdopodobnie zamordowany przez Abwehrę  po 8 marca 1943 w Kijowie (Ukraina) – porucznik kawalerii, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, wywiadu ofensywnego Armii Krajowej,  Komendy Głównej AK, uczestnik kampanii wrześniowej, więziony i prawdopodobnie zamordowany przez Abwehrę (1943), Cichociemny
Znajomość języków obcych: francuski, angielski, niemiecki, ukraiński; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; specjalnościowy: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow); uzupełniające: prowadzenia pojazdów mechanicznych (samochód osobowy, ciężarowy, motocykl), i in. W dniu wybuchu wojny miał 21 lat 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 23 lata 10 miesięcy. Syn rolnika

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Jan Rostek - CichociemnySpis treści:


 

 

odznaka-Szk-Podchor-Kawal-Grudziadz-213x250 Jan Rostek - CichociemnyDwa lata po jego urodzeniu umarł mu ojciec, wychowywany samotnie przez matkę. Uczył się w domu, po zdaniu egzaminu od 1936 w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym w Nisku. W 1936 zdał egzamin dojrzałości. Uprawiał lekką atletykę, pływanie. 20 września 1936 wstąpił jako ochotnik do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, od września 1937 do czerwca 1939 w Szkole Podchorążych Kawalerii. Praktyka w 12 Pułku Ułanów Podolskich w Białokrynicy. Mianowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 1 sierpnia 1939.

 

 

II wojna światowa
Jankowski-Rostek-kurs-cc-300x238 Jan Rostek - Cichociemny

Jan Rostek na jednym z kursów cc

W kampanii wrześniowej 1 września 1939 walczył w składzie Wołyńskiej Brygady Kawalerii, ranny w prawą skroń podczas ciężkich walk pod Mokrą. Leczony w szpitalu w Łodzi, 4 września ewakuowany wraz ze szpitalem do Równego, następnie do Białokrynicy.

Po agresji Sowietów na Polskę, wraz z por. Ruszowskim oraz rtm. Siemiątkowskim 19 września przekroczył granicę z Węgrami. Do 27 grudnia w obozie Jolsza na granicy słowackiej, później w Budapeszcie.

1 stycznia 1940 przekroczył granicę z Francją, dotarł do Paryża (Bessieres), od 6 stycznia w obozie oficerskim kawalerii w Sables d’Or. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od 1 kwietnia dowódca plutonu w szkole podoficerskiej w Bollene, przydzielony do 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Ewakuowany wraz z Brygadą do Wielkiej Brytanii.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

25 czerwca 1940 wraz z Brygadą dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, do 31 marca 1941 dowódca 1 plutonu szwadronu szkolnego 24 Pułku Ułanów.

Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do „Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997 r., nr 4/1 (7) [1], s. 153-176

 

dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org

 

 

Cichociemny
Glasgow-szkola-szpiegow-300x204 Jan Rostek - Cichociemny

Prawdopodobna siedziba szkoły wywiadu w Glasgow

button-zrzuty_200-150x150 Jan Rostek - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Jan Rostek - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, od 1 kwietnia do 10 stycznia 1942 uczestnik „Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej” (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu, zwanej przez Cichociemnych „kursem gotowania na gazie”). Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 stycznia 1942 w Londynie. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 27 marca 1942.

Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113

 

Halifax-mk3-300x225 Jan Rostek - Cichociemny

Handley Page Halifax

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Piątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE (Special Operations Executive, ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego „Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.

Tempsford-300x222 Jan Rostek - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Rostek-Jan-grob-300x397 Jan Rostek - CichociemnyStart z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, ppor. Lech Łada ps. Żagiew, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (27/28 lutego) zadanie nie mogło zostać wykonane.

Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość „na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).

 

Jan-Jazwinski-251x350 Jan Rostek - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Jan Rostek - CichociemnyDnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. „Trawa”. (…).

W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbinsem). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że „lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech” (niezbyt to silny wyraz). Jednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów. Tak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifaxy dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbinsa, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki. (s. 57-58)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Jerzy Straszak – „Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996

 

cc-szkola-szpiegow-Mayer-Rostek-Majewicz-Jablonski-250x156 Jan Rostek - Cichociemny

Od lewej: płk. dypl. Stefan Mayer, ppor. Jan Rostek, NN, ppor. Stefan Majewicz, ppor. Bolesław Jabłoński

AK-opaska-300x201 Jan Rostek - CichociemnyPo skoku przydzielony jako oficer wywiadu do Referatu „Wschód” Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, skierowany do Ośrodka O III w Kijowie (Ukraina).

Wskutek zdrady oraz dekonspiracji całego ośrodka. aresztowany przez niemiecki kontrwywiad wojskowy Abwehrę, 13 stycznia 1943 w Kijowie, w punkcie kontaktowym przy ul. Marino Błagowieszczańskiej, wraz z Cichociemnymi:  por. Wiesławem Ipohorskim- Lenkiewiczem ps. Zagroda oraz por. Januszem Zalewskim ps. Chinek.

Aresztowanie było wynikiem operacji niemieckiego kontrwywiadu wojskowego Abwehry przeciwko sieci wywiadowczej Armii Krajowej, funkcjonującej pod kryptonimem „WW-72”. Prawdopodobnie operacja była wynikiem działań agenta gestapo w szeregach AK Ludwika KalksteinaDo 8 marca 1943 więziony w Kijowie, dalsze losy nieznane, prawdopodobnie zamordowany. Miał 25 lat…

Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49

 

Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 r. nr 10, s. 149-165

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

 

Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.

W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych
 

 

 

Virtuti-Militari-272x350 Jan Rostek - Cichociemny

Awanse

 

 

Odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Walentego rolnika oraz Zofii z domu Haliniak, ojciec umarł dwa lata po jego urodzeniu, wychowywany przez matkę. Miał brata. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Jan Rostek - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Jan Rostek - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

Piotr Niemiec – Dalsze losy nieznane
w: Gość Niedzielny Sandomierz, nr 40/730, 25 października 2008 r.

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Jan Rostek - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Jan Rostek - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Jan Rostek - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Jan Rostek - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Jan Rostek - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Jan Rostek - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Jan Rostek - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Jan Rostek - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0237
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 150-151, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 301, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny
  • Paweł Maria Lisiewicz – Bezimienni. Z dziejów wywiadu Armii Krajowej, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987, ISBN 83-202-0478-X

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Rafał Niedzielski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Rafał Niedzielski - Cichociemnyps.: „Mocny”, „Twardy”, „Rafał”

Rafał Andrzej Niedzielski  vel Stanisław Zagórski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0037

 

NIEDZIELSKI-RAFAL-elitadywersji-org-183x250 Rafał Niedzielski - Cichociemny

ppor. cc Rafał Niedzielski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Rafał Niedzielski - Cichociemnyur. 25 maja 1923 w Szczebrzeszynie, poległ w walce 4 września 1943 w Wólce Plebańskiej (pow. konecki) – podporucznik kawalerii, harcerz, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, oficer Armii Krajowej, I Odcinka „Wachlarza”, Kedywu Obszaru Lwów AK, uczestnik kampanii francuskiej, jeden z najmłodszych Cichociemnych
Znajomość języków: francuski; szkolenia – kursy specjalne m.in.: zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy,  i in. W dniu wybuchu wojny miał 16 lat 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 18 lat 10 miesięcy. Siostrzeniec generała oraz premiera R.P., syn dyrektora Państwowego Seminarium Nauczycielskiego

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Rafał Niedzielski - CichociemnySpis treści:


 

 

krzyz-harcerski-zhp-300x301 Rafał Niedzielski - CichociemnyBył jednym z co najmniej osiemnastu Cichociemnych, wywodzących się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp.

Do 1935 uczył się w gimnazjum w Siedlcach, następnie w Korpusie Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie, w 1938  uzyskał tzw. małą maturę. Podczas nauki w szkole działał w Związku Harcerstwa Polskiego.

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Rafał Niedzielski - CichociemnyW kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. 28 października przekroczył granicę ze Słowacją, przez Węgry, Jugosławię, Włochy dotarł w listopadzie do Francji.

14 listopada w Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 7 Pułku Piechoty w Guer. Po jej ukończeniu przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej w Arpageon. Od 11 czerwca uczestniczył w walkach kampanii francuskiej w składzie 5 kompanii samodzielnego batalionu mjr Zgorzelskiego.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Po upadku Francji, 27 czerwca 1940  wraz z jednostką ewakuowany z Port Vendre przez Oran, Caso, Gibraltar do Wielkiej Brytanii, 19 lipca dotarł do Liverpoolu. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do II szwadronu 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Od 1 grudnia 1940 w plutonie łączności 24 Pułku Ułanów. Od 28 marca 1941 przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, przemianowanej później na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Rafał Niedzielski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Podczas wpisywania do ewidencji podał rok 1921 w dacie urodzenia, dodając sobie dwa lata, aby zakwalifikować się do skoku do Polski. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, ukończył m.in. kurs spadochronowy w Manchesterze oraz kurs dywersyjny w STS 25 w Inverlochy Castle k. Fort William (hrabstwo Highland, Szkocja, Wielka Brytania). Opinia wystawiona podczas szkolenia – Inteligentny. Wytrzymałość fizyczna i nerwowa duża, posiada dużą siłę charakteru do znoszenia trudów fizycznych. Duże zdolności organizacyjne i dowódcze. Pracuje nad sobą. Nastawienie do pracy wojskowej – ideowe. Patriotyzm zdolny do poświęceń. Lojalność – bez zastrzeżeń. Wiadomości ogólne i wojskowe – duże. Ogólnie dobry. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 stycznia 1942 w Londynie, przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 27 marca 1942.

Tempsford-300x222 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

robotowcy-274x400 Rafał Niedzielski - CichociemnyPiątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE, tj. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego „Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.

Start o godz. 20.oo z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, ppor. Lech Łada ps. Żagiew, por. Jan Rostek ps. Dan, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego) nie mógł zostać wykonany.

Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość „na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).

 

Jan-Jazwinski-251x350 Rafał Niedzielski - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Rafał Niedzielski - Cichociemny„Dnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. „Trawa”. (…).

W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbinsem). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że „lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech” (niezbyt to silny wyraz). Jednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów. Tak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifaxy dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbinsa, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki. (s. 57-58)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Wachlarz-AK-250x210 Rafał Niedzielski - Cichociemnycc-Niedzielski-300x152 Rafał Niedzielski - CichociemnyPo aklimatyzacji do realiów okupacyjnych, w kwietniu 1942 wraz z Cichociemnym por. Aleksandrem Kułakowskim ps. Rywal przydzielony jako dowódca patrolu dywersyjnego w Winnicy na I Odcinek Wachlarza, obejmujący także: Lwów, Tarnopol, Płoskirów, Żmerynkę, Dniepropietrowsk. Od marca 1943 dowódca oddziału dyspozycyjnego Kedywu Obszaru Lwów AK. W czerwcu 1943 aresztowany przez niemiecką żandarmerię w Zagnańsku, podczas przejazdu z Warszawy do Lwowa.

cc-Niedzielki-Rafal-pomnik-250x266 Rafał Niedzielski - CichociemnyUciekł, przyłączył się do Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”. Od 15 czerwca 1943 zastępca dowódcy Zgrupowania nr 2 dowodzonego przez Cichociemnego ppor. Waldemara Szwieca ps. Robot, od 3 lipca także dowódca 1 plutonu „warszawskiego”, po rannym Cichociemnym ppor. Janie Rogowskim ps. Czarka.

Michniow-250x146 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Michniów

Uczestniczył we wszystkich działaniach Zgrupowania, m.in. z Cichociemnym ppor. Waldemarem Szwiecem ps. Robot oraz Cichociemnym por. Eugeniuszem Kaszyńskim ps. Nurt wziął udział w ataku na pociąg pod Łączną (2/3 lipca), w akcjach odwetowych za Michniów, akcji na pociąg pod posterunkiem blokowym Podłazie (12/13 lipca), akcji kolejowej w Wąsoszy (19/20 sierpnia), ataku na Końskie (31 sierpnia/1 września).

Poległ 4 września 1943 podczas ataku na niemiecki pociąg urlopowy, na stacji Wólka Plebańska, raniony śmiertelnie w głowę. Pochowany na partyzanckim cmentarzu w okolicach Wólki Zychowej, ekshumowany jesienią 1946, pochowany w kwaterze partyzanckiej na cmentarzu parafialnym w Końskich.

Wojciech Borzobohaty – Zgrupowanie Partyzanckie „Ponury” „Nurt”
w: Biuletyn informacyjny AK nr 08 (328) sierpień 2017, s. 21 – 31

 

Marek Jedynak – Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” – „Nurt”
w: Biuletyn informacyjny AK nr 08 (328) sierpień 2017, s. 64 – 71

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Rafał Niedzielski - Cichociemny

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Tadeusza (1877-1953) dyrektora Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Szczebrzeszynie, ochotnika w wojnie polsko – bolszewickiej oraz Mirosławy Wincentyny z domu Składkowskiej (1888-1945), nauczycielki, siostry premiera, gen. dyw. Felicjana Sławoja Składkowskiego (był jego ojcem chrzestnym). Rodziny nie założył.

Miał 2 siostry: Ewę (1920-1943) łączniczkę ZWZ, zamordowaną w Auschwitz-Birkenau oraz Marię (ur. 1922), łączniczkę AK. Jego dziadkowie: Andrzej Niedzielski i Wincenty Składkowski brali udział w powstaniu styczniowym 1863 – 1864.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Rafał Niedzielski - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Rafał Niedzielski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Rafał Niedzielski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Rafał Niedzielski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Rafał Niedzielski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Rafał Niedzielski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Rafał Niedzielski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Rafał Niedzielski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Rafał Niedzielski - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza,  w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0181
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 120-121, ISBN 83-902499-5-2
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 371, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 57

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

 

Posłuchaj relacji z archiwum Radia Wolna Europa (cykl Walki i prace Armii Krajowej):

 

Lech Łada – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Lech Łada - Cichociemnyps.: „Żagiew”, „Zbyszek”, „Leszek”

Lech Adam Łada   vel Grzegorz Szmit

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0032, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1973

 

Lada-Lech-elitadywersji-org-203x250 Lech Łada - Cichociemny

ppor. inż. cc Lech Łada
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Lech Łada - Cichociemnyur. 1 października 1910 w Rzymie (Włochy), poległ w 1942 lub 1943 prawdopodobnie w miejscowości Wygórowa (obecnie Ukraina) – podporucznik artylerii, inżynier budownictwa wodnego, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, II Odcinka „Wachlarza”, dowódca oddziału partyzanckiego „Gryzonie”, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno-strzelecki (STS 25, Inverlochy),  spadochronowy; uzupełniające: łączności dla oficerów (4 BKS, Dundee),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 28 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 31 lat 4 miesiące. Syn radcy w Ministerstwie Przemysłu i Handlu

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Lech Łada - CichociemnySpis treści:


 

Od 1922 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Warszawie, następnie od 1926 w Korpusie Kadetów nr 3 (2 kompania) w Rawiczu, w 1930 zdał egzamin dojrzałości. Od 1930 studia na Wydziale Inżynierii Wodnej Politechniki Warszawskiej. Podczas studiów pracował w firmach prywatnych i samorządowych, m.in. zdobył 5 lat praktyki budowlanej. W 1939 obronił dyplom inżyniera budownictwa wodnego.

Od września 1935 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, po jej ukończeniu w czerwcu 1936 awansowany na stopień plutonowego podchorążego, przydzielony jako dowódca plutonu 14 Dywizjonu Artylerii Konnej w Białymstoku.

 

 

II wojna światowa
Lada-Lech-KOL_023_0148-2-186x250 Lech Łada - Cichociemny

własnoręcznie napisany życiorys

Zmobilizowany 24 sierpnia 1939, przydzielony jako dowódca 14 Dywizjonu Artylerii Konnej w Białymstoku. Od 1 do 6 września zorganizował i wyekspediował sześć kolumn amunicyjnych i taborowych dla Podlaskiej Brygady Kawalerii, wchodzącej w skład Samodzielnej grupy Operacyjnej „Narew”. Ponadto zorganizował trzy plutony marszowe dla 3, 4 i 14 Dywizjonu Artylerii Konnej, a także ewakuację koszar. 6 września wyruszył z Białegostoku, 20 września w rejonie Kowla, jako dowódca 18 ochotników wyruszył do Chełma, dołączył do zwiadu grupy „Niemen”. 22 września uczestniczył w walkach o zdobycie mostu na Wieprzu w rejonie Dorohucza, ranny w czoło. 24 września walczył pod Fajsławicami, następnie 29 – 30 września w Janowie Lubelskim. Powrócił do Warszawy 16 października.

10 grudnia wyruszył w kierunku na Węgry, przez Słowację dotarł 20 grudnia do Losonc (Węgry), internowany. 4 stycznia 1940 r. uciekł, dotarł do konsulatu polskiego w Budapeszcie. Od płk Karola Piaseckiego otrzymał zadanie wywiadowcze do realizacji w kraju, 6 stycznia wyruszył w drogę do Polski, następnego dnia przekroczył granicę w miejscowości Smolniki – Roztoki, 10 stycznia 1940 dotarł do Warszawy.

Theophile-Gautier-300x170 Lech Łada - Cichociemny

m/s Theophile Gautier

Realizował zadanie wywiadowcze w Warszawie, Siedlcach, Lublinie oraz Radomiu. 24 stycznia 1940 aresztowany w Cisnej, od 26 stycznia ciężko przesłuchiwany przez gestapo w więzieniu w Sanoku (wybito mu dwa zęby), torturowany. Po przewiezieniu do więzienia w Zagórzu, 28 stycznia uciekł po wygięciu krat. Do 21 lutego ukrywał się we wsi Tarnawa Górna, 25 lutego dotarł do Nowego Sącza, 1 marca w rejonie Szczawnicy przekroczył przez Pieniny granicę ze Słowacją. 8 marca dotarł na Węgry, aresztowany w Roznavie, osadzony w Miszkolcu, od 12 marca w obozie Sóstófürdő. Uciekł, 13 marca dotarł do konsulatu polskiego w Budapeszcie.

Od 27 marca do 6 kwietnia w obozie granicznym Barcs, przekroczył granicę z Jugosławią, 12 kwietnia dotarł do Aten (Grecja). 1 maja wypłynął statkiem „Teophile Gautier”, 6 maja dotarł do Marsylii (Francja). 11 maja w Bressuire wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, następnie w Parthenay oraz Ośrodku Wyszkolenia Oficerów Artylerii przy 4 Dywizji Piechoty w Niort. Awansowany na stopień ogniomistrza podchorążego 10 czerwca 1940.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

800px-Papeteria_oficera-spadochroniarza--215x350 Lech Łada - Cichociemny

Po upadku Francji 20 czerwca ewakuowany z La Rochelle, dotarł 22 czerwca do Plymouth (Wielka Brytania). 1 lipca wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie 1 Samodzielnej brygady Spadochronowej. Od 8 sierpnia do 19 września uczestnik III kursu łączności dla oficerów 4 Brygady, ukończył ponadto kurs prowadzenia pojazdów. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 20 października 1941.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Lech Łada - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Lech Łada - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Lech Łada - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Lech Łada - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 28 listopada 1941. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V) z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak).  Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Piątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE, tj. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego „Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano  o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Jan Rostek ps. Dan, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego) nie mógł zostać wykonany.

Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość „na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).

 

Jan-Jazwinski-251x350 Lech Łada - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Lech Łada - Cichociemny„Dnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. „Trawa”. (…).

W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbinsem). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że „lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech” (niezbyt to silny wyraz).

Wachlarz-AK-250x210 Lech Łada - CichociemnyJednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów. Tak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifaxy dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbinsa, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki. (s. 57-58)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

AK-opaska-300x201 Lech Łada - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie przydzielony na II odcinek organizacji dywersyjnej „Wachlarz”, obejmującej  rejon Równe – Zwiahel – Żytomierz – Kijów, jako dowódca „Bazy” i ośrodka dywersyjnego w Równem.

Od jesieni 1942 dowódca oddziału partyzanckiego „Gryzonie”, składającego się z ok. 35 Gruzinów zbiegłych z niewoli niemieckiej, operującego w rejonie Dubna. Znawca problematyki ukraińskiej, prof. Grzegorz Motyka podkreśla że udając dezertera, udało Mu się nawiązać kontakt z UPA. Przekazał do Komendy Głównej AK meldunek wywiadowczy – ostrzegał że banderowcy z UPA chcą wymordować Polaków na Wołyniu. Niestety, dowództwo AK wątpiło w taki rozwój wydarzeń, m.in. dlatego zbyt późno utworzono 27 Wołyńską Dywizję AK.

Zginął (być może z powodu Jego działalności wywiadowczej) wskutek zatargu z dowódcą Gruzinów, kpt. „Aloszą”, według Tochmana wczesną wiosną 1943 w miejscowości Wygórow. Wg. Jędrzeja Tucholskiego miał zginąć między listopadem 1942 a styczniem 1943 pod Sadami Wielkimi (Wołyń), inni podają jako datę śmierci wrzesień 1942  lub 18 listopada 1943. Po Jego śmierci polski oddział miał  rozbić oddział Gruzinów.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Zygmunta, radcy w Ministerstwie Przemysłu i Handlu oraz Janiny z domu Skibińskiej. W 1937 zawarł związek małżeński z Tatianą z domu Drozdowską. Mieli syna (ur. 1939).

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Lech Łada - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Lech Łada - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Lech Łada - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Lech Łada - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Lech Łada - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Lech Łada - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Lech Łada - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Lech Łada - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Lech Łada - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Lech Łada - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0148
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 101-102. ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 356, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 56
  • Piotr Zychowicz – Dlaczego Ukraińcy uznali, że muszą wymordować Polaków? – wywiad z prof. Grzegorzem Motyką

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

Zbigniew Bąkiewicz – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemnyps.: „Andrzej”, „Zabawka”, „Taktyk 2”, „T-2”

Zbigniew Marian Bąkiewicz  po wojnie Zbigniew Banks

vel Stanisław Fabian, vel Andrzej Kremowicz

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0055, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1535

 

Bakiewicz-Zbigniew-elitadywersji-org-174x250 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

kpt. cc Zbigniew Bąkiewicz
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemnyur. 5 lutego 1912 w Chrobotach (powiat Błonie, obecnie Warszawski Zachodni), zm. 26 października 1996 w Edenbridge (Wielka Brytania) – kapitan, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, „Wachlarza”, instruktor szkoły dywersji Kedywu „Zagajnik”, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckiego obozu jenieckiego: Sandbostel (1944-1945), Cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 6 miesięcy; w dacie skoku do Polski 30 lat 1 miesiąc. Syn oficera Wojska Polskiego

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnySpis treści:


 

Straz_Graniczna-133x200 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyUczył się w szkole przygotowawczej w Poznaniu, następnie w gimnazjum w Szamotułach, w Ostrowie pod Wieleniem oraz w Czarnkowie. Od 1929 uczył się w Liceum Handlowym Koedukacyjnym Izby Przemysłowo – Handlowej w Poznaniu, w 1932 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu. Od sierpnia 1933 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, po jej ukończeniu na praktyce jako dowódca drużyny 29 Pułku Strzelców Kaniowskich w Kaliszu.

Od 27 czerwca 1935 w Straży Granicznej, przydzielony do placówki I linii Komisariatu Ujście, następnie od 16 sierpnia 1936 do placówki II linii Wronki. Awansowany na stopień podporucznika 1 stycznia 1936 Od 31 października 1936 w placówce Inspektoratu Straży Granicznej w Ostrowie Wielkopolskim. Od lipca do października 1937 uczestnik kursu oficerów rezerwy 57 Pułku Piechoty 14 Dywizji Piechoty, w 1938 uczestnik półrocznego kursu w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Rawie Ruskiej, po jego ukończeniu przydzielony do Komisariatu SG w Sośniu. 7 sierpnia 1939 przydzielony jako p.o. komendanta Komisariatu w Sośniu Wielkopolskim, awansowany na stopień aspiranta SG.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 ranny 1 września, krótko osadzony w niemieckiej niewoli. Przydzielony do Oddziału Wydzielonego WP płk. Jana Izińskiego – Zientarskiego 10 Dywizji Piechoty, w obronie granicy na odcinku pomiędzy Wieruszowem a Kępnem. Później w Zgrupowaniu Straży Granicznej płk. Niementowskiego z Rawy Ruskiej, walczył do 18 września w rejonie Sokala.

20 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie Mandok. 1 lutego 1940 uciekł, przez Jugosławię dotarł do Francji. 7 marca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Vichy, do Legii Oficerskiej. Uczestnik kursu przeciwpancernego w Chateaubriant.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Po upadku Francji 25 czerwca 1940 ewakuowany z St. Jean de Luz, dotarł 27 czerwca 1940 do Plymouth (Wielka Brytania). Przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w Fort Wiliam (STS 25) i Dundee, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 11 grudnia 1941 w Londynie, awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 27 marca 1942.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 marca 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Tempsford-300x222 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Piątek 27 marca 1942 był długo wyczekiwany przez dwie polskie załogi samolotów latających w specjalnych operacjach lotniczych SOE, tj. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). Po lotach w operacjach do Austrii i Czechosłowacji zaplanowano dziewiąty lot do okupowanej Polski, od trzech lat pierwszy do Polski dla załogi pilota Ryszarda Zygmuntowicza. Były też inne powody do radości: z internowania w Szwecji powróciła trzecia polska załoga, 14 marca brytyjski 138 Dywizjon RAF przeniesiono ze Stradishall na nowe, ściśle tajne lotnisko RAF Tempsford k. Bedford pod Londynem, Polacy dostali też nowego „Halifaxa”, na którego czekano sześć tygodni.

Start o godz. 20.oo z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km. Razem z nim skoczyli: ppor. Lech Łada ps. Żagiew, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Jan Rostek ps. Dan, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego) nie mógł zostać wykonany.

Samolot miał problemy techniczne, bowiem nie działał szybkościomierz, pilot zmniejszył prędkość „na wyczucie” wypuszczając dodatkowo klapy (które obniżały prędkość). Po zrzucie okazało się, że wskutek awarii hydraulicznej klap nie można schować, więc starannie obliczono czy wystarczy paliwa na powrót. Udało się powrócić, ale najpierw nad Kopenhagą samolot oświetliły niemieckie reflektory przeciwlotnicze i samolot musiał robić uniki przed ostrzałem, a potem, ok 20 mil od lądu napotkał siedem Messerschmittów na patrolu linii brzegowej. Na szczęście ukryli się w niewielkich chmurkach i Niemcy ich nie zauważyli. O godz. 8 rano załoga samolotu pomyślnie wylądowała – ale bez hamulców, bo te także zawiodły – na lotnisku Leconfield k. Hull (hrabstwo York).

 

Jan-Jazwinski-251x350 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny„Dnia 27.III. – doszedł do skutku 9-ty lot do Polski (…). Według relacji nawigatora kpt. Voelnagla – zrzut został dokonany wprost na plac. „Trawa”. (…).

W dniu 28.III. przybył mjr. Wilkinson [SOE] i zdał relację z przebiegu starań o samoloty typu Liberator [na potrzeby zrzutów do Polski]. Dnia 26.III. miało miejsce posiedzenie Imperialnego Gabinetu Obrony [Imperial War Cabinet] (obecnie: premier Churchill, min. lotnictwa Sinclair, marsz. Portal, gen. Brooke oraz minister blokady lord Selborne wraz z brig. Gubbinsem). Premier dał wyraz ważności operacyj lotniczych do Polski mówiąc, że „lepiej jest zrzucić 5 ton materiału w Polsce, niż 5 ton bomb w Niemczech” (niezbyt to silny wyraz). Jednak pozycja Air Ministry jest taka, że w tej chwili nie można uzyskać Liberatorów.

Wachlarz-AK-250x210 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyTak niewielka ilość samolotów tego typu, którą dysponuje Marynarka Wojenna jest użyta do zwalczania łodzi podwodnych. Sytuacja na Atlantyku jest b. krytyczna. Z tego względu zadecydowano, że jest niemożliwością zabrać Liberatory od Marynarki Wojennej (…) ustalono, że Air Ministry wyda rozkaz dla Bomber Command, że Halifaxy dyonu 138 [realizującego zrzuty m.in. do Polski] są najważniejszymi maszynami w Bomber Command. (…) Mjr. Wilkinson ubolewał w imieniu brig. Gubbinsa, że inicjatywa Szefa Sztabu N.W. [Naczelnego Wodza] dała tak nikłe wyniki. (s. 57-58)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od maja 1942 przydzielony jako dowódca dywersji bieżącej oraz instruktor wyszkolenia organizacji dywersyjnej Wachlarz, na III Odcinek, obejmujący rejon: Brześć, Pińsk, Dawidgródek, Kalenkowicze, Mozyrz, Homel.

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

Od grudnia 1942 instruktor, wykładowca taktyki dywersyjnej, szkoły dywersji Kedywu o kryptonimie „Zagajnik”, zorganizowanej przez Cichociemnego ppłk. Henryka Krajewskiego ps. Trzaska. Szkoła funkcjonowała do lipca 1944, przeszkolono w niej ok. 1200 żołnierzy AK. Pomagał absolwentom szkoły w opracowaniu planów akcji dywersyjnych w rejonie Warszawy; jako wykładowca miał zakaz uczestnictwa w takich akcjach.

Oprócz Niego instruktorami byli także m.in. Cichociemni: rtm Jerzy Sokołowski ps. Mira, por. Stanisław Kotorowicz ps. Crown, por. Jan Piwnik ps. Ponury, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania, por. Jan Rogowski ps. Czarka, por. Jan Marek ps. Walka, por. Ewaryst Jakubowski ps. Brat, por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik.

Halina Czermińska-Żelaźniewicz ps. Urszula – Ludzie z „Zagajnika” 1942-1944
w: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej,
teczka 492/WSK: Czermińska-Żelaźniewicz Halina ps. Urszula, s. 11 – 40
Kujawsko – Pomorska Biblioteka Cyfrowa
(bardzo dziękujemy Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej za życzliwą zgodę na publikację):

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Ochotniczo zgłosił się do Oddziału VI Komendy Głównej AK BIP (tzw. II rzut KG AK), informator taktyczny w sztabie ppłk Wolskiego w rejonie Śródmieście Południe. Następnie wg. własnej relacji obserwator do współpracy oddziałów AK z sowiecką artylerią i lotnictwem. Od 29 września oficer łącznikowy Batalionu „Ostoja” Cichociemnego kpt. Tadeusza Klimowskiego ps. Ostoja, walczącego w Śródmieściu. 1 października 1944 zweryfikowany w stopniu kapitana, ze starszeństwem od 1 stycznia 1945, odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie X-B Sandbostel, w niewoli nabawił się ostrego reumatyzmu. W kwietniu 1945 ewakuowany pieszo do oflagu w Lubece. 2 maja 1945 uwolniony przez wojska brytyjskie. Przerzucony do Luneburga, następnie 10 maja 1945 samolotem do Wielkiej Brytanii.

 

 

Po wojnie
Oddzial-VI-Londyn-300x253 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

11 maja 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie (Wielka Brytania). Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Polski_Korpus_Przysposobienia_i_Rozmieszczenia-1-300x249 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Ulotka PKPiR

Od 5 września 1945 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, 4 września 1949 zdemobilizowany.

Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zmienił nazwisko na Banks. Właściciel zakładu zegarmistrzowskiego, następnie m.in. dyrektor,  dyrektor generalny w firmie teścia, T.N. Cole „Vidor” (produkcja telewizorów).

Zmarł 26 października 1996 w Edenbridge (Wielka Brytania), pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu.

 

 

Awanse
  • podporucznik – 1 stycznia 1936
  • porucznik – ze starszeństwem od 27 marca 1942
  • kapitan – zweryfikowany 1 października 1944, ze starszeństwem od 1 stycznia 194536_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

 

 

Odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Mariana oficera Wojska Polskiego oraz Wandy z domu Fabian. W 1938 zawarł związek małżeński z Władysławą Szymańską (ur. 1912). Mieli syna Jacka (ur. 1939)

W 1948 zawarł związek małżeński z Valery z domu Cole, córką właściciela firmy radiowej. Mieli córki: Sandrę (ur. 1949) i Danutę (ur. 1951). W 1969 zawarł związek małżeński z Anną Chudoń (ur. 1943), mieli syna Jeremy’ego.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zbigniew Bąkiewicz - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zbigniew Bąkiewicz - Cichociemny

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0005
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 21-23, Zwierzyniec – Rzeszów 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 8390249952
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 39,352, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 301, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378.
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 55-56, Wojskowy Instytut Historyczny, 1984
  • Marek Ney – Krwawicz – „Karność, odwaga i ostrożność, koleżeństwo i ofiarność – to naczelne zasady”. Życie codzienne a służba żołnierzy – pracowników Komendy Armii Krajowej 1939-1944 Instytut Historii PAN ISBN 978-83-66911-43-7
  • biogram uczestnika Powstania Warszawskiego 1944.pl
  • Cezary Chlebowski – „Wachlarz”. Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej: wrzesień 1941 – marzec 1943, Warszawa 1983, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321104193

 

 

 

1