Operacja Weller 27
Operacja zrzutowa – Weller 27
mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński
W nocy ze środy na czwartek 10/11 maja 1944, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej “Weller 27” do okupowanej Polski skoczyło pięciu Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej oraz kurier polityczny.
Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej “Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)
Operacje zrzutowe planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie “polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).
Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego “Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki “Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy “Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował “Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).
Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), “Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), “Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz “Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).
Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH
81 operacji przerzutowych 316 Cichociemnych (alfabetycznie):
ADOLPHUS (2 CC) | ATTIC (2 CC) | BEAM (3 CC) | BELT (5 CC) | BOOT (5 CC) | BRACE (3 CC) | BRICK (4 CC) | CHICKENPOX (5 CC) | CHISEL (4 CC) | CELLAR (2 CC) | COLLAR (6 CC) | CRAVAT (6 CC) | DOOR (3 CC) | FILE (4 CC) | FLOOR (4 CC) | FRESTON (1 CC) | GAUGE (4 CC) | GIMLET (6 CC) | HAMMER (3 CC) | JACEK 1 (6 CC) | JACKET (4 CC) | KAZIK 1 (6 CC) | KAZIK 2 (1 CC) | LATHE (3 CC) | LEGGING (5 CC) | MEASLES (6 CC) | MOST 1 (Wildhorn I) (2 CC) | MOST 2 (Wildhorn II) (2 CC) | MOST 3 (Wildhorn III) (4 CC) | NEON 1 (2 CC) | NEON 2 (3 CC) | NEON 3 (2 CC) | NEON 4 (3 CC) | NEON 5 (3 CC) | NEON 6 (3 CC) | NEON 7 (3 CC) | NEON 8 (3 CC) | NEON 9 (poległo 3 CC) NEON 10 (3 CC) | OXYGEN 8 (2 CC) | PLIERS (poległo 3 CC) | POLDEK 1 (6 CC, poległ 1) | PRZEMEK 1 (6 CC) | RASP (3 CC) | RHEUMATISM (4 CC) | RIVET (4 CC) | RUCTION (2 CC) | SAW (4 CC, poległ 1) | SCREWDRIVER (3 CC) | SHIRT (5 CC) | SMALLPOX (6 CC) | SPOKESHAVE (3 CC) | STASZEK 2 (6 CC) | STEP (3 CC) | STOCK (4 CC) | TILE (4 CC) | WACEK 1 (6 CC) | WALL (4 CC) | WELLER 1 (4 CC) | WELLER 2 (3 CC) | WELLER 3 (4 CC) | WELLER 4 (4 CC) | WELLER 5 (4 CC) | WELLER 6 (4 CC) | WELLER 7 (3 CC) | WELLER 10 (4 CC) | WELLER 11 (4 CC) | WELLER 12 (4 CC) | WELLER 14 (3 CC) | WELLER 15 (4 CC) | WELLER 16 (4 CC) | WELLER 17 (6 CC) | WELLER 18 (5 CC, poległ 1) | WELLER 21 (4 CC) | WELLER 23 (5 CC) | WELLER 26 (6 CC) | WELLER 27 (5 CC) | WELLER 29 (6 CC) | WELLER 30 (6 CC) | WILDHORN I (Most 1) (2 CC) | WILDHORN II (Most 2) (2 CC) | WILDHORN III (Most 3) (4 CC) | WINDOW (4 CC) | VICE (4 CC) | (6 CC poległo w drodze do Polski, 3 CC podczas skoku, 1 CC skakał dwukrotnie)
Przeprowadzono także operacje zrzutowe materiałowe (z zaopatrzeniem dla AK) oraz operację zrzutu Retingera “Salamander”
1941 – 3 operacje / 8 CC: luty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC) | 1942 – 15 operacji / 72 CC: styczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC) | 1943 – 31 operacji / 99 CC: styczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC) | 1944 – 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) | (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)
sezon: “Riposta”, operacja: “Weller 27”
Do okupowanej Polski skoczyli Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej:
mjr cc Bohdan Kwiatkowski
kpt. / mjr cc Bohdan Kazimierz Kwiatkowski ps. „Lewar”, „Wspornik”, vel Bolesław Kosiński, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0210, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1458, ur. 9 października 1904 w Żyrardowie, zm. 1 kwietnia 1971 w Chicago (USA) – major broni pancernych, inżynier chemik, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, m.in. instruktor w ośrodku pancernym Komendy Obszaru Warszawa AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień gestapo, niemieckich obozów koncentracyjnych: KL Gross-Rosen, KL Mittelbau – Dora, KL Bergen – Belsen (1944-1945), żołnierz wyklęty, działacz WiN, Delegatury Zagranicznej WiN, współpracownik SIS/CIA, cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, angielski, francuski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), spadochronowy, odprawowy (Ośrodek Wyszkolenia nr 10, Ostuni), i in. W dniu wybuchu wojny miał 34 lata; w dacie skoku do Polski 39 lat. Syn nauczyciela
ppłk. cc Zygmunt Ulm
ppor. / ppłk cc Zygmunt Antoni Ulm ps. „Szybki”, „Zwinny”, vel Zygmunt Szybki, vel Zygmunt Cisowski, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0199, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1454, ur. 27 grudnia 1918 we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 12 grudnia 2011 w Wielkiej Brytanii – podpułkownik, żołnierz Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, adiutant dowódcy Zgrupowania „Róg”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Fallingbostel, Gross-Born, Standbostel, Lubeka, Bergen-Belsen (1944-1945), cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno-strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), spadochronowy, i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat; w dacie skoku do Polski 25 lat. Syn radcy wojewódzkiego i starosty powiatowego
por. cc Zdzisław Straszyński
ppor. / por. cc Zdzisław Tadeusz Straszyński ps. „Meteor”, „Magnes”, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0205, ur. 11 kwietnia 1922 w Łucku (obecnie Ukraina), zm. 17 czerwca 2014 w Melbourne (Australia) – pułkownik, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Kraków AK, dowódca oddziału partyzanckiego, cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), pancerny (School of Tank Technology Egham), pancerny (Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 17 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata. Syn urzędnika samorządowego i posła na Sejm
ppor. cc Kazimierz Bernaczyk – Słoński
ppor. cc Kazimierz Ryszard Alojzy Bernaczyk ps. “Rango”, „Lido”, „Rysiek”, vel Kazimierz Mirek, vel Ryszard Słoński, po wojnie Kazimierz Ryszard Bernaczyk-Słoński, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0204, ur. 28 lutego 1922 w Poznaniu, zm. 25 stycznia 2011 – podporucznik, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Lwów AK, uczestnik kampanii francuskiej, cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), pancerny (Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego, Szkoła Pancerna, School of Tank Technology, Auchtermuchty), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End) i in. W dniu wybuchu wojny miał 17 lat; w dacie skoku do Polski 21 lat. Syn ślusarza PKP
ppor. cc Jan Bienias
ppor. cc Jan Bienias ps. „Osterba”, „Ożoga”, Zwykły Znak Spadochronowy nr 3074, ur. 6 września 1920 w Krauszowie (powiat nowotarski), poległ 7 września 1944 w Warszawie – podporucznik piechoty, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny
Znajomość języków: angielski, niemiecki; szkolenia (kursy): m.in. spadochronowy, commando, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End) i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 24 lata. Syn rolnika
W tej operacji skoczył także kurier polityczny Delegatury Rządu na Kraj ppor. Stanisław Niedbał-Mostowin ps. Bask.
Samolot Liberator EV-978 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Michał Goszczyński, pilot – F/S Józef Bielicki / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Stanisław Karabanik / mechanik pokładowy – Sgt. Jerzy Neciuk / strzelec – W/O Zygmunt Skopiński / despatcher – W/O Romuald Małachowski) wystartował (prawdopodobnie) z lotniska Grottaglie nieopodal Brindisi we Włoszech, gdzie stacjonowała polska 1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia. Dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków: LI.
Consolidated B-24 Liberator
Zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Nil-2” 123 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego, w okolicach miejscowości Żerechowa. Dzień wcześniej, tj. 9 maja w miejscu planowanego zrzutu walkę z Niemcami stoczył oddział partyzancki „Burza”. W związku z tym zrzutu dokonano kilka kilometrów dalej, w okolicy wsi Ślepietnica. W operacji uczestniczyły dwa samoloty, z jednego zrzucono skoczków, dwanaście zasobników oraz sześć paczek, z drugiego dziewięć zasobników oraz sześć paczek. Z „Liberatora” zrzucono skoczków oraz zasobniki w ciągu 9 minut, od godz. 00.50, w trzech nalotach na placówkę odbiorczą.
Dwadzieścia cztery minuty wcześniej, w godz. 00.20 – 00.24, Halifax JP-252 „D”, także z polską załogą, w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą zrzucił dziewięć zasobników oraz dwanaście paczek. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy: Liberator lądował szczęśliwie w bazie po locie trwającym dziesięć godzin, „Halifax” wylądował w bazie o godz. 5.25 po 9 godzinach 30 minutach lotu.
W “Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:
“Dnia 14.V.44 SOPIA [mjr dypl. Jan Jaźwiński] nadał depeszę L.744: (…) W czasie wizyty Gubbinsa [gem. Colins Gubbins, szef SOE] przedstawiłem wraz z Królem [mjr naw. Stanislaw Król, dowódca 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia] nast. najpilniejsze postulaty. 1. danie etatu dla [polskiego] dyonu spec. 301, 2. Wyposażenie dyonu 301 w Liberatory, 3/ wstrzymanie przezbrojenia dynonu bryt. 148 [148 Dywizjon Specjalnego przeznaczenia RAF] 4/ zapewnienie uzbronienia niem, wyłącznie dla Kraju. Poza tym umotywowałem celowość i możność akcji 2301 [zrzutów] bez przerwy letniej. Gubbins doradził działać ad. pkt. 1-3 przez MAAF [Mediterranean Allied Air Forces, dowództwo Śródziemnomorskich Alianckich Sił Powietrznych] i obiecał poprzeć w rozmowie z marsz. Slessor [brytyjski minister lotnictwa]. (…)
Dnia 18.V.44 SOPIA nadał depeszę L.767: (…) Przedstawiam wnioski: 1/ SAMOLOTY – (…) Podkreślam konieczność bezwzględnego doboru tylko dobrych załóg. Inaczej, jak to miało miejsce, zbyt duży procent lotów niewykonanych, wzgl. źle wykonanych i stąd w dużej mierze trudności w organizacji przyjęcia lotów w Kraju. 2/ Organizacja trasy północnej. Umożliwi to zaopatrzenie obszarów płnc. – zach. i płnc. – wsch. Kraju już od wczesnej jesieni 3/ Przygotowanie do przejścia na zrzuty masowe. Równocześnie ze staraniami o decyzję Combinet Chiefs od Staff w USA [Komitet Połączonych Szefów Sztabów] o użycie do tego celu dyonów Liberatorów z terenu Włoch i Anglii, potrzebne przygotowanie: a/ rezerwy mat. woj. – ponad plan przerzutu normalnego plus containery i spadochrony, b/ części samolotowych, potrzebnych dla przystosowania bombowców do tego celu.Jest to b. proste i łatwe, jednak musi być gotowe, aby Liberator w ciągu godziny przystosować z bombowca na spec. [samolot specjalny do zrzutu zasobników z zaopatrzeniem] lub odwrotnie. Przy użyciu Lila [Liberatorów] ameryk. – zrzuty masowe dzienne. Zrzuty nocne z Włoch tylko dyonami spec. a z Anglii również i dyonami Lancaster. Ze strony AK – organizacja bastionów [placówek odbiorczych zdolnych do przyjęcia jednej nocy zrzutu z kilku samolotów] na dowolną dla nich możliwą ilość samolotów. (…).” (s. 292/286/314 – 293/287/315)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:
Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).
Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…
Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…
“Bagażnik” skoczka
Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę “kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.
Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…
Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce “fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…
Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału “S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353
Zobacz także:
- Łączność z Krajem
- Oddział VI (Specjalny)
- Jan Jaźwiński
- Stanisław Kłosowski
- Współpraca Polaków z SOE
- ZRZUTY
- Zrzuty 1941-1942
- Zrzuty 1943-1944
- Wykaz zrzutów cichociemnych
- Zrzuty – sezony operacyjne (także placówki odbiorcze)
- Zrzuty Cichociemnych – operacje
- Operacje Most
- 316 Cichociemnych
- Załogi samolotów
- Zawartość zasobników i paczek
- BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ
Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka
Źródła:
- Informacje własne (archiwum portalu)
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
- Jan Jaźwiński – Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
- Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
- Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
Vademecum kierowcy
Program szkolenia Cichociemnych był bardzo wszechstronny, obejmował cztery bloki szkoleniowe: kursy zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające oraz praktyki.
Wszyscy CC musieli przejść kurs spadochronowy i tzw. odprawowy. Pozostałe kursy dostosowane były indywidualnie do specjalności danego skoczka.
Uczestnicy polskiego kursu motorowego uczyli się m. im. z “Vademecum kierowcy”.
Zeskanowaliśmy w całości egzemplarz, który należał do cichociemnego, Kazimierza Bernaczyka ps. Rango:
Vade Mecum Żołnierza – Kierowcy, Wydawnictwo I Brygady Strzelców, 1941 r.
skan: Fundacja dla Demokracji
Kazimierz Bernaczyk-Słoński – Cichociemny
ps.: “Rango”, “Lido”, “Rysiek”
Kazimierz Ryszard Alojzy Bernaczyk po wojnie Kazimierz Ryszard Bernaczyk – Słoński
vel Kazimierz Mirek, vel Ryszard Słoński
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0204
ppor. cc Kazimierz Bernaczyk – Słoński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 28 lutego 1922 w Poznaniu, zm. 25 stycznia 2011 – podporucznik, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Lwów AK, uczestnik kampanii francuskiej, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), pancerny (Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego, Szkoła Pancerna, School of Tank Technology, Auchtermuchty), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End) i in. W dniu wybuchu wojny miał 17 lat; w dacie skoku do Polski 21 lat. Syn ślusarza PKP
Spis treści:
Archiwum Szkoły Głównej Handlowej
Kazimierz Bernaczyk- Słoński, plik NAC
Od 1928 uczył się w szkole powszechnej im. Antoniego Małeckiego w Poznaniu. Od 1935 podjął naukę w prywatnym (posiadającym prawa gimnazjum państwowego) Męskim Gimnazjum Zgromadzenia OO. Redemptorystów im. św. Józefa w Toruniu, w tzw. juwenacie (niższym seminarium duchownym) na Bielanach.
Szkoła miała charakter elitarny, uczyło się w niej ok. 140 uczniów. W 1939 zdał egzamin do Państwowego Gimnazjum i Liceum (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego) w Tucholi. Uprawiał aktywnie sport.
II wojna światowa
Potwierdzenie przybycia 5/6-03-1940 do Coëtquidan (Francja) skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Potwierdzenie przybycia 5/6-03-1940 do Coëtquidan (Francja) skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany, działał w Przysposobieniu Wojskowym. Ewakuowany z Tucholi, dotarł 17 września 1939 do Śniatynia.
W nocy 17/18 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią. Do grudnia 1939 uczył się w gimnazjum w Czerniowcach i Ploeszti. Po otrzymaniu dokumentów z ambasady R.P. w Budapeszcie, przez Jugosławię dotarł do Grecji, stamtąd z portu Pireus statkiem m/s “Warszawa” do Marsylii (Francja).
1 marca 1940 w Carpiagne wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, następnie w obozie Coëtquidan, przydzielony do szwadronu ciężkich karabinów maszynowych 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. 16 czerwca 1940 uczestnik bitwy pod Montbard.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
ORP “Wilia”
Po upadku Francji 25 czerwca 1940 z portu nieopodal Perpignan dotarł morzem do Oranu, pociągiem do Casablanki, stamtąd ORP “Wilia” dopłynął do Gibraltaru, 16 lipca do Liverpoolu (Wielka Brytania).
18 lipca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. W grudniu 1941 ukończył gimnazjum Dunalastair House (Szkocja). Od maja do grudnia 1942 w Szkole Podchorążych w Achtermuchty.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Consolidated B-24 Liberator
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów “legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – “Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Pożegnanie oficerów 24 Pułku Ułanów udających się na kurs cichociemnych. Od lewej: adiutant pułku, por. Wacław Gebethner, ppor. Kazimierz Bernaczyk-Słoński, pchor. Tadeusz Nowobilski, pchor. Zdzisław Straszyński, ppłk Bogumił Szumski, pchor. Adam Krasiński, ppor. Andrzej Prus-Bogusławski,
źródło: NAC
Zgłosił się do służby w Kraju w kwietniu 1943. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji i broni pancernej. Wg. opinii wystawionej podczas kursu odprawowego: “Spokojny, powściągliwy, panujący nad sobą, bystry (…) dość pracowity, fizycznie mocny”. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 15 grudnia 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano niepodal Brindisi we Włoszech. Awansowany na stopień kaprala podchorążego 1 stycznia 1944, na stopień podporucznika ze starszeństwem od 11 maja 1944.
legitymacja Znaku Spadochronowego ppor. Kazimierza Bernaczyka
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 10/11 maja 1944 w sezonie operacyjnym “Riposta”, w operacji lotniczej “Weller 27” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków: LI), z samolotu Liberator EV-978 “R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Michał Goszczyński, pilot – F/S Józef Bielicki / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Stanisław Karabanik / mechanik pokładowy – Sgt. Jerzy Neciuk / strzelec – W/O Zygmunt Skopiński / despatcher – W/O Romuald Małachowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start (prawdopodobnie) z lotniska Grottaglie nieopodal Brindisi, zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą “Nil-2” 123 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), 19 km na południowy wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, w okolicach wsi Żerechowa.
Dzień wcześniej, tj. 9 maja w miejscu planowanego zrzutu walkę z Niemcami stoczył oddział partyzancki Stanisława Karlińskiego ps. “Burza”. W związku z tym zrzutu dokonano kilka kilometrów dalej, w okolicy wsi Ślepietnica. W operacji uczestniczyły dwa samoloty, z jednego zrzucono skoczków, 12 zasobników oraz 6 paczek, z drugiego 9 zasobników oraz 6 paczek.
Razem z nim skoczyli: ppor. Jan Bienias ps. Osterba, kpt. Bohdan Kwiatkowski ps. Lewar, ppor. Zdzisław Straszyński ps. Meteor, ppor. Zygmunt Ulm ps. Szybki oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Stanisław Niedbał-Mostowin ps. Bask. Z “Liberatora” zrzucono skoczków oraz zasobniki w ciągu 9 minut, od godz. 00.50 w trzech nalotach na placówkę odbiorczą.
Dwadzieścia cztery minuty wcześniej, w godz. 00.20 – 00.24, Halifax JP-252 “D”, także z polską załogą, w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą zrzucił dziewięć zasobników oraz dwanaście paczek. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy: Liberator lądował szczęśliwie w bazie po locie trwającym dziesięć godzin, Halifax wylądował w bazie o godz. 5.25 po 9 godzinach 30 minutach lotu.
“Dnia 14.V.44 SOPIA [mjr dypl. Jan Jaźwiński] nadał depeszę L.744: (…) W czasie wizyty Gubbinsa [gem. Colins Gubbins, szef SOE] przedstawiłem wraz z Królem [mjr naw. Stanislaw Król, dowódca 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia] nast. najpilniejsze postulaty. 1. danie etatu dla [polskiego] dyonu spec. 301, 2. Wyposażenie dyonu 301 w Liberatory, 3/ wstrzymanie przezbrojenia dynonu bryt. 148 [148 Dywizjon Specjalnego przeznaczenia RAF] 4/ zapewnienie uzbrojenia niem, wyłącznie dla Kraju. Poza tym umotywowałem celowość i możność akcji 2301 [zrzutów] bez przerwy letniej. Gubbins doradził działać ad. pkt. 1-3 przez MAAF [Mediterranean Allied Air Forces, dowództwo Śródziemnomorskich Alianckich Sił Powietrznych] i obiecał poprzeć w rozmowie z marsz. Slessor [brytyjski minister lotnictwa]. (…)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku do końca maja 1944 w oddziale Stanisława Karlińskiego ps. Burza, następnie aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Dygasińskiego 1 oraz Ogniskowej 5/3. Od lipca 1944 przydzielony do organizacji dywersyjnej Kedyw Okręgu Lwów AK, przyjechał do miasta wraz z Cichociemnym por. Bronisławem Konikiem ps. Sikora. Wraz z nim w składzie odtworzonego 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich 5 Dywizji Piechoty AK.
Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43
Archiwum Szkoły Głównej Handlowej
Dzięki radzie Cichociemnego por. Bronisława Konika ps. Sikora nie zgłosił się na zorganizowaną przez Sowietów “odprawę” 31 lipca 1944 w gmachu przy ul. Kochanowskiego 27 oraz w pałacu Biesiadeckich we Lwowie, dzięki czemu uniknął aresztowania. Wraz z “Sikorą” wyjechał z Lwowa.
W trakcie ewakuacji ze Lwowa na zachód uległ wypadkowi samochodowemu (złamana noga, zmiażdżona miednica), z tego powodu umieszczony w szpitalu w Nisku do grudnia 1944, następnie do maja 1945 w szpitalu w Rudniku nad Sanem. Podczas pobytu w szpitalu, w listopadzie 1944 nawiązał kontakt z Cichociemnym mjr. Jerzym Iszkowskim ps. Orczyk.
Vade Mecum Żołnierza – Kierowcy, 1941
skan: Fundacja dla Demokracji, źródło: JW GROM
Po wojnie
Cichociemni po wojnie: (od lewej) Julian Piotrowski, Kazimierz Bernaczyk-Słoński, Bronisław Czepczak-Górecki, Elżbieta Zawacka, Antoni Żychiewicz, Zdzisław Straszyński. W drugim rzędzie: Alojzy Józekowski, Stefan Przybylik, Antoni Nosek, Bronisław Konik, Zdzisław Luszowicz, Zygmunt Ulm, Stefan Bałuk
Archiwum Szkoły Głównej Handlowej
W 1945 podjął studia ekonomiczne w zakresie technologii w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. W styczniu 1950 obronił pracę magisterską. 30 czerwca 1950 zdobył tytuł magistra nauk ekonomicznych w zakresie technologii.
Ujawnił się 22 kwietnia 1947 w WUBP w Warszawie. Odtąd używał nazwiska Kazimierz Bernaczyk – Słoński. Od 1 lipca 1947 do maja 1949 pracował w Domu Handlowym “Transactor”, następnie do maja 1951 jako kierownik sekcji eksportu artykułów monopolowych w Centrali Handlu Zagranicznego “Dalspo” w Warszawie, potem w pracowni ekonometrycznej Biura Projektów i Studiów “Metroprojekt”.
Od grudnia 1953 kierownik pracowni studiów bilansów wodnych w Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego. Od 1957 kierownik działu produkcji reklam neonowych w Spółdzielni “Spójna”, od 1962 zastępca kierownika działu eksportu w Centrali Handlu Zagranicznego “Terexport”. Zmarł 25 stycznia 2011, pochowany na Starych Powązkach w Warszawie – kw. H, rz. 2, gr. 24/25.
My Cichociemni. Głosy żyjących
Andrzej Bogusławski – Jeszcze o “Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 101, s. 212 – 217, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.
Awanse
- kapral podchorąży – 1 stycznia 1944
- podporucznik – ze starszeństwem od 11 maja 1944
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 1 stycznia 1945
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2006
Życie rodzinne
Syn Wawrzyńca ślusarza PKP oraz Eleonory z domu Agacińskiej. W 1950 zawarł związek małżeński z Danutą z domu Miszal (1929-2005). Mieli dwóch synów: Bogdana (ur. 1952) filologa oraz Stefana (1958-2011) inżyniera.
Upamiętnienie
W 2008 wspomnienia Kazimierza Bernaczyka-Słońskiego zostały zarejestrowane w filmie dokumentalnym pt. My Cichociemni. Głosy żyjących.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny “My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny “Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik “TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0008
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 19-21, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 156-161, 398, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 292, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 221, Wojskowy Instytut Historyczny
- biogram – Bernaczyk Kazimierz Alojzy
