• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Karaganda

Stanisław Kujawiński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stanisław Kujawiński - Cichociemnyps.: „Wodnik”, „Dżonkil”, „Kucyk”

vel Stanisław Onuszko vel Stanisław Redło

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1723, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1494

 

Kujawinski-Stanislaw-elitadywersji-org-179x250 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

por. cc Stanisław Kujawiński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stanisław Kujawiński - Cichociemnyur. 26 kwietnia 1920 w Grodnie (obecnie Białoruś), zm. 12 sierpnia 1995 w Nottingham (Wielka Brytania) – kapitan piechoty, oficer Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Lublin AK, więzień sowieckich łagrów: Obuchowce, Kazachstan (1940-1942), więzień UB, NKWD (Łubianka, Butyrki, Warszawa, Wronki, 1944-1945), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Sekcja Szkolna Ośrodka Radio Sztabu Naczelnego Wodza, Auchtertool, Anstruther), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 4 miesiące; w dacie skoku do Polski 23 lata 4 miesiące. Syn właściciela restauracji

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stanisław Kujawiński - CichociemnySpis treści:


 

Od 1927 uczeń szkoły powszechnej Sióstr Nazaretanek w Grodnie, od 1931 Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza Polskiej Macierzy Szkolnej, w 1939 zdał egzamin dojrzałości. Uprawiał wiele sportów.

13 kwietnia 1940 wywieziony wraz z rodziną przez Sowietów za Ural, do miejscowości Obuchowce (kellerowskij rajon, siewiersko-kazachstanskaja oblast, Kazachstan). Jego młodszego 16-letniego brata Sowieci skazali na 7 lat więzienia. Podczas trzech tygodni transportu w wagonach towarowych, w Koczketau Sowieci aresztowali jego ojca za krytyczną wypowiedź o Stalinie i skazali go na dziesięć lat łagru w Karagandzie (zmarł tam wskutek niewolniczej pracy).

 

 

II wojna światowa
miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

uklad-sikorski-majski-250x188 Stanisław Kujawiński - CichociemnyPo układzie Sikorski – Majski przeniesiony wraz z matką do ciężkiej pracy przy budowie linii kolejowej Akmolińsk – Karaganda.

4 kwietnia 1942 w Krasnowodsku wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 24 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty. Ewakuowany przez Pahlevi, Teheran, Awhaz, Ocean Indyjski do Palestyny, przydzielony do 2 kompanii Szkoły Podchorążych.

Od września 1942 w Wielkiej Brytanii, przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Stanisław Kujawiński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 10 lipca 1943 w Audley End (STS 43) przez komendanta STS 43, oficera Oddziału VI (Specjalnego), płk  Józefa Hartmana ps. Sławek. przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza.

Tempsford-300x222 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 8” (dowódca operacji: F/L Mieczysław Malinowski, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-158 „W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Bronisław Hułas, pilot – F/O Mieczysław Rzewuski / nawigator – F/L Mieczysław Malinowski / radiotelegrafista – F/S Bolesław Woźniak / mechanik pokładowy – Sgt. Witold Ruciński / strzelec – F/S Stefan Miniakowski, W/O Józef Dubiel). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.05 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Czajnik” 204 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mokra Wieś, 8 km od Tłuszcza. Razem z nim skoczyli: ppor. Anatol Makarenko ps. Tłok, ppor. Józef Żakowicz ps. Tabu. Skoczkowie przerzucili 417 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Stanisław Kujawiński - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Stanisław Kujawiński - CichociemnyPogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl

AK-opaska-300x201 Stanisław Kujawiński - CichociemnyPo aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, od listopada 1943 przydzielony do Okręgu Lublin AK, jako dowódca szkoły podoficerów łączności, dowódca radiostacji nr 31 Komendy Głównej AK. Wobec rosnącego zagrożenia, od 24 grudnia przeniesiony na teren Inspektoratu Rejonowego Radzyń, dowódca leśnego plutonu łączności (radiostacje „Wanda” 30 i 31) Inspektoratu Lublin Północ AK. Radiostację zlokalizowano w domu p. Kurczyńskiego na kolonii wsi Kobylany, w pobliżu lasu Floria. Ochraniał ją pluton osłonowy dowodzony przez Władysława Bykowskiego ps. Sęp, późniejszy 34 Pułk Piechoty 9 Dywizji Piechoty AK.

ABW-455E_00004-266x350 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW

Dowódca drużyny, następnie plutonu łączności radiowej, od stycznia 1944 w stałej łączności ze Sztabem Naczelnego Wodza w Londynie. Wraz z oddziałem osłonowym uczestniczył w walkach, m.in. 30 kwietnia 1944 we wsi Wygoda rozbito niemiecki oddział goniometryczny, usiłujący zlokalizować jego radiostację. Zabito 19 Niemców, spalono 5 pojazdów, zdobyto broń. 30 czerwca 1944 uczestniczył w ciężkich walkach prowadzących do przerwania niemieckiej obławy, zginęło w nich 2 żołnierzy AK, 12 zostało ciężko rannych. Za udział w tych walkach 3 lipca odznaczony Krzyżem Walecznych.

Podczas akcji Burza wraz z radiostacją i oddziałem osłonowym, od lipca 1945 przydzielony do dowództwa 9 Dywizji Piechoty AK, po jej rozbrojeniu od sierpnia w dyspozycji dowódcy łączności Inspektoratu Rejonowego Radzyń AK kpt. Bolesława Kłosiewicza ps. Marian. Nadawał ze wsi Danówka oraz Korniczył meldunki do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie o wrogim traktowaniu żołnierzy Armii Krajowej przez wkraczających do Polski Sowietów. 1 października 1944 awansowany na stopień porucznika.

Butyrka_prison_ed-250x165 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Więzienie Butyrki, Moskwa
(stan obecny)

22 listopada 1944 podczas nadawania we wsi Koszały aresztowany przez pluton radionamiarowy NKWD. 1 lutego 1945 wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Lublinie skazany na śmierć. Po wpłaceniu łapówki przez żonę płk NKGB Smirnowowi, 17 lutego 1945 wyrokiem Naczelnego Sądu Wojskowego wyrok złagodzono, skazany na 10 lat więzienia. Podczas akcji uwolnienia 19 lutego 1945 z więzienia na Zamku Lubelskim przez żołnierzy podziemia niepodległościowego grupy żołnierzy AK skazanych na śmierć, nie udało się dopasować kluczy do drzwi jego celi, musiał pozostać w więzieniu.

29_wiezienie-Warszawa-Mokotow-2-250x167 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Cela więzienia Warszawa Mokotów

Pod koniec maja 1945 przetransportowany do więzienia na Łubiance (Moskwa), jako wyznaczony przez Sowietów potencjalny świadek w procesie szesnastu, m.in. Cichociemnego, gen. Leopolda Okulickiego. Przez kilkanaście tygodni głodzony, nękany i torturowany. Przeniesiony do moskiewskiego więzienia śledczego Butyrki, spotkał tam cichociemnego ppor. Kazimierza Nieplę ps. Kawka.

Potem ponownie w więzieniu w Warszawie przy ul. Rakowieckiej, osadzony w jednej celi z Cichociemnym kpt. Michałem Fijałką ps. Sokół, następnie osadzony w więzieniu we Wronkach. 13 listopada 1945 Naczelna Prokuratura Wojskowa zmieniła wyrok na 5 lat więzienia,  po ogłoszeniu amnestii Wojskowy Sąd Okręgowy w Lublinie warunkowo zawiesił wykonywanie wyroku. 29 grudnia 1945 zwolniony z więzienia we Wronkach.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 
Po wojnie
Polski_Korpus_Przysposobienia_i_Rozmieszczenia-1-300x249 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Ulotka PKPiR

krzyz-WiN-250x272 Stanisław Kujawiński - CichociemnyOd stycznia 1946 ponownie w konspiracji, działał w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. Zagrożony ponownym aresztowaniem w kwietniu 1946 przedostał się nielegalnie przez granicę z Czechami, przez Austrię 2 maja 1946 dotarł do Meppen, następnie do Wielkiej Brytanii. Do 11 września 1946 ponownie w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 4 batalionu łączności. Do września 1948 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozwoju.

Od 1948 robotnik leśny w Kielder, Northumberland, następnie od 1950 robotnik w składach sprzętu górniczego w Bawtry Doncaster.  Od 1953 do 1957  robotnik w fabryce, później kierowca i dostawca wyrobów piekarniczych. Od 1961  aż do emerytury w 1974  jako menadżer regionalny, następnie menadżer sprzedaży wyrobów piekarniczych „Mothers Pride, Rank-Hovis-Mcongall”. Aktywny działacz środowisk polonijnych, m.in. prezes Polskiego Stowarzyszenia Katolickiego w Nottingham, przewodniczący Koła Spadochroniarzy Polskich. Działał w Kole Cichociemnych AK w Londynie (jego sekretarzem był mój Dziadek, por. Józef Zając ps. Kolanko).

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Wacława właściciela restauracji w Grodnie oraz Józefy Puchalskiej. W 1944 zawarł związek małżeński w Lucyną z domu Czajka. Mieli trójkę dzieci: dwóch synów (ur. 1946  i 1949) oraz córkę (ur. 1952).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stanisław Kujawiński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stanisław Kujawiński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stanisław Kujawiński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stanisław Kujawiński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stanisław Kujawiński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stanisław Kujawiński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stanisław Kujawiński - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0135
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 77-79, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 350, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 168-169

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

1