Igrzyska historii. Inspirująco o Cichociemnych
Igrzyska Historii. Tropem Cichociemnych – pod taką nazwą Jednostka Wojskowa NIL oraz Zespół Szkół nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach, przy współpracy dr Łukasza Płatka z Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Gorlickiej, zorganizowali w dniach 29-30 maja 2025 niezwykłe przedsięwzięcie edukacyjne, upamiętniające 31 Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej. Projekt przygotował Marcin Radzik, nauczyciel historii z ZS nr 1. Okazał się logicznie skonstruowany, ciekawy, atrakcyjny dla młodzieży, inspirujący i wartościowy poznawczo. Zawierał elementy rajdu, wymagał wysiłku fizycznego oraz wytężenia młodych umysłów. Cieszę się, że mogłem w tym Projekcie także uczestniczyć 🙂
W materiałach tego niezwykłego Projektu czytamy m.in. – Trudno przejść obojętnie wobec fenomenu Cichociemnych, również pod kątem losów ich rodzin. Te poruszające historie staną się nam bliższe, gdyż dotyczą naszych rodzinnych stron – i poznamy je osobiście. Staniemy np. nad sądeckim grobem CC „Orczyka” (Jurka Iszkowskiego) – czyli słynną mogiłą ze śmigłem, Trzeciego dnia wojny 25-letni Jurek, pilot bombowy 2 Pułku Lotniczego, w trakcie lotu do Lwowa ląduje pod Krakowem, by oświadczyć się ukochanej i wziąć z nią ślub w więcławickim kościele (wstąpimy do niego drugiego dnia rajdu). Do Lwowa Jurek odleciał przed zmierzchem. Kolejny raz nowożeńcy zobaczą się za 7 lat, gdy po burzliwych wojennych i powojennych losach, CC „Orczyk” wyjdzie z komunistycznego więzienia, a wcześniej cudem ujdzie śmierci z rąk SS.
Takich historii nie zabraknie, a każda pomoże uczestnikom rajdu nabyć większego szacunku do Ojczyzny i narodowej Tradycji. Jeszcze żyjemy w świecie gdzie „wszystko jest na sprzedaż”, ale wchodzimy w czas, gdy świadectwo CC wielu z nas bardziej zrozumie i doceni…
Uczestnicy rajdu szybko zauważą, że drogi ich codzienności biegną czasem niewiarygodnie blisko ścieżek życia komandosów AK. Oto bowiem w 11 różnych miejscach czeka na uczestników 15 poruszających życiorysów CC (i ich bliskich), których nasz region gościł na swojej ziemi. Dla pełnego kontekstu tematów przewidzianych do prezentacji na rajdzie, jego scenariusz wzbogaciliśmy o 16 kolejnych historii dotyczących kolegów owych 15 bohaterów, którzy również weszli w szeregi polskich specjalsów z lat II wojny.
Do udziału w rajdzie zaproszono trzynaście czteroosobowych zespołów młodych ludzi, reprezentujących szkoły wybrane z trzech małopolskich powiatów: gorlickiego, nowosądeckiego i limanowskiego. Zespoły uczestniczyły w „Igrzyskach Historii” pod opieką swych nauczycieli, ale także komandosów Jednostki Wojskowej NIL. Oprócz interakcji intelektualnych, związanych z poznawaniem historii Cichociemnych, młodzież mogła uczestniczyć w zawodach strzeleckich, siłowych i sprawnościowych. Uczestnicy odwiedzili miejsca związane z biografiami poszczególnych Cichociemnych, m.in. Hutę Polańską, Binarową, Libuszę, Gorlice, Nowy Sącz i Szczawę. Zespoły młodych ludzi odwiedziły Salę Tradycji Wojsk Specjalnych, a zwieńczeniem wszystkich zmagań był konkurs wiedzy o Cichociemnych. Warto podkreślić, że Projekt został zaakceptowany przez Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych oraz Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
Cieszę się, że w trakcie realizacji Projektu miałem możliwość spotkać się z młodymi ludźmi, nauczycielami oraz komandosami JW NIL, aby podzielić się w miarę syntetycznej formie swoją wiedzą o Cichociemnych. Jeszcze większą radość sprawiło mi objęcie Projektem także mojego Dziadka por. cc Józefa Zająca ps. Kolanko, który urodził się w Gorlicach.
Rzadko można spotkać się z Projektem upamiętniającym Cichociemnych, który byłby tak intelektualnie spójny, łączył ze sobą sprawność fizyczną oraz intelektualną właśnie, a przy tym był inspirujący oraz wartościowy poznawczo. Jak się okazuje, historia nie musi być nudna, a młodzież na szlaku bohaterów, której towarzyszą komandosi, jest doskonałym pomysłem na wartościową edukację oraz podtrzymanie pamięci o Cichociemnych Spadochroniarzach Armii Krajowej. Najlepszym potwierdzeniem tej tezy były uśmiechnięte twarze młodych ludzi którzy uczestniczyli w Projekcie, a nawet entuzjastyczne wręcz reakcje uczniów na kolejne przedsięwzięcia projektowe. Jak podkreślają organizatorzy, koncepcja rajdu powstała głównie na bazie wiedzy z portalu elitadywersji.org 🙂
W projekcie uwzględniono indywidualne historie 31 Cichociemnych (kolejność alfabetyczna) m.in: Florian Adrian, Ignacy Bator, Przemysław Bystrzycki, Bronisław Czepczak-Górecki, Jerzy Iszkowski, Bolesław Jabloński, Marian Jurecki, Maciej Kalenkiewicz, Bronisław Kamiński, Władysław Kochański, Mieczysław Kwarciński, Władysław Miciek, Marian Mostowiec, Zbigniew Mrazek, Feliks Perekładowski, Roman Rudkowski, Franciszek Rybka, Tadeusz Sokół, Kazimierz Szternal, Michal Tajchman, Stanisław Winter, Jan Woźniak, Józef Zabielski, Józef Zając (mój Dziadek), Franciszek Żaak.
Ten niezwykły, wartościowy projekt edukacyjny powinien być kontynuowany, jednak szanse na taką kontynuację zależą również od znalezienia odpowiedniego wsparcia, zwłaszcza finansowego.
Historia Cichociemnych przedstawiona w sposób atrakcyjny dla młodzieży, inspirująca i pobudzająca intelektualnie, ale także wymagająca odpowiedniej sprawności fizycznej – to komplementarna propozycja edukacyjna o wysokiej wartości poznawczej, która powinna być pielęgnowana i rozwijana, stanowiąc niezwykle atrakcyjną ofertę dla młodych ludzi.
Ten Projekt dowiódł, że cieszy się uznaniem młodzieży i jest wart kontynuacji. Tego właśnie życzę organizatorom. Mam nadzieję, że również w kolejnych edycjach Projektu będę miał szansę spotkania z młodymi ludźmi i zaprezentowania Im historii niezwykłych żołnierzy w służbie specjalnej – Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej.
Zobacz także – Igrzyska Historii na stronie ZS nr 1
Foto: Błażej Miśtak, Mateusz Kozioł, Zespól Szkół Nr 1 w Gorlicach. Dziękujemy 🙂
Ryszard M. Zając
