• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Machory

Leszek Ratajski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Leszek Ratajski - Cichociemnyps.: „Żal”, „Wróg”

Leszek Medard Ignacy Ratajski  po wojnie: Leszek Leszczyński

vel Leszek Partyka, vel Lech Michalik, vel Lech Leszczyński,

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0081, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1631

 

Ratajski-Leszek-elitadywersji-org-177x250 Leszek Ratajski - Cichociemny

ppor. cc Leszek Ratajski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Leszek Ratajski - Cichociemnyur. 8 czerwca 1916 w Trzebini, zm. 17 maja 1975 w Gliwicach – podporucznik piechoty, żołnierz Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Nowogródek AK, Komendy Okręgu Nowogródek AK, Cichociemny
Znajomość języków obcych:  francuski, angielski, niemiecki;  szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze:  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), prowadzenia pojazdów (samochód, motocykl), i in. W dniu wybuchu wojny miał 23 lata; w dacie skoku do Polski 26 lat. Syn urzędnika skarbowego

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Leszek Ratajski - CichociemnySpis treści:


 

odznaka-Szk-Podchor-Kawal-Grudziadz-213x250 Leszek Ratajski - CichociemnyOd 1928  mieszkał we Lwowie uczył się tam w gimnazjum, w 1934 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w czerwcu 1939 obronił dyplom magistra praw. Należał do klubu piłkarskiego Czarni Lwów.

W latach 1937 – 1938 w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Awansowany na stopień kaprala podchorążego 15 lipca 1938.  Społeczny komendant obrony przeciwlotniczej biernej VI dzielnicy Lwowa (Nowy Świat).

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Leszek Ratajski - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Leszek Ratajski - CichociemnyW kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. Od 13 do 17 września ochotniczo uczestniczył w obronie Lwowa. 21 września przekroczył granicę z Rumunią w Zaleszczykach.

Od 18 stycznia 1940 we Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako zastępca dowódcy plutonu w 3 Pułku Piechoty (późniejszym 3 Pułku Grenadierów Śląskich). Od 14 kwietnia do 13 czerwca uczestnik kursu aspirantów w Coëtquidan, następnie przydzielony jako dowódca drużyny w 3 batalionie 7 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii, dotarł do Plymouth 25 czerwca 1940. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca drużyny do Oddziału Rozpoznawczego 1 Brygady Strzelców. Od listopada 1941 w batalionie ckm I Korpusu Polskiego.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Leszek Ratajski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Leszek Ratajski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Leszek Ratajski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w STS 25 (Inverlochy), STS 31 (Bealieu). Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w Audley And przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień  podporucznika ze starszeństwem od 16 lutego 1943.

Tempsford-300x222 Leszek Ratajski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rasp” (dowódca operacji: F/O Rutledge A.J.D., ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Rutledge A.J.D. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.19 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Sum” 711 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Machory, Maleniec, 14 km od Końskich. Razem z nim skoczyli: kpt. Marian Mostowiec ps. Lis, por. Stanisław Olszewski ps. Bar oraz kurier ppor. Tadeusz Samotus ps. Lis-2. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, zasobników nie zrzucono. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 16 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Leszek Ratajski - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Leszek Ratajski - CichociemnyStart odbył sie punktualnie w następującej kolejności: = lot 23/31, ekipa VICE, nawig. por. Walczak, plac. zasadn. LILIA, zapas. PUHACZ, start godz. 18.25 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. i 270000 RM, = lot 24/32, ekipa SPOKSHAVE, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. zasadn. LIS, zapas. PIES, start godz. 18.30 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze. = lot 26/33, ekipa SAW, nawig. por. Gembik, plac. odb. KOŃ i rej. zapas. start godz. 18.35 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 315000 dol. oraz pas polit. DR 21/10, – lot 27/34, ekipa RASP, nawigator p/o Rhutelen, plac. odb. SUM i rej. zapas., start godz. 18.20 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. oraz paczki polit. DR 23/10, 28/13 i29/13. 6413 [melodia sygnałowa w BBC] nadane prawidłowo. (…)

17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Leszek Ratajski - CichociemnyAklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, początkowo przydzielony do Okręgu Wołyń AK, przypadkowo aresztowany. Po zwolnieniu przydzielony do Kedywu Okręgu Nowogródek AK. Od 15 września 1943 dowódca Kedywu Obwód Szczuczyn (Ośrodek „Łąka”), uczestniczył w akcjach bojowych, m.in. trzykrotnie w wysadzeniu transportów kolejowych na trasie Różanka – Żołudek – Mosty.

Od stycznia 1944 oficer Oddziału VII (saperów) Komendy Okręgu Nowogródek AK. Od czerwca do lipca zastępca dowódcy, następnie dowódca 2 kompanii saperów 7 batalionu 77 Pułku Piechoty AK „Bohdanka” Zgrupowania „Nadniemeńskiego” Okręgu Nowogródek AK. Do listopada 1944 w Obwodzie Szczuczyn.

 

 

Po wojnie

Nie ujawnił się po wojnie jako żołnierz AK, wyjechał jako repatriant przez Białystok, od 1946. prowadził gospodarstwo rolne w Ostrówce k. Chodzieży. Działał w PSL, do 1957 radca prawny w starostwie w Chodzieży i Zielonej Górze. Od 1958 w Gliwicach, radca prawny w DOKP Katowice, od 1965 radca prawny w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w Gliwicach. W 1968 przeszedł na emeryturę. Zmarł 17 maja 1975 w Gliwicach.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Ignacego, urzędnika skarbowego oraz Franciszki z domu Partyka. W 1943 zawarł związek małżeński z Wandą z domu Leszkiewicz (1920-1987), łączniczką AK w Obwodzie Szczuczyn. Mieli troje dzieci: Iwonę (ur. 1944), Andrzeja (ur. 1947) wykładowcę etyki, antropologii kultury i sztuki, autora ok. 200 rozpraw i szkiców oraz Krzysztofa (ur. 1956) technika rolnictwa.

 

 

UpamiętnienieGliwice-pomnik-cichociemych-300x197 Leszek Ratajski - Cichociemny

26 października 2016 w Gliwicach, od strony ul. Dworcowej odsłonięto ponad dwumetrowy pomnik z granitu. Na tablicy umieszczono napis: „Gliwiccy cichociemni, spadochroniarze Armii Krajowej, elita Polski Walczącej” oraz imiona i nazwiska: Edwarda Kiwera ps. Biegaj, Bolesława Polończyka ps. Kryształ, Leszka Ratajskiego ps. Żal, Bogusława Wolniaka ps. Mięta, Antoniego Żychiewicza ps. Przerwa.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Leszek Ratajski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Leszek Ratajski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Leszek Ratajski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Leszek Ratajski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Leszek Ratajski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Leszek Ratajski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Leszek Ratajski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Leszek Ratajski - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0232
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 185-186, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 396, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 116-117

 

 

 

Stanisław Olszewski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Stanisław Olszewski - Cichociemnyps.: „Bar”, „Gama”

herbu Prus II

vel Stanisław Komar, vel Stanisław Kossak

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1042

 

Olszewski-Stanislaw-elitadywersji-org-172x250 Stanisław Olszewski - Cichociemny

ppłk cc Stanisław Olszewski
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Stanisław Olszewski - Cichociemnyur. 28 marca 1912 w Kamienicy Polskiej, zm. 1 marca 1994 w Częstochowie – podpułkownik piechoty, nauczyciel, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Lwów AK, więzień  UB, NKGB, sowieckich łagrów: Workuta, Norylsk, Tajszet (1945-1955), Cichociemny
Znajomość języków: francuski, białoruski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (1 SBS, Largo House, STS 51. Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniający: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 5 miesięcy; w dacie skoku do Polski 30 lat 9 miesięcy. Syn tkacza

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Stanisław Olszewski - CichociemnySpis treści:


 

herb-prus-II-cc-Olszewski-179x250 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Herb Prus II

cc-Olszewski-plakieta-1-140x250 Stanisław Olszewski - Cichociemny

projekt: Bronisław Czepczak-Górecki, źródło: archiwum rodzinne

Był jednym z co najmniej osiemnastu Cichociemnych, wywodzących się z warstw najwyższych, nierzadko arystokratycznych. Byli to potomkowie: księżniczki katalońskiej i hiszpańskiego admirała, tureckiego emira, wojewody malborskiego, pomorskiego i kasztelana chełmińskiego, szambelana papieskiego, siostrzeńcy: premiera R.P. i generała; bratanek prezydenta Warszawy, także pochodzący z uznanych rodów szlacheckich, rodzin wielkich przedsiębiorców i naukowców: światowej sławy antropologa, córki Emila Wedla, wicedyrektora „Książnica-Atlas” S.A., posłów na Sejm R.P., itp. Według rodzinnego przekazu wywodził się ze szlacheckiego niegdyś rodu Olszowskich herbu Prus II.

W latach 1919-1926 uczeń szkoły powszechnej w Kamienicy Polskiej oraz gimnazjum w Częstochowie i Radomiu. Od 1932 w Państwowym Studium Nauczycielskim w Solcu nad Wisłą, w 1934  uzyskał świadectwo dojrzałości oraz uprawnienia nauczyciela szkół powszechnych. Od 17 września 1934 uczestnik kursu podchorążych rezerwy piechoty w Katowicach przy 73 Pułku Piechoty 23 Dywizji Piechoty. Po kursie od kwietnia 1935 jako dowódca drużyny na praktyce w 11 Pułku Piechoty. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od stycznia 1937.

odznaka-czapkowa-straz-poz-300x211 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Odznaka straży pożarnej

W latach 1935 – 1937 rachmistrz w kopalniach rudy Poraj i Osiny, następnie nauczyciel szkoły powszechnej w Orlej (pow. Szczuczyn).  Działacz Związku Nauczycielstwa Polskiego, Związku Strzeleckiego, Związku Oficerów Rezerwy, naczelnik Straży Ogniowej w Szczuczynie.

 

 

II wojna światowa

SS_Duchess_of_York-250x170 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Duchess of York

cc-Olszewski-plakieta-2-155x250 Stanisław Olszewski - Cichociemny

projekt: Bronisław Czepczak-Górecki, źródło: archiwum rodzinne

Pod koniec sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do kompanii przeciwlotniczej w Mołdecznie 86 Pułku Piechoty 17 Dywizji Piechoty (Obszar Warowny „Wilno”). W nocy z 18 na 19 września przekroczył granicę polsko-litewską, internowany w Kownie. Uciekł, dotarł do Rygi, 24 grudnia 1939 do Sztokholmu (Szwecja), następnie przez Bergen (Norwegia), Abeerden (Szkocja), Londyn (Wielka Brytania) dotarł 6 stycznia 1940 do Paryża (Francja).

 

Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od 6 stycznia przydzielony jako dowódca plutonu 1 Batalionu do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. 24 kwietnia jako dowódca plutonu ckm statkiem „Chenonceaux” dopłynął do Herstad (Norwegia). W nocy z 27 na 28 maja uczestniczył w natarciu na Beisfjord oraz bitwie pod Narwikiem. Za udział w walkach odznaczony Krzyżem Walecznych.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Stanisław Olszewski - Cichociemny

8 czerwca statkiem „Duchess of York” ewakuowany do Brestu (Francja).  Po upadku Francji m.in. osadzony w obozie w Nimes. W małej grupce żołnierzy 9 czerwca 1941 w Perpignan przekroczył granicę  z Hiszpanią, we wrześniu dotarł do Lizbony (Portugalia). Aresztowany, osadzony w więzieniu, zwolniony po ok. półtora miesiącu, po interwencji polskiego konsulatu.  Przez Gibraltar 11 listopada 1941 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, 17 listopada przydzielony do 7 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Stanisław Olszewski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rasp” (dowódca operacji: F/O Rutledge A.J.D., ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Rutledge A.J.D. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.19 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Sum” 711 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Machory, Maleniec, 14 km od Końskich. Razem z nim skoczyli: kpt. Marian Mostowiec ps. Lis, ppor. Leszek Ratajski ps. Żal oraz kurier ppor. Tadeusz Samotus ps. Lis-2. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, zasobników nie zrzucono. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 16 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Stanisław Olszewski - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Stanisław Olszewski - CichociemnyStart odbył się punktualnie w następującej kolejności: = lot 23/31, ekipa VICE, nawig. por. Walczak, plac. zasadn. LILIA, zapas. PUHACZ, start godz. 18.25 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. i 270000 RM, = lot 24/32, ekipa SPOKSHAVE, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. zasadn. LIS, zapas. PIES, start godz. 18.30 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze. = lot 26/33, ekipa SAW, nawig. por. Gembik, plac. odb. KOŃ i rej. zapas. start godz. 18.35 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 315000 dol. oraz pas polit. DR 21/10, – lot 27/34, ekipa RASP, nawigator p/o Rhutelen, plac. odb. SUM i rej. zapas., start godz. 18.20 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. oraz paczki polit. DR 23/10, 28/13 i29/13. 6413 [melodia sygnałowa w BBC] nadane prawidłowo. (…)

17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Kedyw-91x300 Stanisław Olszewski - CichociemnyAK-opaska-300x201 Stanisław Olszewski - CichociemnyPo aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, od 23 marca 1943 przydzielony jako komendant dywersji odcinka Lwów Południe do Kedywu Okręg Lwów AK. Uczestniczył w wielu brawurowych akcjach bojowych, m.in.:

  • odbiciu, m.in. wraz z Cichociemnymi: Piotrem Szewczykiem oraz Tadeuszem Jaworskim oraz żołnierzami AK ps. Żorż i Jancia więźnia Jana Bojczuka ps. „Wik” ze szpitala we Lwowie przy ul. Janowskiej 130 (Szpital Epidemiczny) oficera ds. scaleniowych Narodowej Organizacji Wojskowej (organizacji Stronnictwa Narodowego), (16 czerwca 1943),
  • likwidacji agentki gestapo Marii Rastawieckiej (6 sierpnia 1943),
  • nieudanym odbiciu z więzienia w Rawie Ruskiej, wraz ze swoimi podkomendnymi z zakładowej straży pożarnej fabryki konserw Rucknera (Lwów, ul. Żółkiewska), dowódcy oddziału leśnego Kedywu pchor. Stanisława Lewandowskiego ps. „Sylwester” (w grudniu 1943),
  • zdobyciu broni maszynowej i wysadzeniu zbiorników w fabryce likierów Baczewskiego (w czerwcu 1944),
  • dywersji na szlakach kolejowych Lwów-Tarnopol i Lwów-Łuck

 

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Stanisław Olszewski - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

organizacja-NIE-250x253 Stanisław Olszewski - CichociemnyW dniach 23-27 lipca 1944 uczestniczył w akcji Burza, jako dowódca plutonu Kedywu 1 kompanii 5 Batalionu Saperów brał udział w walkach o Lwów.

Po rozwiązaniu AK 28 lipca 1944 pozostał w konspiracji, działał w organizacji NIE. Ukrywał się w lokalach konspiracyjnych przy ul. Zadwórzańskiej, pl. św. Zofii, ul. Zyblikiewicza. Nie zgłosił się na zorganizowaną przez gen. Iwana Sierowa „odprawę” oficerów AK, unikając aresztowania i zesłania do łagru.Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 3 maja 1944, do listopada 1944 zastępca szefa, następnie do kwietnia 1945 szef Kedywu Okręgu Lwów AK.

Butyrka_prison_ed-250x165 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Więzienie Butyrki, Moskwa (stan obecny)

Wskutek zdrady byłej łączniczki AK Zofii Sienkiewiczowej, 17 kwietnia 1945  aresztowany przez NKGB w mieszkaniu przy ul. Zyblikiewicza. Po pseudorozprawie przed Wojennym Trybunałem Lwowskiego Okręgu Wojskowego skazany na 15 lat łagrów. Wywieziony za koło polarne do łagru w okolicach Workuty, następnie po ok. 1,5 roku do łagrów nr 25, 9 oraz nr 2 w rejonie Norylska. Od marca 1953 w łagrach tajszeckich (okolice Leny i Bratska). Zmuszany do niewolniczej pracy m.in. przy rozładunku wagonów, w elektrowni na Angarze, przy wycinaniu lasu w tajdze.

Od czerwca osadzony w moskiewskim więzieniu na Butyrkach, następnie w podmoskiewskiej Potmie. Zwolniony 15 grudnia 1955, przetransportowany do Brześcia i przekazany komunistycznym władzom Polski. Do 22 grudnia więziony przez UB na Służewcu, potem zwolniony lecz wciąż prześladowany.

 

 

Po wojnie

Znak_Zwiazku_Polskich_Spadochroniarzy-154x250 Stanisław Olszewski - CichociemnyOd listopada 1957 pracował jako chałupnik przy wykańczaniu tkanin w Spółdzielni Pracy „Twórczość”, następnie do września 1974 w Spółdzielni „Tkaczy i Dziewiarzy”. Od października nakładca w Terenowych Zakładach Przemysłu Włókienniczego w Poraju k. Częstochowy. Przeszedł na emeryturę w październiku 1988. W 1990 współzałożyciel katowickiego oddziału Związku Polskich Spadochroniarzy, członek komisji rewizyjnej oddziału oraz członek Zarządu Głównego. Zmarł 1 marca 1994 w Częstochowie, pochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Antoniego tkacza oraz Marianny z d. Sitek. W 1958 zawarł związek małżeński z Iną Maślijewicz (1926-1992). Nie mieli dzieci. Według rodzinnego przekazu wywodził się ze szlacheckiego niegdyś rodu Olszowskich herbu Prus II.

 

 

Upamiętnienie

STRAZ_POZ-273x250 Stanisław Olszewski - CichociemnyW 2023 podjęto starania, aby upamiętnić Cichociemnych – Strażaków. Wśród Cichociemnych w rodzinie strażackiej są: płk cc Adam Boryczka – od września 1936 strażak, następnie (po ukończeniu kursów pożarniczych w Łodzi) dowódca plutonu strażackiego Państwowych Zakładów Azotowych w Mościcach; ppłk cc Feliks Dzikielewski – od 18 lipca 1957 do 31 grudnia 1971 kierownik sekcji łączności w Wydziale Operacyjnym Komendy Głównej Straży Pożarnej; płk cc Stanisław Olszewski – naczelnik Straży Ogniowej w Szczuczynie; ppłk cc Fryderyk Serafiński – od 1937 instruktor Związku Straży Pożarnych; kpt. cc Henryk Zachmost – od 1959  w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych oraz por. cc Józef Zając (mój Dziadek) – od 1933 do wybuchu wojny działacz Powiatowego Związku Straży Pożarnych w Kopyczyńcach (obecnie Ukraina), po wojnie m.in. sekretarz Koła Cichociemnych w Londynie. Trwają działania zmierzające do upamiętnienia Cichociemnych – Strażaków.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Stanisław Olszewski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Stanisław Olszewski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Stanisław Olszewski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Stanisław Olszewski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Stanisław Olszewski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Stanisław Olszewski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Stanisław Olszewski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Stanisław Olszewski - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0194
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2002, s. 76-79, ISBN 83-910535-4-7
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 377, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 115-116

 

Marian Mostowiec – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Marian Mostowiec - Cichociemnyps.: „Lis”, „Łapa”

vel Marian Wichura, vel Marian Jankowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0073

 

Mostowiec-Marian-elitadywersji-org-186x250 Marian Mostowiec - Cichociemny

kpt. cc Marian Mostowiec
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Marian Mostowiec - Cichociemnyur. 14 września 1913 w Warszawie, zm. 3 kwietnia 1979  w Warszawie – kapitan piechoty, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, instruktor Kedywu garnizonu miasta Wilna, oficer dywersji i specjalista minerstwa 6 Wileńskiej Brygady AK, uczestnik kampanii wrześniowej, norweskiej, bitwy o Narvik, więzień NKWD, UB (Warszawa, 1950-1951), sowieckich łagrów: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec (1945-1947), Cichociemny
Znajomość języków: angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), instruktorów sportu spadochronowego (Legionowo, 1937), dowódców kompanii (Centrum Wyszkolenia Piechoty, Linlathen),  instruktor piechoty w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 29 lat 4 miesiące. Syn woźnego szkolnego

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Marian Mostowiec - CichociemnySpis treści:


 

 

41_Suwalski_Pulk_Piechoty-246x350 Marian Mostowiec - CichociemnyOd 1921 uczył się w Szkole Powszechnej nr 29, od 1928 w III Gimnazjum Męskim Związku Nauczycieli Polskich Szkół Średnich w Warszawie, w 1932 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 października do 15 sierpnia 1933 uczestnik kursu unitarnego w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią oraz Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu 15 października 1935  awansowany na stopień podporucznika, praktyka jako dowódca plutonu 2 kompanii 41 Suwalskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 29 Dywizji Piechoty.

Ukończył kursy: instruktorski sportu spadochronowego w Jabłonnie, żeglarski w Augustowie oraz pływacki w Warszawie. 19 marca 1939 awansowany na stopień porucznika, od 13 lipca przydzielony jako dowódca plutonu cięzkich karabinów maszynowych 2 kompanii ckm batalionu „Komańcza” 2 Pułku Korpusu Ochrony Pogranicza „Karpaty”. Od 21 sierpnia wraz z plutonem przydzielony do ochrony tunelu do placówki „Łupków”, od 28 sierpnia przydzielony do 3 kompanii w Lipowcu, dowódca odcinka „Średni Wierch”.

 

 

II wojna światowa

PSZ-Narvik-300x229 Marian Mostowiec - CichociemnyW nocy 2/3 września 1939 jako dowódca patrolu uczestnik wypadu na placówkę słowacką w miejscowości Czeremcha,  od 5 września w niewoli słowackiej, do 20 października w obozie jenieckim Oremor-Laz k. Leśty. Uciekł, 23 października dotarł do Budapesztu, po uzyskaniu polskiego paszportu, 6 listopada przekroczył granicę Włoch z Francją w Modane.

7 listopada w Paryżu wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako dowódca kompanii do 1, następnie 2 Pułku Grenadierów 1 Dywizji Grenadierów. Od 21 stycznia 1940 dowódca plutonu nadal w 2 Pułku Grenadierów, następnie dowódca plutonu, później dowódca 2 kompanii ckm 2 batalionu 1 Półbrygady 1 Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Uczestnik bitwy o Narvik.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji 18 czerwca ewakuowany z rejonu Rennes, 20 czerwca 1940 dotarł do Falmouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pood dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca plutonu ckm w Batalionie Strzelców Podhalańskich, następnie instruktor i zastępca dowódcy kompanii, instruktor w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Marian Mostowiec - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Marian Mostowiec - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Marian Mostowiec - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Marian Mostowiec - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

W maju 1942 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnościa w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w STS 43 Audley End  przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień kapitana 16 lutego 1943. Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rasp” (dowódca operacji: F/O Rutledge A.J.D., ekipa skoczków nr: XX), z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Rutledge A.J.D. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.19 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Sum” 711 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Machory, Maleniec, 14 km od Końskich. Razem z nim skoczyli: por. Stanisław Olszewski ps. Bar, ppor. Leszek Ratajski ps. Żal oraz kurier ppor. Tadeusz Samotus ps. Lis-2. Skoczkowie przerzucili 228 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, zasobników nie zrzucono. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 13 godzin 16 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Marian Mostowiec - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

16.II. Po raz pierwszy w b. okresie operacyjnym S.O.E. zapowiedziało pogotowie do lotu: początkowo dla 5 ekip, a następnie dla 4 ekip. Odprawa ekip na STS 20 i stacji ubierania się odbyła się w miłym spokoju (…) Komunikat MET z godz. 16.oo pomyślny, zarządzono start.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Marian Mostowiec - CichociemnyStart odbył się punktualnie w następującej kolejności: = lot 23/31, ekipa VICE, nawig. por. Walczak, plac. zasadn. LILIA, zapas. PUHACZ, start godz. 18.25 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. i 270000 RM, = lot 24/32, ekipa SPOKSHAVE, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. zasadn. LIS, zapas. PIES, start godz. 18.30 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze. = lot 26/33, ekipa SAW, nawig. por. Gembik, plac. odb. KOŃ i rej. zapas. start godz. 18.35 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 315000 dol. oraz pas polit. DR 21/10, – lot 27/34, ekipa RASP, nawigator p/o Rhutelen, plac. odb. SUM i rej. zapas., start godz. 18.20 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 228000 dol. oraz paczki polit. DR 23/10, 28/13 i29/13. 6413 [melodia sygnałowa w BBC] nadane prawidłowo. (…)

17.II. Wynik operacji jest, wg. meldunków nawigatorów, następujący: = lot 23/31 i lot 26/33 doskonale na plac. zasadnicze, 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne, = lot 27/34 wykonany częściowo, tylko skoczkowie na =1602 [rejon zrzutu] plac. SUM, = lot 24/32 zawrócił znad Danii, nawalił jeden a następnie drugi motor (…) .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Marian Mostowiec - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków źródło: pamiec.pl

AK-opaska-300x201 Marian Mostowiec - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał u inż. Garzteckiego przy ul. Hożej 62 oraz u Marii Husarowej przy ul. Dynasy 10. Przydzielony jako instruktor Kedywu garnizonu miasta Wilna (obecnie Litwa). Od kwietnia 1944 oficer dywersji i specjalista minerstwa 6 Wileńskiej Brygady AK. W ramach przygotowań do powstania powszechnego przygotował akcję wysadzenia mostu na rzece Uła w rejonie Marcinkańc.  Dowódca plutonu ckm podczas bitwy pod Koniawą (8 maja) oraz pod Koleśnikami (21 maja). Podczas operacji Ostra Brama przewidziany jako dowódca batalionu zmotoryzowanego.

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Marian Mostowiec - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Pod koniec sierpnia 1944  pod fałszywą tożsamością Marian Wichura aresztowany przez NKWD, osadzony w areszcie  Grodnie, następnie w Białymstoku oraz Dojlidach. 11 września 1944 jako kapral wcielony do 6 batalionu zapasowego LWP, wyznaczony do budowy baraków. 11 października uciekł, wyjechał do Białegostoku, zamieszkał przy ul. Jastrzębiej 12, objął funkcję komendanta miasta AK.

Ok. 18 listopada 1944 pod fałszywą tożsamością Marian Jankowski aresztowany przez UB. Do stycznia 1945 osadzony w więzieniu w Białymstoku, następnie wywieziony w głąb Rosji, początkowo do Skopia, następnie Stalinogorska. Pracował niewolniczo w kopalni węgla, następnie w łagrach w Wołogdzie oraz Riazaniu, obozie NKWD nr 150 w Griazowcu.

Stanisław Jaczyński – Polscy jeńcy wojenni obozu NKWD w Griazowcu
wobec radzieckiej indoktrynacji i penetracji wywiadowczej 
w:  Przegląd Historyczno – Wojskowy 2012, nr 13 (64)/ 3 (240). s. 19-42

 

 

Po wojnie
29_wiezienie-Warszawa-Mokotow-2-250x167 Marian Mostowiec - Cichociemny

Cela więzienia Warszawa – Mokotów

14 grudnia 1947 powrócił do Polski. Od stycznia 1948 starszy referent w Biurze Sprzedaży Przemysłu Precyzyjnego i Optycznego we Wrocławiu, od stycznia 1949  kierownik sekcji importowej Polskiego Towarzystwa Maszyn i Narzędzi „Polimex” w Warszawie.

23 października 1950 aresztowany w Warszawie przez UB pod zarzutem szpiegostwa, osadzony w więzieniu na Mokotowie. Po amnestii zwolniony 23 maja 1951.

Od stycznia 1952 księgowy w Cegielni Tanty (powiat giżycki), od 8 grudnia 1952 starszy referent ekonomiczny ds. planowania Spółdzielni Przemysłu Artystycznego „Światowid” w Warszawie. Zmarł 3 kwietnia 1979 w Warszawie,  pochowany na Cmentarzu Północnym (Wólka Węglowa) – kw. W-IV-3, rz. 6, gr. 16.

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Marian Mostowiec - Cichociemny

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Adama, woźnego szkolnego oraz Rozalii z domu Danielskiej. W 1943 zawarł związek małżeński z Haliną z domu Swic (ur. 1914). Nie mieli dzieci. 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Marian Mostowiec - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Marian Mostowiec - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Marian Mostowiec - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Marian Mostowiec - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Marian Mostowiec - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Marian Mostowiec - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Marian Mostowiec - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Marian Mostowiec - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0176
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 90-92, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 369, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 114-115

 

 

 

1