Tag Archives: Józef Żakowicz

Józef Żakowicz – Cichociemny

ps.: „Tabu”, „Kier”, „Krokus”

vel Józef Witczak, vel Maciej Kalina, po wojnie używał nazwiska Maciej Kalina

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1892, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1980

 

ur. 9 sierpnia 1920 w Jaroszynie, zm. 13 listopada 1961 w Tuszynku k. Tuszyna – porucznik łączności, żołnierz Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, radiotelegrafista Komendy Głównej AK, Obszaru Warszawa AK, więzień sowieckich łagrów (1940-1942), łącznościowiec, cichociemny

Znajomośc języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjny, łączności (Sekcja Szkolna Ośrodka Radio Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 23 lata

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

 

Uczył się w Szkole Powszechnej im Gabriela Narutowicza w Lidzie (obecnie Białoruś), następnie w Gimnazjum Państwowym im. Karola Chodkiewicza w Lidzie. W 1939 zdał egzamin dojrzałości.

Działał aktywnie w Przysposobieniu Wojskowym oraz Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany, przydzielony do służby pomocniczej 77 Pułku Piechoty (1-12 września).

6 stycznia 1940 aresztowany przez Sowietów podczas próby przekroczenia granicy ze strefą niemiecką. Zesłany do łagru w głąb Rosji.

Zwolniony z łagru po układzie Sikorski – Majski, 15 lutego 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 8 batalionu saperów 8 Dywizji Piechoty. Po ewakuacji wraz z armią z ZSRR oraz przekroczeniu granicy z Persją (obecnie Iran) od 1 kwietnia 1942 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Od 20 maja do 28 września 1942 w 2 kompanii Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty 8 Dywizji Piechoty, następnie w oddziałach polskich na Bliskim Wschodzie.

Od 5 października 1942 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, do 17 kwietnia skierowany na szkolenie, uczestnik kursu radiowego (odpowiednik szkoły podchorążych łączności) w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 26 listopada 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień starszego strzelca 21 lutego 1943, mianowany podchorążym od 17 kwietnia 1943.  Przeszkolony ze specjalnością w łączności, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 10 lipca 1943 w Audley End. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 14 września 1943.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 8” (dowódca operacji: F/L Mieczysław Malinowski, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-158 „W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Bronisław Hułas, pilot – F/O Mieczysław Rzewuski / nawigator – F/L Mieczysław Malinowski / radiotelegrafista – F/S Bolesław Woźniak / mechanik pokładowy – Sgt. Witold Ruciński / strzelec – F/S Stefan Miniakowski, W/O Józef Dubiel). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.05 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Czajnik”, w okolicach miejscowości Mokra Wieś, 8 km od Tłuszcza. Razem z nim skoczyli: ppor. Stanisław Kujawiński ps. Wodnik, ppor. Anatol Makarenko ps. Tłok. Skoczkowie przerzucili 417 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia – nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, przydzielony jako radiotelegrafista 1 plutonu Kompanii Radiowej „Orbis” Komendy Głównej AK, następnie dowódca 2 plutonu radiotelegraficznego w Podokręgu Warszawa – Zachód Oddziału V Obszaru Warszawa AK.

„ORBIS” – Kompania Radiowa Komendy Głównej AK
maszynopis prelekcji w Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie

Od 3 grudnia 1945  zarządca rejonowy Delegatury Powiatowej Tymczasowego Zarządu Państwowego w Jeleniej Górze (Urząd Likwidacyjny). Od 19 maja 1947 administrator domu wypoczynkowego w Szklarskiej Porębie. W latach 1952–1953 kierownik sklepu ogrodniczego, następnie do 1959  kierownik Biura Obsługi Turystyki. Od 1960  na rencie inwalidzkiej. Zmarł 13 listopada 1961 w Tuszynku k. Tuszyna, nieopodal Łodzi.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Awanse

• starszy strzelec – 21 lutego 1943
• podchorąży – 17 kwietnia 1943
• podporucznik – ze starszeństwem od 14 września 1943
• porucznik

 

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie

 

 

Życie rodzinne

Syn Józefa, zawiadowcy PKP oraz Zofii z domu Rodkiewicz. W 1946 zawarł związek małżeński z Janiną z domu Grzelązka (ur. 1922). Mieli dwie córki: Iwonę zamężną Donarską (ur. 1947)  oraz Katarzynę (ur. 1957).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0332)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 203–204, ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 444. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 169-170.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii