Archiwa Jan Marek - Cichociemni elita dywersji

Awanturnik pozytywny

Glaukopis, uznane pismo społeczno – historyczne, w najnowszym numerze (2024 nr 41, s. 225-277) publikuje artykuł naukowy dr Bartłomieja Szyprowskiego pt. Awanturnik, ale w dodatnim znaczeniu. Wojenne losy por. cc. Zbigniewa Piaseckiego „Orlika”. Czekałem na ten artykuł już od kilku miesięcy, bowiem zależało mi na fachowej ocenie wydarzeń w których uczestniczył jeden z moich ulubionych Cichociemnych, których istotą było pozyskanie w kontrowersyjny sposób przez Armię Krajową środków finansowych na walkę z okupantem. Ustalenia Autora są naprawdę bardzo interesujące.

Doktor Bartłomiej Szyprowski od wielu lat specjalizuje się w interesujących publikacjach prawniczych, historycznych oraz historyczno – prawniczych. Wśród tych publikacji jest także osiem artykułów naukowych dotyczących Cichociemnych, szczególnie cennych, bowiem Autor – nie tylko historyk, ale również zawodowy prokurator – dokonuje wnikliwej analizy historycznych wydarzeń także pod kątem odpowiedzialności prawnokarnej oraz słuszności wydanych orzeczeń. Tego rodzaju fachowa weryfikacja historycznych wydarzeń jest dla nas pouczającym oraz inspirującym materiałem poznawczym.

Piasecki-Zbigniew-elitadywersji-org-175x250 Awanturnik pozytywny

por. cc Zbigniew Piasecki
Fotografia z dokumentu urzędowego edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

Artykuł jest dość obszerny, zawiera aż 207 przypisów; wśród źródeł Autor wymienia 18 źródeł drukowanych, 34 opracowania, 17 źródeł internetowych. Wspomnę, że zarówno w przypisach, jak i we wskazanych źródłach Autor był uprzejmy wskazać portal elitadywersji.org oraz moje skromne ustalenia ws. Cichociemnego „Orlika” (m.in. wynik mojej korespondencji z Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy). Artykuł, choć ma charakter naukowy, napisany jest we frapujący sposób, Autor wiedzie nas logicznie i przekonywująco po „wojennych ścieżkach” po których kroczył Cichociemny Zbigniew Piasecki.

Dr Bartłomiej Szyprowski we wstępie swego artykułu stawia trzy fundamentalne kwestie. Po pierwsze podkreśla, że sprawa sądowa por. cc Zbigniewa Piaseckiego przed Wojskowym Sądem Specjalnym (WSS) nie była dotąd przedmiotem rozważań historycznych, ani historyczno-prawnych. W tym kontekście warto zaznaczyć, że artykuł ma więc znaczenie kluczowe, bo przecież w wyniku tej sprawy Cichociemnego „Orlika” skazano na karę śmierci. Po drugie, Autor stawia istotne pytanie – kim był oskarżony i co doprowadziło go przed oblicze podziemnej Temidy? Po trzecie i najważniejsze – Autor stawia przed nami niezwykle fundamentalną kwestię – czy rzetelnie, w oparciu o przedstawione dowody sądy rozpoznały zarzuty wobec „Orlika”?

Intelektualno – poznawczą przyjemność analizy ustaleń dokonanych przez dr Bartłomieja Szyprowskiego pozostawiam Czytelnikom artykułu; nie zamierzam przedwcześnie zdradzać kluczowych efektów pracy Autora. Warto jednak zwrócić uwagę na niektóre fakty z życiorysu tego niewątpliwie nietuzinkowego Cichociemnego, jednego z moich ulubionych. Urodzony w Sosnowcu, w rodzinie hindusko – polskiej, po śmierci ojca Hindusa adoptowany przez doktora praw Władysława Piaseckiego, pracownika Sądu Okręgowego w Nowym Sączu. Był jednym z pierwszych Cichociemnych przerzuconych do okupowanej Polski – skoczył ze spadochronem już w próbnym sezonie operacyjnym, w nocy 6/7 stycznia 1942, w operacji lotniczej „Shirt”.

Piasecki-Zbigniew-nac-37-1093-180x250 Awanturnik pozytywny

por. cc Zbigniew Piasecki

Autor podaje, że wcześniej „Piasecki należał do grupy tzw. chomików, którzy wraz z kpt. Maciejem Kalenkiewiczem i kpt. Janem Górskim chcieli usprawnić łączność z krajem (…)” Jako źródło tego ustalenia Autor wskazuje fragment wspomnień Cichociemnego Alfreda Paczkowskiego (Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981, s 62). W mojej ocenie akurat to ustalenie jest nieścisłe. Rzecz w tym, że – jak trafnie zauważa Paczkowski – „chomiki reprezentowali grupę oficerów najbardziej lojalną wobec poczynań Naczelnego Wodza (…) Chomików było co najmniej kilkunastu, a każdy z nich jak apostoł miał swoich wyznawców”. Bezpośrednio po tym zdaniu Paczkowski wspomina – „W ten sposób poznałem pchor. Zbigniewa Piaseckiego i Jana Marka, obu z piechoty, gorliwych adeptów „chomikowej” szkoły”. Analizując uważnie treść tego fragmentu wspomnień Cichociemnego Alfreda Paczkowskiego w mojej ocenie zasadnie można dojść do wniosku, że Zbigniew Piasecki oraz Jan Marek zostali przez niego zaliczeni do grupy „wyznawców chomików”. W mojej ocenie obaj wymienieni nie byli „chomikami”, choćby z tego powodu, że nie byli jeszcze oficerami, tylko podchorążymi. Niewątpliwie jednak byli entuzjastami oraz – jak to ujął Paczkowski – „wyznawcami chomików”. To jedyna nieścisłość, jaką znalazłem w omawianym artykule.

Wojenne losy Cichociemnego Zbigniewa Piaseckiego były niezwykle barwne: żołnierz (instruktor dywersji) „Wachlarza”, „Kedywu”, szkoły dywersji „Zagajnik”, referatu „Korweta” Wydziału Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału II KG AK, dowódca „piątki” dywersyjnej Związku Syndykalistów Polskich, po aresztowaniu w maju 1944 przez gestapo więzień obozów koncentracyjnych: KL Gross-Rosen, uczestnik ucieczki więźniów, po schwytaniu osadzony w karnej kompanii KL Gross-Rosen, następnie w KL Mittelbau-Dora – gdzie prawdopodobnie stracił życie.

Dla oceny działalności Cichociemnego Zbigniewa Piaseckiego ps. „Orlik” niewątpliwie istotne znaczenie ma kwestia prawidłowości oceny Jego postępowania, dokonana przez Wojskowy Sąd Specjalny przy KG AK, w związku z przeprowadzoną pod Piasecznem akcją likwidacyjną trzech byłych policjantów żydowskich, będących w drodze do Szwajcarii z kosztownościami zagrabionymi w warszawskim getcie. Pieniądze z tej akcji zostały w części przekazane do Związku Syndykalistów Polskich, w części zaś na potrzeby Armii Krajowej. Obie organizacje pieniądze wzięły, ale wypierały się zlecenia akcji, która po jej przeprowadzeniu wydała się im ideowo niesłuszna. „Kozłem ofiarnym” został wykonawca, Cichociemny Zbigniew Piasecki. W tej sprawie były liczne sprzeczności w materiale dowodowym, w tym kluczowa – czy por. cc Jan Piwnik zezwolił na akcję, czy jej zakazał. Istotne jest także to, że według obowiązującego statutu Wojskowego Sądu Specjalnego w takiej sprawie kara śmierci nie mogła być orzeczona – a jednak ją orzeczono!

W mojej ocenie Cichociemny Zbigniew Piasecki ps. Orlik wykonywał rozkazy, nie dokonał rabunku o który Go oskarżono (przekazał fundusze z akcji na rzecz AK oraz ZSP), lecz wskutek nierzetelnie przeprowadzonego postępowania, w tym z rażącym naruszeniem prawa (wydanie wyroku śmierci w sprawie w której nie mogło być takiej kary) nie mógł przed śmiercią oczyścić się z zarzutu.

Znacznie ciekawsze są fachowe ustalenia dr Bartłomieja Szyprowskiego, który jako predestynowany do takiej profesjonalnej oceny dokonał jej, uzasadniając rzeczowe swoje stanowisko w omawianym artykule. Powtórzę, że intelektualno – poznawczą przyjemność analizy ustaleń dokonanych przez Autora pozostawiam Czytelnikom artykułu; nie zamierzam przedwcześnie zdradzać kluczowych efektów pracy. Omawianą publikację oceniam niezwykle wysoko, zachęcam wszystkich do interesującej lektury 🙂

dr Bartłomiej Szyprowski – Awanturnik, ale w dodatnim znaczeniu. Wojenne losy por. cc. Zbigniewa Piaseckiego „Orlika”, w: „Glaukopis” 2024 nr 41, s. 225-277 ISSN 1730-3419

Operacja Shirt

Operacja zrzutowa – Shirt

mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński

W nocy z wtorku na środę 6/7 stycznia 1942, w próbnym okresie operacyjnym, w operacji lotniczej „Shirt” do okupowanej Polski skoczyło pięciu Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej oraz kurier polityczny.

Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)

Operacje zrzutowe planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).

Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego „Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki „Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy „Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował „Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).

Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), „Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), „Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz „Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).

Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ

zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH

1941 – 3 operacje / 8 CC: luty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC) | 1942 – 15 operacji / 72 CC: styczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC) | 1943 – 31 operacji / 99 CC: styczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC) | 1944 – 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) | (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)

sezon próbny, operacja: „Shirt”

Do okupowanej Polski skoczyli Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej:

cc-Krajewski-Henryk-203x300 Operacja Shirt

ppłk cc Henryk Krajewski

ppłk cc Henryk Krajewski ps. „Wicher”, „Eryk”, „Bąk”, „Trzaska”, „Leśny”, vel Henryk Turowski, vel Henryk Jezierski, vel Henryk Rogowski, vel Wasyl Biszko, vel Hieronim Kalendak, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0050, ur. 7 lipca 1898 w Wiśniewie (powiat mławski), zm. 16 grudnia 1989 w Wołominie – podpułkownik, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, m.in. zastępca szefa Związku Odwetu Komendy Głównej ZWZ-AK, kierownik Centrali Zaopatrzenia Terenu, organizator szkoły dywersji Kedywu „Zagajnik”, dowódca 30 Poleskiej Dywizji AK, uczestnik wojny polsko – bolszewickiej, uczestnik akcji „Wieniec”, żołnierz wyklęty, więzień UB, NKWD, torturowany, skazany, uwolniony z transportu przez żołnierzy Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1944-1945), cichociemny

Znajomość języków: rosyjski; szkolenia (kursy): Szkoła Podchorążych Piechoty, CSS, Szkoła Gazowa, Kurs Dowódców Batalionów (Rembertów), Kurs Dowódców Batalionów (Mourmelon, Francja), dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), prowadzenia pojazdów (motocykl, samochód, parowóz) i in. W dniu wybuchu wojny miał 41 lat; w dacie skoku do Polski 43 lata

kpt. Jan Smela

kpt. cc Jan Smela ps. „Wir”, „Janusz”, „Lipek”, „Szary”, vel Jan Bartkiewicz, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0755, ur. 3 listopada 1910 w Pstrągowej (powiat strzyżowski), zm. 3 kwietnia 1986 w Rzeszowie – kapitan piechoty, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, zastępca dowódcy V Odcinka „Wachlarza”, uczestnik kampanii wrześniowej, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Kalinin, Ostaszków, Morszańsk (1944-1947), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki konspiracyjnej (STS 38, Briggens), spadochronowy (STS 51, Ringway), i in. W dniu wybuchu wojny miał 28 lat; w dacie skoku do Polski 31 lat. Syn organisty

Klimowski-Tadeusz-KOL_023_0104-193x250 Operacja Shirt

mjr dypl. Tadeusz Klimowski

por. / mjr dypl. cc Tadeusz Marian Klimowski ps. „Klon”, „Ostoja”, „Luśka”, „Halka”, vel Tadeusz Bugaj, vel Bazyliusz Swiryd, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0022, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1560, ur. 15 października 1911 w Krakowie, zm. 12 września 1981 w Londynie (Wielka Brytania) – major dyplomowany, nauczyciel, oficer Straży Granicznej, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, m.in. uczestnik kampanii wrześniowej, dowódca II Odcinka „Wachlarza”, komendant Inspektoratu Rejonowego Równe AK, szef Oddziału III Komendy Okręgu Wołyń AK, szef sztabu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, dowódca Batalionu „Ostoja”, więzień niemieckich obozów jenieckich: Sandbostel, Murnau (1944-1945), cichociemny

Znajomość języków: francuski; szkolenia (kursy): m.in. przeciwpancerny (Granville), dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki konspiracyjnej (STS 38, Briggens), spadochronowy (4 BKS, Largo House, STS 51, Ringway), i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat; w dacie skoku do Polski 30 lat. Syn żołnierza Wojska Polskiego

Marek-Jan-KOL_023_0165-195x250 Operacja Shirt

por. Jan Marek

ppor. / por. cc Jan Franciszek Marek ps. „Walka”, „Zew”, „Baby”, „Wyrwa”, „Spad”, vel Ryszard Jerzy Marek Świtalski, vel Johann Bergman, vel Jan Badowski, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0031, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1627, ur. 5 listopada 1919 we Lwowie (obecnie Ukraina), poległ zamordowany przez Niemców z gestapo po 13 maja 1943 w Warszawie – porucznik, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, III Odcinka „Wachlarza”, Kedywu Komendy Głównej AK, Konfederacji Narodu, Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, Uderzeniowego Batalionu Kadrowego, instruktor szkoły dywersji Kedywu „Zagajnik”, więziony i zamordowany przez gestapo (1943), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, ukraiński, angielski, francuski; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), łączności dla oficerów 4 BKS, prowadzenia pojazdów (samochód, motocykl, parowóz), spadochronowy (1 SBS, Largo House), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata

por. Zbigniew Piasecki

por. cc Zbigniew Bartłomiej Eugeniusz Piasecki (właśc. Travanderah) ps. „Orlik”, „Topór”, „Tom”, „Zbyszek”, „Skoczek”, „Fer”, „Koniferynka”, „Fetynka”, vel Zbigniew Przysiecki, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0016, ur. 19 stycznia 1914 w Sosnowcu, poległ prawdopodobnie zamordowany przez Niemców w obozie koncentracyjnym po 24 marca 1945 w KL Mittelbau-Dora – porucznik broni pancernych, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, III Odcinka „Wachlarza”, Kedywu Okręgu Kielce-Radom AK, instruktor w szkole dywersji „Zagajnik”, dowódca „piątki” dywersyjnej Związku Syndykalistów Polskich, kierownik oddziału Wydziału Kontrwywiadu i Bezpieczeństwa „999-Korweta” Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, więzień obozów koncentracyjnych: KL Gross-Rosen, KL Mittelbau-Dora, prawdopodobnie zamordowany (1944), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki konspiracyjnej (STS 38, Briggens), łączności dla oficerów 4 BKS, spadochronowy (1 SBS, Largo House, STS 51, Ringway), prowadzenia pojazdów mechanicznych (czołg, łódź motorowa, oprócz parowozu i samolotu), kierowca mechanik (pozwolenie 463/41 na prowadzenie samochodów i motocykli, angielskie prawo jazdy). W dniu wybuchu wojny miał 25 lat; w dacie skoku do Polski 27 lat. Adoptowany syn doktora praw

W tej operacji zrzutowej skoczył także kurier polityczny Delegatury Rządu na Kraj: ppor. Benedykt Moszyński ps. Andrzej.

RAF Lakenheath USAF (obecnie)

Samolot Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał Tajchman / despatcher – Sgt. Bronisław Karbowski) wystartował o godz. 19.55 z lotniska RAF Lakenheat (obecnie lotnisko USAF). Dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: III.

Zrzut o godz. 02.10 na placówkę odbiorczą „Kocioł”, w okolicach miejscowości Cegłów, Stefanówka, 7 km od Mińska Mazowieckiego.Zrzucono także trzy zasobniki (czwarty pozostał w samolocie, z powodu usterki wyrzutnika), wraz ze skoczkami, o godz. 02.55. Samolot szczęśliwie (choć na resztkach paliwa) powrócił na lotnisko RAF Attlebridge w hrabstwie Norfolk (Wielka Brytania), po locie trwającym 12 godzin 45 minut.

Henryk Krajewski: Nareszcie w dniu 6 stycznia 1942 roku rano powiadomiono nas telefonicznie z Londynu, że będzie odlot. Wcześniej podano nam obiad i zaraz wyjeżdżamy na lotnisko. Po drodze kapitan Jaźwiński powiedział mi poufnie, że poprzedni lot był nieudany. Samolot nie trafił na placówkę odbiorczą. Dokładnych wiadomości brak, ale wiadomo, że są straty. Pytał: czy mimo to skoczymy? Odpowiedziałem tak, i żeby o poprzednim skoku nie mówił. Dodałem, że nawet gdy nie znajdziemy placówki odbiorczej, będziemy skakać. Na lotnisku już czekali na nas gotowi do odlotu lotnicy Polscy. To dobrze!

Wypiliśmy tylko herbatę, bo w hangarze nic więcej do jedzenia nie było. Jeszcze ostatnia drobiazgowa rewizja, aby nawet angielskiego kurzu nie wywieźć z Anglii. Oddajemy swoje dokumenty osobiste wojskowe oraz gotówkę w funtach, którą mieliśmy przy sobie. Odbieramy pasy i gwoździe [specjalne metalowe pojemniki w kształcie stożka, pozwalające na wkopanie ich nogą w ziemię – przyp. RMZ] z pieniędzmi dla władz konspiracyjnych w kraju. Każdy dostaje pas wyładowany dolarami i po kilka „gwoździ”, to jest pudełek z grubej blachy, aby je w przypadku nietrafienia na placówkę odbiorczą czasowo ukryć w ziemi. W pasach jest nam niewygodnie, gwoździe ciążą. Ubieramy się w kombinezony spadochronowe. Ostatnie pożegnanie i zaraz odlatujemy. (…)

Zbudził nas lotnik, mówiąc, że jesteśmy nad Polską. Odsłaniam otwór do skoku i z zainteresowaniem patrzymy na ziemię. Białe, ledwo dostrzegalne światełka (…) Wyraźnie widać na rynku miasta samochody nakryte plandekami. Po przelocie za miasto lotnik podaje, że widzi sygnały (…) Samolot zatoczył koło. Pogotowie! „Baczność” i zaraz zielone światełko „go” (skok). Momentalnie znikł w dziurze Vir i za nim Klon i ja. Po twarzy powiało mroźne powietrze. Głośno huknął nad głową rozwijający się spadochron, poczułem lekkie poderwanie i zaraz zobaczyłem pod sobą białe gołe pole. Lądowałem twardo, szybko ściągnąłem linki i zwinąłem spadochron.

Henryk Krajewski w: Eugeniusz Hull – Państwowość podziemna w narracjach cichociemnych. Wspomnienia wojenne z lat 1939-1945 Henryka Krajewskiego, wyd. Adam Marszałek Toruń, ISBN 978-83-7780-980-8, s. 133-134

W „Dzienniku czynności” mjr Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, szef samodzielnego Referatu „S”, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 9.I. – depesza od Wartskiego, drogą przez MSWewn. treści następującej: „Z paczki Michała (3-ci lot) jeden lekko ranny w rękę, dalsi dwaj są już u nas. (…).

L.dz. 121/VI – od Kaliny L.9, – Zrzut 6/7 nastąpił na wieś Stefanówka, poza godziną czuwania placówki, przy dwukrotnym alarmie w Wacławie [Warszawie]. 8 osób przybyło, lecz Wicher się jeszcze do nas nie zgłosił. Containery i pieniądze zostawiono u chłopów. Adres w Cegłowie i Wacławie …… spalone. Aktualny adres …… Dalsze szczegóły zrzutów później. Kalina 8.I.42 r.

L.dz. 145/VI, od Kaliny L.19 z dn. 12.I.42 r. używajcie zasobników przedzielnych, zrzucone koło kotła były b. ciężkie. Wydłużcie zasięg na płdn., w płnc. części GG robi się ciasno. Niestosowanie się do naszych warunków może łączność lotniczą zupełnie położyć.” (s. 33)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:

Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).

Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…

Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…

„Bagażnik” skoczka

Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę „kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.

Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…

Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce „fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…

Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353

Zobacz także:

Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka

Źródła:

Informacje własne (archiwum portalu)
Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
Jan Jaźwiński – Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3

Jan Marek – Cichociemny

ps.: „Walka”, „Zew”, „Baby”, „Wyrwa”, „Spad”

Jan Franciszek Marek

vel Jan Lipko, vel Ryszard Jerzy Marek Świtalski, vel Johann Bergman, vel Jan Badowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0031, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1627

Marek-Jan-elitadywersji-org-195x250 Jan Marek - Cichociemny

por. cc Jan Marek
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org

ur. 5 listopada 1919 we Lwowie (obecnie Ukraina), poległ zamordowany przez Niemców z gestapo po 13 maja 1943 w Warszawie – porucznik, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, III Odcinka „Wachlarza”, Kedywu Komendy Głównej AK, Konfederacji Narodu, Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, Uderzeniowego Batalionu Kadrowego, instruktor szkoły dywersji Kedywu „Zagajnik”, więziony i zamordowany przez gestapo (1943), Cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, ukraiński, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (1 SBS, Largo House); uzupełniające: łączności dla oficerów 4 BKS, prowadzenia pojazdów (samochód, motocykl, parowóz), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 22 lata 2 miesiące

Spis treści:

II wojna światowa
Cichociemny
Awanse i odznaczenia
Życie rodzinne

Od 1925 uczył się w Szkole Powszechnej św. Antoniego we Lwowie (obecnie Ukraina), następnie w VI Gimnazjum we Lwowie. 19 maja 1938 zdał egzamin dojrzałości.

Od września 1938 uczestnik Kursu Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 48 Pułku Piechoty w Stanisławowie 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. Po jego ukończeniu, w lipcu 1939 awansowany na stopień kaprala podchorążego, skierowany na praktykę do 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju.

II wojna światowa

Camp Coetquidian

W kampanii wrześniowej od 1 września 1939 przydzielony do Ośrodka Zapasowego 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju, od 12 września uczestniczył wraz z oddziałem ppłk. Franciszka Wysłoucha w walkach w rejonie Żydaczowa, Mikołajewa i Rozwadowa.

Po agresji ZSRR na Polskę 19 września przekroczył granicę z Węgrami, od 21 września internowany, m.in. w Estergom – Tabor oraz nad Balatonem. 23 listopada uciekł, dotarł 27 listopada do Budapesztu, następnie do Jugosławi, Włoch. Od grudnia 1939 we Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od 27 września 1939 przydzielony jako dowódca 2 plutonu 10 kompanii Centrum Szkolenia Piechoty oraz Szkoły Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 30 grudnia 1939.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

Po upadku Francji ewakuowany 25 czerwca 1940 z St. Jean de Luz, 30 czerwca dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony od 22 lipca jako dowódca plutonu moździerzy 2 batalionu 1 Brygady Strzelców. Od 1 marca 1941 przydzielony do 12 Batalionu Strzelców 4 Brygady Kadrowej, późniejszej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Od 8 sierpnia do 19 września 1941 uczestnik III kursu łączności dla oficerów 4 Brygady Kadrowej Strzelców.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

Cichociemny

Handley Page Halifax

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w STS 25 w Inverlochy Castle k. Fort William (hrabstwo Highland, Szkocja, Wielka Brytania). 10 listopada 1941 przeniesiony do dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza, 13 listopada 1941 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Londynie przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Smoleńskiego ps. Łukasz.

RAF-Leakeheath-300x169 Jan Marek - Cichociemny

RAF Lakenheath USAF (widok obecny)

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 6/7 stycznia 1942, w okresie próbnym, w operacji lotniczej „Shirt” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: III), z samolotu Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał Tajchman / despatcher – Sgt. Bronisław Karbowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka

Start z lotniska RAF Lakenheat (obecnie lotnisko USAF) o godz. 19.55, zrzut o godz. 02.10 na placówkę odbiorczą „Kocioł”, w okolicach miejscowości Cegłów, Stefanówka, 7 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: por. Tadeusz Klimowski ps. Klon, ppłk. Henryk Krajewski ps. Trzaska, por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik, kpt. Jan Smela ps. Wir oraz Kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Benedykt Moszyński ps. Andrzej. Zrzucono także trzy zasobniki (czwarty pozostał w samolocie, z powodu usterki wyrzutnika), wraz ze skoczkami, o godz. 02.55. Samolot szczęśliwie (choć na resztkach paliwa) powrócił na lotnisko RAF Attlebridge w hrabstwie Norfolk (Wielka Brytania), po locie trwającym 12 godzin 45 minut.

W „Dzienniku czynności” mjr Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, szef samodzielnego Referatu „S”, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dnia 9.I. – depesza od Wartskiego, drogą przez MSWewn. treści następującej: „Z paczki Michała (3-ci lot) jeden lekko ranny w rękę, dalsi dwaj są już u nas. (…).

L.dz. 121/VI – od Kaliny L.9, – Zrzut 6/7 nastąpił na wieś Stefanówka, poza godziną czuwania placówki, przy dwukrotnym alarmie w Wacławie [Warszawie]. 8 osób przybyło, lecz Wicher się jeszcze do nas nie zgłosił. Containery i pieniądze zostawiono u chłopów. Adres w Cegłowie i Wacławie …… spalone. Aktualny adres …… Dalsze szczegóły zrzutów później. Kalina 8.I.42 r.

L.dz. 145/VI, od Kaliny L.19 z dn. 12.I.42 r. używajcie zasobników przedzielnych, zrzucone koło kotła były b. ciężkie. Wydłużcie zasięg na płdn., w płnc. części GG robi się ciasno. Niestosowanie się do naszych warunków może łączność lotniczą zupełnie położyć.” (s. 33)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

Po skoku przydzielony do III Odcinka organizacji dywersyjnej Wachlarz (Brześć – Pińsk – Dawidgródek – Kalenkowicze – Mozyrz – Homel). Od 1 lipca 1942 w Brześciu, 3 lipca dowódca bojowej akcji dywersyjnej – wysadzenia pod Kopcewiczami transportu niemieckiej piechoty. Od sierpnia 1942 przydzielony do Oddziału I (organizacyjny) „Wachlarza” jako instruktor zespołów dywersyjnych.

Od marca 1943 przydzielony do Kedywu Komendy Głównej AK jako instruktor szkoły dywersji o kryptonimie „Zagajnik”, zorganizowanej przez Cichociemnego ppłk. Henryka Krajewskiego ps. Trzaska.

Szkoła funkcjonowała do lipca 1944, przeszkolono w niej ok. 1200 żołnierzy AK. Oprócz Niego instruktorami byli także m.in. Cichociemni: rtm Jerzy Sokołowski ps. Mira, por. Stanisław Kotorowicz ps. Crown, por. Zbigniew Bąkiewicz ps. Zabawka, por. Jan Piwnik ps. Ponury, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania, por. Jan Rogowski ps. Czarka, por. Ewaryst Jakubowski ps. Brat, por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik.

Halina Czermińska-Żelaźniewicz ps. Urszula – Ludzie z „Zagajnika” 1942-1944
w: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej,
teczka 492/WSK: Czermińska-Żelaźniewicz Halina ps. Urszula, s. 11 – 40
Kujawsko – Pomorska Biblioteka Cyfrowa
(bardzo dziękujemy Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej za życzliwą zgodę na publikację)

Za pośrednictwem rodziny swojej żony nawiązał kontakt z Konfederacją Narodu oraz wstąpił do Uderzeniowych Batalionów Kadrowych; po związanych z tym kontrowersjach w AK zadeklarował wystąpienie z tej organizacji (17 sierpnia 1943 oddziały wojskowe KN włączono w skład AK rozkazem gen. Tadeusza Komorowskiego ps. Bór).

3 listopada 1942 wraz z Cichociemnymi: mjr Maciejem Kalenkiewiczem ps. Kotwicz oraz ppor. Mieczysławem Eckhardtem ps. Bocian w składzie pocztu sztandarowego podczas poświęcenia sztandaru dla 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Kościele Panien Kanoniczek w Warszawie przy ul. Bielańskiej.

Pod ps. Spad uczestniczył w przygotowaniach do tzw. wyprawy sterdyńskiej 1 Uderzeniowego Batalionu Kadrowego. 17 października 1942 na miejsce koncentracji w Puszczy Sterdyńskiej i Lasach Ceranowskich wyruszył oddział pod dowództwem kpt. Ignacego Telechuna ps. Toporski. W związku ze znacznymi stratami (4 zabitych, 2 rannych, 30 aresztowanych), pod koniec października oddział powrócił do Warszawy.

Pod koniec października 1942 (w ramach KN) mianowany dowódcą oddziału szturmowego, złożonego z absolwentów szkoły podchorążych KN, później pod nazwą Uderzeniowy Batalion Szturmowy. 4 stycznia 1943 przeprowadził akcję likwidacyjną pracownika Kripo Stefana Chamskiego (nie wiedział, że konspiracyjnie współpracował z kontrwywiadem KG AK).

13 maja 1943 ciężko ranny (postrzelenie i upadek z dachu) wskutek akcji gestapo na lokal konspiracyjny UBS w kamienicy w Warszawie przy ul. Wspólnej 52, podczas odprawy UBS. Ostrzeliwując się uciekał przez strych, następnie na dach, trafiony z karabinu spadł z dachu kamienicy przy ul. Wspólnej 54/66. Ciężko ranny, częściowo sparaliżowany, osadzony w szpitalu przy ul. Drewnianej. W grypsie prosił o truciznę, zmarł w nieustalonych okolicznościach, wg. Tochmana 15 czerwca 1943.

Podczas tej akcji gestapo aresztowało dwie łączniczki: Genowefę Waszczukównę ps. Pesia oraz Barbarę Sulimę – Kamieńska ps. Basia, obie osadzone początkowo na Pawiaku, następnie w Auschwitz, przeżyły wojnę. Aby uniknąć aresztowania samobójstwo popełniło trzech oficerów UBS: Jan Walicki ps. King, Zbigniew Gruszczyński ps. Dłuski, Jerzy Cybichowski ps. Smoleński oraz Marek Szacki.

Awanse

kapral podchorąży – lipiec 1939
podporucznik – ze starszeństwem od 30 grudnia 1939
porucznik

Ordery i odznaczenia

Krzyż Walecznych – czterokrotnie, 1 lipca 1944 (po raz trzeci i czwarty)
Medal Wojska – 28 listopada 1946

Życie rodzinne

Syn Leonarda i Eleonory z domu Świtalskiej. W 1942 zawarł związek małżeński z Władysławą Sulimą-Kamieńską, primo voto Świtalską, secundo voto Smolińską, ps. Dunda, łączniczką komórki radiowej ZWZ.

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Jan Marek - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Jan Marek - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Jan Marek - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Jan Marek - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

Źródła:

informacje własne (archiwum portalu)
Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0165
Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 109-111, ISBN 83-902499-5-2
Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 364, ISBN 8321105378
Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 47-48

Zobacz także – biogram w Wikipedii

Tag Archives: Jan Marek

Awanturnik pozytywny

Operacja Shirt

Operacja zrzutowa – Shirt

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:

Zobacz także:

Źródła:

Jan Marek – Cichociemny

II wojna światowa

Cichociemny

Awanse

Ordery i odznaczenia

Życie rodzinne

Upamiętnienie

Upamiętnienie Cichociemnych

Źródła:

Szukaj w portalu: