• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Eugeniusz Chyliński

Operacja Cellar

 

Operacja zrzutowa – Cellar

 

JAN-JAZWINSKI-foto-D-Jazwinska-Piotr-Hodyra-1-260x350 Operacja Cellar

mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński

W nocy ze środy na czwartek 24/25 marca 1943, w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Cellar” do okupowanej Polski skoczyło dwóch Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej oraz kurier polityczny.

 

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Operacja CellarOd początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)

Operacje zrzutowe planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).

Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego „Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki „Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy „Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował „Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).

Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), „Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), „Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz „Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).

Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ

zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH

 

81 operacji przerzutowych 316 Cichociemnych (alfabetycznie):
ADOLPHUS (2 CC) | ATTIC (2 CC) | BEAM (3 CC) | BELT (5 CC) | BOOT (5 CC) | BRACE (3 CC) | BRICK (4 CC) | CHICKENPOX (5 CC) | CHISEL (4 CC) | CELLAR (2 CC) | COLLAR (6 CC) | CRAVAT (6 CC) | DOOR (3 CC) | FILE (4 CC) | FLOOR (4 CC) | FRESTON (1 CC) | GAUGE (4 CC) | GIMLET (6 CC) | HAMMER (3 CC) | JACEK 1 (6 CC) | JACKET  (4 CC) | KAZIK 1 (6 CC) | KAZIK 2 (1 CC) | LATHE (3 CC) | LEGGING (5 CC) | MEASLES (6 CC) | MOST 1 (Wildhorn I) (2 CC) | MOST 2 (Wildhorn II) (2 CC) | MOST 3 (Wildhorn III) (4 CC) | NEON 1 (2 CC) | NEON 2 (3 CC) | NEON 3 (2 CC) | NEON 4 (3 CC) | NEON 5 (3 CC) | NEON 6 (3 CC) | NEON 7 (3 CC) | NEON 8 (3 CC) | NEON 9 (poległo 3 CC) NEON 10 (3 CC) | OXYGEN 8 (2 CC) | PLIERS (poległo 3 CC) | POLDEK 1 (6 CC, poległ 1) | PRZEMEK 1 (6 CC) | RASP (3 CC) | RHEUMATISM (4 CC) | RIVET (4 CC) | RUCTION (2 CC) | SAW (4 CC, poległ 1) | SCREWDRIVER (3 CC) | SHIRT (5 CC) | SMALLPOX (6 CC) | SPOKESHAVE (3 CC) | STASZEK 2 (6 CC) | STEP (3 CC) | STOCK (4 CC) | TILE (4 CC) | WACEK 1 (6 CC) | WALL (4 CC) | WELLER 1 (4 CC) | WELLER 2 (3 CC) | WELLER 3 (4 CC) | WELLER 4 (4 CC) | WELLER 5 (4 CC) | WELLER 6 (4 CC) | WELLER 7 (3 CC) | WELLER 10 (4 CC) | WELLER 11 (4 CC) | WELLER 12 (4 CC) | WELLER 14 (3 CC) | WELLER 15 (4 CC) | WELLER 16 (4 CC) | WELLER 17 (6 CC) | WELLER 18 (5 CC, poległ 1) | WELLER 21 (4 CC) | WELLER 23 (5 CC) | WELLER 26 (6 CC) | WELLER 27 (5 CC) | WELLER 29 (6 CC) | WELLER 30 (6 CC) | WILDHORN I (Most 1) (2 CC) | WILDHORN II (Most 2) (2 CC) | WILDHORN III (Most 3) (4 CC) | WINDOW (4 CC) | VICE (4 CC) |  (6 CC poległo w drodze do Polski, 3 CC podczas skoku, 1 CC skakał dwukrotnie)
Przeprowadzono także operacje zrzutowe materiałowe (z zaopatrzeniem dla AK) oraz operację zrzutu Retingera „Salamander”

1941 – 3 operacje8 CCluty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC)  |  1942 – 15 operacji / 72 CCstyczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC)  |  1943 – 31 operacji / 99 CCstyczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC)  |  1944 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) |  (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)

 


sezon „Intonacja”, operacja: „Cellar”


 

Do okupowanej Polski skoczyli Cichociemni – żołnierze Armii Krajowej w służbie specjalnej:

Chylinski-Eugeniusz-KOL_023_0031-186x250 Operacja Cellar

por. Eugeniusz Chyliński

AK-opaska-300x201 Operacja Cellarppor. / por. cc Eugeniusz Chyliński ps. „Frez”, „Szkolnik”, „Walter”, „Witold”, „Gryz”, vel Eugeniusz Wojtczak, vel Eugeniusz Moraczewski, vel Antoni Taraszkiewicz, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0150, ur. 19 marca 1915 w Kozicach (powiat gostyniński), zm. 10 lutego 1990 w Raciborzu – porucznik piechoty, księgowy, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Wilno AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Saratow, Kutaisi (1946-1954), cichociemny

Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour), sabotażu przemysłowego i kolejowego (STS 17, Brickendonbury Manor), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata; w dacie skoku do Polski 28 lat. Syn ławnika sądowego

 

37-1185-291x400 Operacja Cellar

por. Zbigniew Twardy

AK-opaska-300x201 Operacja Cellarpchor. / por. cc Zbigniew Adam Twardy ps. „Trzask”, „Wici”, vel Adam Mierzwa, vel Zygmunt Tarło, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0064, ur. 25 maja 1920 w Borysławiu (obecnie Ukraina), zm. 6 października 1944 w Chełmie – porucznik artylerii, „biały kurier”, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Okręgu Wołyń AK, dowódca partyzanckiego batalionu „Błyskawica”, cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, angielski, rosyjski, rusiński; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata

 

W tej operacji skoczył także kurier polityczny kpr. Aleksander Olędzki ps. Rab.

 

 

Tempsford-300x222 Operacja Cellar

Lotnisko RAF, Tempsford

Halifax_II_S_W7773-250x156 Operacja CellarSamolot  Halifax DT-727 „K”  (138 Dywizjon RAF, załoga:  pilot – F/S Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/L Józef Gryglewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Roehr / i in.) wystartował  o godz. 17.50 z lotniska RAF Tempsford. Dowódca operacji: F/L Józef Gryglewicz, ekipa skoczków nr: XXVIII.

Zrzut  na placówkę odbiorczą „Smok” 962 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Wola Wodyńska, Helenów, 23 km od Siedlec. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (19/20 marca) zadanie nie mogło zostać wykonane. Skoczkowie przerzucili 486 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwie paczki. Samolot powrócił szczęśliwie do bazy po locie trwającym 14 godzin. Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich, dowodzony przez Błażeja Szostaka ps. Smukły. 

 

Jan-Jazwinski-251x350 Operacja CellarW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

24.III., Szef Wydz. „S” zapotrzebował w S.O.E. 7 lotów (plan startu 4-7 op). 24.III. – na zarządzonych 7 operacyj, wystartowały: Lot Nr.: 5L/68, ekipa CELLAR, (…), M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Smok, zapas. Zatoka, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 54/69, BATH, (…) 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Osa, zapas. Igła, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 17.00; Lot Nr.: 55/70, BASIN, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Jawor, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.05; Lot Nr.: 56/71, STONE, (…) 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Jajo, nawigator squ/ldr. Boxer, załoga brytyjska, start godz. 17.10; Lot Nr.: 57/72, DORIC, 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Gęś, nawigator por. obs. Wrzesień, załoga polska, start godz. 17.15; Uwaga: szósty lot – kpt. Kużmickiego – nie wystartował – nie usunięto defektu.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Operacja Cellar25.III. – w/g relacji nawigatorów: – loty 51/68, 55/70, 56/71, 57/72 zostaly wykonane na 2568  [placówki odbiorcze]. Lot 54/69 powrócił z drogi – defekt silnika.

W związku z konferencją wstępną – dla ustalenia zasadniczych założeń Planu Lotów na sezon1943/44 /23.III. O.SP. (Wydz. „S” – S.O.E.) i w związku z wyjazdem Szefa Sztabu N.W. do Armii gen. Andersa – konieczność rekrutacji kandydat. do Kraju, Szef Wydz. „S” opracował i w w/z Szefa O.SP. przedstawił Szefowi Sztabu N.W. następującą notatkę: (dn.25.III.1943) I. W związku z M-154  Dcy Armii w Kraju, zapotrzebowanie materiałowe (minimalne) wynosi: – dla wyposażenia „Ognisk Walki” – 300 zestawów, „Ośrodków Dywersji” – 40 zestawów i 25 proc. zapasu bezp. na pokrycie strat – 85 zestawów. Ogółem 425 zestawów. (…) Dla pokrycia tego zapotrzebowania potrzeba ok. – 450 lotów (…).” (s. 167-168)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Hubert Królikowski – Zrzut na placówkę „Puchacz”. O zrzutach i placówkach odbiorczych
w powiecie siedleckim podczas II wojny światowej
w: Szkice Podlaskie 2006, nr 14 s. 71-90

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:
trasy-przelotow Operacja Cellar

 


 

Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).

Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…

Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…

 

cc-bagaznik2_ozn-145x250 Operacja Cellar

„Bagażnik” skoczka

Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę „kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.

Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…

Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce „fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…

 

Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353

 

 

Zobacz także:

Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka

 

Źródła:
  • Informacje własne (archiwum portalu)
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
  • Jan Jaźwiński –  Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
  • Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
  • Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3

 

 

Eugeniusz Chyliński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Eugeniusz Chyliński - Cichociemnyps. „Frez”, „Szkolnik”, „Walter”, „Witold”, „Gryz”

vel Eugeniusz Wojtczak, vel Eugeniusz Moraczewski, vel Antoni Taraszkiewicz

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0150

 

Chylinski-Eugeniusz-186x250 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

por. cc Eugeniusz Chyliński

AK-opaska-300x201 Eugeniusz Chyliński - Cichociemnyur. 19 marca 1915 w Kozicach (powiat gostyniński), zm. 10 lutego 1990 w Raciborzu – porucznik piechoty, księgowy, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Wilno AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Saratow, Kutaisi (1946-1954), cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in.  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour),  sabotażu przemysłowego i kolejowego (STS 17, Brickendonbury Manor), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy,  walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata; w dacie skoku do Polski 28 lat. Syn ławnika sądowego

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Eugeniusz Chyliński - CichociemnySpis treści:


 

Chylinski-Eugeniusz-02-300x382 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

świadectwo dojrzałości

Od września 1922 uczył się w szkole powszechnej, następnie od września 1929 w gimnazjum w Gostyninie. Od września 1931 w Korpusie Kadetów nr 1 im. J. Piłsudskiego we Lwowie, w maju 1935 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 czerwca 1935 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Różanie nad Narwią.

Od 1936 w Warszawie, w październiku 1937 podjął studia matematyczne na Wydziale Matematyczno – Fizycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego (Uniwersytetu Warszawskiego). Od drugiego roku studia w Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn w Warszawie. Awansowany na stopień kaprala podchorążego ze starszeństwem od 7 sierpnia 1938.

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Camp Coetquidian

W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany od 5 sierpnia. Od 5 września 1939 przydzielony do 5 batalionu 32 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty. Po włączeniu w skład 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej,  od 17 września 1939, jako dowódca plutonu  7 kompanii 3 batalionu tego pułku. Do 28 września 1939 w obronie Modlina.

camp-Coetquidian-300x198 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyPo kapitulacji Modlina, od 29 września 1939 w niewoli niemieckiej, do 7 października 1939 w obozie jenieckim w Działdowie. Po zwolnieniu wyruszył do Warszawy, następnie 8 grudnia 1939 w rejonie Cisny przekroczył granicę z Węgrami, od 15 grudnia 1939 internowany w Garany, później w Gyongyos.

19 lutego 1940 uciekł, przez Jugosławię, następnie greckim statkiem dotarł 4 kwietnia 1940 do Marsylii (Francja). W Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Po upadku Francji przedostał się do jej nieokupowanej części, następnie w obozie pracy nr 803, pracował w kopalni w Abs.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Chylinski-Eugeniusz-ic-300x192 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny8 czerwca 1941 przekroczył granicę z Hiszpanią, następnie przez Portugalię i Gibraltar 15 październiku 1941 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od grudnia 1941 przydzielony do 1 plutonu rozpoznawczego 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Od 4 lipca 1942 w dyspozycji Oddziału I Sztabu Naczelnego Wodza.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 4 lipca 1942 przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. od czerwca do lipca 1942 uczestnik kursu zaprawowego (dywersyjno – strzeleckiego) w Garramour (STS 25), od grudnia 1942 do stycznia 1943 kursu walki konspiracyjnej w Audley End (STS 43). Tam zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 31 stycznia 1943 przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 grudnia 1942.

Tempsford-300x222 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 24/25 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Cellar” (dowódca operacji: F/L Józef Gryglewicz, ekipa skoczków nr: XXVIII), z samolotu  Halifax DT-727 „K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/L Józef Gryglewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Roehr / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.50 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Smok” 962 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Wola Wodyńska, Helenów, 23 km od Siedlec. Razem z nim skoczyli: pchor. Zbigniew Twardy ps. Trzask oraz kurier kpr. Aleksander Olędzki ps. Rab. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (19/20 marca) zadanie nie mogło zostać wykonane. Skoczkowie przerzucili 486 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwie paczki. Samolot powrócił szczęśliwie do bazy po locie trwającym 14 godzin. Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich, dowodzony przez Błażeja Szostaka ps. Smukły. Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

24.III., Szef Wydz. „S” zapotrzebował w S.O.E. 7 lotów (plan startu 4-7 op). 24.III. – na zarządzonych 7 operacyj, wystartowały: Lot Nr.: 5L/68, ekipa CELLAR, (…), M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Smok, zapas. Zatoka, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 54/69, BATH, (…) 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Osa, zapas. Igła, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 17.00; Lot Nr.: 55/70, BASIN, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Jawor, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.05; Lot Nr.: 56/71, STONE, (…) 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Jajo, nawigator squ/ldr. Boxer, załoga brytyjska, start godz. 17.10; Lot Nr.: 57/72, DORIC, 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Gęś, nawigator por. obs. Wrzesień, załoga polska, start godz. 17.15; Uwaga: szósty lot – kpt. Kużmickiego – nie wystartował – nie usunięto defektu.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny25.III. – w/g relacji nawigatorów: – loty 51/68, 55/70, 56/71, 57/72 zostaly wykonane na 2568  [placówki odbiorcze]. Lot 54/69 powrócił z drogi – defekt silnika.

W związku z konferencją wstępną – dla ustalenia zasadniczych założeń Planu Lotów na sezon1943/44 /23.III. O.SP. (Wydz. „S” – S.O.E.) i w związku z wyjazdem Szefa Sztabu N.W. do Armii gen. Andersa – konieczność rekrutacji kandydat. do Kraju, Szef Wydz. „S” opracował i w w/z Szefa O.SP. przedstawił Szefowi Sztabu N.W. następującą notatkę: (dn.25.III.1943) I. W związku z M-154  Dcy Armii w Kraju, zapotrzebowanie materiałowe (minimalne) wynosi: – dla wyposażenia „Ognisk Walki” – 300 zestawów, „Ośrodków Dywersji” – 40 zestawów i 25 proc. zapasu bezp. na pokrycie strat – 85 zestawów. Ogółem 425 zestawów. (…) Dla pokrycia tego zapotrzebowania potrzeba ok. – 450 lotów (…).” (s. 167-168)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Hubert Królikowski – Zrzut na placówkę „Puchacz”. O zrzutach i placówkach odbiorczych
w powiecie siedleckim podczas II wojny światowej
w: Szkice Podlaskie 2006, nr 14 s. 71-90

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

Chylinski-Eugeniusz-06-300x224 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Legitymacja Znaku Spadochronowego Eugeniusza Chylińskiego

Chylinski-Eugeniusz-deklaracja-300x187 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyPo skoku oraz aklimatyzacji do realiów okupacyjnych, od września 1943 przydzielony do Kedywu Okręgu Wilno AK jako inspektor dywersji oraz instruktor na szkoleniach dywersyjnych w oddziałach dyspozycyjnych „Baza – Miód” , „Egzekutywy” oraz „Frycza”. Uczestnik wielu bojowych akcji dywersyjnych i rozbrojeniowych, m.in. wysadzenia transportu k. Solecznik Wielkich na trasie kolejowej Wilno – Lida (4/5 grudnia 1943 roku);  nieudanej zasadzki koło Kiemieliszek 1 i 2 stycznia 1944. 19 stycznia 1944 uczestniczył w nieudanej próbie wysadzenia transportu w rejonie Kieny na trasie kolejowej Wilno – Mińsk, 2 lutego w akcji wysadzenia transportu koło Koraciszek na trasie kolejowej Wilno – Kowno.

skan10562-300x240 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny18 marca 1944 uczestnik akcji wysadzenia transportu kolejowego koło Kolonii Kolejowej na trasie Wilno – Mińsk; w nieudanej (ostrzał z karabinu maszynowego z bunkra) próbie wysadzenia transportu kolejowego na trasie do Święcian (26 marca 1944 roku).

skan10571-222x350 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyPrzypadkowo aresztowany przez policję litewską 19 kwietnia 1944 w Wilnie, po odnalezieniu skrytki z bronią w Jego mieszkaniu przekazany gestapo. Osadzony w więzieniu na Łukiszkach, ciężko przesłuchiwany.  Po zasymulowanym ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego osadzony w szpitalnym więzieniu. 16 maja 1944 odbity przez patrol „Bazy” i „Egzekutywy” w brawurowej akcji podczas transportu z więzienia na Łukiszkach na operację do szpitala św. Jakuba 

Lukiszki-fragment-wiezienia-250x164 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Fragment więzienia na Łukiszkach

Od 19 maja 1944 przydzielony jako instruktor dywersji do oddziału „Frycza” w Ciukiszkach, następnie jako instruktor dywersji na oficerskich kursach minersko – sabotażowych. Podczas operacji Ostra Brama jako dowódca kompanii (60-osobowego oddziału dywersyjno – minerskiego)  3 Zgrupowania mjr. Czesława Dębickiego ps. Jarema.

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

17 lipca 1944 wraz z odziałem uczestniczył w koncentracji w Doubianach, po napaści Sowietów w odwrocie do Puszczy Rudnickiej. 19 lipca 1944 wyruszył do Wilna, zamieszkał tam przy ul. Sosnowej 16/3 u Anny Jabłońskiej.

W grudniu 1944 przypadkowo aresztowany przez NKWD w „kotle”, w mieszkaniu w Wilnie przy ul. Teatralnej 2a/1 (p. Sikorskiej). Podczas śledztwa przyznał się do przynależności do AK, w styczniu 1945 zesłany do obozu w Saratowie, następnie do łagru w Kutaisi (Gruzja). Po zachorowaniu na dystrofię zwolniony 1 kwietnia 1946.

 

 

Po wojnie
represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków, źródło: pamiec.pl

odznaka-NKWD-245x350 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyPowrócił do Wilna 15 kwietnia 1946, na leczeniu u dr Zofii Wasilewskiej – Świdowej ps. „Kobalt”, „Gozdawa”, u której zamieszkał. 24 czerwca 1946 ponownie aresztowany przez NKWD wraz z Anną Oreszewską, podczas próby przekroczenia granicy z Polską,  osadzony w więzieniu przy ul. Ofiarnej. Oskarżony o działalność w organizacji „Auszra”, zajmującej się m.in. przerzutem Polaków do Polski centralnej. 

11 grudnia 1946 wraz z grupą 13 osób skazany przez Wojenny Trybunał MGB Litewskiej SRR w Wilnie na pięć lat łagrów. Od 1946 zesłany za Ural do łagru Obski ITŁ („Isprawitielno-Trudowyj Łagieriej”, obóz pracy poprawczej) do niewolniczej pracy w kopalni węgla kamiennego, następnie w „21 Łagiernoj Kołonny – 501 Stojki MWD” w posiółku Workut – Worm. Od 8 lipca 1948 w  łagrze nr 3 w Incie (Minłag MWD), podczas nocy polarnej pracował przy budowie osiedla. Od połowy 1949 w Karagandzie, później jako traktorzysta w kołchozie Maszynotraktornaja Stancja w Kranojarskim Kraju (Suchobuziemski Rejon) nad Jenisejem.

Po zwolnieniu z zesłania, 27 czerwca 1957 przez Białą Podlaską powrócił do Polski. Do 30 czerwca 1958 leczył się z gruźlicy w sanatorium w Otwocku. Od 2 listopada 1958 do 31 stycznia 1970 leśniczy, kierownik biura, główny księgowy Nadleśnictwa Pelpin i Kadyny. Od sierpnia 1961 członek PZPR. Pracował jako główny księgowy  Stacji Hodowli Roślin w Modzurowie. Od kwietnia 1980 na emeryturze.

Zmarł 10 lutego 1990 w Raciborzu, pochowany na miejscowym cmentarzu „Jeruzalem”.

 

 

Awanse

 

 

Odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Wawrzyńca, ławnika sądowego oraz Stanisławy z domu Wojtczak.

W 1958 zawarł związek małżeński z Krystyną Jadwigą Krasnowolską z domu Góralewicz (1927-1975), pielęgniarką. Mieli pasierbicę Ewę zamężną Mikę oraz  synów: Przemysława (ur. 1959), Jarosława (ur. 1961) oraz córkę Barbarę (ur. 1966).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Eugeniusz Chyliński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Eugeniusz Chyliński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Eugeniusz Chyliński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Eugeniusz Chyliński - Cichociemny

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0031
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 26-29, Zwierzyniec – Rzeszów, 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 8390249952
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 72-73, 367, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 302, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 155-156

 

 

 

1