• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: operacja lotnicza

Operacja Most 3

 

Operacja przerzutowa – Wildhorn III (Most 3)

 

JAN-JAZWINSKI-foto-D-Jazwinska-Piotr-Hodyra-1-260x350 Operacja Most 3

mjr / ppłk dypl.
Jan Jaźwiński

W nocy z wtorku na środę 25/26 lipca 1944, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Wildhorn III” („Most 3”) – w trakcie której lądowano na polowym lądowisku – do okupowanej Polski przerzucono czterech Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej. Głównym celem tej operacji było przerzucenie na Zachód z okupowanej Polski zdobytych przez wywiad AK informacji oraz części rakiety V2 (A-4).

Przeprowadzono wcześniej dwie podobne operacje: „Wildhorn I” („Most 1”) oraz „Wildhorn II” („Most 2”).

 

Wśród operacji lotniczych SOE organizowanych przez mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, oficera wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, w porozumieniu z tajną  brytyjską agendą rządową Special Operations Executive, szczególny charakter miały dwustronne – połączone z lądowaniem – loty łącznikowe do okupowanej Polski. W 1944 przeprowadzono trzy operacje pod kryptonimem „MOST” (planowano jeszcze dwie kolejne), Brytyjczycy nadali im kryptonim „Wildhorn” oraz kolejne rzymskie numery. Jedna miała miejsce na terenie Okręgu Lublin AK, dwie na terenie Okręgu Kraków AK. Więcej info – operacje „Most”.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Operacja Most 3Od początku, tj. od końca sierpnia 1940 do 30 sierpnia 1944 zrzuty organizował oficer wywiadu mjr / ppłk. dypl. Jan Jaźwiński, najpierw jako szef Samodzielnego Referatu „S”, od 4 maja 1942 do stycznia 1944 jako szef Wydziału Specjalnego (S) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, od stycznia do 30 sierpnia 1944 jako komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy)

Operacje zrzutowe (także przerzutowe) planowano w ścisłej współpracy z Komendą Główną Armii Krajowej (która organizowała odbiór zrzutów w okupowanej Polsce) oraz brytyjską organizacją rządową Special Operations Executive (SOE, Kierownictwo Operacji Specjalnych) – która użyczała Polakom samolotów (głównie „polskich”, tj. brytyjskich przydzielonych Polakom oraz brytyjskich).

Oddział VI (Specjalny) zajmował się organizacją zrzutów, ich przyjmowanie odbywało się wg. ustalonego „Planu czuwania”. Zrzuty skoczków oraz zaopatrzenia przyjmowało ok. 642 placówek odbiorczych (część z nich to te same placówki o innych kryptonimach). Przed rozpoczęciem sezonu operacyjnego Wydział S (Specjalny) w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza przekazywał do zajmującej się zrzutami w Komendzie Głównej Armii Krajowej komórki „Syrena” dane o aktualnych zasięgach samolotów. W oparciu o te dane sporządzano dwutygodniowy „Plan czuwania” placówek odbiorczych (zrzutowisk) na terenie Kraju. W każdym rejonie czuwały kolejno po cztery serie placówek przez cztery dni. Wydział S informował „Syrenę” o planowanych operacjach lotniczych, liczbie skoczków oraz zaopatrzenia (zasobniki, paczki oraz niekiedy tzw. bagażniki, czyli zaopatrzenie zabierane bezpośrednio przez skoczków, w specjalnych doczepianych do nich workach).

Zrzuty organizowano w czterech tzw. sezonach operacyjnych: próbnym (od 15 lutego 1941 do 30 kwietnia 1942), „Intonacja” (od 1 sierpnia 1942 do 30 kwietnia 1943), „Riposta” (od 1 sierpnia 1943 do 31 lipca 1944) oraz „Odwet” (od 1 sierpnia do 31 grudnia 1944).

Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ

zobacz – WYKAZ SKOKÓW CICHOCIEMNYCH

 

81 operacji przerzutowych 316 Cichociemnych (alfabetycznie):
ADOLPHUS (2 CC) | ATTIC (2 CC) | BEAM (3 CC) | BELT (5 CC) | BOOT (5 CC) | BRACE (3 CC) | BRICK (4 CC) | CHICKENPOX (5 CC) | CHISEL (4 CC) | CELLAR (2 CC) | COLLAR (6 CC) | CRAVAT (6 CC) | DOOR (3 CC) | FILE (4 CC) | FLOOR (4 CC) | FRESTON (1 CC) | GAUGE (4 CC) | GIMLET (6 CC) | HAMMER (3 CC) | JACEK 1 (6 CC) | JACKET  (4 CC) | KAZIK 1 (6 CC) | KAZIK 2 (1 CC) | LATHE (3 CC) | LEGGING (5 CC) | MEASLES (6 CC) | MOST 1 (Wildhorn I) (2 CC) | MOST 2 (Wildhorn II) (2 CC) | MOST 3 (Wildhorn III) (4 CC) | NEON 1 (2 CC) | NEON 2 (3 CC) | NEON 3 (2 CC) | NEON 4 (3 CC) | NEON 5 (3 CC) | NEON 6 (3 CC) | NEON 7 (3 CC) | NEON 8 (3 CC) | NEON 9 (poległo 3 CC) NEON 10 (3 CC) | OXYGEN 8 (2 CC) | PLIERS (poległo 3 CC) | POLDEK 1 (6 CC, poległ 1) | PRZEMEK 1 (6 CC) | RASP (3 CC) | RHEUMATISM (4 CC) | RIVET (4 CC) | RUCTION (2 CC) | SAW (4 CC, poległ 1) | SCREWDRIVER (3 CC) | SHIRT (5 CC) | SMALLPOX (6 CC) | SPOKESHAVE (3 CC) | STASZEK 2 (6 CC) | STEP (3 CC) | STOCK (4 CC) | TILE (4 CC) | WACEK 1 (6 CC) | WALL (4 CC) | WELLER 1 (4 CC) | WELLER 2 (3 CC) | WELLER 3 (4 CC) | WELLER 4 (4 CC) | WELLER 5 (4 CC) | WELLER 6 (4 CC) | WELLER 7 (3 CC) | WELLER 10 (4 CC) | WELLER 11 (4 CC) | WELLER 12 (4 CC) | WELLER 14 (3 CC) | WELLER 15 (4 CC) | WELLER 16 (4 CC) | WELLER 17 (6 CC) | WELLER 18 (5 CC, poległ 1) | WELLER 21 (4 CC) | WELLER 23 (5 CC) | WELLER 26 (6 CC) | WELLER 27 (5 CC) | WELLER 29 (6 CC) | WELLER 30 (6 CC) | WILDHORN I (Most 1) (2 CC) | WILDHORN II (Most 2) (2 CC) | WILDHORN III (Most 3) (4 CC) | WINDOW (4 CC) | VICE (4 CC) |  (6 CC poległo w drodze do Polski, 3 CC podczas skoku, 1 CC skakał dwukrotnie)
Przeprowadzono także operacje zrzutowe materiałowe (z zaopatrzeniem dla AK) oraz operację zrzutu Retingera „Salamander”

1941 – 3 operacje8 CCluty – 1 (2 CC), listopad – 1 (2 CC), grudzień – 1 (4 CC)  |  1942 – 15 operacji / 72 CCstyczeń – 1 (5 CC), marzec – 4 (21 CC), kwiecień – 1 (6 CC), wrzesień – 4 (21 CC), październik – 5 (19 CC)  |  1943 – 31 operacji / 99 CCstyczeń – 3 (10 CC), luty – 8 (30 CC), marzec – 9 (29 CC), wrzesień – 10 (28 CC), październik – 1 (2 CC)  |  1944 33 operacje / 138 CC: kwiecień – 16 (55 CC), maj – 8 (41 CC), lipiec – 2 (10 CC), wrzesień – 1 (6 CC), październik – 2 (12 CC), listopad – 2 (7 CC), grudzień – 2 (7 CC) |  (uwaga: po odejściu mjr / ppłk dypl. Jana Jaźwińskiego przeprowadzono tylko 7 operacji)

 


sezon „Riposta”, operacja: „Wildhorn III”


 

Do okupowanej Polski przerzucono Cichociemnych – żołnierzy Armii Krajowej w służbie specjalnej:

37-1078-285x400 Operacja Most 3

kpt. Jan Nowak-Jeziorański

AK-opaska-300x201 Operacja Most 3por. / kpt. cc Zdzisław Antoni Jeziorański po wojnie Jan Nowak, Jan Zdzisław Nowak – Jeziorański, ps. „Janek”, „Zych”, „Jan Zych”, „Paulicz”, vel Jan Kwiatkowski, vel Adalbert Kozłowski, vel Jan Nowak, vel Jan Zych, vel Stanisław Zadrożny, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0256, Bojowy Znak Spadochronowy  nr 1567, ur. 2 października 1914 w Berlinie, zm. 20 stycznia 2005 w Warszawie – kapitan, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej, Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, kurier KG AK i Sztabu Naczelnego Wodza, uczestnik Powstania Warszawskiego (spiker powstańczego radia „Błyskawica”), działacz polonijny, działacz Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja”, dziennikarz, redaktor Polskiej Sekcji BBC, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa (1952 – 1976), uznany za cichociemnego

Znajomość języków: niemiecki; szkolenia (kursy): odprawowy (STS 43, Audley End) – „poza kursem przepracował legendę”, brak szczegółowych danych nt. szkolenia. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata; w dacie skoku do Polski 29 lat. Syn handlowca

 

cc-Wolniak_07.1941-001-135x200 Operacja Most 3

mjr Bogusław Wolniak

AK-opaska-300x201 Operacja Most 3mjr cc Bogusław Ryszard Wolniak ps. „Mięta”, „Powoli”, vel Bolesław Wnuk, Zwykły Znak Spadochronowy nr 0090, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2087, ur. 9 marca 1907 w Warszawie, zm. 31 marca 1986 w Gliwicach – major łączności, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Sztabu Naczelnego Wodza, Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, dowódca kompanii szkolnej oraz instruktor ośrodka wyszkolenia Cichociemnych łącznościowców, dowódca ośrodka radiowego w Ośrodku Wyszkolenia nr 10 w Ostunii, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckiego obozu jenieckiego Woldenberg (1944-1945), więzień UB (1945), łącznościowiec, cichociemny

Znajomość języków: angielski; szkolenia (kursy): m.in. łączności (Centrum Wyszkolenia Łączności, Wersal), unitarny dla oficerów starszych (Linlathen), dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy (STS 51, Ringway), odprawowy (Ośrodek Wyszkolenia nr 10, Ostuni), i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata; w dacie skoku do Polski 37 lat. Syn elektrotechnika

 

Bilski-Kazimierz-KOL_023_0017-192x250 Operacja Most 3

mjr Kazimierz Bilski

AK-opaska-300x201 Operacja Most 3kpt. / mjr dypl. cc  Kazimierz Bilski ps. „Rum”, „Skaza”, vel Kubicki, Zwykły Znak Spadochronowy nr 1331, Bojowy Znak Spadochronowy  nr 1553, ur. 10 grudnia 1913 w Skarżysku – Kamiennej, zm. 9 stycznia 1979 w Woodmansterne (Wielka Brytania) – major dyplomowany, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, dowódca Batalionu Szturmowego „Rum”, więzień niemieckich obozów jenieckich: Lamsdorf, Murnau (1944-1945), referent ds. łączności kurierskiej centrali „Hel” (1945-1947), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. Wyższa Szkoła Wojenna, dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 21, Bealieu), spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat; w dacie skoku do Polski 30 lat. Syn technika kolejowego

 

Starzynski-Leszek-KOL_023_0269-181x250 Operacja Most 3

por. Leszek Starzyński

AK-opaska-300x201 Operacja Most 3ppor. / por cc Leszek Starzyński ps. „Malewa”, vel Leszek Jerzy Dominowski, Zwykły Znak Spadochronowy nr 3181, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2070, ur. 5 lutego 1922 w Krakowie, zm. 21 października 1990 w Kingston (Ontario, Kanada) – porucznik łączności, żołnierz Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, oficer Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Obszaru Warszawskiego AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Sandbostel, Lubeka (1944-1945), radiotelegrafista centrali „Hel” (1945-1947), łącznościowiec, cichociemny

Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in. Szkoła Podchorążych Łączności, kurs radiotelegrafistów (CWŁ), łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza, Auchtertool), kierowców (Ladybank), specjalny dla oficerów łączności (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow), spadochronowy, odprawowy (Ośrodek Wyszkolenia nr 10, Ostunii), i in. Syn podpułkownika, bratanek prezydenta Warszawy

 

Brindisi_1-300x199 Operacja Most 3

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Samolot  Dakota KG-477 „V”  (267 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/L Culliford S.G, pilot – F/O Kazimierz Szrajer – Esk. 1586 / nawigator – F/O Williams J.P. / radiotelegrafista – F/S Appleby J.) wystartował o godz. 19.28 z lotniska Campo Cassale nieopodal Brindisi (Włochy). Dowódca operacji: F/L Culliford S.G., ekipa Cichociemnych nr: LVI.

Samolot został wyposażony w cztery dodatkowe zbiorniki paliwa, dzięki czemu przedłużono możliwość lotu do 14 godzin. Do zapadnięcia zmroku nieuzbrojoną „Dakotę” eskortował jeden Liberator z polską załogą. W drodze do Polski samolot został ostrzelany przez artylerię przeciwlotniczą w rejonie węgierskiego miasta Szolnok nad Cisą. Dotarł pomyślnie na placówkę odbiorczą, lądując za drugim podejściem o godz. 00.23 na polowym lądowisku „Motyl”, w okolicach wsi Wał – Ruda (pow. brzeski) oraz Jadowniki Mokre, 18 km od Tarnowa. Cichociemni przerzucili 964 funty  (ok. 487 kg) zaopatrzenia dla Armii Krajowej.

 

Dakota_III_Douglas-C-47-300x233 Operacja Most 3

Douglas C-47 Skytrain Dakota

Po pięciu minutach od wylądowania samolot był rozładowany i załadowany. Do Londynu z Polski odlecieli: Tomasz Arciszewski ps. Stanisław, wysłannik polityczny: Józef Retinger vel Józef Brzoza, por. Jerzy Chmielewski ps. Rafał, por. Tadeusz Chciuk ps. Celt, por. Czesław Miciński.

Przy starcie w drogę powrotną, koła samolotu ugrzęzły w podmokłej ziemi, dopiero po czwartej próbie, po ok. 65 min. udało się wystartować. Sytuacja była groźna, bowiem w pobliskiej wsi Wał – Ruda, odległej o ok. 1,5 km kwaterował stuosobowy oddział Luftwaffe z dwoma działkami przeciwlotniczymi. Samolot po starcie, wskutek uszkodzenia przewodów hydraulicznych, miał problem ze schowaniem podwozia (co zwiększało zużycie paliwa) oraz z automatycznym pilotem. Zbiornik hydrauliczny wypełniono więc herbatą z termosów oraz innymi płynami, co pozwoliło schować podwozie podczas przelotu nad Tatrami.

Piloci lecieli bez automatycznego pilota, trzymając stery na zmianę. Samolot wylądował w Campo Casale szczęśliwie, choć bez hamulców, o godz. 05.43, po locie trwającym (wraz z postojem podczas lądowania) dziesięć godzin 15 minut. 28 lipca 1944 samolot z częściami rakiety wylądował na lotnisku RAF Hendon (obecnie siedziba muzeum RAF). 

 

1989_kurier-z-Warszawy_500px-211x300 Operacja Most 3Jan Nowak – Jeziorański: „Rano o dziesiątej dostajemy komunikat meteorologiczny od Anglików, że wszystko jest OK. O dwunastej radiostacja lądowiska daje sygnał gotowości przyjęcia. Jeśli go powtórzy o siedemnastej, szykujecie się do drogi. O dwudziestej samolot idzie w górę z takim wyrachowaniem, by nad terytorium nieprzyjacielskim znaleźć się zaraz po zapadnięciu ciemności, a powrócić przed brzaskiem. Wysyłamy depeszę o waszym starcie, a BBC po dzienniku o godzinie dziewiętnastej potwierdza lot umówioną melodią. Po północy powinniście być na miejscu. Wtedy z kolei oni dają nam znać, że maszyna wystartowała, a my – w parę godzin później – że wróciła w porządku. Na tym kończy się cała historia. (…)

Mieliśmy lecieć nie Liberatorem czy Halifaxem jak skoczkowie, lecz dużo powolniejszą Dakotą, wybraną do tego celu, ponieważ samolot tego typu potrzebował bardzo krótkiego pasa do startu i lądowania. (…) Nasz samolot DC3 był zupełnie nie uzbrojony, miał bardzo małą szybkość. Obciążenie dodatkowymi zbiornikami z benzyną trzeba było zrekompensować nie tylko pozbyciem się uzbrojenia, ale zdjęciem nawet blach osłonowych. (…) wybrano Dakotę do tzw. „siadanych” operacji tylko ze względu na jej wyjątkowo krótki start. Wobec myśliwca była bezbronna jak dziecko. Każde spotkanie z nieprzyjacielem w powietrzu było dla niej śmiertelne. (…)  Z dala przed nami zapala się wreszcie długi, nieforemny prostokąt. Obok niego wielka świetlna strzała, utworzona z palących się ognisk, wskazuje kierunek wiatru. Ze środka prostokąta słabe światełko wysyła w naszym kierunku alfabetem Morse’a literę „M”. Dakota odpowiada literą „K” światłami pozycyjnymi na obu skrzydłach. A więc to już nasze lądowisko. Zataczamy ogromne koło nad cała okolicą i podchodzimy do lądowania. Spod obu skrzydeł maszyny buchnęły snopy oślepiającego światła dwóch potężnych reflektorów. (…)

Dakota_III_ZA947-300x183 Operacja Most 3

Douglas C-47 Skytrain Dakota

Podchodzimy do lądowania po raz drugi. Tym razem wszystko odbywa się szczęśliwie. Czujemy dosyć mocny wstrząs. Dakota sunie chwilę po ziemi. Do kabiny wpada polski pilot i wywala drzwi. Wyciągają się z dołu ręce po dwa ciężkie, podłużne worki. Dziewiętnaście ciężkich waliz ze sprzętem wyrzucamy z samolotu w ciągu kilkunastu sekund. Z zewnątrz dochodzi zgiełk, głosy komend i nawoływania ludzi krzyczących jeden przez drugiego. Samolot otaczają chłopi, niektórzy na bosaka, uzbrojeni w karabiny, rozpylacze, błyskawice, steny. (…) Każą nam biec przez łąkę pod las w kierunku dwóch czekających furmanek. (…) nasz woźnica z prawdziwie chłopską flegmą objaśnia sytuację. – Tam dalej – wskazał batem kierunek – stoją we wiosce szkopy. Przyśli wczoraj rano, to pewno pójdą dalej o świtaniu. Będzie z dziesięć czołgów i kupa samochodów (…)

Ladowisko-Motyl-250x212 Operacja Most 3

Lądowisko „Motyl”

Po chwili ktoś do nas przylatuje. Koła samolotu ugrzęzły w ziemi zbyt miękkiej po niedawnym deszczu. Załoga i chłopi podkładają deski. Może za drugim razem uda się ruszyć. Mija minuta za minutą. Ustał wprawdzie hałas motorów, ale głosy i nawoływania ludzkie niesie daleko po nocnej rosie. Jeśli Niemcy są tuż, to dlaczego się nie ruszają? Nasz woźnica wzrusza ramionami – Bo po nocy mają pietra. Albo to mogą wiedzieć, ilu nas tu jest? (…) Tymczasem Dakota zapuszcza znowu motory i próbuje ruszyć, wypuszczając spod skrzydeł dwa snopy światła, które przecinając ostro ciemności sięgają chyba aż po horyzont. Ryk niesamowity. Pilot usiłuje wystartować całą mocą silników. Słuchamy w napięciu. Ruszy wreszcie, czy nie? (…) Niestety po paru minutach motory stanęły znowu. Okazało się, że podłożenie desek nic nie pomogło: maszyna nie może ruszyć. (…) Mija znowu kilkanaście minut i nagle wszyscy odstępują od samolotu. Widocznie załoga będzie próbowała po raz trzeci. Istotnie motory zawarczały znowu i samolot wniósł się wreszcie w powietrze. (…) Z powodu opóźnienia część trasy będą musieli przelecieć nad Bałkanami już przy dziennym świetle (…)” Jan Nowak-Jeziorański, Kurier z Warszawy, Res Publica, Znak, Warszawa – Kraków 1989, ISBN 8370460720, s. 300-308

 

Głównym celem operacji było przerzucenie na Zachód z okupowanej Polski zdobytych przez wywiad AK informacji oraz części rakiety V2 (A-4). Oficer wywiadu AK por. Jerzy Chmielewski, ps. Rafał zabrał ze sobą do Londynu siedem najważniejszych części rakiety oraz 30 stron Meldunku specjalnego 1/R nr 242. Pociski rakietowe. Meldunek zawierał: 18 stron maszynopisu tekstu podstawowego, 12 stron załączników, 65 fotografii z opisem, 12 rysunków – schematów urządzeń radiowych, sterowniczych, pompy, silnika itp., opis konstrukcji i działania rakiet, opis i mapy poligonu Blizna, opis wyposażenia wyrzutni, rejestr (wraz z datami i godzinami) 118 startów i upadków rakiet, listę fabryk produkujących części rakiety V-2, specyfikację techniczną, w tym lotów i skutków wybuchu, wykaz oznaczeń i napisów na elementach rakiet V-1 i V-2.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Operacja Most 3W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Operacja Most 3„25.VII. Dziś, po w pełni zadowalającej wymianie bila [wymianie depesz operacyjnych] między bajorem MOTYL i Jutrzenką, wystartował 8079 [samolot łącznikowy dwustronny] (4 ludzi i 19 waliz). Poza tym – pięć polskich 2103 [transportów lotniczych ze zrzutami] na wszystkie zgłoszone plac. [placówki odbiorcze] za wyjątkiem zajętych przez Sowiety (jeden bast.) [bastion – placówka odbiorcza zdolna przyjąć jednej nocy zrzut z kilku samolotów].

26.VII. Lądował szczęśliwie 8079 – przyjęty i odprawiony przez MOTYLA. Przybyli – Retinger, kurier z MSWEWN., dwóch oficerów z AK oraz Arciszewski (…) Tego dnia odlecieli do Londynu, za wyjątkiem retingera, który został wstrzymany depeszą z SOE i 27.VII. odleciał na konferencję do Cairo – gdzie z Londynu wyleciał ppłk. Perkins. Z pięciu polskich 2103 wykonane tylko dwa. Dwa Liberatory nie otrzymały sygnałów z plac. – położonych nad Wisłą – gdzie Niemcy prawdopodobnie zajmowali linię obronną. (s. 302/307/325)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Kajetan Bieniecki – Wildhorn
w: Zeszyty Historyczne nr 188, s. 81 – 100, Instytut Literacki, Paryż 1989

 

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

Trasy lotów ze zrzutami Cichociemnych oraz materiałowymi:
trasy-przelotow Operacja Most 3

 


 

Początkowo Cichociemnych przerzucano z brytyjskich lotnisk RAF: Foulsham (2), Linton-on-Ouse (2), Leakenheath (9), Newmarket (2), Stradishall (6). Kilku Cichociemnych prawdopodobnie przerzucono z lotniska RAF Grottaglie. Od 27 marca 1942 do 21 września 1943 samoloty startowały z lotniska RAF Tempsford – w 43 operacjach lotniczych SOE przerzuciły do okupowanej Polski 158 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe). Od 22 grudnia 1943 do końca 1944 samoloty startowały z lotniska Campo Casale k. Brindisi – w operacjach SOE przerzuciły do okupowanej Polski 133 Cichociemnych oraz w kilkudziesięciu operacjach lotniczych zaopatrzenie dla Armii Krajowej (zrzuty materiałowe).

Niestety, w tych operacjach byliśmy uzależnieni od brytyjskiego SOE, które użyczało nam samolotów oraz stale ograniczało loty ze zrzutami do Polski. Brytyjską politykę można zasadnie zdefiniować jako „kroplówka zrzutowa” dla Armii Krajowej… Należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym) ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ogółem na 430 zaplanowanych (uzgodnionych z SOE) lotów do Polski wykonano tylko 229, czyli trochę ponad połowę. Zasadne jest zatem założenie, że wielkość zrzutów do Polski mogłaby być dwukrotnie większa, gdyby Brytyjczycy dotrzymywali słowa…

Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów. W 1944 roku na 1282 wykonane loty Polacy polecieli tylko w 339 lotach do Polski…

 

cc-bagaznik2_ozn-145x250 Operacja Most 3

„Bagażnik” skoczka

Według moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Byliśmy zależni od użyczanych nam samolotów SOE. Brytyjczycy nie dotrzymywali swoich ustaleń z Oddziałem VI (Specjalnym), stale ograniczali loty do Polski, realizowali paskudną politykę „kroplówki zrzutowej” dla Armii Krajowej.

Do Polski zrzucono ledwo 670 ton zaopatrzenia (4802 zasobniki, 2971 paczek, 58 bagażników), z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii ponad sto dziesięć razy więcej, tj. 76117 ton zaopatrzenia, do Francji 10485 ton, a do Grecji 5796 ton…

Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę, poniesionych (statystycznie) JEDNEGO dnia. Po wojnie wystawili Polsce „fakturę”, m.in. zabierając część polskiego złota. Przerzucono do Polski 316 Cichociemnych, choć przeszkoliliśmy do zadań specjalnych 533 spadochroniarzy. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków oraz pomagali Polsce…

 

Operacje przerzutowe do Kraju – sprawozdania (wszystkie sezony operacyjne)
w: Sprawozdanie z działalności Wydziału „S” Oddz. Specj. N.W. 1942-1944
Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW II.52.353

 

 

Zobacz także:

Informacje nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – Lista Krzystka

 

Źródła:
  • Informacje własne (archiwum portalu)
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Kajetan Bieniecki – Wildhorn, Instytut Literacki Paryż, Zeszyty Historyczne nr 188, s. 81-100, ISBN 2716801185
  • Jan Jaźwiński – Dziennik czynności, SPP sygn. SK 16.9, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. CAW – 1769/89
  • Jan Jaźwiński –  Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), tom I i II, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6
  • Zespół akt Oddziału VI Sztabu Głównego Naczelnego Wodza z lat 1940-1949 – Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. II.52
  • Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKiŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
  • Krzysztof Mroczkowski – Mosty, które rozwiesiła noc…, w: Biuletyn informacyjny AK nr 1 (309) styczeń 2016, s. 39-44
  • Piotr Hodyra – Most którego nie było, w: Gapa. Lotniczy magazyn Historyczny nr 8, listopad 2013

 

 

Załogi samolotów

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Załogi samolotówSpis treści:


 

Zobacz najnowszą wersję bazy danych nt. zrzutów:
BAZA ZRZUTÓW DLA ARMII KRAJOWEJ

 

Polskie_Sily_Powietrzne-orzel Załogi samolotów

Orzeł PSP

button-zrzuty_200-150x150 Załogi samolotówPierwsze próby sformowania lotnictwa wojskowego II R.P. podjęte zostaly już w 1916, w zaborach: austriackim i niemieckim. Pierwsze polskie jednostki lotnicze utworzono w 1918, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Bezpośrednio przed wybuchem wojny w 1939, polskie lotnictwo wojskowe dysponowało 392 samolotami bojowymi oraz 102 pomocniczymi. W tym czasie niemiecka Luftwaffe miała prawie ośmiokrotnie większą liczbę samolotów, nadto lepszych konstrukcyjnie. Pomimo tego, od wybuchu wojny do 17 września 1939 polscy lotnicy zestrzelili co najmniej 126 maszyn wroga.

Podczas II wojny światowej, formowanie Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie rozpoczęło się w styczniu 1940 we Francji oraz w czerwcu 1940 w Wielkiej Brytanii. PSP we Francji liczyły ok. 9 tys. personelu i funkcjonowały do ewakuacji 19 czerwca 1940, po upadku Francji. W latach 1943 – 1945 polscy lotnicy służyli także w jednostkach US Army Air Forces.

 

 

Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii

szachownica-lotnicza-1921?1993_500px-250x250 Załogi samolotówPolskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii funkcjonowały do marca 1946. Według ustaleń grupy osób, które spisały tzw. Listę Krzystka, w PSP w Wielkiej Brytanii służyło 17.140 osób.

Wg. Listy Krzystka, w latach 1940 – 1945 poległo 1.879 członków personelu latającego PSP. Wg. Kajetana Bienieckiego nie powróciły do bazy załogi uczestniczące w 61 lotniczych operacjach specjalnych do Polski oraz 10 polskich załóg uczestniczących w lotach specjalnych SOE do innych krajów…

Wojtek Matusiak – Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii
w: biuletyn IPN, sierpień-wrzesień 2009, nr 8-9 (103-104), s. 101-115

 

Loty polskich załóg:

Rok
Loty do Polski:
Loty do innych krajów:
Razem
1941
2
0
2
1942
21
83
104
1943
55
151
206
1944
339
943
1282

Z przykrością należy zauważyć, że Brytyjczycy nie dotrzymywali własnych ustaleń z Oddziałem VI ws. lotów ze zrzutami do Polski. W sezonie operacyjnym 1941/42 zaplanowano 30 lotów do Polski, wykonano tylko 11. W sezonie 1942/43 zaplanowano 100, wykonano zaledwie 46. W sezonie 1943/44 zaplanowano 300, wykonano tylko 172. Ponadto polskie załogi zdecydowaną większość lotów w operacjach specjalnych wykonywały do innych krajów…

Warto dodać, że wg. moich obliczeń cała pomoc zaopatrzeniowa SOE dla Armii Krajowej zmieściłaby się w jednym pociągu towarowym. Całe wsparcie finansowe Brytyjczyków dla Polski stanowiło zaledwie ok. 2/3 dziennych wydatków Wielkiej Brytanii na wojnę. Tak bardzo Brytyjczycy wspierali Polaków…

 

Lista-Krzystka-300x104 Załogi samolotówInformacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – zobacz: Lista Krzystka

 

 

Działania na rzecz Kraju

Franciszek Kalinowski – Działania na rzecz Kraju
w: Lotnictwo polskie w Wielkiej Brytanii 1940 – 1945
Instytut Literacki, Paryż, 1969, s. 249 –  284

 

37-550-1-1-232x300 Załogi samolotów

skoczek po wylądowaniu, plik NAC

Zrzuty ludzi: Cichociemnych oraz kurierów, sprzętu i pieniędzy do Polski odbywały się dzięki współpracy Wydziału VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie z Polską Sekcją brytyjskiego Special Operations Executive  (SOE) oraz służbie lotników polskich, brytyjskich i in. w lotniczych jednostkach specjalnego przeznaczenia. Więcej info – zobacz: Bazy i samoloty

Halifax-II-300x194 Załogi samolotów

Handley Page Halifax II

Były możliwe dzięki zaangażowaniu w Kraju komórki Oddziału V Komendy Głównej AK (ZWZ), działającej pod kryptonimami: Syrena, Import, MII – Grad, oficerów zrzutowych w obszarach, okręgach i podokręgach Armii Krajowej oraz ok. 5-19 tys. żołnierzy obsługujących i zabezpieczających ok. 640 placówek odbiorczych (zrzutowisk).

Według moich ustaleń, przeprowadzono ogółem 117 operacji lotniczych, których celem było zrzucenie skoczków (spadochroniarzy), w tym 35 operacji nieudanych. Standardowo załogę samolotu stanowiło 7 osób: dwóch pilotów, nawigator, radiotelegrafista, mechanik pokładowy, strzelec oraz tzw. despatcher (dyspozytor skoczków). Znacznie więcej osób personelu naziemnego obsługiwało samolot przed startem oraz po wylądowaniu. Bez Nich wszystkich nie byłoby Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej w służbie specjalnej.

 

 

Wykaz załóg samolotów
w operacjach zrzutów Cichociemnych

 

Liberator-300x203 Załogi samolotów

Consolidated B-24 Liberator

Liberator-Szostaka-250x168 Załogi samolotówPrzy tworzeniu wykazu za najbardziej wiarygodne uznałem dane z opartych m.in. na dokumentach SOE oraz AK (w tym depeszach z placówek) publikacji: Kajetana Bienieckiego „Lotnicze wsparcie Armii Krajowej”, Andrzeja Pawła Przemyskiego „Z pomocą żołnierzom Podziemia”.

W wykazie uwzględniono również nieudane operacje, w których z różnych powodów nie doszło do zrzutu (skoku) spadochroniarzy, w tym nieudane (później nie powtórzone lub powtórzone bezskutecznie) operacje zrzutu skoczków: „Flax” i „Nettle” z 2/3 kwietnia 1943 oraz „Oxygen 1” z 18/19 października 1943, a także „Jurek 1” i „Staszek 1” z 30/31 lipca 1944. W wykazie także rozpoczęta w nocy 15/16 grudnia 1944 operacja lotnicza „Wildhorn IV” (Most 4), z zaplanowanym lądowaniem na polowym lotnisku – którą przerwano w trakcie lotu…

 

Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę.
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

Data operacjiOperacjaSamolotPilotPilotNawigatorRadiotelegr.MechanikStrzelecDespatcherUwagi
1941
02-15/16
AdolphusWhitley Z-6473F/L F. Keast (RAF)F/O Baker P/O McMurdieSgt. Davies D.W. Sgt. Bernard D.H.Cpt. Cameron APierwszy zrzut Cichociemnych
1941
11-07/08
RuctionHalifax L-9612F/O Tadeusz JasińskiSgt. Franciszek SobkowiakF/O Stanisław KrólSgt. Walenty WasilewskiSgt. Jerzy Sołtysiak Sgt. Rudolf MolSgt. Józef ChodyraWC Roman Rudkowski (oficer łącznikowy)
1941
12-27/28
JacketHalifax L-9618 "W"Sgt. Julian PieniążekSgt. Stanisław KłosowskiF/O Mariusz Wodzicki P/O Ignacy BatorF/O Henryk Busen - Schmitz, Sgt. Czesław Kozłowski Sgt. Zdzisław Nowiński F/O Michał TajchmanSgt. Bronisław Karbowski
1942
01-06/07
ShirtHalifax L-9618 "W"Sgt. Julian PieniążekSgt. Stanisław KłosowskiF/O Mariusz WodzickiP/O Ignacy BatorSgt. Czesław Kozłowski Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał TajchmanSgt. Bronisław Karbowski
1942
02-25/26
CollarHalifax L-9618 "W"F/S Julian PieniążekSgt. Stanisław KłosowskiF/O Mariusz WodzickiP/O Ignacy BatorSgt. Czesław Kozłowski Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał TajchmanF/S Tadeusz MadejskiNIEUDANA
1942
02-27/28
CollarHalifax L-9618 "W"F/S Julian PieniążekF/O Ryszard ZygmuntowiczF/O Antoni VoellnagelSgt. Leon WilmańskiSgt. Czesław Kozłowski Sgt. Czesław MądrackiSgt. Rudolf Mol Sgt. Mieczysław WojciechowskiSgt. Bronisław KarbowskiNIEUDANA
1942
03-03/04
CollarHalifax L-9618 "W"Sgt. Julian PieniążekSgt. Stanisław Kłosowski F/O Mariusz Wodzicki, F/O Stanisław Król P/O Ignacy BatorSgt. Czesław KozłowskiSgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał TajchmanF/S Tadeusz Madejski
1942
02-27/28
BootHalifax L-9613 "V"S/L Hockey R.C.P/O Wilkin R. (RCAF)P/O Holden W. F/O Stanisław KrólF/S BurkeSgt. Berwick G.A.Sgt. Hughes Sgt. WaltonNIEUDANA
1942
03-27/28
BootHalifax L-9613 "V"F/O Ryszard ZygmuntowiczF/O Krzysztof DobromirskiF/O Antoni Voelnagel Sgt. Leon WilmańskiSgt. Czesław MądrackiSgt. Mieczysław Wojciechowski F/S Wacław ŻukSgt. Jerzy Sołtysiak
1942
03-30/31
BeltHalifax L-9618 "W"Sgt. Julian PieniążekSgt. Stanisław Kłosowski F/O Mariusz WodzickiP/O Ignacy BatorSgt. Czesław KozłowskiSgt. Rudolf Mol F/S Zdzisław Nowiński F/S Tadeusz Madejski
1942
03-30/31
LeggingHalifax L-9613 "V"F/O Ryszard ZygmuntowiczF/O Krzysztof DobromirskiF/O Antoni VoellnagelSgt. Leon WilmańskiSgt. Czesław MądrackiSgt. Mieczysław Wojciechowski F/S Wacław ŻukSgt. Bronisław Karbowski
1942
04-08/09
CravatHalifax L-9618 "W"F/S Julian PieniążekF/S Stanisław Kłosowski F/O Mariusz WodzickiP/O Ignacy Bator Sgt. Czesław KozłowskiSgt. Zdzisław Nowiński F/S Tadeusz Madejski
1942
09-01/02
ChickenpoxHalifax W-7775 "R"F/S Stanisław JensenP/O Kazimierz SzrajerF/O Radomir WalczakSgt. Franciszek JanikSgt. Berwick G.A. (RAF)Sgt. Władysław Nalepa, Sgt. M. Rozprym
1942
09-01/02
SmallpoxHalifax W-7773 "S"F/O Julian PieniążekF/O Krzysztof DobromirskiF/O Mariusz Wodzicki P/O Franciszek Pantkowski Sgt. Czesław Kozłowski F/S Tadeusz Madejski F/S Wacław Żuk
1942
09-01/02
RheumatismHalifax W-7774 "T"F/S Stanisław KłosowskiF/S Franciszek Sobkowski F/L Stanisław KrólF/S Walenty Wasilewski Sgt. Jerzy SołtysiakF/S Rudolf Mol Sgt. Janusz BarczNIEUDANA
1942
09-03/04
MeaslesHalifax W-7773 "S"F/O Julian PieniążekF/O Krzysztof DobromirskiF/O Mariusz WodzickiF/O Franciszek PantkowskiSgt. Czesław KozłowskiF/S Tadeusz Madejski, F/S Wacław Żuk
1942
09-03/04
RheumatismHalifax W-7774 "T"F/S Stanisław KłosowskiF/S Franciszek Sobkowski F/L Stanisław KrólF/S Walenty Wasilewski Sgt. Jerzy SołtysiakF/S Rudolf Mol Sgt. Janusz Barcz
1942
10-01/02
HammerHalifax W-1229 "A"F/S Stanisław JensenF/S Karol TwardawaF/O Radomir WalczakSgt. Franciszek JanikSgt. Zygmunt JaworskiSgt. Władysław NalepaSgt. Ignacy Adamczyk
1942
10-01/02
ChiselHalifax W-7776 "U"W/O Stanisław KłosowskiW/O Franciszek ZarembaF/O Mariusz WodzickiF/O Franciszek PantkowskiSgt. Czesław KozłowskiF/S Tadeusz MadejskiSgt. Zdzisław Nowiński
1942
10-01/02
GimletHalifax W-7774 "T"F/S Franciszek SobkowiakP/O Kazimierz SzrajerF/L Stanisław KrólF/S Walenty WasilewskiSgt. Jerzy SołtysiakF/S Rudolf Mol Sgt. Janusz Barcz
1942
10-02/03
LatheHalifax W-7773 "S"F/O Julian PieniążekF/O Stanisław PankiewiczF/O Mieczysław KuźnickiF/S Alfred KleniewskiSgt. Jerzy SołtysiakSgt. Roman Wysocki Sgt. Janusz Barcz
1942
10-29/30
PliersHalifax W-7773 "S"F/S Franciszek SobkowiakW/O Franciszek ZarembaF/O Mariusz WodzickiP/O Franciszek PantkowskiSgt. Czesław Kozłowski F/S Wacław Żuk F/S Tadeusz MadejskiSamolot rozbił się, polegli CC i załoga
1942
10-29/30
BraceHalifax W-1229 "A"F/S Stanisław JensenF/S Karol TwardawaF/O Radomir WalczakF/S Franciszek JanikSgt. Zygmunt JaworskiF/S Władysław Nalepa Sgt. Ignacy AdamczykNIEUDANA
1943
01-25/26
ScrewdriverHalifax DT-726 "H"P/O Kingsford - Smith (RAF)
1943
01-25/26
BraceHalifax DT-727 "K"W/O Stanisław KłosowskiW/O Stanisław JensenF/L Stanisław KrólP/O Walenty WasilewskiSgt. Jerzy SołtysiakF/S Rudolf Mol Sgt. Janusz Barcz
1943
01-26/27
GaugeHalifax DT-727 "K"F/S/ Karol TwardawaP/O Kazimierz SzrajerF/O Radomir WalczakP/O Briscoe (RAF)Sgt. Zygmunt JaworskiF/S Romuald MałachowskiSgt. Ignacy Adamczyk
1943
01-25/26
SpokeshaveHalifax DT-543 "G"W/O Stanisław MierniczekF/S Leopold PęczekF/O Mieczysław Kuźnicki F/S Edward JanikSgt. Henryk ChętkowskiF/O Zdzisław MarkiewiczF/S Marian RomanNIEUDANA
1943
01-25/26
ViceHalifax DT-627 "P"S/L Boxer A.H.C.NIEUDANA
1943
02-16/17
SawHalifax DT-725 "J"F/O Jan MiszewskiF/O Stanisław MachejF/O Karol GębikF/L Janusz AntoniewiczSgt. Burrells (RAF)F/S Marian KocSgt. Davison (RAF)
1943
02-16/17
ViceHalifax DT-727 "K"F/S Karol TwardawaF/S Tadeusz ŻabickiF/O Radomir WalczakF/S Andrzej ReissSgt. Zygmunt JaworskiF/S Romuald MałachowskiSgt. Ignacy Adamczyk
1943
02-16/17
SpokeshaveHalifax DT-725 "J"W/O Stanisław MierniczekF/S Leopold PęczekF/O Mieczysław Kuźnicki F/S Edward JanikSgt. Henryk ChętkowskiF/O Zdzisław MarkiewiczF/S Marian RomanNIEUDANA
1943
02-16/17
RaspHalifax DT-726 "H"F/O Rutledge A.J.D. (RAF)Sgt. Harrap H.R. (RNZAF)W/O Roach (RAF)Sgt. Millar (RAF)Sgt. Lapham (RAF)Sgt. Gwinn (RAF)Sgt. Sharood (RAF)
1943
02-17/18
WallHalifax DT-725 "J"W/O Stanisław MierniczekF/S Leopold PęczekF/O Mieczysław KuźnickiF/S Edward JanikSgt. Henryk ChętkowskiF/O Zdzisław Markiewicz
1943
02-17/18
FloorHalifax DT-627 "P"S/L Boxer A.H.C. (RAF)
1943
02-17/18
RivetHalifax [ ? ]F/S Smith L.R.NIEUDANA
1943
02-19/20
SpokeshaveHalifax DT-620 "T"W/O Stanisław MierniczekF/S Leopold PęczekF/O Mieczysław Kuźnicki F/S Edward JanikSgt. Henryk ChętkowskiF/O Zdzisław Markiewicz
1943
02-20/21
RivetHalifax DT-620 "T"F/S Karol TwardawaF/S Tadeusz ŻabickiF/O Radomir WalczakF/S Andrzej ReissSgt. Zygmunt JaworskiF/S Romuald MałachowskiSgt. Ignacy Adamczyk
1943
02-20/21
FileHalifax DT-726 "H"F/O Jan MiszewskiF/O Stanisław MachejF/O Karol GębikF/S Janusz AntoniewiczSgt. Antoni MentlakF/S Marian KocF/S Kazimierz Pacut
1943
03-13/14
DoorHalifax BB-281 "O"F/L Austin J.B. (RAF)
1943
03-13/14
WindowHalifax HR-666 "E"W/O Stanisław MierniczekF/O Jan PolnikF/O Mieczysław KuźnickiF/S Edward JanikSgt. Henryk ChętkowskiF/O Zdzisław Markiewicz
1943
03-13/14
StockHalifax DT-726 "H"F/S Bronisław HułasF/O Tadeusz Ginter F/O Bohdan ŁawreńczukF/S Eugeniusz KrzeczewskiSgt. Dent A.N. (RAF)Sgt. Piotr BednarskiSgt. Franciszek Ułasiuk
1943
03-13/14
TileHalifax DT-725 "J"F/O Jan MiszewskiF/O Stanisław MachejF/O Karol Gębik F/O Jerzy PolkowskiF/S Janusz AntoniewiczSgr. March (RAF)F/S Marian KocF/S Kazimierz Pacut
1943
03-13/14
BrickHalifax DT-627 "P"S/L Boxer A.H.C. (RAF)
1943
03-14/15
StepHalifax DT-543 "G"F/S Józef WaszakF/O Bolesław KoprowskiF/O Czesław Wrzesień F/L Stanisław KrólSgt. Stefan GadomskiSgt. Antoni MentlakSgt. Stanisław Turlej Sgt. Jan Mironow
1943
03-16/17
AtticHalifax DT-727 "K"F/S Tadeusz ŻabickiF/S Karol TwardawaF/L Józef GryglewiczF/S Andrzej ReissSgt. Stanisław RoehrSgt. Stefan Miniakowski F/S Romuald Małachowski
1943
03-19/20
BeamHalifax BB-340 "D"F/O Jan PolnikF/S Bronisław WojnoF/O Jerzy PolkowskiSgt. Karol GermasińskiSgt. Henryk ChętkowskiSgt. Piotr BednarskiSgt. Jerzy Kurzak
1943
03-19/20
CellarHalifax JB-802 "S"F/S Karol TwardawaF/S Tadeusz ŻabickiF/L Józef GryglewiczF/S Andrzej ReissSgt. Stanisław RoehrF/S Romuald Malachowski Sgt. Jan MironowNIEUDANA
1943
03-24/25
CellarHalifax DT-727 "K"F/S Karol TwardawaF/S Tadeusz ŻabickiF/L Józef GryglewiczF/S Andrzej ReissSgt. Stanisław RoehrF/S Romuald Malachowski Sgt. Jan Mironow
1943
04-02/03
FlaxHalifax DT-725 "J"F/O Jan PolnikF/S Bronisław WojnoF/L Józef GryglewiczSgt Karol GermasińskiSgt. Harries T.S. (RAF)Sgt. Piotr BednarskiSgt. Jerzy KurzakNIEUDANA
1943
04-02/03
NettleHalifax BB-340 "D"W/O Stanisław JensenF/O Bolesław KorpowskiF/O Jan IżyckiF/S Jan LeśniewiczSgt. Henryk ChętkowskiSgt. Leszek ZaborowskiF/S Marian RomanNIEUDANA
1943
09-09/10
Neon 4Halifax JD-171 "P"W/O Stanisław KłosowskiW/O Wincenty MąkaS/L Stanisław KrólW/O Henryk PtasiewiczSgt. Stanisław MasłońF/S Janusz BarczW/O Józef Chodyra
1943
09-09/10
Neon 1Halifax HX-161 "M"W/O Konrad ZiółkowskiF/O Nikodem MatylisF/L Zygmunt ZbuckiP/O Kazimierz KratochwilSgt. Zygmunt MielcarekW/O Tadeusz TomaszewskiSgt. Feliks WitrylakNIEUDANA
1943
09-14/15
Neon 8Halifax JD-158 "W"W/O Bronisław HułasF/O Mieczysław RzewuskiF/L Mieczysław MalinowskiF/S Bolesław WoźniakSgt. Witold Ruciński F/S Stefan Miniakowski W/O Józef Dubiel
1943
09-14/15
Neon 7Halifax JD-362 "L"F/S Henryk BoberF/S Stanisław Kozłowski F/O Antoni FreyerSgt. Alfred PawlittaSgt. Jan PrymusSgt. Jan Wernikowski
1943
09-14/15
Neon 10Halifax JD-319 "A"F/O Zbigniew SancewiczF/O Michał GoszczyńskiF/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz Łuksza Sgt. Antoni MentlakSgt. Andrzej GodeckiF/L Eligiusz Zaleski
1943
09-14/15
Neon 6Halifax BB-309 "T"W/O Jan BakanaczSgt. Eugeniusz KasprzakF/L Wincenty Wasilewski F/S Julian Michalski Sgt. Władysław BarzdoSgt. Roman Puchała Sgt. Władysław Patlewicz
1943
09-14/15
Neon 9Halifax JD-269 "Q"F/L Milne A.J.M.F/O Maclean I. P/O Rollins P.E. F/S Suttleworth F.P/O Scarles J.R. Smythe E.J.P/O Wilson T.R. (bombardier)NIEUDANA
samolot zestrzelony
CC i załoga poległa
1943
09-16/17
Neon 3Halifax BB-309 "T"F/S Tadeusz MiecznikSgt. Eugeniusz KasprzakF/L Wincenty Wasilewski F/S Julian Michalski Sgt. Władysław BarzdoSgt. Roman PuchałaSgt. Władysław Patlewicz
1943
09-16/17
Neon 2Halifax JN-911 "Z"F/S Henryk BoberF/S Stanisław Kozłowski F/O Antoni FreyerSgt. Andrzej PawlittaSgt. Jan PrymusSgt. Jan WernikowskiSgt. Stanisław Gojdź
1943
09-16/17
Neon 1Halifax BB-378 "D"F/O Michał GoszczyńskiF/O Zbigniew SancewiczF/O Władysław Krywda F/S Tadeusz Łuksza Sgt. Antoni MentlakSgt. Andrzej GodeckiF/L Eligiusz Zaleski
1943
09-21/22
Neon 5Halifax LW-276 "E"F/O Michał GoszczyńskiF/O Zbigniew Sancewicz F/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz Łuksza Sgt. Antoni MentlakSgt. Andrzej GodeckiF/L Eligiusz Zaleski
1943
10-18/19
Oxygen 8Halifax JD-362 "L"F/S Henryk BoberF/S Stanisław Kozłowski F/O Antoni FreyerSgt. Alfred PawlittaSgt. Jan PrymusSgt. Jan Wernikowski Sgt. Stanisław Gojdź
1944
02-24/25
Weller 2Halifax JN-911 "Z"F/O Jan DziedzicF/S Henryk GołębiowskiF/O Antoni BłażewskiF/S Jerzy KoperSgt. Józef ZubrzyckiF/S Stefan Kułach Sgt. Jan RutkowskiF/O Stefan CzekalskiNIEUDANA
1944
02-24/25
Weller 5Halifax JN-956 "E"F/O Zbigniew SancewiczF/L Michał GoszczyńskiF/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz ŁukszaSgt. Antoni Mentlak Sgt. Jerzy LewińskiSgt. Andrzej GodeckiF/L Eligiusz ZaleskiNIEUDANA
1944
02-24/25
Weller 6Halifax JP-207 "E"F/O Jan DziedzicF/S Henryk GołębiowskiF/O Antoni BłażewskiF/S Jerzy KoperSgt. Józef ZubrzyckiF/O Stefan CzekalskiF/S Stefan KułachNIEUDANA
1944
04-03/04
Weller 5Halifax JP-207 "E"F/S Henryk BoberF/S Stanisław KozłowskiF/O Antoni Freyer Sgt. Alfred PawlittaSgt. Jan Prymus Sgt. Jan Wernikowski Sgt. Stanisław Gojdź
1944
04-03/04
Weller 3Liberator BZ-965 "S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek BłockiF/L Kazimierz WünscheF/S Józef WitekSgt. Stanisław WileniecF/S Stanisław MalczykF/S Stanisław JareckiNIEUDANA
1944
04-08/09
Weller 4Halifax LW-284 "T"F/L Michał GoszczyńskiF/S Zygmunt WieczorekF/O Edward Bohdanowicz Sgt. Witold GołębiewskiSgt. Alfons FilipiakF/S Zygmunt Skopiński Sgt. Jan RutkowskiSgt. Izydor Kołacz
1944
04-08/09
Weller 6Halifax JP-207 "E"F/S Stanisław KozłowskiF/S Henryk BoberF/O Antoni Freyer F/S Alfred PawlittaSgt. Jan Prymus F/S Jan WernikowskiF/S Stanisław Gojdź
1944
04-08/09
Weller 7Liberator BZ0965 "S"F/L Zbigniew SzostakF/L Jacek Błocki F/L Kazimierz WünscheF/S Józef Witek Sgt. Stanisław WileniecF/S Stanisław Malczyk F/S Stanisław Jarecki
1944
04-08/09
Weller 4Halifax LW-284 "T"F/L Michał Goszczyński,F/S Zygmunt Wieczorek F/O Edward BohdanowiczSgt. Witold GołębiewskiSgt. Alfons FilipiakF/S Zygmunt Skopiński Sgt. Jan RutkowskiSgt. Izydor Kołacz
1944
04-09/10
Weller 1Halifax JP-180 "V"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman SzwedowskiF/L Stanisław DanielF/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni WesołowskiSgt. Józef Pertyszak
1944
04-09/10
Weller 2Liberator BZ-965 "S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek BłockiF/L Kazimierz WünscheF/S Józef WitekSgt. Stanisław WileniecF/S Stanisław MalczykF/S Stanisław Jarecki
1944
04-09/10
Weller 3Halifax JP-177 "P"F/L Michał GoszczyńskiF/L Zbigniew SancewiczF/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz ŁukaszSgt. Antoni MentlakF/S Andrzej GodeckiF/L Eligiusz ZaleskiNIEUDANA
1944
04-12/13
Weller 14Halifax JW-272 "D"F/O Jan DziedzicF/S Henryk Gołębiowski F/O Antoni Błażewski F/S Jerzy Koper Sgt. Józef ZubrzyckiF/O Stefan CzekalskiF/S Stefan Kułach
1944
04-12/13
Weller 3Halifax JP-180 "V"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman SzwedowskiF/L Stanisław DanielF/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni WesołowskiSgt. Józef Pertyszak
1944
04-12/13
Weller 10Halifax JP-177 "P"F/L Michał GoszczyńskiF/L Zbigniew SancewiczF/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz ŁukaszSgt. Antoni MentlakF/S Andrzej GodeckiF/L Eligiusz Zaleski
F/S Roman Rózga (bombardier)
NIEUDANA
(tylko zrzut materiałowy)
1944
04-14/15
Weller 11Halifax JP-180 "V"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman Szwedowski F/L Stanisław DanielF/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni Wesołowski Sgt. Józef Petryszak
1944
04-15/16
Wildhorn I
(Most 1)
Dakota FD-919 "I"F/L Harrod E.J.F/L Bolesław Koprowski (1586 PAF)P/O Wells J.A.P/O Wilcock N.
1944
04-16/17
Weller 10Halifax JP-222 "E"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman SzwedowskiF/L Stanisław Daniel F/S Bazyli Chmaruk Sgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni Wesołowski Sgt. Józef Petryszak
1944
04-16/17
Weller 12Halifax JP-181 "C"F/S Zygmunt WieczorekF/S Jan Zabłocki F/O Edward Bohdanowicz
1944
04-16/17
Weller 15Halifax JP-236 "A"F/L Michał GoszczyńskiF/L Zbigniew SancewiczF/O Władysław KrywdaF/S Tadeusz ŁukszaF/S Antoni Mentlak W/O Romuald Małachowski F/S Piotr Straub
1944
04-27/28
Weller 21Liberator EV-978 "R"W/O Stanisław KłosowskiF/L Zygmunt RadeckiS/L Stanisław Król W/O Henryk Ptasiewicz Sgt. Stanisław MasłońF/S Janusz Barcz W/O Józef Chodyra
1944
04-27/28
Weller 16Halifax JP-180 'V"F/O Jan DziedzicF/S Henryk GołębiowskiF/O Antoni BłażewskiF/S Jerzy KoperSgt. Józef ZubrzyckiF/O Stefan Czekalski F/S Stefan Kułach
1944
04-30/05-1
Weller 16Liberator BZ-965 'S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek Błocki F/L Kazimierz WünscheF/S Józef WitekSgt. Stanisław WileniecF/S Stanisław Malczyk F/S Stanisław Jarecki
1944
05-04/05
Weller 26Liberator BZ-965 'S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek BłockiF/L Kazimierz Wünsche S/L Józef Gryglewicz F/S Józef WitekSgt. Stanisław WileniecF/S Stanisław Malczyk F/S Stanisław Jarecki
1944
05-04/05
Weller 17Halifax JP-177 "P"F/S Zygmunt WieczorekF/O Edward BogdanowiczF/S Tadeusz Ruman
1944
05-10/11
Weller 27Liberator EV-978 "R"F/L Michał GoszczyńskiF/S Józef BielickiF/O Władysław KrywdaF/S Stanisław Karabanik Sgt. Jerzy Neciuk W/O Zygmunt Skopiński W/O Romuald Małachowski
1944
05-10/11
Weller 28Halifax JP-177 "P"F/S Zygmunt WieczorekF/O Edward BogdanowiczNIEUDANA
(ekipa z operacji Jacek 1)
1944
05-10/11
Weller 18Liberator BZ-965 'S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek BłockiF/L Kazimierz WünscheF/S Józef WitekSgt. Stanisław Wileniec F/S Stanisław Malczyk F/S Stanisław JareckiNIEUDANA
1944
05-10/11
Weller 23Halifax JP-180 "V"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman Szwedowski F/L Stanisław Daniel F/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni WesołowskiSgt. Józef PetryszakNIEUDANA
1944
05-19/20
Weller 18Liberator BZ-965 'S"F/L Zbigniew SzostakP/O Jacek BłockiF/L Kazimierz WünscheF/S Józef WitekSgt. Stanisław Wileniec F/S Stanisław Malczyk F/S Stanisław Jarecki
1944
05-21/22
Weller 29Halifax JP-222 "E"F/L Gerard KunowskiP/O Witold GraczykS/L Eugeniusz ArciuszkiewiczP/O Kazimierz KujawaSgt. Władysław Piaścik F/O Olgierd Łuczkowski F/S Piotr Straub
1944
05-24/25
Weller 23Halifax JP-180 "V"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman Szwedowski F/L Stanisław Daniel F/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni WesołowskiSgt. Józef Petryszak
1944
05-29/30
Wildhorn II
(Most 2)
Dakota KG-477 "V"F/L Michał GoszczyńskiF/S Józef BielickiF/O Władysław KrywdaF/S Stanisław Karabanik F/S Jerzy Neciuk W/O Zygmunt Skopiński F/S Leon Basaj /W/O Romuald Małachowski
1944
05-30/31
Weller 30Halifax JP-222 "E"F/L Gerard Kunowski S/L Eugeniusz ArciuszkiewiczP/O Kazimierz Kujawa
1944
05-30/31
Weller 28Halifax JP-230 "N"F/O Kazimierz SzrajerF/S Roman Szwedowski F/L Stanisław DanielF/S Bazyli ChmarukSgt. Marcin ChmielewskiSgt. Antoni WesołowskiSgt. Józef PetryszakNIEUDANA
(ekipa z operacji Jacek 1)
1944
07-25/26
Wildhorn III
(Most 3)
Dakota KG-477 "V"F/L Culliford S.G.F/O Kazimierz Szrajer (1586 PAF)F/O Williams J.P.F/S Appleby J.
1944
07-30/31
Jacek 1Liberator KG-890 "S"F/S Zbigniew Szostak F/L Stanisław Daniel F/S Józef WitekW/O Stanisław Malczyk
1944
07-30/31
Jurek 1Halifax JP-220 "C"W/O Henryk JastrzębskiW/O Jan Cholewa F/O Stanisław KleyborW/O Edmund MarchlewskiF/S Emil SzczerbaF/S Tadeusz RumanF/S Antoni ImielskiNIEUDANA
1944
07-30/31
Staszek 1Liberator KG-827 "U"F/L Jan MioduchowskiF/L Zygmunt RadeckiP/O Ludwik DomańskiF/S Bazyli ChmarukSgt. Paweł SzejnowskiF/S Adam ProszekW/O Jan Lewandowski (bombardier)NIEUDANA
1944
08-01/02
Jurek 1Liberator KG-890 "S"F/L Zbigniew SzostakW/O Józef BielickiF/L Stanisław DanielF/S Józef WItekF/S Wincenty RutkowskiW/O Stanisław Malczyk?NIEUDANA
1944
08-01/02
Staszek 1Liberator KG-827 "U"F/L Jan MioduchowskiF/L Zygmunt RadeckiF/L Edmund HelwigW/O Franciszek ObuchSgt. Marian BaranW/O Edward Stasiak F/S Tadeusz PiziuraNIEUDANA
1944
09-21/22
Przemek 1Liberator KG-834 "U"W/O Henryk JastrzębskiW/O Jan Cholewa F/O Stanisław KleyborP/O Zygmunt NowickiF/S Emil Szczerba F/S Antoni ImielskiF/O Józef Bednarski
1944
10-07/08
Wacek 1Liberator KH-151 "S"W/O Henryk JastrzębskiF/S Ludwik SkoczylasF/O Stanisław KleyborP/O Zygmunt NowickiF/S Emil SzczerbaF/O Józef BednarskiF/S Antoni ImielskiNIEUDANA
1944
10-16/17
Poldek 1Liberator KH-151 "S"W/O Henryk JastrzębskiF/S Ludwik Skoczylas F/O Stanisław KleyborP/O Zygmunt NowickiF/S Emil SzczerbaF/O Józef Bednarski F/S Antoni Imielski
1944
10-16/17
Wacek 1Liberator KG-994 "R"F/L Edmund LadroSgt. Zenon PrzybylakF/L Roman Chmiel W/O Edward GągałaSgt. Henryk ZientekW/O Antoni LewkonowiczW/O Stanisław Zieliński
1944
10-21/22
FrestonLiberator KH-151 "S"W/O Henryk JastrzębskiF/S Ludwik SkoczylasF/O Stanisław KleyborP/O Zygmunt NowickiF/S Emil SzczerbaF/S Edward KruszynaF/S Antoni ImielskiNIEUDANA
1944
11-18/19
FrestonLiberator BZ-965 "V"W/O Henryk JastrzębskiF/S Ludwik SkoczylasF/O Stanisław KleyborP/O Zygmunt NowickiF/S Emil SzczerbaF/S Edward KruszynaF/S Antoni ImielskiNIEUDANA
1944
11-18/19
Kazik 2Liberator KG-994 "R"F/L Edmund LadroF/S Zenon PrzybylakF/L Roman ChmielW/O Kazimierz Szewczyk Sgt. Henryk ZientekW/O Antoni Lewkowicz W/O Stanisław Zieliński
1944
11-18/19
Kazik 1Liberator KG-834 "U"W/O Jan CholewaF/L Stanisław LeszczyńskiF/L Albin GułynP/O Tadeusz MoskwaSgt. Wacław WoźniakW/O Władysław WyporskiW/O Leon AbakanowiczNIEUDANA
1944
11-22/23
Kazik 1Liberator KG-994 "R"F/L Stanisław Reymer - KrzywickiF/O Mikołaj ParaśkiewiczF/O Mikołaj JaryniczW/O Dionizy BudnickiSgt. J. BrzezińskiP/O K. Granowski Sgt. Józef Bulik
1944
11-22/23
Staszek 2Liberator KG 834 "U"F/L Leopold MieleckiS/L Karol KaczmarczykF/L Wacław WłosińskiW/O Zygmunt SoleckiSgt. Henryk GrabowskiW/O Władysław MachuraW/O Antoni UlickiNIEUDANA
1944
12-15/16
Wildhorn IV
(Most 4)
Dakota KG-446 "?"F/L Kazimierz SuszczyńskiF/S Ludomił RayskiF/O Stanisław KlayborW/O Dionizy BudnickiNIEUDANA
odwołana w trakcie lotu
1944
12-25/26
Staszek 2Liberator BZ 965 "V"F/L Stanisław Reymer - KrzywickiF/O Mikołaj ParaśkiewiczS/L Eugeniusz Arciuszkiewicz F/L Mikołaj JaryniczP/O Zygmunt NowickiSgt. J. Brzeziński P/O K. Grabowski F/S Stanisław BaranNIEUDANA
(odwołana w trakcie lotu)
1944
12-26/27
FrestonLiberator KG-994 "R"F/L Edmund LadroF/S Ludomił RayskiF/L Roman ChmielW/O Kazimierz SzewczykSgt. Henryk ZientekW/O Antoni Lewkonowicz W/O Stanisław Zieliński
1944
12-26/27
Staszek 2Liberator BZ 965 "V"F/L Stanisław Reymer - KrzywickiF/O Mikołaj ParaśkiewiczS/L Eugeniusz ArciuszkiewiczW/O Dionizy Budnicki Sgt. J. Brzeziński P/O K. Grabowski F/S Stanisław BaranOstatni zrzut Cichociemnych

 

Upamiętnienie

21-02-10-RM-Sc-Klosowski_-250x193 Załogi samolotów21-06-21_UM-Sc-Klosowski-216x300 Załogi samolotów10 lutego 2021 prezes Fundacji dla Demokracji Ryszard M. Zając zwrócił się do Rady Miejskiej Sosnowca z petycją w sprawie upamiętnienia Stanisława Kłosowskiego – wybitnego pilota lotnictwa bombowego i transportowego oraz lotnictwa specjalnego przeznaczenia w operacjach lotniczych Special Operations Executive (SOE), wykonującego m.in. zrzuty Cichociemnych oraz zaopatrzenia dla Armii Krajowej.

Pismem z 21 czerwca 2021 naczelnik Wydziału Geodezji i Kartografii Urzędu Miejskiego w Sosnowcu poinformował, iż „była ona przedmiotem spotkania Miejskiego Zespołu Nazewnictwa Ulic i Obiektów Publicznych, Zespół pozytywnie zaopiniował wniosek zawarty w petycji. Odrębną kwestią pozostaje sposób upamiętnienia”.

uchwala-nr-824_Klosowski_-250x191 Załogi samolotów28 października 2021 Rada Miejska Sosnowca jednogłośnie podjęła uchwałę o nadaniu imienia Stanisława Kłosowskiego skwerowi u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Wygoda – w rodzinnej dzielnicy Niwka, niedaleko kościoła, w którym wybitny pilot z Sosnowca został ochrzczony. Wszyscy obecni radni głosowali za uchwałą, ponad podziałami politycznymi. Bardzo dziękuję 🙂

Więcej info: Chłopak z Sosnowca – Stanisław Kłosowski

8 listopada 2021 wystąpiłem do prezydenta Sosnowca z prośbą upamiętnienia na skwerze imienia Stanisława Kłosowskiego także 105 osób – personelu lotniczego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii – urodzonych w Sosnowcu. Listę tych osób ustalił portal ListaKrzystka.pl

 

Dziennik lotów polskiej sekcji SOE 1943-1945

Dziennik lotów polskiej sekcji SOE   1943 – 1945

 

 

Wybrane stopnie RAF oraz ich odpowiedniki w PSP (PSZ)
STOPIEŃ RAF Skrót STOPIEŃ  PSP Skrót
Sergeant Sgt. Sierżant Sierż.
Flight Sergeant F/S Starszy Sierżant St. Sierż.
Warrant Officer W/O Chorąży Chor.
Pilot Officer P/O Podporucznik Ppor.
Flying Officer F/O Porucznik Por.
Flight Lieutenant F/L Kapitan Kpt.
Squadron Leader S/L Major Mjr
Wing Commander W/C Podpułkownik Ppłk.

 

 

Zobacz także:

 

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Andrzej Paweł Przemyski – Z pomocą żołnierzom Podziemia, WKŁ Warszawa 1991, ISBN 83-206-0833-3
  • Andrzej Olejko, Krzysztof Mroczkowski – Szachownice nad okupowaną Europą, Libra, Rzeszów 2011, ISBN 978-83-89183-69-9
  • Wikipedia – Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie
  • Lista Krzystka – Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie
  • Lista Krzystka – Straty personelu PSP

 

1