Tag Archives: Grudzień

Józef Spychalski – Cichociemny

ps.: „Czarny”, „Gruda”, „Grudzień”, „Jurand”, „Lawina”, „Luty”, „Socha”, „Soroka”, „Stryjek”, „Szary”, „Ścibor”, „Włast”, „Taran”

vel Maciej Samura, vel Józef Szymański, vel Józef Szymborski, vel Jan Redowski, vel Józef Walendowski

 

ur. 19 marca 1898  w Łodzi, zamordowany prawdopodobnie w sierpniu 1944 w KL Sachsenhausen – pułkownik piechoty, uczestnik walk o niepodległość Polski (1916-1920), oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Sztabu Naczelnego Wodza, Armii Krajowej, oficer łącznikowy Naczelnego Wodza przy Komendancie Głównym AK, komendant Okręgu Kraków AK, działacz niepodległościowy, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, więzień NKWD (1940-1942), gestapo, obozów koncentracyjnych: KL Sachsenhausen i/lub KL Gross-Rosen i/lub KL Mauthausen, zamordowany (1944), Cichociemny

Znajomość języków: brak danych; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy (STS 51 Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (Londyn), i in. W dniu wybuchu wojny miał 41 lat 5 miesięcy; w dacie skoku do Polski 44 lata. Syn majstra w fabryce włókienniczej, działacza PPS

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Do 1916 uczył się w Gimnazjum im. S. Staszica w Łodzi, w 1922 jako ekstern zdał egzamin dojrzałości w Warszawie. Od 1915 pod ps. Szary, Jurand, działał w IV Okręgu Łódź Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1916 ukończył kurs podoficerski, w latach 1917- 1918 kurs szkoły podchorążych. Od połowy 1917 nauczyciel ludowy w Sieradzu. W latach 1917-1918 komendant lokalny oraz inspektor Obwodu POW Sieradz, następnie dowódca lotnych oddziałów bojowych, p.o. komendanta Obwodu. W lutym 1918 uczestniczył w demonstracjach przeciwko traktatowi brzeskiemu.  W listopadzie 1918 przeprowadził rozbrojenie posterunków niemieckich w Obwodzie POW Sieradz i Łask. W grudniu 1918 uczestniczył w przygotowaniach do Powstania Wielkopolskiego, skierował kompanię żołnierzy w celu wsparcia powstańców w Kaliszu.

Od 19 listopada 1918 w Wojsku Polskim, uczestniczył w formowaniu 31 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich w Sieradzu, dowódca plutonu 31 PPSK. W 1919 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Warszawie, awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. W składzie 28 Pułku Strzelców Kaniowskich (10 Dywizja Piechoty) uczestniczył w walkach z bolszewikami, ranny, odznaczony Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.

Od grudnia 1920 do kwietnia 1921 w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, następnie przydzielony jako dowódca plutonu w 28 Pułku Strzelców Kaniowskich. Do 1927 dowódca kompanii strzeleckiej 70 Pułku Piechoty Dywizji Wielkopolskiej w Pleszewie oraz komendant szkoły podoficerskiej 70 Pułku Piechoty w Chełmnie. Od 1928 wykładowca Szkoły Podchorążych Piechoty (Ostrów Mazowiecka), komendant obwodowy PW. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 lipca 1925. Od 1930 dowódca kompanii 57 Pułku Piechoty w Poznaniu, od 1933 wykładowca taktyki w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1934, dowódca batalionu 55 Pułku Piechoty w Lesznie. W 1939 mianowany dowódcą Batalionu Stołecznego w Warszawie.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 w obronie Warszawy, od 8 do 18 września (fort Bema) dowodził dwoma batalionami (w niepełnym składzie), na pododcinku „Warszawa – Północ” (Koło, Muranów, Bielany). 18 września uczestniczył w wypadzie na szlaku Gorce – Blizna oraz opanował Bobice, w celu wsparcia przebijających się do Warszawy oddziałów Armii „Pomorze” oraz „Poznań”, dowodzonych przez późniejszego Cichociemnego ppłk. Leopolda Okulickiego.

Po kapitulacji Warszawy, pod ps. Socha zaprzysiężony w organizacji Służba Zwycięstwu Polski, organizator oraz komendant Okręgu Lublin SZP, następnie ZWZ. Od 10 października w Lublinie, następnie w Lubartowie. 24 czerwca 1940 jako „spalony” odwołany, od 1 czerwca pod ps. Ścibor inspektor KG ZWZ, od października 1940 komendant Obszaru II ZWZ Białystok, w skład którego wchodziły okręgi: białostocki, nowogródzki oraz poleski. Awansowany na stopień podpułkownika 1 lipca 1940.

Od 21 października 1940 wraz z kpt. Januszem Szlaskim ps. Prawdzic, kpt. Władysławem Liniarskim ps. Mścisław oraz kurierem st. strz. Kazimierzem Gumowskim ps. Konik wyruszył na inspekcję obwodów: Łomża, Suwałki, Augustów. Następnie wraz z p.o. komendantem Okręgu Białystok ZWZ, Cichociemnym ppor. Antonim Iglewskim ps. Vanadi wyruszył na inspekcję obwodów: Białystok, Grajewo, Sokółka, Grodno.

W nocy 17/18 listopada 1940 w miejscowości Morusy, wraz z Cichociemnym ppor. Antonim Iglewskim ps. Vanadi, wskutek zdrady aresztowany przez NKWD. Osadzony początkowo w Białymstoku, następnie w więzieniu NKWD na Łubiance w Moskwie. Po układzie Sikorski – Majski zwolniony, 1 września 1941 wstąpił do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa, od 1 października przydzielony do sztabu w Buzułuku, od 28 października w ambasadzie R.P. w Kujbyszewie. Od 21 grudnia w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od 5 stycznia 1942 w Wielkiej Brytanii, przydzielony do Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień pułkownika, ze starszeństwem od 6 marca 1942.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju, przydzielony do Komendanta Głównego Armii Krajowej gen. Stefana Roweckiego ps. Grot, jako oficer łącznikowy Naczelnego Wodza.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 30/31 marca 1942, w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Belt” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: VII), z samolotu Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Rudolf Mol, F/S Zdzisław Nowiński / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 19.45 z lotniska RAF Tempsford, zrzut o godz. 01.55 poza planowaną placówką „Błoto”, w okolicach miejscowości Podstoliska (3,4 km od Tłuszcza), m.in. na jadący pociąg oraz zabudowania plebanii. Razem z nim skoczyli: por. Stanisław Gilowski ps. Gotur, por.  Wiesław Ipohorski-Lenkiewicz ps. Zagroda, por. Aleksander Kułakowski ps. Rywal, por. Janusz Zalewski ps. Chinek oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj st. uł. Stanisław Zaborowski ps. Grzegorz. Samolot szczęśliwie powrócił do Wielkiej Brytanii, po locie trwającym 11 godzin 50 minut. 

Podczas skoku kontuzjowany (skoczył na jadący pociąg), przez ok. dwa tygodnie na leczeniu. Po skoku nie został awansowany (jak inni Cichociemni) na kolejny stopień (w tym przypadku generała), nie został także (wbrew planom) zastępcą dowódcy AK. Kontrwywiad AK ustalił, że mimo zakazu kontaktów z rodziną,  spotkał się ze swym bratem Marianem Spychalskim, wówczas szefem sztabu głównego Gwardii Ludowej PPR. Aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie oraz Milanówku.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dnia 28.III. na st. XVIII [stacja wyczekiwania STA XVIII, na której skoczkowie oczekiwali na odlot do Kraju – przyp. RMZ] przybyła ekipa „Belt”. Pogotowie dla odlotu w dniu 29.III. – dla ekipy „Boot” .

Dnia 29.III. o godz. 12.oo Air Ministry zarządziło lot podwójny. Po przybyciu na stację wyczekiwania – o godz. 14.30, otrzymaliśmy nową decyzję – tylko lot pojedyńczy. Po przybyciu na lotnisko o g. 17.30 okazało się, że komunikat met. [meteorologiczny – RMZ] jest niepomyślny dla lądowania powrotnego w dniu 30.III. Pogoda na trasie i w Polsce – dobra a w Anglii na wszystkich lotniskach ma być mgła. Po zbadaniu ryzyka lotu, lot został odwołany o godz. 19.30.

Dnia 30.III doszedł do skutku lot podwójny: 7-my i 8-my. Lot 7-my – ekipa „Boot” – start o godz. 19.50, zrzut na rejon Stanisławów, powrót o godz. 8.15.” (s. 57)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Od 15 maja do listopada 1942 inspektor Głównego Biura Inspekcji Oddziału III KG AK, następnie komendant Okręgu Kraków AK. Zreorganizował sztab, utworzył w okręgu Kedyw, rozwinął wywiad, zorganizował oddziały i plutonu dywersyjne we wszystkich 8 inspektoratach Okręgu, uporządkował relacje z okręgowym Delegatem Rządu, przedstawicielami partii politycznych oraz „Szarymi Szeregami” (ZHP). Zainicjował produkcję butelek zapalających, granatów ręcznych i pistoletów maszynowych „Sten”.

W drugiej połowie listopada 1943 wydał rozkaz zorganizowania zamachu na generalnego gubernatora Hansa Franka. Zamach zaplanował Cichociemny Ryszard Nuszkiewicz ps. Powolny, we współpracy z Cichociemnym Henrykiem Januszkiewiczem ps. Spokojny, proponując wg. własnej relacji – jako miejsce zasadzki rejon zalewu wodnego znajdującego się między drogą Cudów-Niepołomice a stacją kolejową Grodkowice. Niewielki zalew wodny przy torze kolejowym i las stanowiły istotny atut dla zasadzki ogniowo-ruchowej, natomiast tor kolejowy nie był ani lepszy, ani gorszy od każdego innego odcinka trasy. (Ryszard Nuszkiewicz, Dynamit. Z dziejów Ruchu Oporu w Polsce Południowej).

Zamach (niestety, nieudany) przeprowadzono w nocy 29/30 kwietnia 1944, wysadzając fragment torów na szlaku kolejowym pomiędzy stacjami Podłęże i Grodkowice (obecnie Szarów) w Puszczy Niepołomnickiej. W akcji wzięło udział 25 żołnierzy z oddziałów „Błyskawica” oraz „Grom” oraz pięcioosobowy patrol minerski i sześcioosobowy patrol pozorujący. W akcji uczestniczył także Cichociemny Władysław Wiśniewski ps. Wróbel. Akcja spowodowała 2-dniową przerwę w ruchu kolejowym na ważnej linii strategicznej, poderwanie morale okupanta oraz personalne przesunięcia we władzach Generalnej Guberni.

 

24 marca 1944 podczas trwającej właśnie odprawy przypadkowo aresztowany przez gestapo w Krakowie przy ul. Dietla 32/9 wraz z mjr Stefanem Michalskim (Sikorskim) ps. Okoń oraz mjr. Stefanem Łuczyńskim ps. Boryna. Osadzony w więzieniu na ul. Montelupich, nikogo nie wydał. Opracowano kilka planów uwolnienia, w tym m.in. porwanie przez AK, w celu wymiany, dowódcy policji i SS w Generalnej Guberni gen. Wilhelma Koppe. 

W związku z przygotowywaną akcją odbicia, w nocy 7/8 maja 1944 w akcji „Luty”, Cichociemni: ppor. Bronisław Kamiński ps. Golf, ppor. Józef Wątróbski ps. Jelito, ppor. Włodzimierz Lech ps. Powiślak oraz żołnierze krakowskiego „Żelbetu”: Leszek Koryl ps. Chrystian, Henryk Walczak ps. Waligóra oraz Zygmunt Szewczyk ps. Tygrys, wyruszyli z transportem broni zrzutowej do magazynu w zabudowaniach Józefa Bobra w Łęgu pod Krakowem. Wskutek zdrady granatowego policjanta (tzw. Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa) zostali otoczeni przez oddział żandarmerii niemieckiej, 8 maja 1944 wszyscy polegli podczas próby uwolnienia się z zasadzki. Podczas tej akcji zginęły także 3 osoby cywilne.

W maju 1944 m.in. Cichociemni: por. Władysław Miciek ps. Mazepa por. Ryszard Nuszkiewicz ps. Powolny oraz por. Henryk Januszkiewicz ps. Spokojny współorganizowali akcje odbicia, ataku na więzienie w Krakowie przy ul. Montelupich, porwania lub zamachu na dowódcę policji i SS w Generalnej Guberni, generała Wafen-SS Wilhelma Koppego, jednak z akcji tych zrezygnowano.

Wbrew podejrzeniom o zdradę, aresztowanie było przypadkowe – poszukiwano handlarza walutą Michalskiego – Niemcy wkroczyli podczas odprawy, urządzili tzw. „kocioł”, przejęli i po kilku tygodniach rozszyfrowali listy z nazwiskami aż 470 oficerów i 530 podoficerów (sic!), zorientowali się, że aresztowali komendanta Okręgu AK. W przesłuchaniach Józefa Spychalskiego uczestniczył specjalny wysłannik Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy z wydziału IV-D-2 oraz dowódca policji i SS w Generalnej Guberni generał Wafen-SS Wilhelm Koppe. Niemcy przekonywali Go do zawarcia sojuszu oraz utworzenia przez AK Legionu Antybolszewickiego.

27 lipca 1944 wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Gross-Rosen jako Józef Szymborski, dalsze losy nieznane. Według jednej wersji zamordowany w sierpniu 1944  w KL Sachsenhausen, według innej zamordowany 31 grudnia 1944  w KL Gross-Rosen, według jeszcze innej zamordowany w KL Mauthausen, albo w berlińskim więzieniu Moabit.

Teodor Gąsiorowski – Józef Spychalski – cichociemny który nie otrzymał generalskiej nominacji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 29 – 37

 

 

Awanse

• podporucznik –  ze starszeństwem od 1 czerwca 1919
• porucznik – ze starszeństwem od 1 czerwca 1919
• kapitan – 3 maja 1926 ze starszeństwem od 1 lipca 1925
• major – 5 lutego 1934 ze starszeństwem od 1 stycznia 1934
• podpułkownik – 1 lipca 1941
• pułkownik – ze starszeństwem od 6 marca 1942

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Virtuti Militari – 1944
• Krzyż Srebrny Virtuti Militari  – dwukrotnie: 1921 oraz 29 września 1939
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Krzyż Armii Krajowej  – (pośmiertnie)
• Krzyż Grunwaldu III kl.  – (pośmiertnie)
• Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 – (pośmiertnie)

 

 

Życie rodzinne

Syn Józefa, majstra w fabryce włókienniczej wyrobów bawełnianych H. B. Frenkla, członka PPS – Frakcja Rewolucyjna oraz Franciszki z domu Leśkiewicz. Był najstarszym spośród pięciorga rodzeństwa, miał czterech braci: Józefa , Czesława, Leona (1901-1974), Mariana (1906-1980) oraz siostrę Aurelię.

W 1927 zawarł związek małżeński z Eleonorą z domu Olszewską, ziemianką. Mieli syna Jędrzeja Józefa (ur. 1928) inż. informatyka oraz córkę Eleonorę Agnieszkę (ur. 1931), śpiewaczkę operową, primo voto Kossakowską, secundo voto Fijałkowską, obecnie Kossakowską-Fijałkowską.

Brat Leon (1901-1974), członek POW, dowódca kompanii w wojnie polsko – bolszewickiej, żołnierz ZWZ-AK, po wojnie aresztowany przez UB, torturowany.

Brak Marian (1906-1980), od lat dwudziestych działacz komunistyczny, od 1942 w PPR oraz sztabie głównym GL-AL, m.in. w latach 1944 – 1945 prezydent Warszawy, w latach 1956 – 1968 minister obrony narodowej, w latach 1968 – 1970 członek Rady Państwa, od 1963 marszałek LWP.

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

20 listopada 1982 w Krakowie przy ul. Dietla 36 odsłonięto pamiątkową tablicę.

W Krakowie oraz w Sieradzu nadano ulicom Jego imię.

 

 

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0267
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 171-175, Rzeszów 1996, wyd. Abres, ISBN 83-902499-5-2
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii