Ośrodki szkoleniowe i inne
Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej
Spis treści:
- Wstęp
- Wykaz ośrodków wykorzystywanych przez Polaków
- Przed skokiem do Kraju
- Cichociemni w walce o niepodległość
Audley End (od strony ogrodu)
Kandydatów na Cichociemnych szkolono w ok. 30 specjalnościach w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE – Special Training School (Specjalna Szkoła Treningowa) oznaczonych arabskim numerem, także w polskich bazach, m.in. we włoskiej Ostuni.
Najsłynniejszym ośrodkiem był oczywiście STS 43 Audley End, na wyłączność oddany na potrzeby polskiej sekcji Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych). W kilku innych lokalizacjach przeszkoleni Cichociemni oczekiwali na skok do Kraju. W innych fałszowano niezbędne dokumenty (także pieniądze), przygotowywano zasobniki zrzutowe itp. W jeszcze innych pracowały urządzenia do łączności z okupowaną przez Niemców i Rosjan Polską.
W Stanmore, na północny zachód od Londynu, w 1940 zlokalizowano, „pod opieką” brytyjskiej służby specjalnej Radio Security Service:
- ośrodek nasłuchu (i rozszyfrowywania depesz) sowieckich transmisji radiowych, współpracował z Bletchley Park („fabryka Enigma”), działał do 2 września 1941,
- Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe (Polish Wireless Research Unit) których zadaniem była m.in. produkcja specjalnego sprzętu radiokomunikacyjnego, w tym wówczas najlepszego na świecie „radia szpiegowskiego” – radiostacji typu AP, konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana. Produkowano tam także sprzęt do szybkich transmisji radiowych, zdolny do nadania 100 grup (ok. 500 znaków) w dwie sekundy,
- radiostację do łączności ze stacjami polskimi w Wielkiej Brytanii, kontynentalnej Europie i na Bliskim Wschodzie.
Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza dysponował komórkami organizującymi kursy wyszkoleniowe Cichociemnych oraz tzw. stacjami wyczekiwania dla skoczków lecących do Kraju (patrz wykaz poniżej). Od 1944 Oddziałowi VI (Specjalnemu) podlegała także Główna Baza Przerzutowa (baza nr 11) w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).
Wykaz „polskich” ośrodków szkoleniowych SOE
oraz innych obiektów wykorzystywanych przez Polaków:
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu – Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
| Foto | Numer | Lokalizacja | Przeznaczenie |
|---|---|---|---|
 | Londyn, hotel Rubens | Sztab Naczelnego Wodza (1940 - 1943, personel brytyjski - 26 osób) |
|
 | Londyn, róg Upper Belgrave Street i Wilton Street | Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza (od początku sierpnia 1943) |
|
| Anstruther (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania), przy 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej | Kurs radiotelegrafistów, radiomechaników (1941 - 1942) | ||
 | Auchtertool (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania) | Kurs radiotelegrafistów, radiomechaników (1942 - 1943) | |
 | Polmont, Stirlingshire (Szkocja, Wielka Brytania) | Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza (kurs radiotelegrafistów, radiomechaników, 1943 - 1944) |
|
| Dundee (hrabstwo City of Dundee, Szkocja) | Polski kurs motorowy i łączności | ||
 | STS 7a (STS 5) | Wanborough Manor, Puttenham, Guildford, Surrey | Kurs badań psychotechnicznych |
| STS 10 | Ostuni (Włochy) | Zaprawa, kurs spadochronowy | |
| Stacja 11 | prawdopodobnie Latiano (Włochy) | Stacja wyczekiwania (1943 - 1944) |
|
| STS 17 Stacja / Station STA 17 (XVII) | Brickendonbury Manor, Brickendon, Hertford, Hertfordshire | Kurs sabotażu przemysłowego, kolejowego, drogowego i in. Kurs czarnej propagandy Stacja wyczekiwania |
|
| Stacja / Station STA 18 (XVIII) | Frogmore Park, Watton-at-Stone, Hertfordshire | Stacja wyczekiwania, baza odprawowa CC, od wiosny 1942 (Personel brytyjski - 12 osób) |
|
 | STS 19 | Gaynes Hall, St Neots | Hotel przed odlotem z lotniska RAF Tempsford (po kwietniu 1942, personel brytyjski - 10 osób) |
 | Stacja / Station STA 20 A (XX) oraz STS 20 B | Pollards Park House, Chalfont, St. Giles, Buckinghamshire | Stacja wyczekiwania "Marta", Kurs czarnej propagandy (Personel brytyjski: "A" - 22 osoby, "B" - 17 osób) |
 | STS 25 | Inverlochy Castle k. Fort Wiliam, hrabstwo Highland | Kurs dywersyjno-strzelecki, minerski |
 | STS 25 a | Garramor House k. Loch Morar, hrabstwo Highland | Kurs dywersyjno-strzelecki, minerski |
 | STS 34 | Beaulieu, hrabstwo Hamp | Kurs podstaw wywiadu, szyfrów |
 | STS 38 | Briggens | Kurs walki konspiracyjnej |
 | STS 40 | Howbury Hall k. Waterend, Bedford | Kurs łączności ziemia-lotnik "Rebecca i S-Phone" |
 | STS 43 | Audley End k. Saffron Walden, Essex | Kurs walki konspiracyjnej, odprawowy (Personel brytyjski - 47 osób) |
 | STS 46 | Michley k. Newport Chichely Hall (niedaleko Bletchley), hrabstwo Worcester | Kurs odprawowy, wyposażenie CC - do 1944 (Personel brytyjski - 41 osób) |
 | STS 51 | Ringway, | Kurs spadochronowy |
 | Largo House, Upper Largo k. Leven (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania) | Zaprawa spadochronowa, "Małpi gaj" | |
 | Lundin Links k. Largo House (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania) | Polska wieża spadochronowa | |
 | STS 61 | Audley End | "Pakowalnia" zasobników zrzutowych |
 | STS 61 | Gaynes Hall, St Neots | Kurs łączności ziemia - lotnik "Rebecca i S-Phone" (do kwietnia 1942) |
 | Tatton Park | Miejsce szkoleń spadochroniarzy STS 51 | |
 | Tetworth Hall, Bedfordshire | Hotel SOE dla pilotów lotniska RAF Tempsford | |
 | Lotnisko RAF Tempsford (Wielka Brytania) | Start 158 Cichociemnych do Polski zrzuty zaopatrzenia dla Armii Krajowej |
|
 | Baza 10 | Ostuni k. Campo Casale, Brindisi (Włochy) | Ośrodek Wyszkoleniowy |
| Baza 11 | Latiano k. Campo Casale, Brindisi (Włochy) | Główna Baza Przerzutowa Start 133 Cichociemnych do Polski zrzuty zaopatrzenia dla Armii Krajowej |
 | Barnes Lodge, Hertfordshire | Ośrodek odbiorczy i kontrolny radiołączności | |
| Hotel "Clifton" Londyn, Bulstrode Street | Radiostacja "Marta" od sierpnia do jesieni 1940 |
||
| Chipperfield, Chipperfield Lodge | Ośrodek nadawczy radiołączności Radiostacja "Marta II" (Hela) od grudnia 1942 |
||
| Bushy Heath (pomiędzy Stanmore a Chipperfield) | Radiostacja "Marta III" (Zofia) od maja 1942 |
||
| Mesagne, Via Appia Antica (Włochy) | Centrala radiowa "Mewa" od jesieni 1943 do czerwca 1945 |
||
| Connington Hall | Centrala radiołączności (dla Powstania Warszawskiego) od wiosny 1944 |
||
 | Instead House, Herendile House, Dover House (fot.), Stanmore, Stanmore Hill, Gordon Avenue | Oddział Radio Sztabu Naczelnego Wodza, radiostacja "Marta" sekcja radiowywiadu od jesieni 1940 |
|
| Instead House, Herendile House, Stanmore, Gordon Avenue | Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe (m.in. produkcja radiostacji typu AP, sprzętu do szybkiej telegrafii, personel brytyjski - 12 osób) |
||
| Stanmore, Gordon Avenue | Ośrodek radionasluchu i rozszyfrowywania sowieckich transmisji radiowych, działał do 2 września 1941 |
||
| Boxmoor | Kompania Radiowywiadu | ||
 | Glasgow, 1 Horselethill Street | Prawdopodobna siedziba "Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej" (szkoły wywiadu) (Personel polski: 23 osób, w tym 11 wykładowców i instruktorów) |
Zobacz także: Wikipedia (eng) – ośrodki SOE
Przed skokiem do Kraju
Biuletyn Sztabu Naczelnego Wodza nr 8, październik 1941
żródło: Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego sygn. A.XII.1/39.127
W początkowym okresie Cichociemnych po przeszkoleniu przerzucano do Polski także z brytyjskich lotnisk: Foulsham, Linton in Ouse, Lakenheath, Newmarket, Stradishall. Początkowo ośrodek szkoleniowy łącznościowców zlokalizowany był (1941 – 1942) w Anstruther (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania), przy 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W latach 1942 – 1943 szkolono łącznościowców w budynkach browaru Auchtertool (hrabstwo Fife, Szkocja, Wielka Brytania), później (1943 – 1944) w budynkach Saint Margaret’s School for Girls w Polmont (Stirlingshire, Szkocja, Wielka Brytania).
Oczywiście nie było ani jednego Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy – każdy Cichociemny uczestniczył w kilku – kilkunastu kursach które były potrzebne do wyszkolenia go w jego specjalności oraz do przygotowania do działań specjalnych w okupowanej przez Niemców i Rosjan Polsce. Dopiero po pomyślnym ukończeniu wszystkich wymaganych kursów, przeszkolony kandydat miał szansę zostać zakwalifikowanym do skoku, następnie skoczyć na spadochronie do okupowanej Polski i zostać Cichociemnym.
Po zakończeniu wszystkich szkoleń oraz zakwalifikowaniu do skoku, kandydat na Cichociemnego składał przysięgę na rotę Armii Krajowej, wybieram pseudonim oraz wyjeżdżał na tzw. stację wyczekiwania, gdzie oczekiwał na skok do kraju.
Na szkolenia oraz do skoku do okupowanej Polski przyjęto 2413 kandydatów: 1 generał (Tadeusz Kossakowski), 112 oficerów sztabowych, 894 oficerów mlodszych, 592 podoficerów, 771 szeregowych. Wśród ochotników było 15 kobiet.
Na szkolenia dla Cichociemnych przyjęto 2413 kandydatów.
Jedynie 605 z nich pomyślnie ukończyło szkolenia.
Spośród nich tylko 579 zakwalifikowano do skoku do Kraju.
Do okupowanej Polski zrzucono 316 Cichociemnych.
zobacz – 316 Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej
Cichociemni w walce o niepodległość Polski
Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:
Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)
Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
- Iwan Rafał – Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, w: Koło Historii : materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Tom 10 (2008) s. 77-106
- Tadeusz Dubicki, Daria Nałecz, Tessy Stirling – Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej. t. I. Ustalenia Polsko – Brytyjskiej Komisji Historycznej, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, s. 175-176, ISBN 83-89115-11-5
- Drogi Cichociemnych, Koło Cichociemnych Spadochroniarzy AK, Veritas Londyn, 1954
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni, IW PAX, 1984
- Ian Valentine: Baza 43. Cichociemni, Wydawnictwo „Wołoszański”, 2004, ISBN 83-89344-09-2
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny
- Agnieszka Polończyk, Cichociemni – dzieje elity polskiej dywersji na kanwie życiorysu Bolesława Polończyka ps. „Kryształ”, w: Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka, nr 3/2016, s. 173 – 188, Kraków 2016, ISSN 1899-6264
- Agnieszka Polończyk, Cichociemni – Zarys historii formacji, w: Wojska Specjalne Rzeczypospolitej Polskiej, Bieniek Mieczysław, Mazur Sławomir M. (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2016, s. 95-105, ISBN 978-83-65208-70-5
Polski 
English (UK)