Wincenty Ściegienny – Cichociemny

Wincenty Ściegienny – Cichociemny

ps.: „Las”, „Olcha”, „Adam”, „Pilica”

Bartłomiej Wincenty Ściegienny

vel Wincenty Bartłomiejczyk, vel Stanisław Wydrychiewicz, vel Stanisław Bobowicz

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0523

 

ur. 5 października 1899 w Seceminie, zm. 12 listopada 1968 w Warszawie – podpułkownik dyplomowany piechoty, handlowiec, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), oficer dyplomowany Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, Ruchu Oporu Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, szef sztabu oraz zastępca komendanta Komendy Okręgu Białystok AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, więzień NKWD, UB (Białystok, Warszawa, 1945), Cichociemny

Znajomość języków:  francuski, rosyjski, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; uzupełniające: Wyższa Szkoła Wojenna, języka angielskiego (Oxford, Edynburg), prowadzenia pojazdów (samochód, parowóz),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 39 lat 10 miesięcy; w dacie skoku do Polski 42 lata 10 miesięcy. Syn rolnika

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

 

1 listopada 1918 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego, przydzielony do batalionu zapasowego 56 Pułku Piechoty. Od grudnia 1918 do stycznia 1919 w rezerwie, do sierpnia 1919 przydzielony do 1 Lotniczego Batalionu Uzupełnień przy Bazie Wojsk Lotniczych w Warszawie, następnie w batalionie rezerwowym 5 Pułku Piechoty Legionów.

Od 1 października 1919 do 31 maja 1920 w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Od 1 czerwca do 20 listopada 1920 jako dowódca plutonu uczestnik wojny polsko – bolszewickiej, w składzie 101 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 października 1920, przydzielony do batalionu rezerwowego 5 Pułku Piechoty Legionów. Od maja 1922 do listopada 1924 w rezerwie. W 1922 zdał jako ekstern egzamin dojrzałości w Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Warszawie. Podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie oraz pracę w banku.

Od grudnia 1924 w wojsku, awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 grudnia 1924. Przydzielony jako dowódca plutonu oraz zastępca dowódcy kompanii litewsko – białoruskiego 79 Pułku Piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy w Słonimiu 20 Dywizji Piechoty. Od grudnia 1928 dowódca plutonu,  od marca 1930 adiutant 89 Pułku Strzelców Poleskich 30 Dywizji Piechoty w Pińsku. Od września 1931 instruktor Batalionu Podchorążych rezerwy Piechoty 5a w Cieszynie, od czerwca 1932 dowódca kompanii 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie (21 Dywizji Piechoty Górskiej).

Od listopada 1933 słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, po jej ukończeniu w październiku 1935 (XIV promocja) mianowany oficerem dyplomowanym. Awansowany na stopień kapitana 1 stycznia 1935, przydzielony jako kierownik referatu do Dowództwa Okręgu Korpusu V w Krakowie. Od grudnia 1937 dowódca kompanii 35 Pułku Piechoty 9 Dywizji Piechoty w Brześciu nad Bugiem, od lutego 1939 kierownik referatu Oddziału I Sztabu Głównego WP w Warszawie.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 od 3 września jako oficer w sztabie Armii „Karpaty”, od 19 września w sztabie Frontu Południowego dowodzonego przez gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, na szlaku Kraków – Skierniewice – Lublin – Lwów – Gródek Jagielloński – Janów – Lwów.

19 września przez Przełęcz Tatarską przekroczył granicę z Węgrami, od 25 września internowany w obozie Lengyeltoti. 18 października uciekł, od 19 października w Budapeszcie, po otrzymaniu paszportu w polskiej ambasadzie, 15 listopada wyruszył do Francji. 19 listopada 1939 w Paryżu (Francja) wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako oficer sztabu 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji  23 czerwca ewakuowany z St. Jean de Luz, 27 czerwca dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 14 lipca 1940  przydzielony jako oficer sztabu 4 Brygady Kadrowej Strzelców, 9 października 1941 przemianowanej na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 7 kwietnia 1942 w Londynie. Od 14 kwietnia 1942 w dyspozycji Oddziału V Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień majora, ze starszeństwem od 3 września 1942.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Rheumatism” (dowódca operacji: F/L Stanisław Król, ekipa skoczków: IX), z samolotu Halifax W-7774 „T” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Stanisław Kłosowski, pilot – F/S Franciszek Sobkowiak / nawigator – F/L Stanisław Król / radiotelegrafista – F/S Walenty Wasilewski / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Ugór”, w okolicach miejscowości Łyszkowice, 3,2 km od Czatolina. Razem z nim skoczyli: mjr. dypl. Jan Lech ps. Granit, kpt. Zygmunt Policiewicz ps. Świerk, por. dypl. Stanisław Sędziak ps. Warta oraz kurierzy: por. Adam Cużytek ps. Roman i bomb. Stanisław Stach ps. Marian. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (1/2 września) zadanie nie mogło zostać wykonane. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dnia 3.IX. „yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 „red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.

Nie bez wzruszenia, nastąpił start dwóch samolotów do Polski: – lot 11/18, ekipa ob. Las (Reumatismus), na plac. odb. „Ugór”, nawigator – kpt. obs. Król, godz. 18.45; – lot 14/19, ekipa ob. Zrąb (Measles) na plac. odb. „Żaba”, nawigator – por. obs. Wodzicki, godz. 18.50. Nawigatorzy zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa zderzenia się podczas krążenia nad rej. plac. odb., które leżą bardzo blisko siebie. (…)

Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie przydzielony jako szef sztabu oraz zastępca komendanta Komendy Okręgu Białystok AK. Współorganizował oddziały partyzanckie (leśne) AK w obwodach: Suwałki, Augustów, Grajewo, Białystok powiat, Grodno, Wysokie Mazowieckie, Zambrów, Łomża, Ostrołęka, Bielsk podlaski, Sokółka, Wołkowysk.

Uczestniczył w zorganizowaniu w pierwszej połowie 1943 Kedywu (pluton w każdym obwodzie), a także kursów: Szkoły Podchorążych Piechoty, Szkoły Podoficerów Piechoty, szkoleń młodszych dowódców piechoty, saperskich, sanitarnych, łączności oraz samochodowych. M.in. dzieki jego wysiłkom zmobilizowano w okręgu oddziały 18 Dywizji Piechoty AK (33 Pułk Piechoty, 71 Pułk Piechoty,5 Pułk Ułanów, 18 Pułk Artylerii Lekkiej, kompania saperów i łączności) oraz 28 Dywizji Piechoty AK (81 Pułk Piechoty, 42 Pułk Piechoty, 1 Pułk Ułanów, 28 Pułk Artylerii Lekkiej), a także Podlaskiej i Suwalskiej Brygady Kawalerii AK.

 

 

Po wojnie

Po wkroczeniu Sowietów w lipcu 1944 pozostał w konspiracji, działał nadal w AK, po jej rozwiązaniu w Ruchu Oporu Armii Krajowej. 2 marca 1945 podczas nadawania radiogramu we wsi Grodzie Szczepanowięta (k. Kuleszy Kościelnych) zaatakowany przez oddział NKWD, ranny, aresztowany wraz z jednym z 7 żołnierzy AK. Do 13 sierpnia 1945 osadzony w więzieniu PUBP w Białymstoku, następnie w areszcie Warszawa Mokotów. Oskarżony o to, że „był kierowniczym działaczem nielegalnego związku 'Armia Krajowa’ mającym na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego” także o uchylanie się od służby wojskowej w LWP. W związku z amnestią 22 września 1945 MBP wydało nakaz zwolnienia, faktycznie zwolniony z więzienia w Warszawie na początku grudnia 1945.

Ukrywał się pod fałszywą tożsamością Stanisław Bobowicz, w latach 1945-1948 prowadził warsztat mechaniczny w Pabianicach, następnie pracował jako buchalter w Łodzi. Od 1 stycznia 1950 zaopatrzeniowiec i technik zaopatrzenia w Warszawskich Zakładach Wytwórczych Sprzętu Filmowego. Od listopada 1957 do 31 sierpnia 1958 główny księgowy w „Krzemoglin” Eksploatacja Surowców Skalnych, od 1 grudnia 1950 do 30 kwietnia 1962 starszy ekonomista w Spółdzielni pracy „Kino-Service” w Warszawie. Od 2 maja 1962 referent ekonomiczny w Instytucie Geologicznym w Warszawie, od 30 czerwca 1967 na emeryturze. Zmarł 12 listopada 1968 w Warszawie, pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach – kw. B20 rz. 1 gr. 28.

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

 

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem od 1 października 1920
• porucznik – ze starszeństwem od 1 grudnia 1924
• kapitan – 1 stycznia 1935
• oficer dyplomowany – październik 1935.
• major  dyplomowany  – ze starszeństwem od 3 września 1942
• podpułkownik  dyplomowany  – 3 maja 1944

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami 
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal Wojska – czterokrotnie
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
• Medal za Długoletnią Służbę

 

 

Życie rodzinne

Syn Ludwika, rolnika oraz Katarzyny z domu Wydrych. W 1922 zawarł związek małżeński  z Janiną z domu Książkiewicz (1901-1928). Mieli syna Jerzego (ur. 1923), żołnierza AK, inżyniera mechanika,  więźnia politycznego.

W 1936 zawarł związek małżeński z Zofią z domu Gutowską (1915-1992). Mieli syna Andrzeja (ur. 1938), doktora filozofii, od 1970 na emigracji we Francji, pracownika naukowego Francuskiej Akademii Nauk w Strasburgu.

W 1961 zawarł związek małżeński z Janiną z domu Sawicką (1925-1983), łączniczką AK, uczestniczką Powstania Warszawskiego, więźniarką polityczną

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0285
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 182-185, Rzeszów 1996, Abres, ISBN 83-902499-5-2
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 422, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 81, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii