Tag Archives: Marek Lachowicz

Kazimierz Fuhrmann – Cichociemny

ps.: „Bratek”, „Zaczep”, „Bączek”, „Kazik”

Kazimierz Tadeusz Fuhrmann   po wojnie Marek Lachowicz vel Kazimierz Czekański

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1751

 

ur. 1 stycznia 1917 w Sanoku, zm. 17 września 1978 w Warszawie – porucznik łączności, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Wołyń AK, uczestnik kampanii wrześniowej, więzień sowieckich łagrów: Buchta Nachodka, Piwiek (1939-1941), łącznościowiec, Cichociemny

Znajomość języków: rosyjski; szkolenia – kursy specjalne m.in: zasadnicze: dywersyjny, spadochronowy, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, Anstruther),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 26 lat 8 miesięcy. Syn właściciela restauracji

po wojnie wg. Tochmana tajny współpracownik SB, TW Kazik, Marek Lachowicz

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

 

Uczył się w gimnazjum w Stryju, po ukończeniu 6 klas, od września 1932 w Szkole Podoficerskiej dla Małoletnich nr 2 w Śremie. Po jej ukończeniu awansowany na stopień kaprala 1 kwietnia 1935, zamieszkał w Stryju, przydzielony jako podoficer zawodowy do 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 w kompanii karabinów maszynowych 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych 11 Dywizji Piechoty, w składzie Armii „Karpaty”. Uczestniczył w walkach w rejonie Jasła, Przemyśla (11-13 września), w Lasach Janowskich oraz nad Wereszycą (16 -18 września). Od 20 września w osłonie sztabu frontu południowego, wyróżnił się w walkach pod Lelechówką – Brzuchowicami, ranny.

Po agresji sowieckiej na Polskę, 21 listopada 1939 we Lwowie aresztowany przez NKWD, osadzony w więzieniu na Zamarstynowie. 28 października 1939 przez Kijów, Charków, Irkuck wywieziony do Buchty Nachodki k. Władywostoku. Tam zachorował na zapalenie płuc, później wywieziony do Piwieka na Półwysep Czukocki, do niewolniczej pracy w odkrywce platyny i ołowiu oraz w kopalni węgla.

Po układzie Sikorski – Majski zwolniony, statkiem „Sachalin” przez Cieśninę i Morze Beringa, następnie Morze Ochockie, Japońskie dopłynął do Władywostoku, następnie pociągiem dotarł do Irkucka i Buchary. Skierowany do pracy w kołchozie przy uprawie bawełny oraz jako pomocnik geologa. Zachorował na tyfus plamisty, przeniesiony do szpitala w Samarkandzie.

Po dotarciu do Krasnowodska, 7 marca 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa. Ewakuowany wraz z armią do Pahlevi i Teheranu (Iran), przydzielony do Szkoły Podchorążych jako dowódca plutonu oraz szef 2 kompanii 24 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień sierżanta 13 kwietnia 1942.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Z portu Bender Szhpur nad Zatoką Perską przez Morze Arabskie i Czerwone dotarł do El Khasa (Palestyna), następnie z Suezu statkiem m/s „Mauretania” dopłynął do Durbanu i Pietiermaritzburga (Afryka Południowa). Statkiem m/s „Sobieski” ewakuowany z Afryki, 24 września 1942 dotarł do Glasgow (Wielka Brytania).

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności radiowej, od 5 października 1942 do 15 września 1943 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 10 lipca 1943 w Audley End, awansowany na stopień podporucznika 30 października 1943, ze starszeństwem od 14 września 1943.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 14/15 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 7” (dowódca operacji: F/O Antoni Freyer, ekipa skoczków nr: XXX), z samolotu Halifax JD-362 „L” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Henryk Bober, pilot – F/S Stanisław Kozłowski / nawigator – F/O Antoni Freyer / radiotelegrafista – Sgt. Alfred Pawlitta / mechanik pokładowy – Sgt. Jan Prymus / strzelec – Sgt. Jan Wernikowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.55 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Spodek” 209 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Mariańskie Porzecze, Łucznica, 8 km od stacji kolejowej Garwolin. Razem z nim skoczyli: ppor. Roman Wiszniowski ps. Harcerz oraz ppor. Franciszek Żaak ps. Mamka. Skoczkowie przerzucili 252 tys. dolarów w banknotach, 100 tys. marek na potrzeby AK oraz pas z pieniędzmi dla Delegatury Rządu na Kraj. Zrzucono także sześć zasobników oraz jedną paczkę. Samolot powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut. Skoczków podjęli wspólnie: oddział Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich z rejonu Wilga, dowodzony przez komendanta rejonu Wacława Rybarczyka ps. Opór.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dn. 14.IX. uruchomiony został Plan Startu – wariant 12 samolotów: Lot Nr. 53/83, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Żyto I, zapasowa Żyto II, nawigator por. Gębik (V), godz. startu 18.23, paczki zestaw OW-X2, Lot Nr. 54/84, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Groch I, zapasowa Groch II, nawigator kpt. Zbucki (Z), godz. startu 18.21, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 65/85, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza Proso II, zapasowa Proso II, nawigator S/L Pitt (S), godz. startu 18.32, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 66/86, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza KOC I, zapasowa Koc II, nawigator por. Wasilewski (T), godz. startu 18.09, pieniądze 348.000 dol, paczki zestaw DR 50/16, MD-EU, Lot Nr. 67/87, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza CZAJNIK, zapasowa Patelnia, nawigator por. Malinowski (W), godz. startu 18.06, pieniądze 417.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw OW-EU, Lot Nr. 68/88, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/L Hart (k), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 69/89, zawartość 0-6-1, placówka zasadnicza KUFER, zapasowa Teczka, nawigator F/S James (E), godz. startu 17.53, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 70/90, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza SPODEK, zapasowa Waza, nawigator por. Freyer (L), godz. startu 17.55, pieniądze 252.000 dol. 100.000 Rm., paczki zestaw DR 51/16 OWB-SA-PLT 16, Lot Nr. 71/91, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Milno (Q), godz. startu 18.04, pieniądze 423.000 dol., paczki zestaw OWB-SA-SF, Lot Nr. 72/92, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza PIERZYNA, zapasowa Kołdra, nawigator F/L Parris (M), godz. startu 17.59, paczki zestaw OW-Pl, Lot Nr. 73/93, zawartość 3-6-1, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator por. Krywda (A), godz. startu 17.57, pieniądze 333.000 dol. 1425 dol. zł. 2800 Rm. zł o 240 rb. zł. , paczki zestaw OW-SF, Lot Nr. 74/94, zawartość 0-6-6, placówka zasadnicza WANNA, zapasowa Dywan, nawigator P/O armstrong (D) – nie wystartował (paczki zestaw Flat 14-OW-Pl),

Pogoda startu bardzo ładna. Wiatr pomyślny. Jednak duży niepokój. Szef Wydz. „S” stwierdził w samolotach „T, W, L, Q i A”, że zestawy zaczepiono wg. planu załad. Sygnał – melodia – nadany prawidłowo [przez BBC]. Żadnych depesz o spaleniu plac. odb. wzgl. odwołaniu czy zmianach.

Dn. 15.IX. Wynik lotu – bardzo niepomyślny – bardzo duże straty. – wykonane loty (Nr. – plac. odb.): 64/94 – GROCH I, 65/85 – PROSO II, 66/86 – KOC I, 67/87 – CZAJNIK, 70/80 – SPODEK i 75/95 – DYWAN. Razem sześć: 5 – polskie załogi i jedna – angielska załoga. – zaginione loty (missing): 63/83 – ŻYTO, 68/88 – KUFER, 69/89 – KUFER, 71/91 – PIERZYNA. Razem – cztery; jedna polska (doskonały nawigator por. Gębik) i trzy angielskie (najlepsze w Dyonie 138). – wrócił: – nie znalazł plac. odb. – 72/92 – PIERZYNA – załoga angielska. – nie wystartował: 74/94 – WANNA – załoga angielska. Nic nie wiadomo, czy z pośród zaginionych i ile samolotów wykonało zadanie – gdzie zostało zestrzelonych – w drodze do Polski czy z powrotem.” (s. 195)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał u p. Rządkowskich przy ul. Chmielnej 18.

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

Od października 1943 przydzielony do Oddziału V Okręgu Wołyń AK jako oficer radiołączności, na miejsce przydziału (do Kowla) dotarł wraz z Cichociemnym ppor. Tadeuszem Seemanem ps. Nasturcja. Od 16 stycznia 1944 szef łączności taktycznej 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. W dniach 25-27 marca 1944 w składzie delegacji dowódcy 2 Dywizji Piechoty AK na rozmowy z sowieckim dowódcą korpusu gen. Siergiejewem.

Od 18 kwietnia 1944 dowódca 3 batalionu 50 Pułku Piechoty AK.  Uczestniczył w zasadzce na Węgrów oraz Niemców na skrzyżowaniu dróg Mielniki – Huta Ratneńska, m.in zdobyto tabory, spalono dwa czołgi oraz wzięto 18 jeńców. 3 maja 1944 odznaczony Virtuti Militari, awansowany na stopień porucznika. 21 lipca 1944 wraz z batalionem zdobył Lubartów, na żądanie Sowietów batalion przeszedł do Kozłówki, następnie do Skrobowa, tam 25 lipca 1944 rozbrojony.    

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Bartłomiej Szyprowski – Cichociemny „Mamka” przed Wojskowym Sądem Specjalnym Komendy Głównej AK
Przegląd Historyczno – Wojskowy 2013 r., nr 14 965)/3 (245), s. 202 – 206

 

 

Po wojnie

Od 25 lipca 1944 używał nazwiska Lachowicz, wyjechał do Lublina, podjął pracę jako geodeta przy parcelacji majatków, od października w powiecie Garwolin. Od lutego 1945 w Bydgoszczy, od 2 lutego 1952 w Wojewódzkim Biurze Geodezyjnym w Koszalinie, od 1964 w Powiatowym Biurze Geodezji w Sławnie, następnie w Mrągowie, od 1971 na rencie.

Od 1974 mieszkał w Lublinie, w 1975 przeprowadził się do Płocka. Inwigilowany przez UB od 1953, więziony pod zarzutem fałszowania danych geodezyjnych. Podjął współpracę z SB jako TW „Kazik”, w latach 1958-1968 pobierając wynagrodzenie. W 1969 SB zaniechała współpracy, choć usiłowano wykorzystać go w kombinacjach operacyjnych przeciwko pracownikom brytyjskiej ambasady oraz Polakom mieszkającym w Wielkiej Brytanii.

Filip Musiał – Trudna prawda
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 54 – 59

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

Twórczość

Autor książki „Wspomnienia cichociemnego”, wstęp i opracowanie Krzysztof Tochman, wyd. IPN Oddział Rzeszów, 2011, ISBN 9788376293097.

Zmarł 17 września 1978, pod nazwiskiem Marek Lachowicz pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie –  kw. W-IV-4, rz. 2, gr. 18

 

 

Awanse

• kapral – 1 kwietnia 1935
• sierżant – 13 kwietnia 1942
• podporucznik – 30 października 1943, ze starszeństwem od 14 września 1943
• porucznik – 3 maja 1944

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 3 maja 1944
• Krzyż Walecznych

 

 

Życie rodzinne

Syn Andrzeja właściciela restauracji oraz Stefanii z domu Sołtysik. Zawarł związek małżeński z Pauliną z domu Kinasz. Mieli syna Andrzeja (ur. 1940).

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0049)
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1. Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 39-41, ISBN 8390249901
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 87-90, 370, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 311, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 170
• Cichociemni z ziemi sanockiej rodem (I) – Gazeta Sanocka „Autosan”, s. 5, Nr 7 (478) 1-10 marca 1989, Sanocka Fabryka Autobusów
• Justyna Daniluk – Jak Polacy Żydów pogromili, Dziennik Polski
• Krzysztof Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji, w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60-72
• Krzysztof Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych,  w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131157