Jan Biały – Cichociemny

Jan Biały – Cichociemny

ps. „Kadłub”, „Pokrywka”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0189, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1964

 

ur. 16 czerwca 1897 w Krakowie, zm. 2 października 1984 w Bytomiu – pułkownik pilot, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), oficer Armii Polskiej gen. Hallera, uczestnik wojno polsko-bolszewickiej, pułkownik pilot Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, szef służb lotniczych Wydziału Lotnictwa Oddziału III Komendy Głównej AK, dowódca 304 Dywizjonu Bombowego, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień NKWD (1945), UB (Bytom, Katowice, 1952-1953), Cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, ukraiński, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour), spadochronowy (STS 51, Ringway), odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: pilotaż i obsługa sprzętu niemieckiego (1426 Enemy Aircraft Flight), uzupełniające: podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu), taktyczno – informacyjny (Londyn),   i in. W dniu wybuchu wojny miał 42 lata 2 miesiące; w dacie skoku do Polski 46 lat 10 miesięcy. Pochodził z rodziny inteligenckiej.

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Powstanie Warszawskie
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Uczył się w I Gimnazjum św. Anny (Nowodworskiego) w Krakowie, w 1915 zdał egzamin dojrzałości. Od października 1915 w armii austriackiej, od 1 stycznia do 15 marca 1916 w szkole oficerskiej w Opawie, następnie przydzielony do 57 Pułku Piechoty. Od marca 1916 na froncie rosyjskim, od 10 października 1916 jako dowódca plutonu na froncie włoskim. Od 1 listopada przez dwa lata, do końca I wojny światowej, w niewoli włoskiej.

5 listopada 1918 wstąpił do Armii Polskiej gen. Józefa Hallera we Francji, od 5 stycznia 1919 przydzielony do 4, potem 6 Pułku Strzelców Polskich, przemianowanego na 6 Pułk Strzelców Pieszych, następnie na 48 Pułk Strzelców Kresowych. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 5 listopada 1918.

Od maja 1919 na froncie ukraińskim, od 15 czerwca 1919 na granicy śląskiej oraz na Pomorzu. Do lutego 1921 dowódca kompanii 48 Pułku Strzelców Kresowych 11 Dywizji Piechoty. Awansowany na stopień porucznika 20 marca 1920 ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. Od 19 maja 1920 uczestnik wojny polsko – bolszewickiej.

fragmenty wspomnień Jana Białego

 

Od lutego do maja 1921 referent w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Ukończył kurs doszkolenia w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie oraz instruktorów w Grudziądzu. Od grudnia 1923 do kwietnia 1926 w sztabie dowódcy 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie.

W 1925 uczestnik kursu obserwatorów lotniczych dla oficerów innych broni. Od 20 marca 1926 na kursie aplikacyjnym (pilotażu) w 3 Pułku Lotniczym w Poznaniu. Od 13 listopada 1926 do 20 maja 1927 kurs pilotażu w Niższej Szkole Pilotów w Bydgoszczy, na samolotach Caudron i Hanriot.

Od 11 czerwca 1926 przydzielony jako oficer ewidencyjno – personalny 11 Pułku Myśliwskiego w Lidzie. Od 16 lipca dowódca 113 Eskadry Myśliwskiej, w związku z rozformowaniem pułku przeniesionej do Krakowa, przemianowanej na 121 Eskadrę Myśliwską. Od 8 lipca 1929 oficer nadzoru technicznego 2 Pułku Lotniczego, od 9 października dowódca parku pułkowego. Od 13 października 1930 ponownie dowódca 121 Eskadry Myśliwskiej. Od listopada do początku lutego 1930 uczestnik kursu dowódców eskadr w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.

Od 22 maja 1930 po wypadku lotniczym w szpitalu w Katowicach, potem w Krakowie. Pomimo prawie trzyletniej rehabilitacji nie powrócił do lotnictwa myśliwskiego. 20 października 1934 przydzielony jako oficer taktyczny do 24 Eskadry Rozpoznawczej. Od 31 stycznia do 4 marca 1935 ponownie na kursie dowódców eskadr w CWOL w Dęblinie. Nocą z 6 na 7 sierpnia 1935 odniósł lekkie obrażenia w wypadku lotniczym, przez dziesięć dni w szpitalu w Krakowie.

Od 20 listopada 1935 dowódca 21 Eskadry Liniowej, od 3 listopada 1936 dowódca 26 Eskadry Towarzyszącej. Awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 18 marca 1937. Od 15 października 1937 uczestnik kursu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od 3 listopada 1937 uczestnik II kursu Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie. Od listopada 1938 dowódca 1 Dywizjonu Liniowego 2 Pułku Lotniczego, od lata 1939 przemianowanego na II Dywizjon Bombowy Lekki w składzie Brygady Bombowej.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca 2 Dywizjonu Bombowego Brygady Bombowej (lotniska: Sadków, Wsola k. Radomia, Marianów). uczestniczył w bombardowaniach niemieckich wojsk pancernych oraz bitwach powietrznych z niemieckimi myśliwcami Messerschmitt Bf 109. W wyniku dużych strat dywizjon 10 września rozwiązano, część samolotów przekazano VI Dywizjonowi Bombowemu.

Wraz z personelem ewakuowany na wschód. Po agresji sowieckiej 17 września 1939 przekroczył granicę Rumunii, internowany w Tulcei. Uciekł, drogą morską przez Bejrut dotarł 30 października 1939 do Marsylii (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do bazy lotniczej w Lyonie oraz Rennes. Od 4 marca 1940 dowódca grupy (131) polskich lotników. 3 maja 1940 awansowany na stopień podpułkownika.

Po upadku Francji wraz z grupą 18 podoficerów i szeregowych dotarł do Marsylii, następnie statkiem do Casablanki później do Glasgow (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, przydzielony do bazy w Blackpool i Bramcote, od 22 sierpnia 1940 dowódca 304 Dywizjonu Bombowego Ziemi Śląskiej im. Ks. Józefa Poniatowskiego.

Od 22 grudnia 1940 wskutek nieporozumień z doradcą RAF S/Ldr Williamem M. Grahamem, jako pilot w brytyjskiej stacji Millom, pilot w jednostce ferry, szkole strzelców pokładowych 2 BGS oraz szkole nawigatorów 2 AONS. Od 9 czerwca 1941  jako polski oficer łącznikowy przy 25 Flying Training Group. 29 stycznia 1943 przydzielony do 304 Dywizjonu Bombowego, jako drugi pilot uczestniczył w lotach bojowych w poszukiwaniu U-Bootów. 9 lutego 1943 jako drugi pilot w składzie załogi Wellingtona, uczestniczył w słynnej, 50 minutowej walce z czterema niemieckimi samolotami Junkers 88, ranny.

fragmenty wspomnień Jana Białego

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

W połowie 1943 zgłosił się do służby w Kraju.  Przeszkolony ze specjalnością w lotnictwie, w październiku 1943 w tajnej, specjalnej brytyjskiej jednostce 1426 Enemy Aircraft Flight przeszkolony w zakresie pilotażu i obsługi niemieckich samolotów He 111H, Bf 110C oraz Ju 88A.  5 listopada 1943 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień pułkownika 15 czerwca 1944, ze starszeństwem od 28 kwietnia 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 27/28 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 21” (Dowódca operacji: S/L Stanisław Król, ekipa skoczków: XLVII), z samolotu Liberator EV-978 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Kłosowski, pilot – F/L Zygmunt Radecki / nawigator – S/L Stanisław Król / radiotelegrafista – W/O Henryk Ptasiewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Masłoń / strzelec – F/S Janusz Barcz / despatcher – W/O Józef Chodyra). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Koza” 420 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Bychawka, Bystrzyca, 18 km od Lublina. Razem z nim skoczyli: mjr Jerzy Iszkowski ps. Orczyk, mjr Bronisław Lewkowicz ps. Kurs, kpt. Edmund Marynowski ps. Sejm. Skoczkowie przerzucili m.in. 360 tys. dolarów oraz 10,8 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także dwanaście zasobników oraz sześć paczek, wraz ze skoczkami w trzech nalotach na placówkę odbiorczą od godz. 01.15.

Dziesięć minut wcześniej z drugiego samolotu –  Halifaxa JP-171 „P”  zrzucono dziewięć zasobników oraz dwanaście paczek w trzech nalotach na placówkę odbiorczą, w godz. 00.57 – 01.05. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy, po locie trwającym (odpowiednio) dziewięć godzin i 40 minut oraz 9 godzin i 45 minut. Zrzut przyjmował oddział partyzancki ppor. Aleksandra Sarkisowa ps. Szaruga oraz oddział Batalionów Chłopskich z placówki terenowej Bychawka.

 

Jan Biały:  „Z końcem kwietnia 1944 r. zostałem zrzucony w nocy na teren Kraju w okolicy Lublina. Leciało nas czterech skoczków: mjr pil. Jerzy Iszkowski, mjr obs. Bronisław Lewkowicz (…), trzecim był kpt. służby technicznej lotnictwa Marynowski i ja jako czwarty. (…) Po kilkugodzinnym locie z Włoch do Polski każdy był trochę ogłuszony pracą silników, toteż po wyskoczeniu z samolotu absolutna cisza w powietrzu była nieco deprymująca i rozpraszała myśli. W pewnym momencie uświadomiłem sobie, że ziemia musi być bardzo blisko (zostaliśmy zrzuceni z wysokości 200 metrów), momentalnie więc podkurczyłem nogi, by ciężar ciała nie spoczywał na wyprostowanych nogach w chwili upadku. Podkurczone nogi pozwoliły na wykonanie kilku koziołków i bezpieczne lądowanie bez jakichkolwiek uszkodzeń cielesnych. (…)

Cały zrzut spadochronowy przejęła specjalnie przeszkolona na przyjęcie zrzutów placówka AK, którą stanowił oddział złożony z kilkunastu żołnierzy. Oddział ten prowadził nas pod osłoną nocy przez wsie i małe miasteczka do dosyć odległej miejscowości, której nazwy już nie pamiętam, jako pierwszego miejsca postoju, skąd mieliśmy wyjechać pociągiem do Warszawy. Przechodząc, względnie przejeżdżając chłopskim wózkiem prze te miejscowości, zauważyłem niektóre domy oświetlone oraz słyszałem niewyraźne głosy dochodzące z tych pomieszczeń. Ze względu na surowe zarządzenie niemieckie zaciemniania domów nocą, zapytałem dowódcę oddziału, co to za światła i czy zaciemnienie w nocy nie obowiązuje na tych terenach. Otrzymałem odpowiedź, że są to placówki niemieckie, jednak Niemcy widząc nawet i słysząc ruch na drogach, i wiedząc że są to ruchy oddziałów AK, nie ośmielają się wychodzić ze swych pomieszczeń. (…)”

Jan Biały. Trzy Wojny. Pamiętnik Cichociemnego. Militaria, Warszawa 2018, ISBN 9788394421694, s. 87-88

 

Tadeusz Wyrwa – Lotny Oddział AK „Szarugi” na Lubelszczyźnie
w: Zeszyty Literackie nr 113, s. 214-220, Instytut Literacki, Paryż, 1995

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Na zakończenie operacyj w kwietniu 1944.r. Lawina [gen. Tadeusz Komorowski, dowódca Armii Krajowej] nadesłał do Sopja [mjr. dypl. Jaźwiński, komendant Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi] następującą dep. (L.dz.679/GBP, nr. stac. 4723-S): – Gratuluję Wam i załodze wykonania 8079 [lot dwustronny, operacja Most 1, 15/16-04-1944]. Stwierdzam pomyślny rozwój akcji 2103 [zrzutów lotniczych] pod Waszym kierownictwem. Wszystkim załogom, które przyczyniły się do zaopatrzenia nas w sprzęt, wyrażam podziękowanie. (…) Lawina 732.25.IV.44.

W depeszy 3114 (Spec-11-17.IV.44.r. (Nr. stac.616.S) podano: Naczelny Wódz i Szef Sztabu polecili przekazać Panu Majorowi [mjr. dypl. Jaźwińskiemu], Eskadrze [1586 Eskadrze Specjalnego Przeznaczenia] i Bazie [Główna Baza Przerzutowa w Latiano pod Brindisi] gratulacje”. (s. 290 (312)

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

fragmenty wspomnień Jana Białego

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, przydzielony jako szef służb lotniczych Wydziału Lotnictwa „Bociany” Oddziału III Komendy Głównej Armii Krajowej. Od lipca 1944 dowódca warszawskiej „Bazy Lotniczej Okęcie”.

 

 

Powstanie Warszawskie

1 sierpnia 1944 wraz z oddziałem próbował opanować lotnisko Okęcie, bezskutecznie. Niemcy zepchnęli oddział w kierunku Włoch, uniemożliwiając mu powrót do Warszawy. 

W październiku 1944, po nawiązaniu kontaktu z płk. Romanem Rudkowskim „Rudym” w Krakowie, mianowany zastępcą szefa Wydziału Lotnictwa Komendy Głównej AK.

 

 

Po wojnie

Wyjechał do Miechowa, następnie powrócił do Krakowa. 2 lutego 1945 w Krakowie przy ul. Zybilkiewicza (u p. Hamerlaka) aresztowany przez NKWD. Osadzony w więzieniu w Krakowie przy ul. Montelupich, następnie w Częstochowie, Bytomiu, Łodzi, Poznaniu i Rawiczu. 5 października 1945 zwolniony.

W maju 1946 wyjechał przez zieloną granicę do Niemiec. Od 29 maja 1945 w Wielkiej Brytanii, ponownie wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, przydzielony do bazy Dunholme Lodge, później Lincoln. Po demobilizacji ukończył kurs hotelarstwa oraz gastronomii.

10 czerwca 1948 wraz z żoną Zdzisławą oraz synem Januszem powrócił do Polski, osiadł w Bytomiu. Od 1949 jako inspektor BHP, następnie referent planowania w Centralnym Zarządzie Przemysłu Ceramiki Budowlanej Przemysłu Węglowego w Katowicach.

W październiku 1952 aresztowany przez UB i przez kilka miesięcy osadzony w więzieniach w Bytomiu i Katowicach. Zwolniony w marcu 1953. Podjął pracę jako inspektor planowania w Przedsiębiorstwie Materiałów Budowlanych Przemysłu Węglowego w Bytomiu. Dorabiał do pensji jako nauczyciel języka angielskiego. W 1961 przeszedł na emeryturę. Zmarł 2 października 1984, pochowany na cmentarzu parafialnym Mater Dolorosa w Bytomiu.

fragmenty wspomnień Jana Białego

 

 

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem od 5 listopada 1918
• porucznik – 20 marca 1920, ze starszeństwem od 1 czerwca 1919
• kapitan – 18 lutego 1930, ze starszeństwem od 1 stycznia 1930
• major – ze starszeństwem od 18 marca 1937
• podpułkownik – 3 maja 1940
• pułkownik – 15 czerwca 1944, ze starszeństwem od 28 kwietnia 1944
• oficer dyplomowany – 1 września 1944

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Srebrny Krzyż Zasługi

 

 

Życie rodzinne

Syn Józefa adwokata i Jadwigi z domu Szymoniak z rodziny nauczycielskiej. W 1938 zawarł związek małżeński ze Zdzisławą z domu Szkonter (ur.  1915), łączniczką AK. Mieli syna Janusza (1939-1966), lekarza.

 

 

Upamiętnienie

2 marca 2013 na elewacji kamienicy przy bytomskiej ulicy Jagiellońskiej 19, w której mieszkał odsłonięto pamiątkową tablicę z napisem:

W tym domu w latach 1948-1984 mieszkał płk dypl. pilot Jan Biały ps. Kadłub (1897-1984). Żołnierz I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej. Od 1918 roku oficer „Błękitnej Armii” gen. Józefa Hallera, następnie w 28. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Od 1925 roku oficer Pułku Lotniczego w Krakowie.

W czasie kampanii wrześniowej dowódca II Dywizjonu Bombowego Lekkiego Armii „Kraków”. Pierwszy dowódca 304. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej” im. ks. Józefa Poniatowskiego w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

Cichociemny, uczestnik Powstania Warszawskiego. Za męstwo na polu walki odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

2-3 marca 2013 w ramach X Międzynarodowego Festiwalu Plastikowych Modeli Redukcyjnych Bytom 2013 rozegrano po raz pierwszy Memoriał płk. Jana Białego.

23 czerwca 2014 Rada Miejska w Bytomiu dotychczasową ul. Aleksandra Fredry przemianowała na ulicę Pułkownika Jana Białego. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej odbyło się 10 listopada 2014.

W 2018 wydawnictwo „Militaria” opublikowało książkę Jana Białego pt. „Trzy wojny. Pamiętnik Cichociemnego”.

 

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0010
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 21-22, Oleśnica 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, s. 148-151, 394, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 293, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 209-210, Wojskowy Instytut Historyczny
• biogram na stronie polishairforce.pl Jan Biały