Wacław Zaorski – Cichociemny

Wacław Zaorski – Cichociemny

ps.: „Ryba”, „Łuska”

Wacław Mikołaj Zaorski vel Wacław Zanek, vel Jerzy Michałowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1170, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1628

 

ur. 3 marca 1908 w Bylinach Starych (powiat rawski), popełnił samobójstwo po aresztowaniu przez gestapo 8 grudnia 1942 w Mińsku (Białoruś) –  kapitan artylerii, inżynier rolnik, ichtiolog, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, IV Odcinka „Wachlarza”, więzień gestapo,  popełnił samobójstwo po aresztowaniu (1942), cichociemny

 

---

Table of Contents

• World War II
• At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen
• Awanse i odznaczenia
• Family Life

---

 

Od 1925 uczył się w Gimnazjum Męskim Władysława Giżyckiego w Warszawie, w 1928 zdał egzamin dojrzałości. Od 15 lipca 1928 słuchacz Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, następnie praktyka w 28 Pułku Artylerii Lekkiej. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1932.

Uczestnik ćwiczeń rezerwy w 1932  w 30 Pułku Artylerii Lekkiej w Brześciu nad  Bugiem, od 1935 przydzielony do 26 Pułku Artylerii Lekkiej w Skierniewicach, w 1938 do 13 Pułku Artylerii Lekkiej w Równem. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1937.

W 1929 podjął studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w czerwcu 1934  obronił dyplom inżyniera rolnika w grupie ichtiologiczno – rybackiej. W latach 1935 -1937 administrator majątków w woj. warszawskim, następnie inspektor zbytu rolnego w Łucku (obecnie Ukraina).

 

 

World War II

Zmobilizowany w sierpniu 1939, przydzielony jako oficer zwiadowczy pułku do 13 Pułku Artylerii Lekkiej w Łucku. W kampanii wrześniowej 1939 od 13 września w batalionie Ośrodka Zapasowego 22 Pułku Piechoty 9 Siedleckiej Dywizji Piechoty, m.in. w obronie Lublina.

Od 29 września w niewoli sowieckiej, 16 października uciekł. 12 listopada przekroczył granicę z Węgrami, przez Jugosławię, Włochy dotarł 18 grudnia do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 3 Pułku Artylerii Ciężkiej, następnie 3 Pułku Artylerii Lekkiej 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany w czerwcu 1940 do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 7 lipca przydzielony jako oficer obserwacyjny do 1 Dywizjonu Artylerii Lekkiej 1 Brygady Strzelców.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen

W maju 1942 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 28 lipca 1942 w Audley End. Awansowany na stopień kapitana, ze starszeństwem od 3 września 1942.

Skoczył na spadochronie do okupowanej Polski w nocy 3/4 września 1942 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Measles” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: XII), z samolotu Halifax W-7773 „S” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Julian Pieniążek, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – F/O Franciszek Pantkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – F/S Tadeusz Madejski, F/S Wacław Żuk). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę „Żaba” w okolicach miejscowości Stachlew, 12 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: ppor. Jan Grycz ps. Dziadzio, kpt. Julian Kozłowski ps. Cichy, por. Wincenty Michalczewski ps. Mir, por. Kazimierz Smolski ps. Sosna, mjr. Wiktor Zarembiński ps. Zrąb. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy, po locie trwającym 11 godzin 45 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Division VI (Special) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 3.IX. „yellow warning”. O godz. 12.15 mjr. Suliński wyjechał, aby odprawić nawigatorów. O godz. 14.30 „red warning” – ekipy wyjechały na lotnisko. Odprawa ekip na lotnisku odbyła się w spokojnym tempie. Kontrola zarządzeń została dokonana z dobrym wynikiem. Komunikat meteorologiczny zapowiadał dobrą pogodę, poczynając od Danii i nad Polską – w Anglii padał deszcz.

Nie bez wzruszenia, nastąpił start dwóch samolotów do Polski: – lot 11/18, ekipa ob. Las (Reumatismus), na plac. odb. „Ugór”, nawigator – kpt. obs. Król, godz. 18.45; – lot 14/19, ekipa ob. Zrąb (Measles) na plac. odb. „Żaba”, nawigator – por. obs. Wodzicki, godz. 18.50. Nawigatorzy zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa zderzenia się podczas krążenia nad rej. plac. odb., które leżą bardzo blisko siebie. (…)

Dnia 3.IX. – powróciły oba samoloty. Po wylądowaniu stwierdzono: – lot 11/18 – kpt. obs. Król – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Ugór”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się; – lot 14/19 – por. obs. Wodzicki – dokonał zrzutu wprost na plac. odb. „Żaba”. Sygnał świetlny plac. odb. doskonale widoczny. Wszystkie spadochrony rozwinęły się”. (s. 92)

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych, przydzielony do IV Odcinka „Wachlarza” jako zastępca komendanta bazy w Mińsku (Białoruś). Uczestnik bojowych akcji dywersyjnych, m.in. 4 grudnia 1942 wraz z patrolem w rejonie Plisy wysadził niemiecki transport wojskowy na szlaku kolejowym Mińsk – Borysów.

8 grudnia 1942 wskutek zdrady aresztowany przez gestapo w Mińsku Litewskim w tzw. „kotle”, konspiracyjnym punkcie spotkań w kantorze firmy Tomaszewski. Po przewiezieniu do siedziby gestapo popełnił samobójstwo, rozgryzając posiadaną kapsułkę z cyjankali. Wraz z nim gestapo aresztowało także kilka osób, w tym Cichociemnych: kpt. Bohdana Piątkowskiego ps. Mak, mjr. dypl. Tadeusza Sokołowskiego ps. Trop, kpt. Kazimierza Smolskiego ps. Sosna. Wszyscy przesłuchiwani w ciężkim śledztwie, torturowani.

Kpt. Bohdan Piątkowski ps. Mak ok. 10 stycznia 1943 podczas próby ucieczki ciężko postrzelony przez białoruskiego strażnika, osadzony w więziennym szpitalu. Po nieudanej próbie odbicia 6 lutego zaginął, prawdopodobnie zamordowany przez gestapo (daty smierci nie udało się ustalić). Gestapo zamordowało w nocy 6/7 lutego 1943 także mjr. dypl. Tadeusza Sokołowskiego ps. Trop. Kpt. Kazimierza Smolskiego ps. Sosna po ciężkich torturach zesłano do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, następnie do innych; jako jedyny z aresztowanej w grudniu 1942 grupy Cichociemnych przeżył wojnę.

 

 

Promotions

• Second lieutenant – ze starszeństwem od 1 stycznia 1932
• Lieutenant – ze starszeństwem od 1 stycznia 1937
• Captain – ze starszeństwem od 3 września 1942

 

 

Orders and decorations

• Virtuti Militari Silver Cross – 11 listopada 1943  (pośmiertnie)

 

 

Family Life

Syn Wacława, ziemianina oraz Ludwiki z domu Hińcz. Przed wojną zawarł związek małżeński z Wandą z domu Chełmońską. Mieli córkę Małgorzatę Annę (ur. 1937), lekarza pediatrę, zamężną Ipnarską.

 

 

 

Commemoration

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Since August 4, 1995, the unit has been named - GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Sources:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 122–123. ISBN 83-910535-4-7.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 440. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 93.

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)