Edward Piotrowski – Cichociemny

Edward Piotrowski – Cichociemny

ps.: „Mema”, „Perełka”, „Orlik”, „Edward”, „Witold”, „Filip”

Edward Marian Piotrowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0207

 

ur. 31 stycznia 1899 w Nowosiółkach (obecnie Ukraina), zm. 7 marca 1971 w Wieliczce – major piechoty, uczestnik walk o niepodległość Polski (1918-1920), żołnierz Legionów, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Łódź AK, komendant Obwodu Piotrków Trybunalski AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, kampanii norweskiej, więzień UB (1946), Cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 40 lat 7 moesoęcy; w dacie skoku do Polski 45 lat 2 miesiące. Syn leśniczego

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Uczył się w szkole powszechnej, następnie w szkole realnej we Lwowie, zdał egzamin dojrzałości. 7 lutego 1916 wstąpił do 2 Pułku Piechoty Legionów II Brygady Legionów Polskich (tzw. Karpackiej). Od 1 lipca do 1 września 1917 uczestnik kursu Szkoły Oficerskiej przy 2 Pułku Piechoty Legionów, ponownie od stycznia do lutego 1918 w Nowych Maciejowicach, przydzielony jako dowódca sekcji 12 kompanii.

Od 18 lutego w niewoli austriackiej w obozie Huszt, od 5 kwietnia 1918 wcielony do Armii Austro-Węgier, skierowany jako dowódca sekcji i plutonu na front włoski i serbski. Od 5 listopada 1918 wstąpił do 2 Lwowskiego Batalionu Strzelców, do 13 grudnia w obronie Lwowa i Małopolski Wschodniej. Awansowany na stopień podchorążego. Od kwietnia 1919 przydzielony do 19 Pułku Piechoty Odsieczy Lwowa, od grudnia 1919 do maja 1920 dowódca plutonu karabinów maszynowych. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919.

Od 1 maja do 31 lipca 1920 jako oficer łączności w ekspozyturze Oddziału II (wywiad) Sztabu Generalnego WP działającej w przedstawicielstwie dyplomatycznym R.P. na Ukrainie, prawdopodobnie w tzw. „konsulacie” w Charkowie (nie mającym statusu placówki dyplomatycznej) Bohdana Kutyłowskiego, posła R.P. przy rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Od 1 sierpnia 1920 przydzielony jako dowódca plutonu, następnie oficer łączności 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Uczestniczył w wojnie polsko – bolszewickiej. Do października 1920 referent w sztabie 4 Armii, następnie dowódca plutonu strzeleckiego, później dowódca kompani ciężkich karabinów maszynowych 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych.  W 1922 awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 września 1920.

Do kwietnia 1923 uczestnik kursu oficerów łączności pułku, następnie dowódca kompani, od czerwca 1925  oficer łączności 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 stycznia 1932. Od września do grudnia 1932 uczestnik kursu radioszyfrowego Oddziału II Sztabu Generalnego WP. Do września 1934 dowódca kompanii 53 PPSK, następnie uczestnik szyfrowego kursu doskonalącego, później praktyka w referacie BS4 (szyfry niemieckie) Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego WP.

Od czerwca 1936 dowódca kompanii odwodowej batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Żytyń” Pułku KOP „Równe” w Żytyniu Wielkim. Od lipca do grudnia 1937 uczestnik kursu unifikacyjnego dla kapitanów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, po jego ukończeniu przydzielony jako dowódca kompanii granicznej batalionu KOP. Od 10 lipca 1939 na praktyce radiowywiadowczej Oddziału II SG WP, m.in. w Warszawie i Poznaniu.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939, od 3 września przydzielony jako specjalista szyfrów niemieckich do Biura Szyfrów i Radiowywiadu Oddziału II Sztabu Generalnego WP. Do 10 września w Warszawie, następnie ewakuowany wraz z Oddziałem II do Brześcia, 12 września do Włodzimierza Wołyńskiego, 15 września do Łucka i Kołomyi.

Od 16 do 18 września w Oddziale III (operacyjnym) SG WP, na rozkaz szefa Sztabu Naczelnego Wodza 18 września o godz. 19.30 wraz z szyframi przekroczył samochodem granicę z Rumunią. Od 1 października do 20 listopada internowany w obozie w Bals, uciekł, zameldował się u attache wojskowego Ambasady R.P. w Bukareszcie.

27 listopada wyruszył, 6 grudnia dopłynął ze Splitu do Marsylii (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem francuskim, przydzielony jako oficer personalny i szyfrowy do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Uczestnik kursu przeciwpancernego oraz karabinów maszynowych w Camp de Coëtquidan. Wraz z Brygadą uczestniczył w kampanii norweskiej, od 24 kwietnia do 15 czerwca 1940 w sztabie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany z Brestu, 22 czerwca 1940 dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako zastępca dowódcy 2 kompanii 21 Batalionu Kadrowego Strzelców 7 Brygady Kadrowej Strzelców I Korpusu Polskiego.

Od 1 marca 1941 przydzielony, od 12 lipca przeniesiony do Oddziału II (wywiad) Sztabu Naczelnego Wodza. Od 25 września 1941 przeniesiony na etat Biura Szyfrów, zarządzeniem  L.2902/V/41 Sztabu Naczelnego Wodza. W opinii z tego okresu napisano: „Charakter prawy i godny zaufania. Nadzwyczaj koleżeński i ogólnie lubiany przez kolegów. (…) Lojalność i patriotyzm duży.”

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 7 kwietnia 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 13 kwietnia 1943 w Londynie przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.  Przez Algier przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” (baza nr 11) w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy). Dowódca kursu odprawowego, kpt. Jan Lipiński napisał w opinii: „Przygotowany do prac w Kraju. Zrównoważony.” Awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 13 kwietnia 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski, w nocy 12/13 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 3” (dowódca operacji: F/L Stanisław Daniel, ekipa skoczków nr: XL), z samolotu Halifax JP-180 „V” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/O Kazimierz Szrajer, pilot – F/S Roman Szwedowski / nawigator – F/L Stanisław Daniel / radiotelegrafista – F/S Bazyli Chmaruk / mechanik pokładowy – Sgt. Marcin Chmielewski / strzelec – Sgt. Antoni Wesołowski / despatcher – Sgt. Józef Pertyszak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę „Wieszak” 226 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Zalesie, 14 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: mjr dypl. Leon Bazała ps. Striwąż, por. mar. Adolf Gałacki ps. Maszop, por. Aleksander Piekarski ps. Turkuć. Skoczkowie przywieźli m.in. 456 tys. dolarów na potrzeby AK. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (3/4 oraz 9/10 kwietnia) nie można było wykonać zadania. Zrzucono także dziewięć zasobników oraz 6 paczek, wraz ze skoczkami w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą o godz. 01.21. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 6.25, po locie trwającym 11 godzin 5 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dn. 12/13.IV.44 startowała czwarta operacja. Przebieg jak dep. Sopja 582(79) – Lawina KKP/S [depesza szyfrowana do dowódcy AK gen. Tadeusza Komorowskiego]. Wczoraj załadowanych trzynaście. Zefir dwanaście. Wykonały trzy duety nasze [trzy samoloty z polskimi załogami] na 2568 [placówkę odbiorczą] – WIESZAK, MYSZ i LICHTARZ. Duety 4429 [samoloty z brytyjskimi załogami] na skutek chodzenia na wysokim pułapie i mgły przyziemnej nic nie znalazły i wróciły. Nasz Lila [Liberator] był nad MICHAŁ i WACŁAW, ale obie nie dały ani 1482 [sygnał świetlny nr 1] ani 1944 [sygnał świetlny placówki odbiorczej].

Uwaga: Na LICHTARZ 7689 [zrzut] bez 7219 [skoczków], gdyż w drugim i nast. nalotach nie dostał ani 1482 ani 1944. Jeden 7904 [zasobnik zrzutowy] AMPPANC nie odczepił się. Dziś ponawiam trzy 2103 [zrzuty] na WYDRA i BOGUSŁAW oraz po jednym LILA [Liberator] na POLANA i TOPAZ oraz po jednym Hala [Halifax] na MYŚLIWIEC i PANCERNIK. Wykaz pieniędzy w cz. II i mat. w cz. III. Cz. II dep. 572(79): Pieniądze i poczta: 1/ Na WIESZAK – 7219 [skoczek] Strwiąż, Mema, Maszop, Turkuć – osiem pasów z dol. pap. Nr. 03563-66, 04428, 09446, 18480, 20267 – ogółem cztery, pięć, sześć tys. Bag. DR-7 [Delegatury Rządu] – cztery paczki DR-110-20 Nr. 1, 111-21, 113 i 114-21. Bag. DR-8 – cztery paczki DR-103-20 Nr. 1, 110-20 Nr. 2, 112-21, 115-21. Poczta: DR 91 do 93/19 – dwie paczki ozn. X-1 i X-2. 2/ Na Mysz – 7219 Aminius, Ring, Drukarz plus 1 kmieć [kurier DR] Kula – trzy pasy z dol. pap. 03575-76, 03578, ogółem jeden, siedem, jeden tys. trzysta, dwa pasy z dol. złot, Nr. 15545, 15559 – ogółem sześć tys. jeden pas ozn. SN-5 dla KG, dwa pasy DR-60/17 i 73/18. Bag. DR-9 – sześć paczek DR-103-20 Nr 2 i 3, 107-109-20 Nr 1, 110-20 Nr. 3 Bag. DR-10 – dwie walizy ozn. DR-100-20 i DR-102-20. Przesyłki służb.: DR-81 i 82/18. Poczta: 17/43 cyl. II plus zał. Nr. 2. Sopja 572(79) [podpis mjr. Jaźwińskiego i numer depeszy](s. 284 (288)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy ul. Saskiej 3. Po aklimatyzacji od czerwca 1944 przydzielony do Inspektoratu Rejonowego Piotrków Trybunalski Okręgu Łódź AK, od października 1944 w Podokręgu Piotrków Trybunalski AK, do 23 listopada 1944 jako komendant Obwodu Piotrków Trybunalski AK. Planowany jako dowódca 28 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich AK

 

 

Po wojnie

15 października 1945 ujawnił się, 27 listopada 1945 zweryfikowany w stopniu majora, podjął pracę w Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK. 16 stycznia 1946 aresztowany przez funkcjonariuszy UB w Łodzi, 22 stycznia zwolniony.

Od maja 1946  w Warszawie, podjął pracę w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego „Metalexport”, następnie inspektor Spółdzielni Pracy „Deratyzacja” w Łodzi. Od 1949 rozpracowywany przez Wydział VI Departamentu I MBP oraz Sekcję VI Wydziału I UBP w Łodzi. 

Od 1954 mieszkał wraz z rodziną w Wieliczce, podjął pracę jako inspektor zaopatrzenia w Rejonie Przemysłu Leśnego Kraków, następnie jako mechanik w Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych nr 9 w Łobzowie, później w tartaku drzewnym w Wieliczce. Od 1964 na rencie inwalidzkiej. 26 września 1968 prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz przyznał Mu rentę specjalną. Działał społecznie, m.in. w związkach zawodowych, od 1949  w ZBOWiD. Zmarł 7 marca 1971 w Wieliczce

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

 

Awanse

• podchorąży – kwiecień 1919
• podporucznik – ze starszeństwem od 1 czerwca 1921
• porucznik – 1922, ze starszeństwem od 1 września 1920
• kapitan – ze starszeństwem od 1 stycznia 1932
• major – ze starszeństwem od 13 kwietnia 1943

 

 

Ordery i odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu – 2 sierpnia 1946
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych – 10 listopada 1944
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Wojenny – (Norwegia)
• Krzyż Wojenny  (Francja)

 

 

Życie rodzinne

Syn Władysława, leśniczego oraz Heleny z domu Strusińskiej. Przed wojną zawarł związek małżeński z Marią z domu Zapolska. Nie mieli dzieci. Miał brata Tadeusza.

W 1944 zawarł związek małżeński z Marią z domu Buzała (ur. 1923), ekonomistką, kurierką AK ps. Kasia. Mieli syna Andrzeja (1948-2001), technika mechanika. 

 

 

 

---

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

 

 

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

---

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0213
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 163-165, ISBN 978-83-933857-0-6
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 386, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 196

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii