Zbigniew Bąkiewicz – Cichociemny

Zbigniew Bąkiewicz – Cichociemny

ps.: „Andrzej”, „Zabawka”, „T-2”

Zbigniew Marian Bąkiewicz vel Stanisław Fabian, vel Andrzej Kremowicz
po wojnie Banks

 

ur. 5 lutego 1912 r. w Chrobotach, zm. 26 października 1996 r. w Edenbridge (Wielka Brytania) – porucznik, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, instruktor szkoły dywersji Kedywu „Zagajnik”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień niemieckiego obozu jenieckiego: Sandbostel (1944-1945), cichociemny

 

 

Uczyl się w szkole przygotowawczej w Poznaniu, następnie w gimnazjum w Szamotułach, w Ostrowie pod Wieleniem oraz w Czarnkowie. Od 1929 r. uczył się w Liceum Handlowym Koedukacyjnym Izby Przemysłowo – Handlowej w Poznaniu, w 1932 r. zdał egzamin dojrzałości.

Podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu.

Od sierpnia 1933 r. w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechotyprzy 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, po jej ukończeniu na praktyce jako dowódca drużyny 29 Pułku Strzelców Kaniowskich w Kaliszu.

Od 27 czerwca 1935 r. w Straży Granicznej, przydzielony do placówki I linii Komisariatu Ujście, następnie od 16 sierpnia 1936 r. do placówki II linii Wronki. Awansowany na stopień podporucznika 1 stycznia 1936 r. Oe 31 października 1936 r. w placówce Inspektoratu Straży Granicznej w Ostrowie Wielkopolskim.

Od lipca do października 1937 r. uczestnik kursu oficerów rezerwy 57 Pułku Piechoty 14 Dywizji Piechoty, w 1938 r. uczestnik półrocznego kursu w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Rawie Ryuskiej, po jego ukończeniu przydzielony do Komisariatu SG w Sośniu. 7 sierpnia 1939 r. przydzielony jako p.o. komendanta Komisariatu w Sośniu Wielkopolskim, awansowany na stopień aspiranta SG.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej ranny 1 września, krótko osadzony w niemieckiej niewoli. Przydzielony do Oddziału Wydzielonego WP płk. Jana izińskiego – Zientarskiego 10 Dywizji Piechoty, w obronie granicy na odcinku pomiędzy Wieruszowem a Kępnem.

Później w Zgrupowaniu Straży Granicznej płk. Niementowskiego z Rawy Ruskiej, walczył do 18 września w rejonie Sokala.

20 września 1939 r. przekroczyl granicę z Węgrami, internowany w obozie Mandok. 1 lutego 1940 r. uciekł, przez Jugosławię dotarł do Francji. 7 marca 1940 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Vichy, tzw. Legii Oficerskiej. Uczestnik kursu przeciwpancernego w Chateaubriant.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji 25 czerwca 1940 r. ewakuowany z St. Jean de Luz, dotarł 27 czerwca 1940 r. do Plymouth (Wielka Brytania). Przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Po przeszkoleniu ze specjalnością w dywersji, m.in. w Fort Wiliam i Dundee, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 11 grudnia 1941 r., awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 27 marca 1942 r.

Zrzucony do Polski w nocy 27/28 marca 1942 r. w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Boot” (dowódca operacji: F/O Antoni Voelnagel, ekipa skoczków nr: V), z samolotu Halifax L-9613 „V” (załoga: pilot – F/O Ryszard Zygmuntowicz, pilot – F/O Krzysztof Dobromirski / nawigator – F/O Antoni Voelnagel / radiotelegrafista – Sgt. Leon Wilmański / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Mądracki / strzelec – Sgt. Mieczysław Wojciechowski, F/S Wacław Żuk / despatcher – Sgt. Jerzy Sołtysiak).

Start z lotniska Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Trawa” w okolicach miejscowości Przyrów, 34 km od Częstochowy. Zrzutu dokonano o godz. 02.00, wskutek zbyt dużej prędkości samolotu skoczkowie oraz zasobniki rozrzucone na obszarze 3 km.

Razem z nim skoczyli: ppor. Lech Łada ps. Żagiew, ppor. Rafał Niedzielski ps. Mocny, por. Jan Rostek ps. Dan, por. Tadeusz Śmigielski ps. Ślad oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Leszek Janicki ps. Maciej. Był to drugi lot tej ekipy, poprzedni (27/28 lutego) nie mógł zostać wykonany.

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od maja 1942 r.ptrzydzielony jako dubler dowódcy oraz instruktor wyszkolenia organizacji dywersyjnej Wachlarz, na III Odcinek, obejmujący rejon: Brześć, Pińsk, Dawidgródek, Kalenkowicze, Mozyrz, Homel.

 

Bartłomiej Szyprowski – Sprawa kradzieży pieniędzy cichociemnych z placówki „Trawa”
i rozwiązanie jej przez podziemny wymiar sprawiedliwości
w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 16 (67)/1 (251) 2015 r., s. 158-178

 

Od grudnia 1942 r. instruktor szkoły dywersji Kedywu o kryptonimie „Zagajnik”, zorganizowanej przez Cichociemnego ppłk. Henryka Krajewskiego ps. Trzaska. Szkoła funkcjonowała do lipca 1944 r., przeszkolono w niej ok. 1200 żołnierzy AK.

Oprócz Niego instruktorami byli także m.in. Cichociemni: rtm Jerzy Sokołowski ps. Mira, por. Stanisław Kotorowicz ps. Crown, por. Jan Piwnik ps. Ponury, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania, por. Jan Rogowski ps. Czarka, por. Jan Marek ps. Walka, por. Ewaryst Jakubowski ps. Brat, por. Zbigniew Piasecki ps. Orlik.

 

Halina Czermińska-Żelaźniewicz ps. Urszula – Ludzie z „Zagajnika” 1942-1944
w: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej,
teczka 492/WSK: Czermińska-Żelaźniewicz Halina ps. Urszula, s. 11 – 40
Kujawsko – Pomorska Biblioteka Cyfrowa
(bardzo dziękujemy Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej za życzliwą zgodę na publikację):

 

 

Powstanie Warszawskie

 

Przydzielony do Oddziału VI Komendy Głównej AK BIP (tzw. II rzut KG AK), następnie wg. własnej relacji obserwator do współpracy oddziałów AK z sowiecką artylerią i lotnictwem.

Od 29 września oficer łącznikowy batalionu kpt. Tadeusza Klimowskiego ps.Ostoja, walczącego w Śrómieściu. 1 października 1944 r. zweryfikowany w stopniu kapitana, ze starszeństwem od 1 stycznia 1945 r., odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie X-B Sandbostel, w niewoli nabawił się ostrego reumatyzmu. W kwietniu 1945 r. ewakuowany pieszo do oflagu w Lubece. 2 maja 1945 r. uwolniony przez wojska bryttyjskie.

 

 

Po wojnie

11 maja 1945 r. zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie (Wielka Brytania). Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytytjskim. Od 5 września 1945 r. w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, 4 września 1949 r. zdemobilizowany.

Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zmienił nazwisko na Banks. Właściciel zakładu zegarmistrzowskiego, następnie m.in. dyrektor,  dyrektor generalny w firmie teścia, T.N. Cole „Vidor” (produkcja telewizorów).

Zmarł 26 października 1996 r. w Edenbridge (Wielka Brytania), pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu.

 

 

Awanse

• podporucznik – 1 stycznia 1936 r.
• porucznik – ze starszeństwem od 27 marca 1942 r.
• kapitan – zweryfikowany 1 października 1944 r., ze starszeństwem od 1 stycznia 1945 r.
• major

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

 

 

Życie rodzinne

Syn Mariana oficera Wojska Polskiego oraz Wandy z domu Fabian. W 1938 r. zawarł związek małżeński z Władysławą Szymańską (ur. 1912 r.). Mieli syna Jacka (ur. 1939 r.)

W 1948 r. zawarł związek małżeński z Valery z domu Cole, córką właściciela firmy radiowej. Mieli córki: Sandrę (ur. 1949 r.) i Danutę (ur. 1951 r.). W 1969 r. zawarł związek małżeński z Anną Chudoń (ur. 1943 r.), mieli syna Jeremy’ego.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 21-23. ISBN 8390249952
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 301. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 55–56.
• biogram uczestnika Powstania Warszawskiego 1944.pl
• Cezary Chlebowski: „Wachlarz”: monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej: wrzesień 1941 – marzec 1943. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1983. ISBN 8321104193.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii