Tag Archives: Rozprza

Jan Różycki – Cichociemny

ps.: „Busik”, „Rola”

Jan Benedykt Różycki  vel Jan Rzepecki

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0239, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1602

mjr cc Jan Różycki

ur. 21 marca 1901 w Klimkiewiczowie (obecnie Ostrowiec Świętokrzyski), zm. 6 września 1991 we Wrocławiu – major kawalerii, uczestnik walk o niepodległość Polski (1917-1920), harcerz,  inżynier dróg i mostów, prof. nadzwyczajny, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Podokręgu Piotrków AK, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, kampanii litewskiej, III Powstania Śląskiego,  więzień UB (1949-1953), cichociemny

Znajomość języków obcych: niemiecki, francuski, rosyjski, hiszpański, angielski, łacina, greka; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Garramour), szturmowy (1 DG, Stirling), sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), podstaw wywiadu (STS 33, Bealieu), łączności lotnik-ziemia: „Eureka-Rebeka” (STS 40, Howbury Hall), motorowy, spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. Syn urzędnika

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

Pociąg pancerny „Pieron”

Do 12 roku życia uczył się w domu, w 1912 ukończył szkołę powszechną w Nietulisku Fabrycznym. Od 1913 mieszkał w Warszawie, uczył się w Prywatnym Gimnazjum Filologicznym im. E. Konopczyńskiego, od czwartej klasy szkoły powszechnej dorabiał sobie korepetycjami.  10 czerwca 1919 zdał egzamin dojrzałości w gimnazjum im. E. Konopczyńskiego. Od 1913 do 1921 roku harcerz, od 1915 zastępowy 3 Warszawskiej Drużyny Harcerzy.

Od września 1918 jako ochotnik w Polskiej Organizacji Wojskowej, od 11 listopada 1918 do 19 czerwca 1919 jako kanonier w 1 Pułku Artylerii Polowej 1 Dywizji Piechoty Legionów. Brał udział 11 listopada 1918 w rozbrajaniu Niemców w Warszawie. Od czerwca 1919 jako ułan, w IV szwadronie 13 pułku Ułanów Wileńskich W grudniu 1920 awansowany na stopień kaprala. W latach 1919-1920 uczestnik walk z bolszewikami m.in. pod Gierwanami, Twerczem, Milteganami, Janowem, Tykocinem, Zasulem, Mińskiem, Zabłociem, Mikańcami, Pozełwą. Za udział w walkach odznaczony Krzyżem Walecznych.

Zdemobilizowany w marcu 1921, rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Od 20 maja do 8 lipca 1921 jako kapral uczestniczył w III Powstaniu Śląskim, przydzielony do pociągu pancernego nr 3 „Pieron”, walczył pod Gliwicami oraz w Łabędach. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 lipca 1925.

8 lipca 1921 powrócił do Warszawy, kontynuował studia, pracował do 1925 m.in. jako technik, kierownik robót żelbetowych w Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych i Budowlanych „Tor” S.A. w Warszawie, w latach 1925-1926 m.in. przy budowie gmachów Sejmu i Senatu. Od 15 września 1926 do końca maja 1927 m.in. kierownik robót na budowie lotniska Warszawa-Okęcie.

26 czerwca 1930 obronił dyplom inżyniera dróg i mostów. Pracował m.in. jako kierownik przebudowy 110 km drogi Kraków – Zakopane, ulic w Zakopanem oraz  dróg do Kuźnic i Kościeliska. Był w 1/3 współautorem projektów tych ulic, dróg i mostów. W latach 1932 – 1939 był także wykładowcą drogownictwa, m.in. dla inżynierów i kierowników powiatowych zarządów dróg. Współautor pierwszego zespołu maszyn do układania nawierzchni betonowej, autor metody mechanicznego osuszania i powstrzymywania osuwisk przy drodze Kraków – Zakopane. Kilkakrotnie uczestniczył w ćwiczeniach rezerwy w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich, awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od od 1 stycznia 1935. Uprawiał narciarstwo, jazdę konną, turystykę górską. Władał biegle językiem francuskim i rosyjskim, pisał i czytał ponadto w języku niemieckim, łacinie oraz grece.

Filip Musiał – Dziedzictwo niepodległości
w: Pamięć.pl, Biuletyn IPN, 2013, nr 4 (13), s. 48-50, ISSN 20847319

II wojna światowa

Camp Coetquidian

We wrześniu 1939 nie zmobilizowany. Od 1 września jako dowódca grupy kilkudziesięciu ochotników (robotników budowlanych), walczył wraz z 1 Pułkiem Piechoty KOP „Snów 1” (odcinek Chabówka) w obronie Wysokiej, następnie pod Górą Ludwiki. Od 3 września dowódca plutonu saperów zmotoryzowanych 10 Brygady Kawalerii Pancernej.

19 września na rozkaz przekroczył granicę polsko-węgierską, internowany wraz z oddziałem w twierdzy Komaron. Uciekł, 13 października dotarł do Francji, w Camp de Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Przydzielony jako dowódca plutonu i zastępca dowódcy kompanii 2 Pułku 1 Dywizji Grenadierów. Brał udział m.in. w walkach w Lotaryngii i Alzacji oraz na Linii Maginota.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

Bunkier linii Maginota

Po upadku Francji, 4 lipca 1940 przekroczył granicę francusko-szwajcarską, internowany. W obozie w Winterthur wykładał podstawy konspiracji w tajnej szkole podchorążych. Jako asystent prof. Thomana prowadził badania laboratoryjne nad bitumizowanymi fillerami (wypełniaczami) w drogownictwie. Za zgodą gen. bryg. Prugara-Ketlinga 1 października 1942 opuścił Szwajcarię z zamiarem dotarcia do Wielkiej Brytanii.  1 października 1942 przez „zieloną granicę” przedostał się do Francji, 21 listopada przekroczył granicę z Andorą, następnie 25 listopada granicę z Hiszpanią. W listopadzie 1942 p.o. komendanta miasta Grenoble. Aresztowany 29 listopada, osadzony w więzieniu La Modelo w Barcelonie.

Po interwencji PCK zwolniony 5 stycznia 1943, podjął pracę w PCK w Barcelonie organizując pomoc dla 180 więźniów, głównie Żydów. 15 czerwca dotarł do Madrytu, następnie do Portugalii, angielskim holownikiem, następnie łodzią patrolową dotarł 24 czerwca 1943 do Gibraltaru (Wielka Brytania). Jako najstarszy stopniem dowódca kompanii zbiorczej, wizytowanej przez Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego uczestniczył w asyście w kondukcie na ORP „Orkan” po tragicznej śmierci generała w katastrofie gibraltarskiej. 15 lipca wyruszył z Gibraltaru, 24 lipca dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do Ośrodka Rozpoznawczego skadrowanej 1 Dywizji Grenadierów. 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989, 2008

Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. od 16 sierpnia do 10 września 1943 uczestnik kursu szturmowego 1 Dywizji Grenadierów, później krótki staż w oddziałach brytyjskich. Uczestnik kursu motorowego, następnie półroczny staż w oddziałach brytyjskich. Uczestnik kursu dywersyjno – strzeleckiego (STS 25, Inverlochy), sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury), łączności lotnik – ziemia: „Eureka – Rebeka” (STS 40) i in. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 12 kwietnia 1944 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech. 

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Wacek 1” (dowódca operacji: F/L Roman Chmiel, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KG-994 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Edmund Ladro, pilot – Sgt. Zenon Przybylak / nawigator – F/L Roman Chmiel / radiotelegrafista – W/O Edward Gągała / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Zientek / strzelec – W/O Antoni Lewkonowicz / despatcher – W/O Stanisław Zieliński). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 16.45 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: sierż. Władysław Flont ps. Grandziarz, ppor. Władysław Godzik ps. Skrzat, kpt. Teodor Hoffman ps. Bugaj, płk. dypl.  Wacław Kobyliński ps. Dziad, mjr Mieczysław Pękala ps. Bosak. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (7/8 października) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 544,8 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 3 paczki. Zrzutu dokonano w pięciu nalotach na placówkę, w godz. 21-50 – 22.00: najpierw sprzęt, potem skoczkowie.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

Po skoku awansowany na stopień rotmistrza ze starszeństwem od 18 października 1944. Przydzielony do Podokręgu Piotrków AK, od listopada 1944 do 10 stycznia 1945 komendant Rejonu Obwodu Piotrków AK.

Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43

Po wojnie

Archiwum Politechniki Warszawskiej, sygn. 583

26 lutego 1945 zarejestrował się w RKU Warszawa powiat, 12 października ujawnił się  w Komisji Likwidacyjnej AK. Po zdemobilizowaniu od 6 marca 1945 kierownik Oddziału Dróg i Mostów, od października 1948 naczelnik Wydziału Komunikacyjnego  Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Od grudnia 1946 do września 1947 rzeczoznawca Ministerstwa Komunikacji przy zakupach maszyn kolejowych i drogowych.

23 sierpnia 1949 aresztowany przez UB w Krakowie pod fałszywymi zarzutami łapówkarstwa oraz… spowodowania katastrofy samolotu, w której zginął tragicznie gen. Sikorski. Na początku 1950 jego syn Bohdan Różycki reaktywował grupę antysowieckich byłych licealistów,  aby zbrojnie odbić ojca z więzienia. 22 kwietnia 1950 jego syn zginął podczas trzeciej akcji rozbrojeniowej. 30 października 1950 skazany na 4 lata więzienia.  13 marca 1953 po amnestii zwolniony, potem uniewinniony.

Henryk Kanik – Z dziejów harcerstwa polskiego
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż 1978, zeszyt 46, s. 208-209

Archiwum Politechniki Warszawskiej, sygn. 583

W latach 1953-1956 projektant w Biurze Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego, od 1955 kierownik pracowni gruntów w Instytucie Badań Drogowych. Od października 1955 wykładowca Politechniki Wrocławskiej, w 1956 jako kierownik Katedry Budowy Dróg i Ulic, od 26 września 1957 jako docent, od 4 kwietnia 1966 jako profesor nadzwyczajny. Od września 1968 do sierpnia 1971 dyrektor Instytutu Inżynierii Ladowej, następnie do emerytury we wrześniu 1971 kierownik Zakładu Dróg, Ulic i Mostów. Od 1 lutego 1980 do 31 grudnia 1989 pracował na pół etatu jako specjalista.

Pełnił wiele funkcji, m.in. przewodniczący Podsekcji Dróg w Komitecie Inżynierii PAN, przez wiele lat przewodniczący Wydziału Nauk Technicznych Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, we władzach Naczelnej Organizacji Technicznej, Związku Inżynierów Drogowych, Związku Pracowników Drogowych. Władał biegle językiem niemieckim, francuskim, angielskim i rosyjskim. Zmarł 6 września 1991 we  Wrocławiu, pochowany na tamtejszym cmentarzu św. Wawrzyńca.

Antoni Szydło – Prof. Jan Różycki – oddany Polsce i nauce
w: Pryzmat nr 238, maj/czerwiec 2010, s. 69-72

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem od 1 lipca 1925 
• porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1935
• rotmistrz – ze starszeństwem od 18 października 1944
• major – 18 października 1944

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 1945
• Order Odrodzenia Polski – 1969
• Krzyż Walecznych – 1920
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
• Krzyż Armii Krajowej – 1978
• Medal AK za Wojnę 1939-1945
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Krzyż Kombatantów-Ochotników  (Francja)

Upamiętnienie

17 listopada 2005 roku na wewnętrznym dziedzińcu gmachu głównego Politechniki Wrocławskiej odsłonięto pomnik prof. Jana Benedykta Różyckiego. Na pomniku znajduje się napis: „Profesor Politechniki Wrocławskiej / Inżynier dróg i mostów / Uczestnik wojny 1920 r. / III powstania śląskiego / Żołnierz września 1939 / Kampanii francuskiej / Armii Krajowej / Cichociemny / Więzień UB”.

Upamiętniony nadaniem imienia profesora Jana Różyckiego dziedzińcowi gmachu głównego Politechniki Wrocławskiej oraz umieszczeniem nazwiska na tablicy wybitnie zasłużonych dla Politechniki Wrocławskiej, w gmachu głównym uczelni.

Życie rodzinne

Syn Wincentego, urzędnika i Janiny z domu Gardeckiej. Miał brata Kazimierza. W 1927 zawarł związek małżeński z Janiną z Kuźmickich (ur. 1901). Mieli dwoje dzieci: syna Bohdana (1931-1950) oraz córkę Ewę (ur. 1937), absolwentkę architektury Politechniki Warszawskiej.

Syn Bohdan Różycki, harcerz „Zawiszaków” Szarych Szeregów, w wieku 13 lat uczestniczył w Powstaniu Warszawskim jako łącznik ps. Polan oraz doręczyciel poczty polowej. W 1947 w swoim Liceum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie zorganizował niejawne kółko samokształceniowe, które miało przeciwdziałać sowietyzacji. W 1950 reaktywował organizację, aby zbrojnie odbić ojca z więzienia. Wraz z przyjacielem przeprowadził dwie akcje rozbrojenia milicjantów.  22 kwietnia 1950 przeprowadzili trzecią, nieudaną akcję rozbrojeniową w pobliżu Wawelu. Bohdan zginął w strzelaninie z MO, jego przyjaciela z liceum Marka Kublińskiego po brutalnym śledztwie skazano na śmierć, wyrok wykonano na podwórzu krakowskiego więzienia przy ul. Montelupich…

Spośród 316 Cichociemnych zrzuconych na spadochronie do okupowanej Polski
40 walczyło o niepodległość Polski w latach 1918 – 1921:

Leon Bazała (1918-1920) | Jacek Bętkowski (1920) | Jan Biały (1918-1920) | Niemir Bidziński (1920) | Romuald Bielski (1919-1920) | Adolf Gałacki (1918-1920) | Stanisław Gilowski (1918-1920) | Jan Górski (1919-1920) | Antoni Iglewski (1915-1920) | Kazimierz Iranek-Osmecki (1913, 1916, 1920) | Wacław Kobyliński (1918-1920) | Bolesław Kontrym (1917-1918) | Franciszek Koprowski (1919-1920) | Tadeusz Kossakowski (1909-1920) | Julian Kozłowski (1918-1919) | Henryk Krajewski (1918-1920) | Leopold Krizar (1918-1920) | Stanisław Krzymowski (1914-1920) | Adolf Łojkiewicz (1918-1920) | Narcyz Łopianowski (1918-1920) | Zygmunt Milewicz (1918-1920) | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (1913-1921) | Leopold Okulicki (1914-1920) | Mieczysław Pękala-Górski (1918-1920) | Edward Piotrowski (1918-1920) | Jan Różycki (1917-1920) | Roman Rudkowski (1914-1920) | Tadeusz Runge (1917-1920) | Józef Spychalski (1916-1920) | Tadeusz Starzyński (1920) | Tadeusz Stocki (1920) | Aleksander Stpiczyński (1917-1920) | Witold Strumpf (1920) | Adam Szydłowski (1918-1920) | Wincenty Ściegienny (1918-1920) | Witold Uklański (1917-1921) | Józef Zabielski (1920) | Józef Zając (1920) | Wiktor Zarembiński (1920) | Bronisław Żelkowski (1920)

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0239
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2002, s. 90-94, ISBN 83-910535-4-7
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 400, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 255-256

Zobacz:

• Bohaterów nie ma. Obowiązkiem mężczyzny jest tylko opanować strach. Ja się bałem nie raz i nie dwa – PolskieRadio.pl
• „Osobiście dobiłem twojego syna”. Tak UB-ek łamał Różyckiego – PCh24.pl

Zobacz także – biogram w Wikipedii