Tadeusz Stanisław Jaworski – Cichociemny
ps.: „Bławat”, „Piskorz”
kpt. Tadeusz Stanisław Jaworski
źródło: JW GROM
Ur. 12 września 1910 r. w Przemyślu, zm. 17 listopada 1968 r. w Londynie – kapitan piechoty Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny.
W 1931 r. zdał egzamin dojrząłości w Państwowym Gimnazjum w Sandomierzu.
Od 15 października 1931 r. w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej, przydzielony do 4 Pułku Piechoty Legionów. Awansowany do stopnia starszego strzelca podchorążego 3 maja 1932 r., 11 sierpnia do stopnia kaprala podchorążego.
Od 10 listopada 1832 r. przydzielony do 7 kompanii 39 Pułku Piechoty, 15 stycznia 1933 r. przeniesiony do rezerwy. Mianowany dos topnia podporucznika, ze starszeństwem od 1 stycznia 1935 r. Od 28 sierpnia do 18 września 1936 r. na ćwiczeniach w 4 Pułku Piechoty Legionów.
Od 1934 r. w Warszawie, pracował jako urzędnik Zakładów Górniczych w Starachowicach.
Od czerwca do 13 sierpnia 1938 r. na kursie dla służb transportowo – kolejowych przy Szefostwie Komunikacji Wojskowej Sztabu Głównego.
II wojna światowa
24 sierpnia 1939 r. zmobilizowany, przydzielony do Delegatury Sztabu Głównego przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie. Walczył w kampanii wrześniowej, od 24 września w niewoli sowieckiej. Uciekł, przedostał się do Niemiec, następnie w styczniu 1940 r. przeszedł na Węgry.
Od 28 lutego we Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, przydzielony na staż do armii francuskiej w Maetzu. Od 20 maja do 17 czerwca 1940 r. w 1 kompanii strzeleckiej 1 batalionu 8 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty. Po kapitulacji Francji przedostał się do części nieokupowanej. W styczniu 1943 r. przekroczył granicę z Hiszpanią, w lutym z Portugalią.
5 marca 1943 r. przez Gibraltar dotarł do Wielkiej Brytanii, przydzielony do batalionu zapasowego Centrum Wyszkolenia Piechoty w Szkocji.
Cichociemny
Handley Page Halifax
Zgłosił się do służby w Kraju. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę AK 23 września 1943 r. w Chicheley.Przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Awansowany do stopnia porucznika 28 czerwca 1944 r., ze starszeństwem od 5 maja 1944 r.
Zrzucony do Polski w nocy z 4 na 5 maja 1944 roku w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 17” (dowódca operacji: F/O Edward Bohdanowicz, ekipa skoczków nr: XLIX), z samolotu Halifax JP-177 „P” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Zygmunt Wieczorek, pilot – F/O Edward Bohdanowicz / strzelec – F/S Tadeusz Ruman / i in.). Zrzut na placówkę odbiorczą „Mewa 1”, w okolicach miejscowości Dalechowice, 15 km od Skalbmierza.
Razem z nim skoczyli: ppor. Zdzisław Luszowicz ps. Szakal, por. Antoni Nosek ps. Kajtuś, por. Cezary Nowodworski ps. Głóg, por. Mieczysław Szczepański ps. Dębina, por. Czesław Trojanowski ps. Litwos.
Powstanie Warszawskie
Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, od 2 sierpnia przydzielony jako dowódca plutoru oraz 2 kompanii dyspozycyjnej batalionu „Iwo”, z kwaterą w rejonie ul. Marszałkowskiej 74. Od 23 sierpnia do 15 września dowódca plutonu szturmowego kompanii „Gaduła” batalionu „Miłosz” na wschodniej części odcinka taktycznego „Bogumił”, dowodzonego przez ppłk. Władysława Garlickiego, w rejonie ulic: Al Ujazdowskie 37, Matejki, Wiejska, Piusa.
2 września dwukrotnie ranny, postrzelony z broni maszynowej podczas walk w okolicach Sejmu. Od 15 września dowódca 3 kompanii batalionu szturmowego „Odwet 2” dowodzonego przez por. Juliusza Sobolewskiego ps. Roman, Zgrupowania „Golski”. Walczył na odcinku „Topór” w rejonie Politechniki oraz Noakowskiego 8, 10, 12 i 14.
Po kapitulacji Powstania w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie w Ożarowie, następnie w oflagu Sandbostel. Podczas transportu do oflagu w Lubece uwolniony przez oddziały wojsk angielskich.
Po wojnie
Od 10 maja w Wielkiej Brytanii, następnego dnia zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. Ponownie w PSZ, od 3 lipca 1945 r. do 9 lipca 1946 r. w XXV Pomorskim Batalionie VIII Brygady 4 Dywizji Piechoty.
Pozostał na emigracji, zmarł 17 listopada 1968 r. w Londynie
Awanse
- starszy strzelec podchorąży – 3 maja 1932 r.
- kapral – 11 sierpnia 1932 r.
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1935 r.
- porucznik – 28 czerwca 1944 roku, ze starszeństwem od 5 maja 1944 r.
- kapitan
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie.
Życie rodzinne
Syn Stanisława oraz Marii z domu Błaszczyk.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 89–90. ISBN 978-83-933857-0-6.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 329, ISBN 8321105378.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 214 – 215.
Zobacz także – biogram w Wikipedii
