Andrzej Świątkowski – Cichociemny
ps.: „Amurat”, „Akmet”
Leszek Andrzej Świątkowski vel Andrzej Markiewicz
kpt. Andrzej Świątkowski
ze zbiorów NAC
ur. 14 stycznia 1906 r. w Warszawie, zm. 28 grudnia 1941 r. w Brzozowie Starym (powiat sochaczewski) – architekt, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, cichociemny
Do 1920 r. mieszkał z rodzicami w majątku Podnietrzebie (powiat rypiński), następnie w Warszawie. Uczył się w Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej (tzw. Szkole mazowieckiej), w czerwcu 1928 r. zdał egzamin dojrzałości.
Od 1927 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, działał w Bratniaku, w 1938 r. zdobył dyplom inżyniera architekta.
Od 11 września 1929 r. w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, po jej ukończeniu 21 czerwca 1930 r. praktyka w 31 Pułku Artylerii Lekkiej w Toruniu. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 r.
Działacz Stronnictwa Narodowego, Obozu Wielkiej Polski i Obozu Narodowo-Radykalnego, m.in. przygotowywał dla tych organizacji materiąły wybuchowe.
W 1933 r. uczestnik ćwiczeń oficerstkich w 4 Pułku Artylerii Lekkiej w Inowrocławiu, w 1937 r. uczestnik kursu oficerów zwiadowczych we Włodzimierzu Wołyńskim. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1938 r. W marcu 1938 r. uczestnik ćwiczeń w składzie 3 dywizjonu 9 Pułku Artylerii Lekkiej 3 Dywizji Piechoty Legionów.
Podczas studiów rozpoczął pracę zawodową, w maju 1939 r. wyjechał na trzyletni kontrakt do Afganistanu. Z chwilą wybuchu wojny przebywał w Kabulu, rozwiązał kontrakt i wyruszył w celu wstąpienia do Polskich Sił Zbrojnych.
II wojna światowa
Przez Persję, Iran, Syrię dotarł do Francji 14 kwietnia 1940 r., przydzielony do Ośrodka Wyszkolenia Oficerów Artylerii w Vichy. Po upadku Francji ewakuowany 23 czerwca 1940 r. z St. Jean-de-Luz, 27 czerwca dotarł do Plymouth (Wielka Brytania(.
Od 10 września jako oficer ogniowt 1 baterii oraz oficer zwiadowczy 3 dywizjonu artylerii lekkiej 3 Brygady Kadrowej Strzelców. Od 1 stycznia 1941 r. przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, późniejszej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Zgłosił się do służby w Kraju. Od 12 listopada 1941 r. przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. na kursie dywersyjnym w Inverlochy, od 28 listopada do 11 grudnia na kursie strzeleckim i spadochronowym w Ringway oraz współpracy z Intelligence Service. Zaprzysiężony na rotę AK 7 listopada 1941 r., awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 27 grudnia 1941 r. Przed skokiem zaprzysiężony dodatkowo jako kurier.
Zrzucony do Polski w nocy z 27 na 28 grudnia 1941 roku w operacji lotniczej „Jacket” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: II), z samolotu Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – F/O Henryk Busen-Schmitz, Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał Tajchman / despatcher – Sgt. Bronisław Karbowski).
Handley Page Halifax
Start z lotniska RAF Leakenheath, zrzut „na dziko”, wskutek błędu w nawigacji, poza planowaną placówkę odbiorczą, w okolicach miejscowości Brzozów Stary, na las Paulinka – Załusków, przy drodze Sochaczew – Gąbin (22 km od Łowicza), ok. 22 km. od granicy z Generalną Gubernią.
Razem z nim skoczyli: rtm. Marian Jurecki ps. Orawa, mjr. dypl. Maciej Kalenkiewicz ps. Kotwicz, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania oraz kurierzy Delegatury Rządu na Kraj: ppor. Tadeusz Chciuk ps. Celt i kpr. Wiktor Strzelecki ps. Buka.
Por. Marian Jurecki ps. Orawa oraz kpt. Andrzej Świątkowski ps. Amurat pozostali na miejscu zrzutu, aby ukryć spadochrony skoczków z ekipy. Pozostali ruszyli w drogę, zostali zatrzymani w polu przez patrol Grenzschutzu i doprowadzeni na posterunek we Wszeliwach. Przy próbie rewizji otworzyli ogień, zabijając 4 Niemców.
lotnisko RAF Leakeheath
Po tej walce, wskutek zarządzonej przez Niemców obławy, pozostali na miejscu zrzutu dwaj Cichociemni zostali okrążeni. Por. Marian Jurecki ps. Orawa poległ w rejonie Brzozowa Starego, pochowany na tamtejszym cmentarzu. Był pierwszym Cichociemnym który poległ w Polsce. Kpt. Andrzej Świątkowski ps. Amurat (wg. Krzysztofa A. Tochmana) poległ w rejonie Aleksandrowa k. Kiermozi, pochowany w rejonie miejscowości Polesie – Chmielnik.
Według relacji miejscowej ludności, ciała obu Cichociemnych Niemcy zbeszcześcili, rozebrali Ich do naga, pogrzebali w polu pod gruszą. Po wojnie, latem 1945 r. mieszkańcy Brzozowa Starego ekshumowali poległych, pochowali Ich na cmentarzu w Brzozowie Starym obok mogił Żołnierzy Września 1939 r. W 1991 r. odsłonięto i poświęcono obecną kwaterę śp. „Orawy” i „Amurata”.
Awanse
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 r.
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1938 r.
- kapitan – ze starszeństwem od 27 grudnia 1941 r.
Ordery i odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Seweryna, inżyniera oraz Marii z domu Łęskiej. Rodziny nie założył.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
W 1992 r. Szkoła Podstawowa w Brzozowie Starym otrzymała imię Żołnierzy AK Cichociemnych
W 1993 r. poświęcono sztandar szkoły oraz odsłonięto pamiątkową tablicę w miejscowym kościele, a także obelisk upamiętniający miejsce śmierci obu Cichociemnych.
W 2008 r. Szkoła Podstawowa w Brzozowie Starym rozpoczęła budowę ścieżki dydaktycznej „Szlak Pamięci Cichociemnych: Załusków – Wszeliwy – Brzozów Stary”.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 187. ISBN 83-902499-5-2.
- Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 424. ISBN 8321105378.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 44-45.
Zobacz także – biogram w Wikipedii
