Ignacy Konstanty – Cichociemny
ps.: „Szmaragd”, „Topaz”
Ignacy Jakub Konstanty vel Ignacy Kwak
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0162
ppor. cc Ignacy Konstanty
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 25 maja 1906 w Chicago (USA), zm. 3 lipca 1972 w Nowym Sączu – podporucznik, nauczyciel, podchorąży Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Lublin AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, zbiegł z konwoju do niemieckiego obozu jenieckiego w Pruszkowie, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i in. W dniu wybuchu wojny miał 33 lata 3 miesiące; w dacie skoku do Polski 36 lat 9 miesięcy. Pochodził z rodziny rzemieślniczej, syn rymarza
po wojnie wg. Tochmana tajny współpracownik UB, TW Wiśniewski
Spis treści:
Żródło: Archiwum UJ
W 1910 powrócił z rodziną do Polski. Uczył się w szkole podstawowej w Starym Sączu, od 1917 w I Gimnazjum Państwowym w Nowym Sączu, od 1918 w gimnazjum w Gorlicach, w 1927 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, w 1936 obronił dyplom magistra filologii klasycznej.
Żródło: Archiwum UJ
Od 1932 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Cieszynie, po jej ukończeniu w 1933 awansowany na stopień kaprala podchorążego. Od 1 września 1936 do 30 czerwca 1939 nauczyciel języków klasycznych (łacina) w prywatnym Gimnazjum i Liceum Żeńskim w Tarnowie, od 1938 w Dąbrowie Tarnowskiej.
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. W pierwszej połowie stycznia 1940 przekroczył w rejonie Starej Lubowni granicę ze Słowacją, następnie 11 stycznia granicę z Węgrami, zatrzymany i aresztowany. Po uwolnieniu w Koszycach, następnie w Budapeszcie, w obozie cywinym Balawszarszo.
Przez Jugosławię i Włochy 1 lutego 1940 dotarł do Modane (Francja), w koszarach Bessieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Początkowo w biurze dowództwa piechoty, następnie przydzielony jako dowódca 2 plutonu 1 kompanii, 1 batalionu 4 Warszawskiego Pułku Strzelców Pieszych 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Od 25 kwietnia 1940 uczestnik kursu aspirantów w Camp de Coëtquidan, po jego ukończeniu od maja 1940 przydzielony do 7 pułku piechoty 3 Dywizji Piechoty w Parthenay (Bretania, Francja).
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji w czerwcu 1940 z portu La Turbal dopłynął na wyspę Belle Ille, następnie ewakuowany francuskim statkiem do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 6 lipca 1940 przydzielony do 1 plutonu 8 kompanii 3 batalionu 1 Brygady Strzelców w Biggar.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Cichociemny
Handley Page Halifax
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 31 stycznia 1943 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 19 marca 1943.
Lotnisko RAF, Tempsford
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 19/20 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Beam” (dowódca operacji: F/O Jerzy Polkowski, ekipa skoczków nr: XXVII), z samolotu Halifax BB-340 „D” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Jan Polnik, pilot – F/S Bronisław Wojno / nawigator – F/O Jerzy Polkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Chętkowski / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 17.45 z lotniska RAF Tempsford pod Londynem, zrzut na placówkę odbiorczą „Mewa” 958 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Odrowąż, Wielka Dąbrówka, 12 km od Opoczna. Razem z nim skoczyli: ppor. Wilhelm Pluta ps. Pion, ppor. Wiktor Wiącek ps. Kanarek. Zrzucono także sześć zasobników oraz 2 paczki. Samolot szczęśliwie powrócił na lotnisko Driffield w hrabstwie York (Wielka Brytania) po locie trwającym 13 godzin 5 minut.
W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:
„W dn. 16, 19, 20.III. zostały wysłane następujące loty: Lot Nr.: 45/59, PIPE, (…) 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Bratek, zapas. Wrona, nawigator squ/ldr. Boxer, załoga brytyjska, start godz. 18.00; Lot Nr.: 46/60, ekipa ATTIC, ludzie: Baba i 2, (…) 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Żaba, zapas. Rej. 2, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 18.05; Lot Nr.: 47/61, LOCK, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Kaczka, zapas. Wrona, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.55; 19.III.43. – z awizowanych przez S.O.E. 7-9 lotów, Lot Nr.: 48/62, ekipa BEAM, ludzie: Kanarek i 2, (…) 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Mewa, zapas. Jajo, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 49/63, KEY, 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Jawor, zapas. Herb, nawigator squ/ldr Boxer, załoga brytyjska, start godz. 17.40; Lot Nr.: 50/64, KNOB, 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Osa, zapas. Igła, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 17.35; 20.III. z zapowiedzianych 4 lotów, wystartowały: Lot Nr.: 52/66, GLASS, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Sokół, zapas. Gęś, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 53/67, BASIN, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Rak, zapas. Zatoka, nawigator kpt. obs. Kuźnicki, załoga polska, start godz. 17.55.
W/g relacji nawigatorów: – lot 45/59 wykonany całkowicie na plac. BRATEK, – lot 46/60 wykonany całkowicie na plac. Żaba, – lot 47/61 wykonany całkowicie na plac. KACZKA, – lot 48/62 wykonany całkowicie na plac. Mewa, – lot 49/63 wykonany całkowicie na plac. HERB, plac. JAWOR nie dała 1944 [sygnałów świetlnych], – lot 50/64 wykonany całkowicie na plac. Narcyz, – lot 51/65 powrócił – plac. OSA i IGŁA nie dały 1944, – lot 52/66 wykonany całkowicie na plac. SOKÓŁ, – lot 53/67 zawrócił od 3-go stopnia – nawalił silnik – niedopływała oliwa (…).” (s. 166)
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał przy Al. Szucha 1, ul. Złotej 2, Al. Krasińskiego 3. Od maja 1943 przydzielony do Okręgu Lublin AK jako oficer do zleceń w Inspektoracie Rejonowym Zamość AK. Od lipca przydzielony do „Kompanii Warszawskiej” kpt. Tadeusza Sztumberk – Rychtera ps. Żegota. Wraz z kompanią w nocy 23/24 września 1943 uczestniczył m.in. w zdobywaniu posterunku policji ukraińskiej w Księżpolu, następnie 24 września 1943 w uwolnieniu 73 więźniów z więzienia w Biłgoraju (w tym m.in. prof. Ludwika Ehrlicha).
Od listopada 1943 przydzielony do 4 kompanii 2 batalionu OP 9 Pułku Piechoty Legionów Cichociemnego Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora. Od lutego 1944 oficer gospodarczy w oddziale ppor. Edwarda Błaszczaka ps. Grom, uczestniczył m.in., w walkach pod Radecznicą. Od 4 czerwca 1944 w Warszawie.
Powstanie Warszawskie
W Powstaniu Warszawskim jako dowódca plutonu saperów Zgrupowania „Żywiciel” ppłk Mieczysława Niedzielskiego ps. Żywiciel. Od 20 września 1944 dowódca 8 Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta, do kapitulacji dzielnicy 30 września 1944. Walczył na Żoliborzu.
Po kapitulacji Powstania w konwoju jeńców do obozu w Pruszkowie, dzięki pomocy polskich kolejarzy zbiegł z transportu we Włochach, dotarł do Otwocka, następnie do Starego Sącza.
Po wojnie
Od 1 marca 1945 nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym i Pedagogicznym w Starym Sączu, od 1949 w I Liceum Ogólnokształcącym im. M. Konopnickiej oraz I Liceum im. J. Długosza w Nowym Sączu. Od września 1969 na emeryturze.
Od 1949 rozpracowywany przez MBP, od 2 lipca 1951 przez UBP w Nowym Sączu. 13 lutego 1954 zwerbowany przez WUBP w Krakowie jako tajny współpracownik ps. Wiśniewski. Rozpracowywał m.in. Cichociemnego Jerzego Iszkowskiego. „Od chwili zwerbowania go do współpracy z organami B.P. [bezpieczeństwa publicznego] nie wniósł (…) żadnych ważniejszych materiałów, a uzyskane dane są o charakterze ogólnoinformacyjnym. (…) Z analizy pracy (…) wynika, że współpracę traktuje jako zło konieczne (…)” 4 stycznia 1957 wyrejestrowany przez PUBP w Nowym Sączu. Zmarł 3 lipca 1972 w Nowym Sączu.
Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72
Awanse
- kapral podchorąży – 1933
- podporucznik – ze starszeństwem od 19 marca 1943
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 24 sierpnia 1948
Życie rodzinne
Syn Jakuba rymarza w Starym Sączu oraz Matyldy z domu Baraściak. W 1946 zawarł związek małżeński z Barbarą z domu Księżyk (ur. 1923). Mieli syna Konstantego Krzysztofa (ur. 1947).
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0113
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 66-67, ISBN 83-902499-0-1
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 340, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 153-154
- Krzysztof Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60-72
- Krzysztof Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych, w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131-157
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Teodor Hoffman – Cichociemny
ps.: „Bugaj”
Teodor Wojciech Karol Hoffman vel. Wojciech Kosiński
Zwykły Znak Spadochronowy nr 0066
mjr cc Teodor Hoffman
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 9 kwietnia 1913 w Krakowie, zm. 14 stycznia 1975 w Londynie (Wielka Brytania) – architekt, major łączności, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Oddziału Radio Sztabu Naczelnego Wodza, Armii Krajowej, Komendy Okręgu Łódź AK, instruktor łączności STS 43 (Audley End), torturowany przez gestapo, odbity przez AK (1944), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy; specjalnościowe: instruktor łączności (STS 43, Audley End), instruktor łączności (Ośrodek Wyszkolenia Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), łączności (Dundee), oficerów łączności (Glasgow), łączności (Catterick Camp); uzupełniające: dowódców drużyn dywersyjnych, i in. W dniu wybuchu wojny miał 26 lat 4 miesiące; w dacie skoku do Polski 31 lat 6 miesięcy. Syn podpułkownika Wojska Polskiego, adwokata
Spis treści:
Archiwum Politechniki Warszawskiej, sygn. 14287
Od 1922 uczył się w Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej w Warszawie, w 1931 zdał egzamin dojrzałości. Od 17 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu, po jej ukończeniu 25 czerwca 1932 awansowany na stopień kaprala podchorążego, przydzielony do Pułku Radiotelegraficznego w Warszawie. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1934.
W 1932 podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, studiował do 1939 (nie uzyskał dyplomu). Podczas studiów działał jako prezes Związku Studentów Politechniki, w Bratniej Pomocy oraz w ONR. Uczestnik ćwiczeń rezerwy w Pułku Radiotelegraficznym w Warszawie, jako dowódca plutonu, zastępca dowódcy kompanii. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1938. Pracował w Zarządzie Miejskim Krakowa.
II wojna światowa
Archiwum Politechniki Warszawskiej, sygn. 14287
31 sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do sztabu 39 Dywizji Piechoty jako zastępca dowódcy łączności dywizji.Uczestnik kampanii wrześniowej na szlaku Łuniniec – Dobromil – Salina – Balice Dwór – Sądowa Wisznia – Mosberg – Zimna Woda – Lwów. Do 30 listopada we Lwowie, później w Kołomyi.
1 grudnia 1939 w rejonie miejscowości Kniaże przekroczył granicę z Rumunią, internowany w Czerniowcach. Uciekł, od 3 do 7 w Buzau, następnie do 18 grudnia w Bukareszcie. Przez Belgrad i Split (Jugosławia) 2 stycznia 1940 dotarł do Marsylii (Francja). Do 5 stycznia w obozie Carpiagne, 6 stycznia w Bessieres wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Przydzielony do Centrum Wyszkolenia Oficerów Łączności, uczestnik szkolenia w rezerwowym obozie wyszkolenia oficerów w Luçon.
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Po upadku Francji ewakuowany 22 czerwca 1940 z portu Le verdon-sur-Mer, 24 czerwca 1940 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca plutonu radiołączności 3 kompanii łączności 3 Brygady Kadrowej Strzelców.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Consolidated B-24 Liberator
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
1 czerwca 1941 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz łączności radiowej, m.in. na kursie strzeleckim w Fort William, kursie „korzonkowym” (przetrwania) na STS 18, kursie łączności w Dundee oraz łączności specjalnej w Glasgow. Instruktor łączności na kursie w Dundee, następnie przydzielony jako instruktor łączności STS 43 Audley End, później instruktor wyszkolenia w Ośrodku Wyszkoleniowym Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza w Polmont. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 12 stycznia 1942 w Londynie, przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 10 października 1943, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Wacek 1” (dowódca operacji: F/L Roman Chmiel, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KG-994 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Edmund Ladro, pilot – Sgt. Zenon Przybylak / nawigator – F/L Roman Chmiel / radiotelegrafista – W/O Edward Gągała / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Zientek / strzelec – W/O Antoni Lewkonowicz / despatcher – W/O Stanisław Zieliński). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Radiostacja AP-4 inż. Tadeusza Heftmana, źródło: ABW
Start o godz. 16.45 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Władysław Godzik ps. Skrzat, sierż. Władysław Flont ps. Grandziarz, płk. dypl. Wacław Kobyliński ps. Dziad, mjr Mieczysław Pękala ps. Bosak, rtm. Jan Różycki ps. Busik. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (7/8 października) nie można było wykonać zadania.
Skoczkowie przerzucili 544,8 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 3 paczki. Zrzutu dokonano w pięciu nalotach na placówkę, w godz. 21-50 – 22.00: najpierw sprzęt, potem skoczkowie.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, od października 1944 przydzielony jako oficer radiołączności Oddziału V (łączności) Komendy Okręgu Łódź AK. 25 listopada 1944 przypadkowo aresztowany pod fałszywą tożsamością Wojciech Kosiński przez żandarmerię niemiecką w Piotrkowie Trybunalskim. Powalił żandarma jednym ciosem, ale podczas ucieczki postrzelony w nogę i ujęty. Torturowany przez gestapo przez 48 godzin, m.in. bity w ranną nogę, wskutek tego rozwinęła się zgorzel gazowa. Nikogo nie wydał, nogę amputowano powyżej kolana w szpitalu św. Trójcy w Piotrkowie.
6 grudnia 1944 odbity ze szpitala przez patrol AK Jana Starostka ps. Mokry, leczony w Kisielach, Kacprowie oraz szpitalach PCK i Łazarza w Krakowie. Przez kilka miesięcy przerzucany z meliny na melinę.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43
Po wojnie
W kwietniu 1945 operowany w Szpitalu Miejskim w Zakopanym (skrócenie podudzia prawej nogi). 15 października 1945 ujawnił się przed Komisją AK ds. ujawnienia, 27 grudnia zweryfikowany przez MON w stopniu majora, uznany za inwalidę wojennego. Od 1 grudnia 1945 projektant przy opracowywaniu planów zagospodarowania miasta w Zarządzie Miejskim Krakowa, m.in. autor projektu centrum sportów wodnych.
Od 1945 w zainteresowaniu MBP, rozpracowywany przez UB i SB m.in. z udziałem byłego cichociemnego Alfreda Paczkowskiego TW Jan, do 1963 wielokrotnie nakłaniany do współpracy jako tajny współpracownik SB, wielokrotnie odmawiał.
W 1946 podjął studia na Wydziale Architektury Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, 17 lutego 1948 obronił dyplom inżyniera architekta. Od 1948 zamieszkał w Warszawie, pracował Państwowej Pracowni Architektonicznej w Warszawie, od 1 lipca 1953 jako starszy projektant w Centralnym Biurze Studiów i Projektów Budownictwa Wodnego „Hydroprojekt” w Warszawie, później m.in. w Biurze projektów Urbanistycznych GLC w Warszawie.
Konsultant ambasadora Wielkiej Brytanii w sprawie budowy ambasady brytyjskiej. W 1957 wyjeżdżał do Berlina Zachodniego, w 1959 do Włoch. potem kilkakrotnie odmawiano Mu paszportu, m.in. w grudniu 1959 na wyjazd do USA, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, w związku z otrzymanym stypendium Forda, w 1961 do Wielkiej Brytanii, w sierpniu 1962 do Brazylii na II Międzynarodowe Seminarium Architektury Przemysłowej. W kwietniu 1965 wyemigrował do Wielkiej Brytanii, podjął pracę jako architekt w Dzielnicowym Biurze Projektów oraz magistracie Londynu. Zmarł 14 stycznia 1975 w Londynie, pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie – kw. 299b rz. 3 gr. 8.
Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72
Awanse
- kapral podchorąży – 25 czerwca 1932
- podporucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1934
- porucznik – ze starszeństwem od 1 stycznia 1938
- kapitan – ze starszeństwem od 10 października 1943
- major – zweryfikowany przez MON 27 grudnia 1945
Odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Romualda, podpułkownika Wojska Polskiego, adwokata oraz Janiny z domu Tarchalskiej. W 1948 zawarł związek małżeński z Haliną Marią z domu Kruszewską (primo voto Biernacką), artystką grafikiem. Nie mieli dzieci.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0072
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 74-78, ISBN 978-83-933857-0-6
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 320, ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 253-254
Władysław Godzik – Cichociemny
ps. „Skrzat”, „Ptasznik”
Władysław Józef Godzik
Zwykły Znak Spadochronowy nr 2656, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1976
por. cc Władysław Godzik
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 11 lutego 1920 w Niwce (powiat brzeski), zm. 30 października 1976 w Piotrkowie Trybunalskim – podporucznik, żołnierz Armii Polskiej gen Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, dowódca plutonu radiołączności Podokręgu Piotrków AK, więzień sowieckich łagrów: Teguldat, Syberia (1940-1942), Cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Auchtertool), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat 6 miesięcy; w dacie skoku do Polski 24 lata 8 miesięcy. Syn nauczyciela
Spis treści:
Żródło: Archiwum UJ
Od 1926 uczył się w szkole powszechnej, od 1930 w Państwowym Gimnazjum Koedukacyjnym typu humanistycznego w Brzesku, 14 maja 1938 zdał egzamin dojrzałości.
Mieszkał w Brzesku, później w Krakowie. W roku akademickim 1938/39 podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
II wojna światowa
GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków
W kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany, ukrył się przed aresztowaniem u rodziny w Mańkowie (Wołyń). 28 czerwca 1940 aresztowany przez NKWD, zesłany do niewolniczej pracy na Syberię, w rejon Teguldat k. Nowosybirska.
Żródło: Archiwum UJ
Po układzie Sikorski – Majski zwolniony, 3 marca 1942 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 8 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej 8 Dywizji Piechoty, następnie do 1 kompanii Szkoły Podchorążych. Ewakuowany wraz z armią do Persji, od 15 sierpnia 1942 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, drogą morską dotarł do Pietermaritzburga (Afryka Południowa).
We wrześniu 1942 wraz z kompanią wypłynął do Durbanu transatlantykiem s/s „Laconia”, 12 września 1942 okręt storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-156, ok. 900 km od Wyspy Wniebowstąpienia. Utonęło ok. 2,4 tys. osób. Po pięciu dniach dryfowania w szalupie ratunkowej uratowany przez francuski krążownik „Gloire”, służący rządowi Vichy. Od 25 września 1942 internowany w Qued-Zem (Maroko), uwolniony 8 listopada 1942 po kapitulacji Maroka i Algierii. Od 6 grudnia 1942 w Wielkiej Brytanii.
Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40
Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Consolidated B-24 Liberator
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Od 20 stycznia 1943 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w radiołączności, m.in. do 10 lipca 1943 uczestnik kursu radiowego w Ośrodku Wyszkoleniowym Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, prawdopodobnie w Auchtertool. Awansowany na stopień starszego strzelca podchorążego ze starszeństwem od 21 kwietnia 1943, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 19 stycznia 1944 w Chicheley. Przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy), awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 18 października 1944.
lotnisko w Brindisi (Włochy)
radiostacja A-5 konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Wacek 1” (dowódca operacji: F/L Roman Chmiel, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KG-994 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Edmund Ladro, pilot – Sgt. Zenon Przybylak / nawigator – F/L Roman Chmiel / radiotelegrafista – W/O Edward Gągała / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Zientek / strzelec – W/O Antoni Lewkonowicz / despatcher – W/O Stanisław Zieliński). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 16.45 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: sierż. Władysław Flont ps. Grandziarz, kpt. Teodor Hoffman ps. Bugaj, płk. dypl. Wacław Kobyliński ps. Dziad, mjr Mieczysław Pękala ps. Bosak, rtm. Jan Różycki ps. Busik. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (7/8 października) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 544,8 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 3 paczki. Zrzutu dokonano w pięciu nalotach na placówkę, w godz. 21-50 – 22.00: najpierw sprzęt, potem skoczkowie.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku przydzielony do Oddziału V (łączność) Podokręgu Piotrków AK jako zastępca dowódcy, następnie dowódca plutonu radiołączności.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43
Po wojnie
Represje sowieckie wobec Polaków
źródło: pamiec.pl
We wrześniu 1945 ujawnił się Komisji Likwidacyjnej AK w podwarszawskich Włochach. Podjął pracę w Południowo – Zachodnim Zjednoczeniu Przemysłu Szklarskiego w Piotrkowie Trybunalskim.
Od połowy 1946 podjął przerwane przed wojną studia. Od 1 września 1947 kierownik sekcji w Dziale Obrotu Towarowego Południowo – Zachodniego Zjednoczenia Przemysłu Szklarskiego w Piotrkowie Trybunalskim. Od grudnia 1950 kierownik Działu Zaopatrzenia Huty Szkła Gospodarczego „Hortensja”. Od 1 czerwca 1970 na rencie. Zmarł 30 października 1976 w Piotrkowie Trybunalskim.
Awanse
- starszy strzelec podchorąży – ze starszeństwem od 21 kwietnia 1943
- podporucznik – ze starszeństwem od 18 października 1944
Odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Michała, nauczyciela szkoły powszechnej oraz Marii z domu Gołąb. W 1948 zawarł związek małżeński z Haliną z domu Pacho (ur. 1921). Mieli dwie córki: Małgorzatę (ur. 1951) oraz Barbarę (ur. 1953) doktora w Instytucie Botaniki PAN w Krakowie.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0055
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 42-43, ISBN 8390249952
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
Zobacz także – biogram w Wikipedii
Władysław Flont – Cichociemny
ps.: „Grandziarz”, „Grandziarzon”, „Klawiszon”
Zwykły Znak Spadochronowy nr 2640, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1985
ppor. cc Władysław Flont
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej
© CC BY elitadywersji.org
ur. 3 stycznia 1915 w Radomiu, zm. 1 lutego 1988 w Jedlni-Letnisku – podporucznik łączności, podoficer Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Sztabu Naczelnego Wodza, Armii Krajowej, radiotelegrafista Komendy Okręgu Łódź AK, uczestnik kampanii francuskiej, więzień UB (Łódź 1945), łącznościowiec, Cichociemny
Znajomość języków: francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), i in. W dniu wybuchu wojny miał 24 lata 7 miesięcy; w dacie skoku do Polski 29 lat 9 miesięcy. Syn stolarza
Spis treści:
Uczył się w szkole powszechnej, od 1924 w Gimnazjum Realnym w Radomiu, od 1928 w Miejskiej Szkole Rzemieślniczo – Przemysłowej w Radomiu. W 1931 podjął pracę w dziale mechanicznym, później montażowym, następnie broni strzeleckiej w Państwowej Wytwórni Prochu w Pionkach. Od 1936 ślusarz brygadzista na budowie fabryki celulozy w Niedomicach.
Od 1936 w 1 Dywizjonie Pociągów Pancernych, w 1937 ukończył szkołę podoficerską. Od 16 marca 1939 zmobilizowany, przydzielony do 10 Pułku Strzelców Konnych 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
II wojna światowa
Camp Coetquidian
W kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca patrolu rozpoznawczego w szwadronie rozpoznawczym motocyklistów 10 Pułku Strzelców Konnych 10 Brygady Kawalerii Pancernej. M.in. uczestniczył w nocnych patrolach w rejonie Kulikowa i Lwowa z późniejszym Cichociemnym rtm. Adamem Mackusem.
19 września wraz z Brygadą przekroczył granicę z Węgrami, internowany w Petlen Puszta k. Kapuvaru. Uciekł, przez Jugosławię dotarł do Francji. 4 stycznia 1940 w Camp de Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do plutonu motocyklowego 10 Pułku Strzelców Konnych 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
Uczestnik walk w kampanii francuskiej, m.in. w rejonie Champaubert (12 czerwca 1940) oraz w nocnych walkach w Montbard o przechwycenie Kanału Burgundzkiego. 18 czerwca ranny, w niewoli niemieckiej, osadzony w szpitalu w Avalon, z pomocą Francuzów uciekł, dotarł do nieokupowanej części Francji
Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143
Od stycznia 1941 w Oranie (Algieria), w drodze do Casablanki, aresztowany przez żandarmerię francuską, internowany w koszarach Legii Cudzoziemskiej w Saida. W listopadzie 1941 uczestniczył w ucieczce ok. dwustu osób z koszar, zatrzymany, wywieziony do obozu na Saharze, pracował przy budowie linii transsaharyjskiej Mediterana – Niger. Po inwazji anglosaskiej w Afryce Północnej, w listopadzie 1941 uwolniony, 6 grudnia 1941 dotarł do Wielkiej Brytanii. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od 20 stycznia w Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza.
Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Cichociemny
Consolidated B-24 Liberator
Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów).
Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków
Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.
Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)” (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)
Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii i dywersji, m.in. jako uczestnik półrocznego kursu radiotelegrafistów Ośrodka Wyszkoleniowego Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień plutonowego ze starszeństwem od 1 stycznia 1944, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 19 stycznia 1944 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeniesiony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech. Awansowany na stopień sierżanta ze starszeństwem od 18 października 1944.
lotnisko w Brindisi (Włochy)
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Wacek 1” (dowódca operacji: F/L Roman Chmiel, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KG-994 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Edmund Ladro, pilot – Sgt. Zenon Przybylak / nawigator – F/L Roman Chmiel / radiotelegrafista – W/O Edward Gągała / mechanik pokładowy – Sgt. Henryk Zientek / strzelec – W/O Antoni Lewkonowicz / despatcher – W/O Stanisław Zieliński). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz: Lista Krzystka
Start o godz. 16.45 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Newa” 611 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: ppor. Władysław Godzik ps. Skrzat, kpt. Teodor Hoffman ps. Bugaj, płk. dypl. Wacław Kobyliński ps. Dziad, mjr Mieczysław Pękala ps. Bosak, rtm. Jan Różycki ps. Busik. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (7/8 października) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 544,8 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 3 paczki. Zrzutu dokonano w pięciu nalotach na placówkę, w godz. 21-50 – 22.00: najpierw sprzęt, potem skoczkowie.
Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek
Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, mieszkał w Piotrkowie Trybunalskim u p. Węgorzewskich, przy ul. Pokrzyckiej 18. Od 18 października 1944 przydzielony jako radiotelegrafista oraz instruktor radio do Oddziału V Okręgu Łódź AK, w dyspozycji oficera radiołączności „Bugaja”, do 30 grudnia 1944 25 Pułk Piechoty AK. Od 1 stycznia 1945 w Piotrkowie Trybunalskim jako radiotelegrafista radiostacji „Wanda 54” Komendy Okręgu Łódź AK.
Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43
Po wojnie
9 marca 1945 aresztowany przez NKWD, osadzony w Łodzi, nikogo nie wydał pomimo kilkumiesięcznego śledztwa, zwolniony po ogłoszeniu amnestii 8 października 1945. Wyjechał z kraju, 11 kwietnia 1946 dotarł do stacjonującej w Niemczech 1 Dywizji Pancernej gen. Klemensa Rudnickiego, 21 kwietnia 1946 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Przydzielony do Ośrodka Zapasowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, do 23 grudnia 1946.
W 1947 powrócił do Polski po narzeczoną, został w kraju. Podjął pracę przy odbudowie fabryk papierniczych: Klucze k. Olkusza, „Natronag” w Krapkowicach, Malczycach, fabryki celulozy w Kostrzyniu, Jeleniogórskich Zakładów Papierniczych.
W 1951 otrzymał nakaz opuszczenia Ziem Zachodnich, zamieszkał w Jedlini Letnisku k. Radomia. Od grudnia 1956 jako pracownik fizyczny w Przedsiębiorstwie Transportowym Handlu Wewnętrznego w Radomiu, później w Zjednoczeniu Instalacji Sanitarnych Budownictwa Miejskiego, jako chałupnik w spółdzielczości pracy, następnie na rencie inwalidzkiej. Zmarł 1 lutego 1988 w Jedlini Letnisku.
Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu
Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.
Awanse
- plutonowy – ze starszeństwem od 1 stycznia 1944
- sierżant – ze starszeństwem od 18 października 1944
- podporucznik
Odznaczenia
Życie rodzinne
Syn Juliana stolarza w PKP i Antoniny z domu Tuszyńskiej. W 1947 zawarł związek małżeński z Zofią z domu Kuczyńską (1918-1987). Mieli czworo dzieci: Barbarę zamężną Mańkę (ur. 1948) technika ekonomistę, Marię zamężną Staszewską (ur. 1951) mgr inż. fizyki technicznej i matematyki stosowanej na Politechnice Warszawskiej, Ewę zamężną Markhauser (ur. 1953) oraz syna Władysława (ur. 1956) technika mechanika.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
- informacje własne (archiwum portalu)
- teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0047)
- Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych t. 2, Rzeszów, Abres, 1996, s. 40-42, ISBN 8390249952
- Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 310-317, 452, ISBN 83-86225-10-6
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 309. ISBN 8321105378
- Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 252-253
